Οι διεθνείς κανόνες που ισχύουν πρέπει σαφώς να βελτιωθούν αλλά ένας κόσμος απομονωτισμού θα οδηγήσει στην επικράτηση του «νόμου της ζούγκλας»
Μέσα από τις συνεχιζόμενες επιθέσεις του αμερικανικού προέδρου Donald Trump, ξεκίνησε η μάχη για το μέλλον του πολυμερούς (multilateral) κόσμου.
Οι προηγούμενες απαιτήσεις για ρεαλιστικές μεταρρυθμίσεις έχουν κλιμακωθεί και μπορεί να οδηγήσουν στην πλήρη μεταμόρφωση ή ακόμη και στην πλήρη καταστροφή του παγκόσμιου πλαισίου των πολυμερών θεσμών.
Ο Trump φαίνεται να προτιμά ένα "σύστημα" στο οποίο οι διμερείς συμφωνίες αντικαθιστούν την υφιστάμενη ισορροπία που βασίζεται σε πολυμερείς κανόνες.
Καθώς οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η πιο προηγμένη (και μία από τις μεγαλύτερες σε όρους αγοραίας τιμής) παγκόσμια οικονομία, πιστεύει ότι η Αμερική μπορεί να πάρει την καλύτερη "συμφωνία" διαπραγματευόμενη μόνη της, χωρίς περιορισμούς από τους διεθνείς κανόνες.
Μολονότι ο πολυμερισμός είχε σημειώσει ουσιαστική πρόοδο από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε ανάγκη για συνεχείς μεταρρυθμίσεις, εξαιτίας αλλαγών στη δομή της παγκόσμιας οικονομίας.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι οικονομίες των αναδυόμενων αγορών είχαν μεγαλώσει σε μέγεθος και μερίδιο αγοράς, ξεπερνώντας ΗΠΑ, Καναδά, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ιαπωνία, δηλαδή κράτη τα οποία κυριάρχησαν στη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου και στη διαδοχή της ΓΣΔΕ , στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Μια παρόμοια αλλαγή στο "οικονομικό βάρος" επηρέασε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
Στην καρδιά αυτής της αλλαγής υπήρξε η θεαματική ανάπτυξη της Κίνας.
Στην περίπτωση του ΠΟΕ, ο πλήθος των αναπτυσσόμενων χωρών που εντάχθηκαν επίσης έκανε αναγκαία την προσαρμογή των κανόνων του.
Η αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων του γύρου της Ντόχα, μετά από 14 χρόνια συνομιλιών, ήταν ένα σύμπτωμα του προβλήματος.
Κατά τη δεκαετία του 2010, προέκυψε ένα σύστημα στο οποίο διεξήχθησαν εκτός του πλαισίου του ΠΟΕ οι μεγάλης κλίμακας περιφερειακές εμπορικές διαπραγματεύσεις - και κυρίως οι συμφωνίες για την εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών του Ειρηνικού και τη διατλαντική εμπορική και επενδυτική εταιρική σχέση.
Οι επιθέσεις του Trump, οι οποίες έρχονται μετά την αποτυχία του Γύρου της Ντόχα, μπορεί να οδηγήσουν στο τέλος ενός λειτουργικού ΠΟΕ.
Ωστόσο, η συζήτηση για τη μοίρα του ΠΟΕ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης σχετικά με την πολυμερή προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τα Ηνωμένα Έθνη, τη G20 και το ΔΝΤ.
Με τον κίνδυνο υπερβολικής απλοποίησης, φαίνεται ότι είναι δυνατά τρία εναλλακτικά "συστήματα".
Η πρώτη εναλλακτική λύση είναι ένα σύστημα που κυριαρχείται από διμερείς συμφωνίες, στις οποίες απουσιάζουν οι διεθνείς κανόνες και το διεθνές δίκαιο.
Αυτό ισχύει όχι μόνο για το εμπόριο, αλλά και για τα πολλά ρυθμιστικά θέματα "πίσω από τα σύνορα" που έχουν ενταχθεί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις.
Επίσης, θα ελαχιστοποιήσει τους ρόλους του ΔΝΤ και του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και θα τερματίσει την πολυμερή προσπάθεια που έχει οδηγήσει η G20 για να αποτρέψει την εξάπλωση των στρατηγικών φορολογικής βελτιστοποίησης των εταιρειών.
Στην ακραία μορφή του, αυτό το όραμα γίνεται ένα στο οποίο κυριαρχεί ο «νόμος της ζούγκλας».
Η δεύτερη εναλλακτική λύση είναι το σημερινό σύστημα, στο οποίο οι χώρες χρησιμοποιούν τη διεθνή πολυμέρεια για την επιβολή κοινών κανόνων.
Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει πολλούς περιφερειακούς οργανισμούς. στην κορυφή του συστήματος, ωστόσο, βρίσκονται παγκόσμιους πολυμερείς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΕ, με στόχο τη διαμόρφωση παγκόσμιων κανόνων και προτύπων.
Τέλος, μπορεί κανείς να αντιληφθεί ένα σύστημα στο οποίο εγκαταλείπεται η προσπάθεια θέσπισης παγκόσμιων κανόνων, αλλά οι περιφερειακές ή με όμοια προσέγγιση ομάδες χωρών διατυπώνουν τα δικά τους σύνολα κανόνων.
Αυτό το είδος συστήματος θα εξυπηρετούσε τις διαφορές στις προτιμήσεις που μπορεί να έχουν οι χώρες.
Θεωρητικά, θα πρέπει να είναι εύκολο να αντιληφθούν δύο διαφορετικά ρυθμιστικά συστήματα που αντικατοπτρίζουν, για παράδειγμα, τις διαφορετικές προτεραιότητες που αποδίδουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ στην προστασία της ιδιωτικής ζωής.
Ωστόσο, στην πράξη, η εφαρμογή δύο διαφορετικών συστημάτων θα ήταν περίπλοκη, δεδομένης της βαθιάς αλληλεπίδρασης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, και αποδείχθηκε δύσκολη στην περίπτωση του κανονισμού της ΕΕ για την γενική προστασία δεδομένων.
Το πρώτο σύστημα απορρίπτει όλες τις προσπάθειες για την παροχή παγκόσμιων δημόσιων αγαθών και τη διαχείριση των επιπτώσεων της εξάπλωσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν συμβεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι χώρες θα γίνουν παίκτες σε ένα παιχνίδι αντιπαράθεσης που δημιουργεί απώλειες ακόμα και για τους ισχυρότερους, που πιθανόν θα οδηγήσουν σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Είναι ακριβώς αυτό που οι ηγέτες των νικηφόρων δυνάμεων μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο προσπάθησαν να αποφύγουν.
Αλλά η απόρριψη του "νόμου της ζούγκλας" δεν σημαίνει ότι όλα λειτουργούν καλά κάτω από τα υπάρχοντα θεσμικά όργανα και κανόνες.
Υπάρχει σαφής ζήτηση για κάποια διαφοροποίηση των κανόνων και των προτύπων για την προσαρμογή των διαφορετικών προτιμήσεων.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε το τρίτο σύστημα, μια κατακερματισμένη πολυμερή προσέγγιση, χωρίς πολλά περιθώρια για παγκόσμιους θεσμούς;
Από τη στιγμή που κάποιος έχει σκεφτεί μέσω του βαθμού αλληλεξάρτησης όχι μόνο των οικονομιών του κόσμου αλλά και των κοινωνιών του κόσμου, γίνεται σαφές ότι ένα ισχυρά κατακερματισμένο σύστημα δεν θα είναι σε θέση να παράσχει τα επιθυμητά παγκόσμια δημόσια αγαθά και οφέλη.
Υπάρχει σίγουρα περιθώριο για περιφερειακές ομάδες ή για ομοειδείς χώρες να οργανωθούν.
Επιπρόσθετα, η ανάγκη για παγκόσμιους κανόνες, όπως αυτές που αφορούν το κλίμα, θα αυξηθεί με τις νέες τεχνολογίες
Είμαστε στην αρχή μιας «επανάστασης της γνώσης» που μπορεί να ενισχύσει τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Η ασφάλεια στο διαδίκτυο απαιτεί παγκόσμια δράση.
Μια περιοχή στην οποία μόλις αρχίζουμε να ασχολούμαστε μαζί της είναι η γενετική μηχανική, η οποία θα απαιτήσει παγκόσμιους κανόνες και περιορισμούς.
Στον στρατιωτικό τομέα, έχουμε τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Σύντομα θα χρειαστούμε μια συνθήκη με στόχο τον περιορισμό της χρήσης ρομπότ στρατιωτών που μετακινούνται με τεχνητή νοημοσύνη.
Στην πραγματικότητα, γενικότερα, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα απαιτήσει επίσης αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί μια νέα παγκόσμια ηθική.
Η συνεργασία μεταξύ παρόμοιων ή γεωγραφικά εγγύς χωρών θα πρέπει ασφαλώς να ενθαρρυνθεί.
Αλλά αυτό δεν υποκαθιστά τους παγκόσμιους κανόνες και πρότυπα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων και αναδυόμενων προκλήσεων του κόσμου.
www.bankingnews.gr
Οι προηγούμενες απαιτήσεις για ρεαλιστικές μεταρρυθμίσεις έχουν κλιμακωθεί και μπορεί να οδηγήσουν στην πλήρη μεταμόρφωση ή ακόμη και στην πλήρη καταστροφή του παγκόσμιου πλαισίου των πολυμερών θεσμών.
Ο Trump φαίνεται να προτιμά ένα "σύστημα" στο οποίο οι διμερείς συμφωνίες αντικαθιστούν την υφιστάμενη ισορροπία που βασίζεται σε πολυμερείς κανόνες.
Καθώς οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η πιο προηγμένη (και μία από τις μεγαλύτερες σε όρους αγοραίας τιμής) παγκόσμια οικονομία, πιστεύει ότι η Αμερική μπορεί να πάρει την καλύτερη "συμφωνία" διαπραγματευόμενη μόνη της, χωρίς περιορισμούς από τους διεθνείς κανόνες.
Μολονότι ο πολυμερισμός είχε σημειώσει ουσιαστική πρόοδο από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε ανάγκη για συνεχείς μεταρρυθμίσεις, εξαιτίας αλλαγών στη δομή της παγκόσμιας οικονομίας.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι οικονομίες των αναδυόμενων αγορών είχαν μεγαλώσει σε μέγεθος και μερίδιο αγοράς, ξεπερνώντας ΗΠΑ, Καναδά, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ιαπωνία, δηλαδή κράτη τα οποία κυριάρχησαν στη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου και στη διαδοχή της ΓΣΔΕ , στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Μια παρόμοια αλλαγή στο "οικονομικό βάρος" επηρέασε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
Στην καρδιά αυτής της αλλαγής υπήρξε η θεαματική ανάπτυξη της Κίνας.
Στην περίπτωση του ΠΟΕ, ο πλήθος των αναπτυσσόμενων χωρών που εντάχθηκαν επίσης έκανε αναγκαία την προσαρμογή των κανόνων του.
Η αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων του γύρου της Ντόχα, μετά από 14 χρόνια συνομιλιών, ήταν ένα σύμπτωμα του προβλήματος.
Κατά τη δεκαετία του 2010, προέκυψε ένα σύστημα στο οποίο διεξήχθησαν εκτός του πλαισίου του ΠΟΕ οι μεγάλης κλίμακας περιφερειακές εμπορικές διαπραγματεύσεις - και κυρίως οι συμφωνίες για την εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών του Ειρηνικού και τη διατλαντική εμπορική και επενδυτική εταιρική σχέση.
Οι επιθέσεις του Trump, οι οποίες έρχονται μετά την αποτυχία του Γύρου της Ντόχα, μπορεί να οδηγήσουν στο τέλος ενός λειτουργικού ΠΟΕ.
Ωστόσο, η συζήτηση για τη μοίρα του ΠΟΕ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης σχετικά με την πολυμερή προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τα Ηνωμένα Έθνη, τη G20 και το ΔΝΤ.
Με τον κίνδυνο υπερβολικής απλοποίησης, φαίνεται ότι είναι δυνατά τρία εναλλακτικά "συστήματα".
Η πρώτη εναλλακτική λύση είναι ένα σύστημα που κυριαρχείται από διμερείς συμφωνίες, στις οποίες απουσιάζουν οι διεθνείς κανόνες και το διεθνές δίκαιο.
Αυτό ισχύει όχι μόνο για το εμπόριο, αλλά και για τα πολλά ρυθμιστικά θέματα "πίσω από τα σύνορα" που έχουν ενταχθεί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις.
Επίσης, θα ελαχιστοποιήσει τους ρόλους του ΔΝΤ και του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και θα τερματίσει την πολυμερή προσπάθεια που έχει οδηγήσει η G20 για να αποτρέψει την εξάπλωση των στρατηγικών φορολογικής βελτιστοποίησης των εταιρειών.
Στην ακραία μορφή του, αυτό το όραμα γίνεται ένα στο οποίο κυριαρχεί ο «νόμος της ζούγκλας».
Η δεύτερη εναλλακτική λύση είναι το σημερινό σύστημα, στο οποίο οι χώρες χρησιμοποιούν τη διεθνή πολυμέρεια για την επιβολή κοινών κανόνων.
Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει πολλούς περιφερειακούς οργανισμούς. στην κορυφή του συστήματος, ωστόσο, βρίσκονται παγκόσμιους πολυμερείς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΕ, με στόχο τη διαμόρφωση παγκόσμιων κανόνων και προτύπων.
Τέλος, μπορεί κανείς να αντιληφθεί ένα σύστημα στο οποίο εγκαταλείπεται η προσπάθεια θέσπισης παγκόσμιων κανόνων, αλλά οι περιφερειακές ή με όμοια προσέγγιση ομάδες χωρών διατυπώνουν τα δικά τους σύνολα κανόνων.
Αυτό το είδος συστήματος θα εξυπηρετούσε τις διαφορές στις προτιμήσεις που μπορεί να έχουν οι χώρες.
Θεωρητικά, θα πρέπει να είναι εύκολο να αντιληφθούν δύο διαφορετικά ρυθμιστικά συστήματα που αντικατοπτρίζουν, για παράδειγμα, τις διαφορετικές προτεραιότητες που αποδίδουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ στην προστασία της ιδιωτικής ζωής.
Ωστόσο, στην πράξη, η εφαρμογή δύο διαφορετικών συστημάτων θα ήταν περίπλοκη, δεδομένης της βαθιάς αλληλεπίδρασης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, και αποδείχθηκε δύσκολη στην περίπτωση του κανονισμού της ΕΕ για την γενική προστασία δεδομένων.
Το πρώτο σύστημα απορρίπτει όλες τις προσπάθειες για την παροχή παγκόσμιων δημόσιων αγαθών και τη διαχείριση των επιπτώσεων της εξάπλωσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν συμβεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι χώρες θα γίνουν παίκτες σε ένα παιχνίδι αντιπαράθεσης που δημιουργεί απώλειες ακόμα και για τους ισχυρότερους, που πιθανόν θα οδηγήσουν σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Είναι ακριβώς αυτό που οι ηγέτες των νικηφόρων δυνάμεων μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο προσπάθησαν να αποφύγουν.
Αλλά η απόρριψη του "νόμου της ζούγκλας" δεν σημαίνει ότι όλα λειτουργούν καλά κάτω από τα υπάρχοντα θεσμικά όργανα και κανόνες.
Υπάρχει σαφής ζήτηση για κάποια διαφοροποίηση των κανόνων και των προτύπων για την προσαρμογή των διαφορετικών προτιμήσεων.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε το τρίτο σύστημα, μια κατακερματισμένη πολυμερή προσέγγιση, χωρίς πολλά περιθώρια για παγκόσμιους θεσμούς;
Από τη στιγμή που κάποιος έχει σκεφτεί μέσω του βαθμού αλληλεξάρτησης όχι μόνο των οικονομιών του κόσμου αλλά και των κοινωνιών του κόσμου, γίνεται σαφές ότι ένα ισχυρά κατακερματισμένο σύστημα δεν θα είναι σε θέση να παράσχει τα επιθυμητά παγκόσμια δημόσια αγαθά και οφέλη.
Υπάρχει σίγουρα περιθώριο για περιφερειακές ομάδες ή για ομοειδείς χώρες να οργανωθούν.
Επιπρόσθετα, η ανάγκη για παγκόσμιους κανόνες, όπως αυτές που αφορούν το κλίμα, θα αυξηθεί με τις νέες τεχνολογίες
Είμαστε στην αρχή μιας «επανάστασης της γνώσης» που μπορεί να ενισχύσει τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Η ασφάλεια στο διαδίκτυο απαιτεί παγκόσμια δράση.
Μια περιοχή στην οποία μόλις αρχίζουμε να ασχολούμαστε μαζί της είναι η γενετική μηχανική, η οποία θα απαιτήσει παγκόσμιους κανόνες και περιορισμούς.
Στον στρατιωτικό τομέα, έχουμε τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Σύντομα θα χρειαστούμε μια συνθήκη με στόχο τον περιορισμό της χρήσης ρομπότ στρατιωτών που μετακινούνται με τεχνητή νοημοσύνη.
Στην πραγματικότητα, γενικότερα, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα απαιτήσει επίσης αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί μια νέα παγκόσμια ηθική.
Η συνεργασία μεταξύ παρόμοιων ή γεωγραφικά εγγύς χωρών θα πρέπει ασφαλώς να ενθαρρυνθεί.
Αλλά αυτό δεν υποκαθιστά τους παγκόσμιους κανόνες και πρότυπα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων και αναδυόμενων προκλήσεων του κόσμου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών