Οι ευρωπαϊκές πολιτικές είναι αυτές που στηρίζουν τον ιταλικό λαϊκισμό, υποστηρίζει ο κ. Βαρουφάκης
Επίθεση στον τρόπο με τον οποίο η Ενωμένη Ευρώπη χειρίζεται την Ιταλία, εξαπολύει με άρθρο του στο Project Syndicate, ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης.
Όπως τονίζει: «Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης του ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Matteo Salvini στηρίζεται σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο μπορεί, μετά το πέρας των Ευρωπαϊκών Εκλογών τον Μάιο, να του προσφέρει όλα τα εφόδια ώστε να επιφέρει ισχυρή καταστροφή στην ΕΕ.
Αυτό που είναι τόσο εντυπωσιακό όσο και ενοχλητικό είναι ότι η ξενοφοβία στην οποία στηρίζεται ο Salvini στηρίζεται από τη λανθασμένη αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και από το συνεχιζόμενο παιχνίδι των αλληλοκατηγοριών.
Σε πρόσφατη έκθεσή της η Κομισιόν κατηγορεί την ιταλική κυβέρνηση ότι απέτυχε να μειώσει το χρέος της χώρας, κάτι το οποίο, όπως λέει, έχει ως αποτέλεσμα την αμελητέα αύξηση των εισοδημάτων.
Σύμφωνα με την Κομισιόν η απροθυμία της ιταλικής κυβέρνησης να μειώσει το έλλειμμα έχει στοιχειώσει τις αγορές ομολόγων, έχει οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων δανεισμού και έχει μειώσει τις επενδύσεις.
Ο Salvini είναι πανευτυχής.
Η έκθεση αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία να κατηγορήσει την Κομισιόν για τα προβλήματα της Ιταλίας, υποστηρίζοντας ότι στην πραγματικότητα οι πολιτικές λιτότητας της ΕΕ, εξαιτίας των οποίων επλήγη η ανάπτυξη, οδήγησαν την οικονομία στο χείλος μίας νέας ύφεσης και τελικά στην εκλογή μίας λαϊκίστικης κυβέρνησης, με ισχυρότερο όλων τον ίδιο τον Salvini.
Επιπρόσθετα σαν τα παραπάνω να μην ήταν αρκετά η Κομισιόν και οι απειλές της για επιβολή κυρώσεων στην Ιταλία ήταν αυτό που τάραξε τις αγορές ομολόγων και οδήγησε υψηλότερα τα επιτόκια δανεισμού.
Η τραγωδία της Ιταλίας είναι ότι τόσο η Επιτροπή και ο Salvini έχουν δίκιο και ταυτόχρονα άδικο.
Είναι σωστό ότι η ανακοίνωση του Salvini ότι η κυβέρνηση θα άρει την υπόσχεσή της να επιβάλει προ-συμφωνημένα επίπεδα λιτότητας ανησυχούσε τους επενδυτές, καθιστούσε το ιταλικό χρέος λιγότερο βιώσιμο και προκάλεσε τη φυγή κεφαλαίων.
Αλλά είναι επίσης σωστό ότι οι φορολογικοί κανόνες της Επιτροπής, εάν εφαρμοστούν πλήρως, θα είχαν προκαλέσει ύφεση που θα καθιστούσε το ιταλικό χρέος λιγότερο βιώσιμο ούτως ή άλλως.
Όταν δύο αντικρουόμενες εξηγήσεις του ίδιου φαινομένου είναι και οι δύο σωστές, πρέπει να είναι ελλιπείς, ακόμα και αν «πιάνουν» διαφορετικές πτυχές της παρατηρούμενης πραγματικότητας.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι χρήσιμο να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης με τον οποίο να δούμε μια νέα ματιά στο πρόβλημα.
Όσον αφορά τη σύγκρουση Βρυξελλών-Ρώμης, πιστεύω ότι αυτή η διαφορετική οπτική βρίσκεται στην άλλη πλευρά του κόσμου: στο Τόκιο.
Η Ιταλία είναι στην ουσία η Ιαπωνία της Ευρώπης.
Και οι δύο οικονομίες διαθέτουν έναν ισχυρό και με εξαγωγικό προσανατολισμό βιομηχανικό τομέα, πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, ανάλογους κανόνες στο εμπόριο, απαίσια δημογραφική εικόνα και τράπεζες που για χρόνια προχωρούσαν σε έναν άκρατο δανεισμό και τελικά κατέληξαν zombie.
Επιπλέον, είναι επίσης ίδιες στη σύνθεση των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεών τους, οι οποίες χαρακτηρίζονται από σχετικά χαμηλό ιδιωτικό χρέος και πολύ υψηλό δημόσιο χρέος.
Σε αντίθεση με την Ιταλία, το πολιτικό κέντρο της Ιαπωνίας κρατιέται γιατί τα εισοδήματα έχουν ενισχυθεί λίγο, καθώς η οικονομία της έχει σταθεροποιηθεί με τη βοήθεια μίας κεντρικής τράπεζας που τυπώνει χρήμα σαν να μην υπάρχει αύριο και μίας σειράς προγραμμάτων στήριξης από τις κυβερνήσεις της.
Εάν η Ιαπωνία ήταν υποχρεωμένη να λειτουργεί υπό τους περιορισμούς που επιβάλλει η ΕΕ και υπό τους δημοσιονομικούς και νομισματικούς κανόνες που είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί η Ιταλία, τότε η κοινωνία της θα είχε καταστραφεί.
Πράγματι, αν η χρηματοδότηση για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα της Ιαπωνίας είχε παρασχεθεί σε μια εξωτερική κεντρική τράπεζα, η οποία επιδιώκει να επιβάλει τη δημοσιονομική λιτότητα, απειλώντας να παρακρατήσει τη ρευστότητα, τότε θα ήταν αναπόφευκτη μία σειρά πτωχεύσεων των αφερέγγυων τραπεζών, η αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων και φυσικά η ύφεση.
Εάν κοιτάξει κάποιος στο εσωτερικό της ΕΕ τότε θα δει ότι Ισπανία και Ιταλία έχουν περίπου το ίδιο ποσοστό χρέους ως προς το ΑΕΠ (298,3% και 301% αντίστοιχα).
Ως εκ τούτου γιατί όλοι συζητούν για την Ιταλία και όχι για την Ισπανία;
Η απάντηση είναι ότι το 67% του ισπανικού χρέους είναι ιδιωτικό, ενώ το 64% του ιταλικού χρέους είναι δημόσιο.
Στη θεωρία (και βάσει νόμου) η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να «στηρίξει» οποιοδήποτε χρέος, είτε ιδιωτικό, είτε δημόσιο.
Στην πραγματικότητα, όμως, η ΕΚΤ μπορεί να το πράξει αποδεχόμενη ως εγγύηση χαρτιά τα οποία δεν αξίζουν ούτε το μελάνι που έχουν τυπωθεί.
Αντίθετα, η ΕΚΤ πέρασε χρόνια άρνησης να αγοράσει δημόσιο χρέος και, όταν συνέβη, επέλεξε να αποκλείσει μεγάλες ποσότητες ομολόγων από το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Με απλά λόγια, κάθε χώρα της οποίας το χρέος έχει στραφεί προς τον ιδιωτικό τομέα, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία, ήταν πολύ καλύτερη από μια χώρα όπως η Ιταλία.
Οι υπερασπιστές της ευρωζώνης θα απαντήσουν ότι είναι σωστό οι χώρες να τιμωρούνται επειδή επιτρέπουν υψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους.
Η ιδεολογική αντίθεση προς οτιδήποτε είναι δημόσιο δεν αφορά μόνο τους σιδηροδρόμους, ούτε τις εταιρείες κοινής ωφέλειας.
Η ετοιμότητα των οίκων αξιολόγησης να υποβαθμίσουν τα ομόλογα οποιασδήποτε κυβέρνησης θέτει υπό αμφισβήτηση την κοινή λογική ενισχύει τη νεοφιλελεύθερη άποψη ότι , εξ ορισμού, το ιδιωτικό χρέος είναι καλύτερο από το δημόσιο χρέος.
Αλλά και οι φονταμενταλιστές της ελεύθερης αγοράς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν πόσο ανασφαλής είναι αυτή η υπόθεση.
Αν η οικονομική κρίση του 2008 μας διδάξει τίποτα, είναι ότι οι κίνδυνοι είναι πολύ ενδογενείς για άνεση.
Ακόμη και εάν δεν υπάρχει διαφθορά, οι αξιολογήσεις και οι πολιτικές επιλογές συνδέονται: εάν οι οίκοι αξιολόγησης μάθουν ότι η ΕΚΤ θα σταματήσει να στηρίζει τη ρευστότητα της Ιταλίας τότε είναι υποχρεωμένοι προς τους πελάτες τους να προχωρήσουν σε υποβάθμιση των ιταλικών ομολόγων.
Και εάν η ΕΚΤ υποψιαστεί ότι θα υπάρξει υποβάθμιση της Ιταλίας, τότε θα φροντίσει να μειώσει τη ρευστότητα που παρέχει στον ιταλικό τραπεζικό κλάδο.
Όταν πρόκειται να κατασκευαστεί κάποιο έργο υποδομής, γιατί πρέπει να έχει σημασία αν είναι οι κρατικοί ή ιδιωτικοί κατασκευαστές που δανείζονται για να το χρηματοδοτήσουν;
Στην ευρωζώνη, αυτό έχει σημασία, διότι η ΕΚΤ έχει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να αναχρηματοδοτήσει ένα προβληματικό ιδιωτικό χρέος σε σύγκριση με ένα αντίστοιχο δημόσιο.
Αλλά αυτή είναι μια πολιτική επιλογή, όχι μια οικονομική πραγματικότητα.
Το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος της Ιταλίας έχει χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση από το ιδιωτικό χρέος δεν αντικατοπτρίζει την «κατώτερη ποιότητα» του δημόσιου χρέους αλλά την πολιτική επιλογή των ευρωπαίων ηγετών».
www.bankingnews.gr
Όπως τονίζει: «Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης του ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Matteo Salvini στηρίζεται σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο μπορεί, μετά το πέρας των Ευρωπαϊκών Εκλογών τον Μάιο, να του προσφέρει όλα τα εφόδια ώστε να επιφέρει ισχυρή καταστροφή στην ΕΕ.
Αυτό που είναι τόσο εντυπωσιακό όσο και ενοχλητικό είναι ότι η ξενοφοβία στην οποία στηρίζεται ο Salvini στηρίζεται από τη λανθασμένη αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και από το συνεχιζόμενο παιχνίδι των αλληλοκατηγοριών.
Σε πρόσφατη έκθεσή της η Κομισιόν κατηγορεί την ιταλική κυβέρνηση ότι απέτυχε να μειώσει το χρέος της χώρας, κάτι το οποίο, όπως λέει, έχει ως αποτέλεσμα την αμελητέα αύξηση των εισοδημάτων.
Σύμφωνα με την Κομισιόν η απροθυμία της ιταλικής κυβέρνησης να μειώσει το έλλειμμα έχει στοιχειώσει τις αγορές ομολόγων, έχει οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων δανεισμού και έχει μειώσει τις επενδύσεις.
Ο Salvini είναι πανευτυχής.
Η έκθεση αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία να κατηγορήσει την Κομισιόν για τα προβλήματα της Ιταλίας, υποστηρίζοντας ότι στην πραγματικότητα οι πολιτικές λιτότητας της ΕΕ, εξαιτίας των οποίων επλήγη η ανάπτυξη, οδήγησαν την οικονομία στο χείλος μίας νέας ύφεσης και τελικά στην εκλογή μίας λαϊκίστικης κυβέρνησης, με ισχυρότερο όλων τον ίδιο τον Salvini.
Επιπρόσθετα σαν τα παραπάνω να μην ήταν αρκετά η Κομισιόν και οι απειλές της για επιβολή κυρώσεων στην Ιταλία ήταν αυτό που τάραξε τις αγορές ομολόγων και οδήγησε υψηλότερα τα επιτόκια δανεισμού.
Η τραγωδία της Ιταλίας είναι ότι τόσο η Επιτροπή και ο Salvini έχουν δίκιο και ταυτόχρονα άδικο.
Είναι σωστό ότι η ανακοίνωση του Salvini ότι η κυβέρνηση θα άρει την υπόσχεσή της να επιβάλει προ-συμφωνημένα επίπεδα λιτότητας ανησυχούσε τους επενδυτές, καθιστούσε το ιταλικό χρέος λιγότερο βιώσιμο και προκάλεσε τη φυγή κεφαλαίων.
Αλλά είναι επίσης σωστό ότι οι φορολογικοί κανόνες της Επιτροπής, εάν εφαρμοστούν πλήρως, θα είχαν προκαλέσει ύφεση που θα καθιστούσε το ιταλικό χρέος λιγότερο βιώσιμο ούτως ή άλλως.
Όταν δύο αντικρουόμενες εξηγήσεις του ίδιου φαινομένου είναι και οι δύο σωστές, πρέπει να είναι ελλιπείς, ακόμα και αν «πιάνουν» διαφορετικές πτυχές της παρατηρούμενης πραγματικότητας.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι χρήσιμο να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης με τον οποίο να δούμε μια νέα ματιά στο πρόβλημα.
Όσον αφορά τη σύγκρουση Βρυξελλών-Ρώμης, πιστεύω ότι αυτή η διαφορετική οπτική βρίσκεται στην άλλη πλευρά του κόσμου: στο Τόκιο.
Η Ιταλία είναι στην ουσία η Ιαπωνία της Ευρώπης.
Και οι δύο οικονομίες διαθέτουν έναν ισχυρό και με εξαγωγικό προσανατολισμό βιομηχανικό τομέα, πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, ανάλογους κανόνες στο εμπόριο, απαίσια δημογραφική εικόνα και τράπεζες που για χρόνια προχωρούσαν σε έναν άκρατο δανεισμό και τελικά κατέληξαν zombie.
Επιπλέον, είναι επίσης ίδιες στη σύνθεση των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεών τους, οι οποίες χαρακτηρίζονται από σχετικά χαμηλό ιδιωτικό χρέος και πολύ υψηλό δημόσιο χρέος.
Σε αντίθεση με την Ιταλία, το πολιτικό κέντρο της Ιαπωνίας κρατιέται γιατί τα εισοδήματα έχουν ενισχυθεί λίγο, καθώς η οικονομία της έχει σταθεροποιηθεί με τη βοήθεια μίας κεντρικής τράπεζας που τυπώνει χρήμα σαν να μην υπάρχει αύριο και μίας σειράς προγραμμάτων στήριξης από τις κυβερνήσεις της.
Εάν η Ιαπωνία ήταν υποχρεωμένη να λειτουργεί υπό τους περιορισμούς που επιβάλλει η ΕΕ και υπό τους δημοσιονομικούς και νομισματικούς κανόνες που είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί η Ιταλία, τότε η κοινωνία της θα είχε καταστραφεί.
Πράγματι, αν η χρηματοδότηση για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα της Ιαπωνίας είχε παρασχεθεί σε μια εξωτερική κεντρική τράπεζα, η οποία επιδιώκει να επιβάλει τη δημοσιονομική λιτότητα, απειλώντας να παρακρατήσει τη ρευστότητα, τότε θα ήταν αναπόφευκτη μία σειρά πτωχεύσεων των αφερέγγυων τραπεζών, η αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων και φυσικά η ύφεση.
Εάν κοιτάξει κάποιος στο εσωτερικό της ΕΕ τότε θα δει ότι Ισπανία και Ιταλία έχουν περίπου το ίδιο ποσοστό χρέους ως προς το ΑΕΠ (298,3% και 301% αντίστοιχα).
Ως εκ τούτου γιατί όλοι συζητούν για την Ιταλία και όχι για την Ισπανία;
Η απάντηση είναι ότι το 67% του ισπανικού χρέους είναι ιδιωτικό, ενώ το 64% του ιταλικού χρέους είναι δημόσιο.
Στη θεωρία (και βάσει νόμου) η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να «στηρίξει» οποιοδήποτε χρέος, είτε ιδιωτικό, είτε δημόσιο.
Στην πραγματικότητα, όμως, η ΕΚΤ μπορεί να το πράξει αποδεχόμενη ως εγγύηση χαρτιά τα οποία δεν αξίζουν ούτε το μελάνι που έχουν τυπωθεί.
Αντίθετα, η ΕΚΤ πέρασε χρόνια άρνησης να αγοράσει δημόσιο χρέος και, όταν συνέβη, επέλεξε να αποκλείσει μεγάλες ποσότητες ομολόγων από το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Με απλά λόγια, κάθε χώρα της οποίας το χρέος έχει στραφεί προς τον ιδιωτικό τομέα, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία, ήταν πολύ καλύτερη από μια χώρα όπως η Ιταλία.
Οι υπερασπιστές της ευρωζώνης θα απαντήσουν ότι είναι σωστό οι χώρες να τιμωρούνται επειδή επιτρέπουν υψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους.
Η ιδεολογική αντίθεση προς οτιδήποτε είναι δημόσιο δεν αφορά μόνο τους σιδηροδρόμους, ούτε τις εταιρείες κοινής ωφέλειας.
Η ετοιμότητα των οίκων αξιολόγησης να υποβαθμίσουν τα ομόλογα οποιασδήποτε κυβέρνησης θέτει υπό αμφισβήτηση την κοινή λογική ενισχύει τη νεοφιλελεύθερη άποψη ότι , εξ ορισμού, το ιδιωτικό χρέος είναι καλύτερο από το δημόσιο χρέος.
Αλλά και οι φονταμενταλιστές της ελεύθερης αγοράς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν πόσο ανασφαλής είναι αυτή η υπόθεση.
Αν η οικονομική κρίση του 2008 μας διδάξει τίποτα, είναι ότι οι κίνδυνοι είναι πολύ ενδογενείς για άνεση.
Ακόμη και εάν δεν υπάρχει διαφθορά, οι αξιολογήσεις και οι πολιτικές επιλογές συνδέονται: εάν οι οίκοι αξιολόγησης μάθουν ότι η ΕΚΤ θα σταματήσει να στηρίζει τη ρευστότητα της Ιταλίας τότε είναι υποχρεωμένοι προς τους πελάτες τους να προχωρήσουν σε υποβάθμιση των ιταλικών ομολόγων.
Και εάν η ΕΚΤ υποψιαστεί ότι θα υπάρξει υποβάθμιση της Ιταλίας, τότε θα φροντίσει να μειώσει τη ρευστότητα που παρέχει στον ιταλικό τραπεζικό κλάδο.
Όταν πρόκειται να κατασκευαστεί κάποιο έργο υποδομής, γιατί πρέπει να έχει σημασία αν είναι οι κρατικοί ή ιδιωτικοί κατασκευαστές που δανείζονται για να το χρηματοδοτήσουν;
Στην ευρωζώνη, αυτό έχει σημασία, διότι η ΕΚΤ έχει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να αναχρηματοδοτήσει ένα προβληματικό ιδιωτικό χρέος σε σύγκριση με ένα αντίστοιχο δημόσιο.
Αλλά αυτή είναι μια πολιτική επιλογή, όχι μια οικονομική πραγματικότητα.
Το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος της Ιταλίας έχει χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση από το ιδιωτικό χρέος δεν αντικατοπτρίζει την «κατώτερη ποιότητα» του δημόσιου χρέους αλλά την πολιτική επιλογή των ευρωπαίων ηγετών».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών