Η οπισθοδρομική εμπορική πολιτική Trump απέτυχε, επιφέροντας συνέπειες που δύσκολα διορθώνονται

Μετά από τρία χρόνια προεδρίας Trump, το οικονομικό κόστος του «Πρώτα η Αμερική» συνεχίζει να αυξάνεται, με την επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου και του ΑΕΠ και την υποχώρηση των επενδύσεων.
Και ως τραγική ειρωνεία, ο μεγαλύτερος ηττημένος είναι η Αμερική, όπως επισημαίνει και εξηγεί τους λόγους η Anne O. Krueger, καθηγήτρια Διεθνών Οικονομικών του Πανεπιστημίου John Hopkins και πρώην επικεφαλής Οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ

Το πάθημα που έγινε μάθημα προ Trump...

Το 1947, η διεθνής κοινότητα υιοθέτησε τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου, η οποία αργότερα αποτέλεσε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Στο πλαίσιο αυτού του διεθνούς οργανισμού, το εμπόριο συνδέεται με το κράτος δικαίου και την αρχή της μη διάκρισης μεταξύ των εμπορικών εταίρων.
Το σύστημα είχε τεράστια επιτυχία.
Τις τελευταίες επτά δεκαετίες, το παγκόσμιο εμπόριο έχει σχεδόν διπλασιαστεί από την πραγματική παραγωγή.
Και χάρις στην ηγεσία των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν πολυμερείς διαπραγματεύσεις για να μειωθούν οι δασμοί, να εξαλειφθούν άλλα εμπόδια στην διακίνηση των εμπορευμάτων, όπως οι ποσοτικοί περιορισμοί, ώστε να διευκολυνθεί η επέκταση του εμπορίου.

Η μετά-Trump ανατροπή...

Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό.
Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των μεγάλων διεθνών εταίρων της είναι πολύ «φορτωμένες».
 Οι παγκόσμιοι ρυθμοί αύξησης τόσο του εμπορίου, όσο και του ΑΕΠ έχουν μειωθεί δραματικά και οι προβλέψεις για την ανάπτυξη υποβαθμίζονται, καθώς αποκαλύπτεται και αποδεικνύεται περαιτέρω η οικονομική ζημία που προκαλείται από τις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ.
Ένα πρώτο βήμα της διοίκησης Trump ήταν να επιβάλει δασμό 25% στον εισαγόμενο χάλυβα και δασμό 10% για το αλουμίνιο.
Αυτή η πολιτική βλάπτει τον Καναδά, την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Μεξικό και την Ιαπωνία - όλους τους φίλους ή τους συμμάχους των ΗΠΑ - αλλά όχι την Κίνα, η οποία αντιπροσώπευε μόνο το 2% των αμερικανικών εισαγωγών χάλυβα τότε.
Εκτιμάται ότι οι δασμοί μετάλλων έχουν κοστίσει στους Αμερικανούς 900.000 δολάρια ετησίως, για κάθε θέση εργασίας που εννοείται «σώθηκε».
Ακόμη χειρότερα, η αμερικανική απασχόληση στη χαλυβουργία συνέχισε να μειώνεται και οι αμερικανικές εξαγωγές χάλυβα παρέμειναν σταθερές από τότε που εισήχθησαν οι δασμοί στις αρχές του 2018.
Από τότε, ο πρόεδρος Trump εξαπάτησε τον Καναδά και το Μεξικό προκειμένου να  επαναδιαπραγματευτούν τη Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής, η οποία έχει πλέον αντικατασταθεί από τη Συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά.
Η αναθεωρημένη συμφωνία καθιστά αυστηρότερους τους κανονισμούς των ΗΠΑ σχετικά με τις εισαγωγές αυτοκινήτων και εξαρτημάτων αυτοκινήτων και απαιτεί το 40-45% των εργαζομένων στη μεξικάνικη αυτοκινητοβιομηχανία να πληρώνονται με  16 δολάρια την ώρα μέχρι το 2023.
Για σύγκριση, αυτό ισοδυναμεί με την εισαγωγή ενός μισθολογίου για τις αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ, σαν να πληρώνονται με βασικό ωρομίσθιο περισσότερα από 75 δολάρια (ανά ώρα), προφανώς μια αδιανόητη πρόταση.
Η κυβέρνηση Trump εξανάγκασε σε «επαναδιαπραγμάτευση» τη Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών Νότιας Κορέας-ΗΠΑ, με κύριο αποτέλεσμα τον περιορισμό των εισαγωγών χάλυβα από τη Νότια Κορέα και την παράταση των δασμών των ΗΠΑ σε εισαγόμενα ελαφρά φορτηγά.
Και μετά υπάρχει και η Εταιρική Σχέση Παν-Ειρηνικού (ΤΡΡ), την οποία η κυβέρνηση Obama διαπραγματεύτηκε με άλλες 11 χώρες των Ακτών του Ειρηνικού (Pacific Rim) (εκτός της Κίνας) και υπέγραψε στις 4 Φεβρουαρίου 2016.
Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Trump απέσυρε την Αμερική από το TPP, αφήνοντας τους υπόλοιπους εταίρους να προσπαθούν να διασώσουν τη συμφωνία, κάτι που έκαναν υπό ιαπωνική ηγεσία.
Ως αποτέλεσμα, οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς τις χώρες αυτές υπόκεινται τώρα σε πολύ υψηλότερους δασμούς από ό, τι το εμπόριο μεταξύ των υπόλοιπων 11 μελών.
Τότε, ήρθε και ο εμπορικός πόλεμος του Trump εναντίον της Κίνας, η οποία έχει υπέσκαψε τόσο το παγκόσμιο εμπόριο, όσο έφερε επίσης τη διμερή σχέση ΗΠΑ – Κίνας στο κατώτατο σημείο που είχε φτάσει, μετά την σφαγή της πλατείας Τιενανμέν το 1989.
Ακόμη και με τη συμφωνία «πρώτης φάσης» που μόλις υπογράφηκε, ο μέσος όρος των αμερικανικών δασμών στις εισαγωγές από την Κίνα θα είναι περίπου 19%, από 3% πριν από τον εμπορικό πόλεμο.
Ακόμη χειρότερα, οι ΗΠΑ έχουν κερδίσει πολύ λίγα από τη διαδικασία.
Μπορεί η τελευταία συμφωνία περιλαμβάνει μια δέσμευση της Κίνας να εισαγάγει περισσότερα γεωργικά και άλλα αμερικανικά προϊόντα.
Αλλά για να αντιπροσωπεύσουν ένα «κέρδος», αυτές οι πρόσθετες αγορές θα πρέπει να είναι πάρα πολύ μεγάλες για να αντισταθμίσουν τις απώλειες των εξαγωγών του 2018-19.
Η εμπορική οργή του Trump έχει επηρεάσει και άλλες χώρες.
Τώρα, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας επιδεινώνονται.
Οι ΗΠΑ έχουν επίσης ασκήσει οικονομικές και δευτερεύουσες κυρώσεις εναντίον ενός ευρέος φάσματος χωρών.
Ενώ ορισμένες κυρώσεις είναι προφανώς δικαιολογημένες (όπως εκείνες εναντίον χωρών που εμπλέκονται στην τρομοκρατία), η διοίκηση Trump επέκτεινε τη χρήση αυτού του εργαλείου με εγκατάλειψη.
Οι ΗΠΑ επιβάλλουν κυρώσεις έναντι περισσότερων από 1.000 χωρών, επιχειρήσεων και ατόμων ετησίως.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ έχουν ακόμη απειλήσει με δασμούς ύψους 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων γαλλικές εισαγωγές σε αντίποινα για το σχέδιο της Γαλλίας να εισάγει στο εσωτερικό της φόρο στις ψηφιακές υπηρεσίες.
Και αυτό έρχεται ως επιστέγασα, στις ετήσιες εισφορές των 7,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που επιτρέπεται στις ΗΠΑ να επιβάλουν στις εισαγωγές από την ΕΕ στο πλαίσιο της επίλυσης διαφοράς μεταξύ της Airbus και της Boeing.
Οι φόβοι του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ δημιούργησαν ένα σύννεφο αβεβαιότητας για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων και πολλούς άλλους επιχειρηματικούς τομείς σε όλο τον κόσμο.
Τέλος, σαν να μην ήταν όλα αυτά αρκετά επιβλαβή για το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, οι ΗΠΑ αρνούνται να επιτρέψουν νέους διορισμούς στο δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο του ΠΟΕ, το οποίο έχει πλέον καταστεί ανίκανο να επιλύσει διμερείς εμπορικές διαφορές.
Ελλείψει λειτουργικού μηχανισμού επιβολής, οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν πολύ λιγότερα κίνητρα για να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους στον ΠΟΕ.
Εν συνόλω, η Αμερική είναι ο μεγάλος ηττημένος.
Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Trump για τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος στις ΗΠΑ έχουν μειώσει τις εισαγωγές από την Κίνα, αλλά οι εισαγωγές από χώρες όπως το Βιετνάμ έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Οι παγκόσμιες επενδύσεις και η παραγωγή, εν τω μεταξύ, έχουν μειωθεί, εν μέρει ως αποτέλεσμα της εμπορικής αβεβαιότητας.
Οι αμερικανοί εξαγωγείς προς τις διαδοχικές χώρες της TPP βρίσκονται τώρα σε μειονεκτική θέση.
Και η ίδια η Αμερική δεν έχει πλέον εμπιστοσύνη ως ηγέτης στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.
Με τις γεωπολιτικές εντάσεις να αναπτύσσονται, οι ΗΠΑ χρειάζονται πλέον συμμάχους περισσότερο από ποτέ.
Αλλά πολλοί θα διστάζουν να δεσμευτούν με την τρέχουσα διοίκηση Trump.
Τελικά, η μονομερής εμπορική πολιτική Trump πέτυχε το αντίθετο των στόχων της, πολλοί από τους οποίους θα μπορούσαν να επιτευχθούν μέσω πολυμερούς συνεργασίας: έχασε συμμάχους και ζημιώθηκε τόσο σοβαρά οικονομικά που θα είναι δύσκολο να διορθωθεί η κατάσταση.