Όσο η διεθνής κοινότητα δεν παίρνει θέση, τόσο ο Erdogan θα ανοίγει μέτωπα
Το 2010, το δόγμα του «Zero Problems» για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ήταν το θαύμα της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Υπό την ηγεσία του Recep Tayyip Erdogan, η χώρα χρησιμοποίησε τη διπλωματία και το εμπόριο για να αναπτύξει εγκάρδιες - ή τουλάχιστον αστικές - σχέσεις, όχι μόνο στη γειτονιά της και κοντά στο εξωτερικό, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο ίδιος ο Erdogan ήταν ο άνθρωπος του υψηλού επιπέδου διεθνών υποθέσεων, όπου οι ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων αναζήτησαν τη συμβουλή και την παρέα του.
Δέκα χρόνια αργότερα, το τοπίο εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας μπορεί να περιγραφεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως "Μόνο προβλήματα" (Only Problems), αναφέρει νέα ανάλυση του Bloomberg.
Η Άγκυρα αναπτύσσει σκληρή ρητορική, αντί για διπλωματία, για να διατηρήσει την επιρροή της.
Έχει προκαλέσει διάφορες αντιπαραθέσεις με τις περισσότερες χώρες που γειτνιάζουν είτε με τα χερσαία σύνορά της είτε με τα ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου: Ελλάδα, Συρία, Ισραήλ, Κύπρος, Ιράκ, Αρμενία και Αίγυπτος.
Επίσης, βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Γαλλία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Και σε μια εποχή που οι παγκόσμιες δυνάμεις δεν φαίνεται να συμφωνούν σε τίποτα, φαίνεται ότι δηλώνουν σχεδόν ομόφωνα ότι ο Erdogan είναι ταραχοποιός.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας δέχτηκε τα πυρά ακόμη και από εκείνους που συνήθιζαν να τον υποστηρίζουν.
Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι «αποδοκιμάζει» την απόφαση της Τουρκίας να επανεκκινήσει μια αμφιλεγόμενη γεωλογική έρευνα για την Ανατολική Μεσόγειο και κάλεσε την Άγκυρα να «τερματίσει αυτήν την πρόκληση».
Αυτή η γλώσσα είναι από τις πιο ισχυρές που η κυβέρνηση Trump έχει στρέψει εναντίον του Erdogan, ο οποίος έχει τη στήριξη του Αμερικανού ομολόγου του.
Εν τω μεταξύ, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin, που περιγράφεται από τον Erdogan ως «καλός φίλος», έχει μετρήσει τη στήριξη του στον Τούρκο ομόλογό του στη σύγκρουση του Καυκάσου, όπου η Τουρκία υποστηρίζει με ενθουσιασμό το Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας.
Το Κρεμλίνο κατηγόρησε την Τουρκία ότι πρόσθεσε «πυροδότησε τις φλόγες» της μακράς διαφωνίας για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η κατάπαυση του πυρός που ζήτησε η Μόσχα δεν έχει εφαμορστεί.
Άλλες πηγές κριτικής είναι πιο προβλέψιμες.
Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron ο οποίος έχει εναντιωθεί στον Erdogan για την παρέμβαση της Τουρκίας στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, έχει αντιταχθεί και στη συμπεριφορά του στην Ανατολική Μεσόγειο και τον Καύκασο.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel, η οποία απάντησε σε ευρύτερες ευρωπαϊκές εκκλήσεις για τιμωρία της Τουρκίας, βρίσκεται σε μια δύσκολη θέση με την επανάληψη των ερευνών στα ταραγμένα νερά.
Λες και όλα αυτά δεν ήταν αρκετά, η καταδίκη προήλθε από απροσδόκητες πλευρές - όπως η Ινδία, η οποία δεν ικανοποιήθηκε από τα σχόλια του Erdogan για το Κασμίρ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
«Η Τουρκία πρέπει να μάθει να σέβεται την κυριαρχία άλλων εθνών και να σκέφτεται βαθύτερα τις δικές της πολιτικές», ανέφερε ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Νέου Δελχί στον ΟΗΕ.
Το «πώς» της ελεύθερης πτώσης της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είναι καλά τεκμηριωμένο: Οι περισσότερες συγκρούσεις της Άγκυρας είναι της επιλογής του Erdogan.
Μπορεί να είχε αποφύγει εύκολα την εμπλοκή στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης ή την κρίση του Καυκάσου, και να μην έπαιρνε θέση στη ρητορική στο Κασμίρ.
Σε κάθε περίπτωση, επέλεξε να εμπλακεί.
Το «γιατί» από όλα είναι πιο δύσκολο να γίνει κατανοητό, σύμφωνα με το Bloomberg.
Όσοι αναζητούν δογματικές εξηγήσεις για τις περιπέτειες του Erdogan μπορούν να επιλέξουν τον νεο-οθωμανισμό, τον τουρκικό εθνοκρατισμό και τον ισλαμισμό.
Άλλοι επισημαίνουν τη γεωπολιτική: η Τουρκία, λένε, κάνει ελιγμούς σε μια αναδυόμενη πολυπολική τάξη, όπου βλέπει τον εαυτό της ως μια παγκόσμια δύναμη μεσαίου μεγέθους, με οικονομική και πολιτιστική εμβέλεια.
Υπό το πρίσμα αυτό, η επιθετική εξωτερική πολιτική είναι ένας ισχυρισμός δικαιωμάτων.
Ακόμα, άλλοι επικεντρώνονται σε πιο στενά κίνητρα για εμπορικούς σκοπούς, όπως ο αγώνας για πόρους υδρογονανθράκων και η αναζήτηση νέων αγορών.
Και έπειτα υπάρχει το επιχείρημα της εσωτερικής πολιτικής, η οποία υποστηρίζει ότι ο Erdogan, με τη δημοτικότητά του να βυθίζεται εν μέσω της βαθύτερης οικονομικής ύφεσης, κυματίζει την τουρκική σημαία στο εξωτερικό για να αποσπάσει τον λαό του.
Σύμφωνα με το Bloomberg, υπάρχει κάτι παραπάνω από λίγη αλήθεια σε όλες αυτές τις εξηγήσεις.
Αλλά αν ψάχνει κανείς για μια θεωρία για την εξωτερική πολιτική του Erdogan, είναι ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας κάνει ό,τι κάνει επειδή δεν μπορεί να την ελέγξει.
Είτε στην εγχώρια πολιτική είτε στο περιφερειακό εμπόριο, δεν έχει πληρώσει σημαντικό τίμημα για τον περιπετειώδη χαρακτήρα του.
Το κόστος στο τουρκικό αίμα ήταν εξαιρετικά χαμηλό, κυρίως επειδή πολλές μάχες γίνονται από ξένους μισθοφόρους που έχουν στρατολογηθεί από τα πεδία της Συρίας.
Εάν υπάρχει τουρκική παρουσία στις πρώτες γραμμές της Λιβύης ή του Καυκάσου, είναι πιο πιθανό να είναι στον αέρα - επιδεικνύοντας τις αυξανόμενες δυνατότητες της χώρας στον πόλεμο με drone.
Όσον αφορά την τουρκική οικονομία, το κόστος είναι πιθανό να είναι σημαντικό, αλλά ο Erdogan μπορεί εύλογα να υποστηρίξει ότι αυτά θα αντισταθμιστούν από οικονομικά οφέλη.
Για παράδειγμα, παρεμβαίνοντας στη Λιβύη, η Άγκυρα ελπίζει να σώσει κατασκευαστικές συμφωνίες αξίας 18 δισ. δολαρίων, καθώς και να ανοίξει νέες ευκαιρίες για εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Οι θαλάσσιοι ελιγμοί στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίσουν την τουρκική παρουσία στα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου.
Και οι οικονομικοί δεσμοί με το Αζερμπαϊτζάν θα ενισχυθούν με την πώληση τουρκικού στρατιωτικού υλικού.
Με καθαρά εμπορικούς όρους, το πιθανό κέρδος από αυτές τις εισβολές αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό οποιαδήποτε απώλεια ευκαιριών, για παράδειγμα, με την Ελλάδα, την Αρμενία ή την Αίγυπτο, καμία από τις οποίες δεν είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος.
Οι τουρκικές επιχειρήσεις παραπονούνται ότι εκδιώχθηκαν από τη σαουδική αγορά λόγω της εχθρότητας μεταξύ της Άγκυρας και του Ριάντ, αλλά οι αριθμοί που εμπλέκονται είναι σχετικά μικροί.
Αντίθετα, οι ανταγωνιστές της Τουρκίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων έχουν τεράστια οικονομική μόχλευση, αλλά ήταν απρόθυμοι να τη χρησιμοποιήσουν.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση - ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας - οι διπλωμάτες μιλούν για μια "προσέγγιση καρότων και μαστιγίων" προς την Άγκυρα, αλλά αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι δεν λειτουργεί.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν το μαστίγιο.
Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Macron για οικονομικές κυρώσεις, η ΕΕ δεν έχει ακόμη καλέσει τη συλλογική βούληση να ακολουθήσει τις απειλές για τιμωρία της Τουρκίας.
Αυτή η απροθυμία μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει μόνο από την αντίθετη απειλή του Erdogan να απελευθερώσει κύματα προσφύγων προς τα δυτικά.
Οι κανόνες της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων είναι πολύ δύσχρηστοι για την ομάδα να τις χρησιμοποιήσει ως όπλο.
Αυτό δεν είναι πρόβλημα για την κυβέρνηση Trump, η οποία μοιράζει κυρώσεις όπως οι καραμέλες.
Η πιο ανθεκτική πειθαρχική δράση που έχουν λάβει οι ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας είναι η αναστολή της από την αγορά αεροσκαφών F-35 και τη συμμετοχή στην κατασκευή τους.
Ο Erdogan προχώρησε ακόμη με την αγορά και εγκατάσταση ρωσικών συστημάτων πυραυλικής άμυνας S-400.
Ο Trump αγνόησε τη διαμαρτυρία από το Κογκρέσο για αυστηρότερα μέτρα.
Χωρίς πλήρη υποστήριξη από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ δεν θα επιβάλει καμία τιμωρία στο μέλος του.
Ο Erdogan μπορεί να απορρίψει τις ανησυχίες της συμμαχίας χωρίς να φοβάται την απέλαση της Τουρκίας.
Αυτό αφήνει τη Ρωσία ως τη μόνη άλλη δύναμη που θα μπορούσε να αντιστρέψει την τουρκική επιθετικότητα.
Ο Αζερο-Αρμενικός πόλεμος είναι το δεύτερο θέατρο, μετά τη Λιβύη, όπου ο Erdogan εμποδίζει τους στόχους του Putin (Οι δύο έχουν κάποια κοινά ενδιαφέροντα, αν όχι πάντα κοινό στόχο, στον τρίτο: τη Συρία.)
Ο Ρώσος ηγέτης ανέχτηκε τον Erdogan για να επιδιώξει τους στόχους της Μόσχας για υπονόμευση του ΝΑΤΟ και να τραβήξει την Τουρκία μακριά από τη Δύση.
Με τη σειρά του, ο Τούρκος πρόεδρος ήταν προσεκτικός για να μην στραφεί κατά της Ρωσίας, μια ευγένεια που δεν έχει προσφέρει σε κανέναν δυτικό ηγέτη.
Την τελευταία φορά που οι δύο άνδρες συγκρούστηκαν - το φθινόπωρο του 2015, όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό τζετ κοντά στα σύνορα με τη Συρία - ο Putin χρησιμοποιώντας τη ρητορική του Erdogan, το χαρακτήρισε «επικίνδυνο μαχαίρι στην πλάτη» και ανακοίνωσε οικονομικά αντίμετρα.
Ο Erdogan υποχώρησε, με γραπτή συγγνώμη.
Στην σύγκρουση του Καυκάσου, για πρώτη φορά, η Τουρκία παρεμβαίνει σε αυτό που η Μόσχα θεωρεί ως σφαίρα επιρροής της: ο Καύκασος είναι πιο κοντά στη Ρωσία - όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και ιστορικά, πολιτιστικά, στρατηγικά.
Ομοίως, τα θρησκευτικά κίνητρα για την περιπέτεια του Erdogan είναι συχνά υπερεκτιμημένα.
Είναι ένας αναγνωρισμένος ισλαμιστής και μπορεί να προσαρμόσει τη ρητορική του με παραπομπές από θρησκευτικά κείμενα και εκφράσεις αλληλεγγύης με τους μουσουλμάνους σε ξένες χώρες.
Πολλά γίνονται επίσης από την υποστήριξή του προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και, ιδίως στο Ισραήλ, για τη Χαμάς.
Σε μερικούς από τους κριτικούς του, όλα αυτά προσθέτουν στην προσπάθεια για ηγεσία του μουσουλμανικού κόσμου.
Αλλά εστιάσει κανείς θα δεί ότι η πίστη είναι ένα μέσο και όχι ένα κίνητρο για τις εξωτερικές πολιτικές του Erdogan.
Και εδώ, ο οπορτουνισμός είναι η καλύτερη εξήγηση από το δόγμα.
Η συνάντηση με έναν κορυφαίο ηγέτη της Χαμάς είναι ένας εύκολος τρόπος για να ενοχλήσει το Ισραήλ.
Η υποστήριξη του Κασμίρ στον ΟΗΕ είναι ένας βολικός τρόπος για να ευχαριστήσει το Πακιστάν, και ιδιαίτερα χρήσιμος όταν ο πρωθυπουργός Imran Khan διαφωνεί με τον παραδοσιακό σύμμαχο της χώρας του, τη Σαουδική Αραβία.
Εθνο-εθνικισμός;
Εάν πάμε πολύ πίσω, μπορούμε να δούμε την υπόθεση για τους αρχαίους δεσμούς μεταξύ των σύγχρονων Τούρκων και των Αζέρων, αλλά η δεσμευτική δύναμη των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου που συνδέουν το Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία είναι ένα πολύ ισχυρότερο επιχείρημα.
Οι υδρογονάνθρακες είναι τουλάχιστον τόσο ισχυροί όσο οι γραμμές αίματος και συνδέουν περισσότερες από τις τελείες που αποτελούν το περίγραμμα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας από τις περισσότερες άλλες θεωρίες.
Σε γενικές γραμμές, τα οικονομικά προσφέρουν μια πιο συνεπή εξήγηση για τη διεθνή εμβέλεια του Erdogan - πηγαίνοντας μέχρι την αρχή της επιμέλειας του τουρκικού κράτους το 2003.
Στο αποκορύφωμα των ετών με «Μηδενικά Προβλήματα», σπάνια ταξίδεψε στο εξωτερικό χωρίς να επιστρέψει σε υπογεγραμμένα συμβόλαια.
Αλλά τα οικονομικά δεν εξηγούν τα πάντα.
Σε τελική ανάλυση, ένας ηγέτης που καθοδηγείται από εμπορικά ζητήματα θα είχε την τάση να κάνει κάτι καλό με την Ινδία παρά με το Πακιστάν, για παράδειγμα.
Αυτό αφήνει το επιχείρημα της εγχώριας πολιτικής, ότι ο Erdogan χρησιμοποιεί τον ισχυρισμό της «αξίας της Τουρκίας στην παγκόσμια τάξη» για να ενισχύσει τη βάση υποστήριξής του ενάντια στις οικονομικές δυσκολίες.
Η εξωτερική πολιτική του έδωσε ένα φωτεινό σημείο στη βασιλεία του, και η δημοτικότητα του έχει πράγματι αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, παρά την πτώση της τουρκικής λίρας.
Αλλά αν αυτό είναι πράγματι το υποκείμενο κίνητρο για τις επιθετικές επιδρομές του Erdogan στο εξωτερικό, τότε όσο επικρατεί ατιμωρησία, ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν πρόκειται να σταματήσει, καταλήγει το Bloomberg.
www.bankingnews.gr
Υπό την ηγεσία του Recep Tayyip Erdogan, η χώρα χρησιμοποίησε τη διπλωματία και το εμπόριο για να αναπτύξει εγκάρδιες - ή τουλάχιστον αστικές - σχέσεις, όχι μόνο στη γειτονιά της και κοντά στο εξωτερικό, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο ίδιος ο Erdogan ήταν ο άνθρωπος του υψηλού επιπέδου διεθνών υποθέσεων, όπου οι ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων αναζήτησαν τη συμβουλή και την παρέα του.
Δέκα χρόνια αργότερα, το τοπίο εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας μπορεί να περιγραφεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως "Μόνο προβλήματα" (Only Problems), αναφέρει νέα ανάλυση του Bloomberg.
Η Άγκυρα αναπτύσσει σκληρή ρητορική, αντί για διπλωματία, για να διατηρήσει την επιρροή της.
Έχει προκαλέσει διάφορες αντιπαραθέσεις με τις περισσότερες χώρες που γειτνιάζουν είτε με τα χερσαία σύνορά της είτε με τα ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου: Ελλάδα, Συρία, Ισραήλ, Κύπρος, Ιράκ, Αρμενία και Αίγυπτος.
Επίσης, βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Γαλλία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Και σε μια εποχή που οι παγκόσμιες δυνάμεις δεν φαίνεται να συμφωνούν σε τίποτα, φαίνεται ότι δηλώνουν σχεδόν ομόφωνα ότι ο Erdogan είναι ταραχοποιός.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας δέχτηκε τα πυρά ακόμη και από εκείνους που συνήθιζαν να τον υποστηρίζουν.
Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι «αποδοκιμάζει» την απόφαση της Τουρκίας να επανεκκινήσει μια αμφιλεγόμενη γεωλογική έρευνα για την Ανατολική Μεσόγειο και κάλεσε την Άγκυρα να «τερματίσει αυτήν την πρόκληση».
Αυτή η γλώσσα είναι από τις πιο ισχυρές που η κυβέρνηση Trump έχει στρέψει εναντίον του Erdogan, ο οποίος έχει τη στήριξη του Αμερικανού ομολόγου του.
Εν τω μεταξύ, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin, που περιγράφεται από τον Erdogan ως «καλός φίλος», έχει μετρήσει τη στήριξη του στον Τούρκο ομόλογό του στη σύγκρουση του Καυκάσου, όπου η Τουρκία υποστηρίζει με ενθουσιασμό το Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας.
Το Κρεμλίνο κατηγόρησε την Τουρκία ότι πρόσθεσε «πυροδότησε τις φλόγες» της μακράς διαφωνίας για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η κατάπαυση του πυρός που ζήτησε η Μόσχα δεν έχει εφαμορστεί.
Άλλες πηγές κριτικής είναι πιο προβλέψιμες.
Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron ο οποίος έχει εναντιωθεί στον Erdogan για την παρέμβαση της Τουρκίας στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, έχει αντιταχθεί και στη συμπεριφορά του στην Ανατολική Μεσόγειο και τον Καύκασο.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel, η οποία απάντησε σε ευρύτερες ευρωπαϊκές εκκλήσεις για τιμωρία της Τουρκίας, βρίσκεται σε μια δύσκολη θέση με την επανάληψη των ερευνών στα ταραγμένα νερά.
Λες και όλα αυτά δεν ήταν αρκετά, η καταδίκη προήλθε από απροσδόκητες πλευρές - όπως η Ινδία, η οποία δεν ικανοποιήθηκε από τα σχόλια του Erdogan για το Κασμίρ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
«Η Τουρκία πρέπει να μάθει να σέβεται την κυριαρχία άλλων εθνών και να σκέφτεται βαθύτερα τις δικές της πολιτικές», ανέφερε ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Νέου Δελχί στον ΟΗΕ.
Το «πώς» της ελεύθερης πτώσης της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είναι καλά τεκμηριωμένο: Οι περισσότερες συγκρούσεις της Άγκυρας είναι της επιλογής του Erdogan.
Μπορεί να είχε αποφύγει εύκολα την εμπλοκή στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης ή την κρίση του Καυκάσου, και να μην έπαιρνε θέση στη ρητορική στο Κασμίρ.
Σε κάθε περίπτωση, επέλεξε να εμπλακεί.
Το «γιατί» από όλα είναι πιο δύσκολο να γίνει κατανοητό, σύμφωνα με το Bloomberg.
Όσοι αναζητούν δογματικές εξηγήσεις για τις περιπέτειες του Erdogan μπορούν να επιλέξουν τον νεο-οθωμανισμό, τον τουρκικό εθνοκρατισμό και τον ισλαμισμό.
Άλλοι επισημαίνουν τη γεωπολιτική: η Τουρκία, λένε, κάνει ελιγμούς σε μια αναδυόμενη πολυπολική τάξη, όπου βλέπει τον εαυτό της ως μια παγκόσμια δύναμη μεσαίου μεγέθους, με οικονομική και πολιτιστική εμβέλεια.
Υπό το πρίσμα αυτό, η επιθετική εξωτερική πολιτική είναι ένας ισχυρισμός δικαιωμάτων.
Ακόμα, άλλοι επικεντρώνονται σε πιο στενά κίνητρα για εμπορικούς σκοπούς, όπως ο αγώνας για πόρους υδρογονανθράκων και η αναζήτηση νέων αγορών.
Και έπειτα υπάρχει το επιχείρημα της εσωτερικής πολιτικής, η οποία υποστηρίζει ότι ο Erdogan, με τη δημοτικότητά του να βυθίζεται εν μέσω της βαθύτερης οικονομικής ύφεσης, κυματίζει την τουρκική σημαία στο εξωτερικό για να αποσπάσει τον λαό του.
Σύμφωνα με το Bloomberg, υπάρχει κάτι παραπάνω από λίγη αλήθεια σε όλες αυτές τις εξηγήσεις.
Αλλά αν ψάχνει κανείς για μια θεωρία για την εξωτερική πολιτική του Erdogan, είναι ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας κάνει ό,τι κάνει επειδή δεν μπορεί να την ελέγξει.
Είτε στην εγχώρια πολιτική είτε στο περιφερειακό εμπόριο, δεν έχει πληρώσει σημαντικό τίμημα για τον περιπετειώδη χαρακτήρα του.
Το κόστος στο τουρκικό αίμα ήταν εξαιρετικά χαμηλό, κυρίως επειδή πολλές μάχες γίνονται από ξένους μισθοφόρους που έχουν στρατολογηθεί από τα πεδία της Συρίας.
Εάν υπάρχει τουρκική παρουσία στις πρώτες γραμμές της Λιβύης ή του Καυκάσου, είναι πιο πιθανό να είναι στον αέρα - επιδεικνύοντας τις αυξανόμενες δυνατότητες της χώρας στον πόλεμο με drone.
Όσον αφορά την τουρκική οικονομία, το κόστος είναι πιθανό να είναι σημαντικό, αλλά ο Erdogan μπορεί εύλογα να υποστηρίξει ότι αυτά θα αντισταθμιστούν από οικονομικά οφέλη.
Για παράδειγμα, παρεμβαίνοντας στη Λιβύη, η Άγκυρα ελπίζει να σώσει κατασκευαστικές συμφωνίες αξίας 18 δισ. δολαρίων, καθώς και να ανοίξει νέες ευκαιρίες για εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Οι θαλάσσιοι ελιγμοί στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίσουν την τουρκική παρουσία στα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου.
Και οι οικονομικοί δεσμοί με το Αζερμπαϊτζάν θα ενισχυθούν με την πώληση τουρκικού στρατιωτικού υλικού.
Με καθαρά εμπορικούς όρους, το πιθανό κέρδος από αυτές τις εισβολές αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό οποιαδήποτε απώλεια ευκαιριών, για παράδειγμα, με την Ελλάδα, την Αρμενία ή την Αίγυπτο, καμία από τις οποίες δεν είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος.
Οι τουρκικές επιχειρήσεις παραπονούνται ότι εκδιώχθηκαν από τη σαουδική αγορά λόγω της εχθρότητας μεταξύ της Άγκυρας και του Ριάντ, αλλά οι αριθμοί που εμπλέκονται είναι σχετικά μικροί.
Αντίθετα, οι ανταγωνιστές της Τουρκίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων έχουν τεράστια οικονομική μόχλευση, αλλά ήταν απρόθυμοι να τη χρησιμοποιήσουν.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση - ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας - οι διπλωμάτες μιλούν για μια "προσέγγιση καρότων και μαστιγίων" προς την Άγκυρα, αλλά αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι δεν λειτουργεί.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν το μαστίγιο.
Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Macron για οικονομικές κυρώσεις, η ΕΕ δεν έχει ακόμη καλέσει τη συλλογική βούληση να ακολουθήσει τις απειλές για τιμωρία της Τουρκίας.
Αυτή η απροθυμία μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει μόνο από την αντίθετη απειλή του Erdogan να απελευθερώσει κύματα προσφύγων προς τα δυτικά.
Οι κανόνες της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων είναι πολύ δύσχρηστοι για την ομάδα να τις χρησιμοποιήσει ως όπλο.
Αυτό δεν είναι πρόβλημα για την κυβέρνηση Trump, η οποία μοιράζει κυρώσεις όπως οι καραμέλες.
Η πιο ανθεκτική πειθαρχική δράση που έχουν λάβει οι ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας είναι η αναστολή της από την αγορά αεροσκαφών F-35 και τη συμμετοχή στην κατασκευή τους.
Ο Erdogan προχώρησε ακόμη με την αγορά και εγκατάσταση ρωσικών συστημάτων πυραυλικής άμυνας S-400.
Ο Trump αγνόησε τη διαμαρτυρία από το Κογκρέσο για αυστηρότερα μέτρα.
Χωρίς πλήρη υποστήριξη από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ δεν θα επιβάλει καμία τιμωρία στο μέλος του.
Ο Erdogan μπορεί να απορρίψει τις ανησυχίες της συμμαχίας χωρίς να φοβάται την απέλαση της Τουρκίας.
Αυτό αφήνει τη Ρωσία ως τη μόνη άλλη δύναμη που θα μπορούσε να αντιστρέψει την τουρκική επιθετικότητα.
Ο Αζερο-Αρμενικός πόλεμος είναι το δεύτερο θέατρο, μετά τη Λιβύη, όπου ο Erdogan εμποδίζει τους στόχους του Putin (Οι δύο έχουν κάποια κοινά ενδιαφέροντα, αν όχι πάντα κοινό στόχο, στον τρίτο: τη Συρία.)
Ο Ρώσος ηγέτης ανέχτηκε τον Erdogan για να επιδιώξει τους στόχους της Μόσχας για υπονόμευση του ΝΑΤΟ και να τραβήξει την Τουρκία μακριά από τη Δύση.
Με τη σειρά του, ο Τούρκος πρόεδρος ήταν προσεκτικός για να μην στραφεί κατά της Ρωσίας, μια ευγένεια που δεν έχει προσφέρει σε κανέναν δυτικό ηγέτη.
Την τελευταία φορά που οι δύο άνδρες συγκρούστηκαν - το φθινόπωρο του 2015, όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό τζετ κοντά στα σύνορα με τη Συρία - ο Putin χρησιμοποιώντας τη ρητορική του Erdogan, το χαρακτήρισε «επικίνδυνο μαχαίρι στην πλάτη» και ανακοίνωσε οικονομικά αντίμετρα.
Ο Erdogan υποχώρησε, με γραπτή συγγνώμη.
Στην σύγκρουση του Καυκάσου, για πρώτη φορά, η Τουρκία παρεμβαίνει σε αυτό που η Μόσχα θεωρεί ως σφαίρα επιρροής της: ο Καύκασος είναι πιο κοντά στη Ρωσία - όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και ιστορικά, πολιτιστικά, στρατηγικά.
Ομοίως, τα θρησκευτικά κίνητρα για την περιπέτεια του Erdogan είναι συχνά υπερεκτιμημένα.
Είναι ένας αναγνωρισμένος ισλαμιστής και μπορεί να προσαρμόσει τη ρητορική του με παραπομπές από θρησκευτικά κείμενα και εκφράσεις αλληλεγγύης με τους μουσουλμάνους σε ξένες χώρες.
Πολλά γίνονται επίσης από την υποστήριξή του προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και, ιδίως στο Ισραήλ, για τη Χαμάς.
Σε μερικούς από τους κριτικούς του, όλα αυτά προσθέτουν στην προσπάθεια για ηγεσία του μουσουλμανικού κόσμου.
Αλλά εστιάσει κανείς θα δεί ότι η πίστη είναι ένα μέσο και όχι ένα κίνητρο για τις εξωτερικές πολιτικές του Erdogan.
Και εδώ, ο οπορτουνισμός είναι η καλύτερη εξήγηση από το δόγμα.
Η συνάντηση με έναν κορυφαίο ηγέτη της Χαμάς είναι ένας εύκολος τρόπος για να ενοχλήσει το Ισραήλ.
Η υποστήριξη του Κασμίρ στον ΟΗΕ είναι ένας βολικός τρόπος για να ευχαριστήσει το Πακιστάν, και ιδιαίτερα χρήσιμος όταν ο πρωθυπουργός Imran Khan διαφωνεί με τον παραδοσιακό σύμμαχο της χώρας του, τη Σαουδική Αραβία.
Εθνο-εθνικισμός;
Εάν πάμε πολύ πίσω, μπορούμε να δούμε την υπόθεση για τους αρχαίους δεσμούς μεταξύ των σύγχρονων Τούρκων και των Αζέρων, αλλά η δεσμευτική δύναμη των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου που συνδέουν το Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία είναι ένα πολύ ισχυρότερο επιχείρημα.
Οι υδρογονάνθρακες είναι τουλάχιστον τόσο ισχυροί όσο οι γραμμές αίματος και συνδέουν περισσότερες από τις τελείες που αποτελούν το περίγραμμα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας από τις περισσότερες άλλες θεωρίες.
Σε γενικές γραμμές, τα οικονομικά προσφέρουν μια πιο συνεπή εξήγηση για τη διεθνή εμβέλεια του Erdogan - πηγαίνοντας μέχρι την αρχή της επιμέλειας του τουρκικού κράτους το 2003.
Στο αποκορύφωμα των ετών με «Μηδενικά Προβλήματα», σπάνια ταξίδεψε στο εξωτερικό χωρίς να επιστρέψει σε υπογεγραμμένα συμβόλαια.
Αλλά τα οικονομικά δεν εξηγούν τα πάντα.
Σε τελική ανάλυση, ένας ηγέτης που καθοδηγείται από εμπορικά ζητήματα θα είχε την τάση να κάνει κάτι καλό με την Ινδία παρά με το Πακιστάν, για παράδειγμα.
Αυτό αφήνει το επιχείρημα της εγχώριας πολιτικής, ότι ο Erdogan χρησιμοποιεί τον ισχυρισμό της «αξίας της Τουρκίας στην παγκόσμια τάξη» για να ενισχύσει τη βάση υποστήριξής του ενάντια στις οικονομικές δυσκολίες.
Η εξωτερική πολιτική του έδωσε ένα φωτεινό σημείο στη βασιλεία του, και η δημοτικότητα του έχει πράγματι αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, παρά την πτώση της τουρκικής λίρας.
Αλλά αν αυτό είναι πράγματι το υποκείμενο κίνητρο για τις επιθετικές επιδρομές του Erdogan στο εξωτερικό, τότε όσο επικρατεί ατιμωρησία, ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν πρόκειται να σταματήσει, καταλήγει το Bloomberg.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών