Τα μέτρα στήριξης δεν βοηθούν πάντα και σε περιόδους κρίσης όπως αυτή του κορωνοϊού, δεν μπορούν να βοηθήσουν, αν δεν υπάρξει τόνωση της κατανάλωσης
Κατά τη διάρκεια του αρχικού σοκ από τον νέο κορωνοϊό COVID-19, ήταν κατανοητό ότι οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες θα ανταποκρίνονταν με τεράστιες ενέσεις ρευστότητας, όμως τώρα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω και να εξετάσουν ποια προγράμματα στήριξης χρειάζονται πραγματικά και ποιο κινδυνεύει να κάνει περισσότερο κακό, παρά καλό, υποστηρίζουν σε κοινό τους άρθρο ο Νομπελίστας Οικονομολόγος Joseph Stiglitz και ο Οικονομολόγος συνεργάτης του ΟΗΕ Hamid Rashid.
Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ανταποκρίνονται σθεναρά στην κρίση COVID-19 με μια συνδυασμένη δημοσιονομική και νομισματική ανταπόκριση, που έχει ήδη φτάσει το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία παγκόσμια εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών, αυτά τα μέτρα στήριξης ενδέχεται να μην ενισχύσουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις όσο ελπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
Το πρόβλημα είναι ότι ένα σημαντικό μέρος των χρημάτων διοχετεύεται απευθείας σε κεφαλαιακά μαξιλάρια, οδηγώντας σε αύξηση των προληπτικών υπολοίπων.
Η κατάσταση είναι παρόμοια με την «παγίδα ρευστότητας» που ανησυχούσε τόσο πολύ τον John Maynard Keynes κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.
Τα σημερινά μέτρα στήριξης έχουν ήδη ξεκινήσει να χορηγούνται και απόλυτα κατανοητά ως κίνηση, για να περιορίσουν την οικονομική πτώση από την πανδημία.
Και ενώ αυτή η ευέλικτη προσέγγιση δεν ήταν ούτε στοχευμένη ούτε ακριβής, πολλοί σχολιαστές θα υποστήριζαν ότι ήταν η μόνη επιλογή εκείνη την εποχή.
Χωρίς τεράστια έγχυση ρευστότητας έκτακτης ανάγκης, πιθανότατα θα υπήρχαν εκτεταμένες χρεοκοπίες, απώλειες οργανωτικού κεφαλαίου και ακόμη πιο απότομη πορεία προς την ανάκαμψη.
Αλλά είναι πλέον σαφές ότι η πανδημία θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από μερικές εβδομάδες, όπως υποτίθεται αρχικά όταν θεσπίστηκαν αυτά τα επείγοντα μέτρα.
Αυτό σημαίνει ότι όλα αυτά τα προγράμματα πρέπει να αξιολογηθούν πιο προσεκτικά, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Κατά τη διάρκεια περιόδων βαθιάς αβεβαιότητας, οι προληπτικές αποταμιεύσεις συνήθως αυξάνονται καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις διατηρούν μετρητά για το φόβο του τι θα συμβεί.
Η τρέχουσα κρίση δεν αποτελεί εξαίρεση.
Μεγάλο μέρος των χρημάτων που λαμβάνουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις με τη μορφή επιταγών στήριξης πιθανότατα θα μείνουν αδρανείς στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, λόγω ανησυχιών για το μέλλον και ευρύτερης μείωσης των ευκαιριών δαπανών.
Ταυτόχρονα, οι τράπεζες πιθανότατα θα πρέπει να παραμείνουν στην υπερβολική ρευστότητα, λόγω έλλειψης δανειοληπτών με πίστωση που είναι πρόθυμοι να πάρουν νέα δάνεια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα πλεονάζοντα αποθεματικά που διατηρούνται στα αμερικανικά αποθετήρια ιδρύματα σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου, από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε 2,9 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Συγκριτικά, τα πλεονάζοντα αποθέματα που διατηρήθηκαν σε τράπεζες κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης έφτασαν μόλις το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Αυτή η μαζική αύξηση των τραπεζικών αποθεματικών υποδηλώνει ότι οι πολιτικές στήριξης που εφαρμόστηκαν μέχρι στιγμής είχαν χαμηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
Είναι σαφές ότι μόνο η τραπεζική πίστωση δεν θα μας βγάλει έξω από το τρέχον οικονομικό αδιέξοδο.
Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η σημερινή υπερβολική ρευστότητα μπορεί να έχει υψηλό κοινωνικό κόστος.
Πέρα από τους συνηθισμένους φόβους σχετικά με το χρέος και τον πληθωρισμό, υπάρχει επίσης καλός λόγος να ανησυχείτε ότι τα πλεονάζοντα μετρητά στις τράπεζες θα διοχετεύονται προς χρηματοοικονομική κερδοσκοπία.
Οι χρηματιστηριακές αγορές ήδη κινούνται σε άγριους ρυθμούς καθημερινά, και αυτή η αστάθεια θα μπορούσε με τη σειρά της να διαιωνίσει το κλίμα αυξημένης αβεβαιότητας, οδηγώντας σε ακόμη πιο προληπτικά προσεκτική συμπεριφορά, αποθαρρύνοντας τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις που απαιτούνται για την ανάκαμψη.
Σε αυτήν την περίπτωση, θα αντιμετωπίζει μια παγίδα ρευστότητας και ένα αίνιγμα ρευστότητας: τεράστιες αυξήσεις της προσφοράς χρήματος και περιορισμένες μόνο χρήσεις για αυτό από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα καλά σχεδιασμένα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να βοηθήσουν μόλις τεθεί υπό έλεγχο ο COVID-19.
Αλλά όσο η πανδημία εξακολουθεί να μαίνεται, δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στην ομαλότητα.
Το κλειδί για τώρα, λοιπόν, είναι η μείωση του κινδύνου και η αύξηση των κινήτρων για δαπάνες.
Όσο οι εταιρείες ανησυχούν ότι η οικονομία θα παραμείνει αδύναμη έξι μήνες ή ένα χρόνο από τώρα, θα αναβάλουν τις επενδύσεις, καθυστερώντας έτσι την ανάκαμψη.
Μόνο το κράτος μπορεί να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους για να ασφαλίσουν τους σημερινούς κινδύνους, προσφέροντας αποζημίωση για τις επιχειρήσεις σε περίπτωση που η οικονομία δεν ανακάμψει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Υπάρχει ήδη ένα μοντέλο για να γίνει αυτό: «Οι τίτλοι Arrow-Debreu» (που ονομάστηκαν έτσι για τους βραβευμένους με Νόμπελ οικονομολόγους Kenneth Arrow και Gérard Debreu) θα καθίσταντο πληρωτέοι υπό ορισμένες προκαθορισμένες συνθήκες.
Για παράδειγμα, η κυβέρνηση θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι αν ένα νοικοκυριό αγόραζε ένα αυτοκίνητο σήμερα και η επιδημική καμπύλη παρέμενε σε ένα ορισμένο σημείο έξι μήνες από τώρα, οι μηνιαίες πληρωμές αυτοκινήτων θα ανασταλούν.
αρομοίως, τα ενδεχόμενα δάνεια και στεγαστικά δάνεια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ενθαρρύνουν την αγορά ενός ευρέος φάσματος διαρκών καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης.
Παρόμοιες διατάξεις θα μπορούσαν να ισχύουν για πραγματικές επιχειρηματικές επενδύσεις.
Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο έκδοσης κουπονιών δαπανών για την τόνωση της κατανάλωσης εκ μέρους των νοικοκυριών.
Αυτό συμβαίνει ήδη στην Κίνα, όπου οι τοπικές κυβερνήσεις σε 50 πόλεις εκδίδουν ψηφιακά κουπόνια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου.
Η ημερομηνία λήξης τους καθιστά ισχυρά διεγερτικά της κατανάλωσης και τη συνολική ζήτηση βραχυπρόθεσμα - όταν χρειάζεται περισσότερο.
Καθώς η πανδημία είναι πιθανό να διαρκέσει πολύ περισσότερο από ό, τι είχε αρχικά υποτεθεί, θα χρειαζόταν ακόμη περισσότερο κίνητρο.
Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, έχουν ήδη ξοδέψει 3 τρισεκατομμύρια δολάρια για διάφορες μορφές βοήθειας, χωρίς περισσότερα - και, ελπίζουμε, καλύτερα σχεδιασμένα - μέτρα, ότι τα χρήματα θα έχουν παρατείνει τη ζωή πολλών επιχειρήσεων κατά λίγους μήνες, μάλλον παρά να τα εξοικονομήσουμε.
Μία προσέγγιση που λειτουργεί σε πολλές χώρες είναι να παρέχει βοήθεια σε εταιρείες υπό τον όρο ότι διατηρούν τους εργαζομένους τους, υποστηρίζοντας τους μισθούς και άλλα κόστη ανάλογα με τη μείωση των εσόδων μιας επιχείρησης.
Στις ΗΠΑ, η εκπρόσωπος Pramila Jayapal, μέλος του Κογκρέσου από την πολιτεία της Ουάσιγκτον, πρότεινε νομοθεσία προς αυτή την κατεύθυνση, όπως και αρκετοί γερουσιαστές.
Τα κακώς σχεδιασμένα προγράμματα τόνωσης δεν είναι μόνο αναποτελεσματικά, αλλά δυνητικά επικίνδυνα.
Οι κακές πολιτικές μπορούν να συμβάλουν στην ανισότητα, να σπείρουν την αστάθεια και να υπονομεύσουν την πολιτική υποστήριξη προς την κυβέρνηση ακριβώς όταν είναι απαραίτητο για να αποτραπεί η οικονομία από την παρακμή της παρατεταμένης ύφεσης.
Ευτυχώς, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Όμως αν θα τις αναλάβουν οι κυβερνήσεις, πρέπει να δούμε.
www.bankingnews.gr
Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ανταποκρίνονται σθεναρά στην κρίση COVID-19 με μια συνδυασμένη δημοσιονομική και νομισματική ανταπόκριση, που έχει ήδη φτάσει το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία παγκόσμια εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών, αυτά τα μέτρα στήριξης ενδέχεται να μην ενισχύσουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις όσο ελπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
Το πρόβλημα είναι ότι ένα σημαντικό μέρος των χρημάτων διοχετεύεται απευθείας σε κεφαλαιακά μαξιλάρια, οδηγώντας σε αύξηση των προληπτικών υπολοίπων.
Η κατάσταση είναι παρόμοια με την «παγίδα ρευστότητας» που ανησυχούσε τόσο πολύ τον John Maynard Keynes κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.
Τα σημερινά μέτρα στήριξης έχουν ήδη ξεκινήσει να χορηγούνται και απόλυτα κατανοητά ως κίνηση, για να περιορίσουν την οικονομική πτώση από την πανδημία.
Και ενώ αυτή η ευέλικτη προσέγγιση δεν ήταν ούτε στοχευμένη ούτε ακριβής, πολλοί σχολιαστές θα υποστήριζαν ότι ήταν η μόνη επιλογή εκείνη την εποχή.
Χωρίς τεράστια έγχυση ρευστότητας έκτακτης ανάγκης, πιθανότατα θα υπήρχαν εκτεταμένες χρεοκοπίες, απώλειες οργανωτικού κεφαλαίου και ακόμη πιο απότομη πορεία προς την ανάκαμψη.
Αλλά είναι πλέον σαφές ότι η πανδημία θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από μερικές εβδομάδες, όπως υποτίθεται αρχικά όταν θεσπίστηκαν αυτά τα επείγοντα μέτρα.
Αυτό σημαίνει ότι όλα αυτά τα προγράμματα πρέπει να αξιολογηθούν πιο προσεκτικά, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Κατά τη διάρκεια περιόδων βαθιάς αβεβαιότητας, οι προληπτικές αποταμιεύσεις συνήθως αυξάνονται καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις διατηρούν μετρητά για το φόβο του τι θα συμβεί.
Η τρέχουσα κρίση δεν αποτελεί εξαίρεση.
Μεγάλο μέρος των χρημάτων που λαμβάνουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις με τη μορφή επιταγών στήριξης πιθανότατα θα μείνουν αδρανείς στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, λόγω ανησυχιών για το μέλλον και ευρύτερης μείωσης των ευκαιριών δαπανών.
Ταυτόχρονα, οι τράπεζες πιθανότατα θα πρέπει να παραμείνουν στην υπερβολική ρευστότητα, λόγω έλλειψης δανειοληπτών με πίστωση που είναι πρόθυμοι να πάρουν νέα δάνεια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα πλεονάζοντα αποθεματικά που διατηρούνται στα αμερικανικά αποθετήρια ιδρύματα σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου, από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε 2,9 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Συγκριτικά, τα πλεονάζοντα αποθέματα που διατηρήθηκαν σε τράπεζες κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης έφτασαν μόλις το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Αυτή η μαζική αύξηση των τραπεζικών αποθεματικών υποδηλώνει ότι οι πολιτικές στήριξης που εφαρμόστηκαν μέχρι στιγμής είχαν χαμηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
Είναι σαφές ότι μόνο η τραπεζική πίστωση δεν θα μας βγάλει έξω από το τρέχον οικονομικό αδιέξοδο.
Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η σημερινή υπερβολική ρευστότητα μπορεί να έχει υψηλό κοινωνικό κόστος.
Πέρα από τους συνηθισμένους φόβους σχετικά με το χρέος και τον πληθωρισμό, υπάρχει επίσης καλός λόγος να ανησυχείτε ότι τα πλεονάζοντα μετρητά στις τράπεζες θα διοχετεύονται προς χρηματοοικονομική κερδοσκοπία.
Οι χρηματιστηριακές αγορές ήδη κινούνται σε άγριους ρυθμούς καθημερινά, και αυτή η αστάθεια θα μπορούσε με τη σειρά της να διαιωνίσει το κλίμα αυξημένης αβεβαιότητας, οδηγώντας σε ακόμη πιο προληπτικά προσεκτική συμπεριφορά, αποθαρρύνοντας τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις που απαιτούνται για την ανάκαμψη.
Σε αυτήν την περίπτωση, θα αντιμετωπίζει μια παγίδα ρευστότητας και ένα αίνιγμα ρευστότητας: τεράστιες αυξήσεις της προσφοράς χρήματος και περιορισμένες μόνο χρήσεις για αυτό από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα καλά σχεδιασμένα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να βοηθήσουν μόλις τεθεί υπό έλεγχο ο COVID-19.
Αλλά όσο η πανδημία εξακολουθεί να μαίνεται, δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στην ομαλότητα.
Το κλειδί για τώρα, λοιπόν, είναι η μείωση του κινδύνου και η αύξηση των κινήτρων για δαπάνες.
Όσο οι εταιρείες ανησυχούν ότι η οικονομία θα παραμείνει αδύναμη έξι μήνες ή ένα χρόνο από τώρα, θα αναβάλουν τις επενδύσεις, καθυστερώντας έτσι την ανάκαμψη.
Μόνο το κράτος μπορεί να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους για να ασφαλίσουν τους σημερινούς κινδύνους, προσφέροντας αποζημίωση για τις επιχειρήσεις σε περίπτωση που η οικονομία δεν ανακάμψει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Υπάρχει ήδη ένα μοντέλο για να γίνει αυτό: «Οι τίτλοι Arrow-Debreu» (που ονομάστηκαν έτσι για τους βραβευμένους με Νόμπελ οικονομολόγους Kenneth Arrow και Gérard Debreu) θα καθίσταντο πληρωτέοι υπό ορισμένες προκαθορισμένες συνθήκες.
Για παράδειγμα, η κυβέρνηση θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι αν ένα νοικοκυριό αγόραζε ένα αυτοκίνητο σήμερα και η επιδημική καμπύλη παρέμενε σε ένα ορισμένο σημείο έξι μήνες από τώρα, οι μηνιαίες πληρωμές αυτοκινήτων θα ανασταλούν.
αρομοίως, τα ενδεχόμενα δάνεια και στεγαστικά δάνεια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ενθαρρύνουν την αγορά ενός ευρέος φάσματος διαρκών καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης.
Παρόμοιες διατάξεις θα μπορούσαν να ισχύουν για πραγματικές επιχειρηματικές επενδύσεις.
Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο έκδοσης κουπονιών δαπανών για την τόνωση της κατανάλωσης εκ μέρους των νοικοκυριών.
Αυτό συμβαίνει ήδη στην Κίνα, όπου οι τοπικές κυβερνήσεις σε 50 πόλεις εκδίδουν ψηφιακά κουπόνια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου.
Η ημερομηνία λήξης τους καθιστά ισχυρά διεγερτικά της κατανάλωσης και τη συνολική ζήτηση βραχυπρόθεσμα - όταν χρειάζεται περισσότερο.
Καθώς η πανδημία είναι πιθανό να διαρκέσει πολύ περισσότερο από ό, τι είχε αρχικά υποτεθεί, θα χρειαζόταν ακόμη περισσότερο κίνητρο.
Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, έχουν ήδη ξοδέψει 3 τρισεκατομμύρια δολάρια για διάφορες μορφές βοήθειας, χωρίς περισσότερα - και, ελπίζουμε, καλύτερα σχεδιασμένα - μέτρα, ότι τα χρήματα θα έχουν παρατείνει τη ζωή πολλών επιχειρήσεων κατά λίγους μήνες, μάλλον παρά να τα εξοικονομήσουμε.
Μία προσέγγιση που λειτουργεί σε πολλές χώρες είναι να παρέχει βοήθεια σε εταιρείες υπό τον όρο ότι διατηρούν τους εργαζομένους τους, υποστηρίζοντας τους μισθούς και άλλα κόστη ανάλογα με τη μείωση των εσόδων μιας επιχείρησης.
Στις ΗΠΑ, η εκπρόσωπος Pramila Jayapal, μέλος του Κογκρέσου από την πολιτεία της Ουάσιγκτον, πρότεινε νομοθεσία προς αυτή την κατεύθυνση, όπως και αρκετοί γερουσιαστές.
Τα κακώς σχεδιασμένα προγράμματα τόνωσης δεν είναι μόνο αναποτελεσματικά, αλλά δυνητικά επικίνδυνα.
Οι κακές πολιτικές μπορούν να συμβάλουν στην ανισότητα, να σπείρουν την αστάθεια και να υπονομεύσουν την πολιτική υποστήριξη προς την κυβέρνηση ακριβώς όταν είναι απαραίτητο για να αποτραπεί η οικονομία από την παρακμή της παρατεταμένης ύφεσης.
Ευτυχώς, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Όμως αν θα τις αναλάβουν οι κυβερνήσεις, πρέπει να δούμε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών