O κ. White επικρίνει την επιλογή της νομισματικής χαλάρωσης, ενώ άσκησε κριτική σε Βρυξέλλες και Βερολίνο για τη μη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους
Λάβρος κατά των επιλογών στις οποίες προβαίνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παγκοσμίως ήταν σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ιστοσελίδα themarket.ch και σας παρουσιάζει το Bankingnews.gr ο πρώην πρόεδρος της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών στη Βασιλεία (BIS), William White.
O κ. White επικρίνει την επιλογή της νομισματικής χαλάρωσης, αντί της δημοσιονομικής επέκτασης, ενώ ασκεί κριτική σε Βρυξέλλες και Βερολίνο για τη μη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2010, με αποτέλεσμα την πρόκληση ενός βίαιου υφεσιακού σπιράλ.
Η νομισματική πολιτική, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, έχει δημιουργήσει τεράστια δημόσια χρέη, καθώς και μεγάλη αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, λέει ο White.
Ως εκ τούτου, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει, επιτέλους, να αναλάβει τα ηνία για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης.
Ο William White έχει δει πολλά στην επαγγελματική του ζωή.
Εργαζόταν σε κεντρικές τράπεζες για σχεδόν πενήντα χρόνια.
Επίσης, βρέθηκε στο τιμόνι της BIS, όπου ήταν επικεφαλής οικονομολόγος έως το 2008.
Τότε ήταν ένας από τους λίγους αξιωματούχους που είχαν προειδοποιήσει για την επικείμενη οικονομική κρίση.
Σήμερα, ο Καναδός επικρίνει τις επιλογές των κεντρικών τραπεζιτών:
«Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν ακολουθήσει εντελώς λανθασμένες πολιτικές, οι οποίες έχουν δημιουργήσει χρέος και μεγάλη αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
Προτείνει δε η τρέχουσα κρίση να αποτελέσει αφορμή για επανεξέταση κάποιων αξιών, προκειμένου να οικοδομηθεί ένα σταθερό οικονομικό σύστημα - ένα σύστημα στο οποίο η δημοσιονομική πολιτική θα διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο και που θα βασίζεται περισσότερο στις παραγωγικές επενδύσεις.
Ειδικότερα, για τα εργαλεία άσκησης πολιτικής ο White αναφέρει:
«Γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για την οικονομία από ό, τι νομίζουμε.
Αντιμετωπίζουμε υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας σχετικά με την εξέλιξή του κορωνοϊού.
Τούτου λεχθέντος, θα έλεγα ότι θα ήταν σωστό να δώσουμε περισσότερο χώρο στη δημοσιονομική πολιτική για να αποτρέψουμε την κατάρρευση της οικονομίας.
Έχω επιφυλάξεις για το εάν η χαλαρή νομισματική πολιτική είναι η σωστή απάντηση για ένα σοκ αυτού του χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα, ελπίζω ότι αυτή η κρίση θα αποτελέσει την αφορμή για να αλλάξει η χάραξη της νομισματικής πολιτικής, που είναι ίδια εδώ και τριάντα χρόνια.
Άλλωστε, για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας, δεν υπήρχαν πολλά που θα μπορούσαν να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής».
Στην ερώτηση αν ανησυχεί για την αύξηση του δημοσίου χρέους λόγω άσκησης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, ο White απαντά:
«Αυτό που θα ήθελα να δω είναι σαφείς οδηγίες από τις κυβερνήσεις σχετικά με το πώς σκοπεύουν να μειώσουν τα επίπεδα χρέους στο μέλλον.
Δεν αναφέρομαι εδώ σε χρέος γερμανικού τύπου.
Αλήθεια, μπορούν να γίνουν περιστολές δαπανών και αυξήσεις φορών;
Ας είμαστε ειλικρινείς, επιτέλους!
Δεν είναι ώρα για λιτότητα.
Θα ήθελα να παραφράσω τον Αγ. Αυγουστίνο:
Κύριε, δώσε μου αγνότητα - αλλά όχι ακόμα.
Αυτό ήταν το μεγάλο λάθος μετά την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση:
Οι περισσότερες κυβερνήσεις μπήκαν στο δρόμο λιτότητας πολύ νωρίς και άφησαν τις κεντρικές τράπεζες να βγάλουν το φίδι από την τρύπα.
Δυστυχώς, αυτό το μοντέλο εφαρμόζουμε τα τελευταία 30 χρόνια.
Κάποτε, ήταν αποδεκτό ότι η δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε να διαδραματίσει παραγωγικό ρόλο στην αντιμετώπιση μιας σοβαρής οικονομικής ύφεσης.
Αυτό μας έδωσε ο Keynes με τη Γενική Θεωρία του.
Αλλά κάποια στιγμή, στη δεκαετία του 1980, το σύστημα άλλαξε πεποιθήσεις.
Η δημοσιονομική πολιτική έπρεπε να είναι στοχευμένη, έγκαιρη και προσωρινή για να είναι αποτελεσματική.
Ταυτόχρονα, το 1987, με τον Alan Greenspan στο τιμόνι της Fed, η νομισματική πολιτική έγινε το εργαλείο για κάθε είδους κρίσεις».
Στην ερώτηση αν αυτό ήταν λάθος, ο κ. White απαντά:
«Η νομισματική πολιτική καθίσταται όλο και πιο αναποτελεσματική στην προώθηση της πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης.
Κάθε κρίση χρησιμοποιούσε τη νομισματική χαλάρωση.
Αυτό προκάλεσε τη συσσώρευση χρέους και άλλες ανισορροπίες με την πάροδο του χρόνου, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν σε επόμενες και μεγαλύτερες κρίσεις».
Κατόπιν, ο πρώην επικεφαλής της BIS αναφέρει πως Jerome Powell όμηρος των χρηματοπιστωτικών αγορών.
«Αυτός είναι ακριβώς ο ορισμός μου για την παγίδα του χρέους:
Οι κεντρικές τράπεζες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αφήσουν τα επιτόκια τόσο χαμηλά, επειδή προκαλούν περισσότερο χρέος.
Αλλά δεν μπορούν να τα αυξήσουν, γιατί τότε θα πυροδοτούσαν την κρίση που προσπαθούν να αποφύγουν.
Δεν υπάρχει διέξοδος».
Σε ό,τι αφορά για την ανάγκη απομόχλευσης του συστήματος, υποστήριξε:
«Το 2008, ο λόγος του παγκόσμιου χρέους των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και του δημοσίου προς το ΑΕΠ ήταν 280%.
Στις αρχές του 2020, ο λόγος αυτός αυξήθηκε στο 330%.
Και δεν είναι μόνο η ποσότητα αυτού του χρέους, αλλά και η ποιότητα.
Το μεγαλύτερο μέρος του νέου εταιρικού χρέους έχει βαθμολογία BBB.
Ο λόγος για αυτό είναι η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική.
Οι κυβερνήσεις έκαναν το λάθος να υιοθετήσουν τη δημοσιονομική λιτότητα πολύ νωρίς και άφησαν στις κεντρικές τράπεζες την ευθύνη.
Αυτό είναι ένα λάθος που πρέπει να αποφύγουμε μετά από αυτήν την κρίση.
Η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να διαδραματίσει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον».
Οι κεντρικές τράπεζες υποστηρίζουν ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική είναι απαραίτητη επειδή ο πληθωρισμός είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
«Αυτό είναι μια λανθασμένη αντίληψη.
Στα τέλη της δεκαετίας του '80, είχαμε μια σειρά από θετικά σοκ για την παγκόσμια οικονομία.
Το πιο σημαντικό από όλα είναι η καθιέρωση της Κίνας ως μεταποιητικής οικονομίας, καθώς και η κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ.
Εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενοι εισήλθαν έτσι στην καπιταλιστική παγκόσμια οικονομία.
Αυτό εκδηλώθηκε σε μια διαρκή θετική κρίση προσφοράς που είχε ισχυρή αποπληθωριστική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία.
Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες προσπάθησαν να καταπολεμήσουν έναν αποπληθωρισμό που ήταν στην πραγματικότητα καλοήθης.
Δεν υπάρχει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή ομαλότητας χωρίς να ασχοληθούμε με το χρέος.
Αυτός είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο.
Υπάρχουν τέσσερις τρόποι για να απαλλαγούμε από αυτό.
Τα νοικοκυριά, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις να εξοικονομήσουν περισσότερα για να εξοφλήσουν το χρέος τους.
Να υπάρξει ισχυρή, πραγματική οικονομική ανάπτυξη.
Να υπάρξουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Και, τέλος, να γίνουν αναδιαρθρώσεις χρεών.
Ίσως χρειάζεται ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω.
Σίγουρα θα συνιστούσα διαγραφές χρεών.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα:
Ήταν σαφές ότι η καλύτερη λύση για την Ελλάδα μετά την κρίση του 2010 ήταν μια ελάφρυνση του χρέους με αντάλλαγμα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες δεν συμφώνησαν ποτέ σε αυτό.
Έτσι ώθησαν την Ελλάδα σε ένα καταστροφικό κύκλο λιτότητας.
Σε όλο τον κόσμο οι πιστωτές δεν συμφωνούν με τις αναδιαρθρώσεις, προσποιούμενοι ότι τα χρέη είναι βιώσιμα.
Και γίνονται βιώσιμα χάρη στη νομισματική πολιτική».
Στη ερώτηση «Τι θα μπορούσε να εκτροχιάσει αυτό το σύστημα;», ο White απαντά:
«Δεν γνωρίζω.
Εάν το σύστημα είναι ασταθές, οτιδήποτε θα μπορούσε να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων.
Στην πραγματικότητα ξέρουμε πολύ λιγότερα από ό, τι νομίζουμε - κάτι που τόσο ο Hayek όσο και ο Keynes κατανοούσαν πλήρως.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να είναι πολύ πιο ταπεινοί.
Όταν τελειώσει αυτή η πανδημία, πρέπει να δούμε τους φορολογικούς συντελεστές, να μιλήσουμε για τους φόρους περιουσίας και να υπάρξει μια πολύ πιο ισχυρή καταστολή για της φοροδιαφυγής.
Και, φυσικά, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή.
Επίσης, η εμμονή ότι η σταθερότητα των τιμών είναι επαρκής πρέπει να σταματήσει».
www.bankingnews.gr
O κ. White επικρίνει την επιλογή της νομισματικής χαλάρωσης, αντί της δημοσιονομικής επέκτασης, ενώ ασκεί κριτική σε Βρυξέλλες και Βερολίνο για τη μη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2010, με αποτέλεσμα την πρόκληση ενός βίαιου υφεσιακού σπιράλ.
Η νομισματική πολιτική, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, έχει δημιουργήσει τεράστια δημόσια χρέη, καθώς και μεγάλη αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, λέει ο White.
Ως εκ τούτου, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει, επιτέλους, να αναλάβει τα ηνία για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης.
Ο William White έχει δει πολλά στην επαγγελματική του ζωή.
Εργαζόταν σε κεντρικές τράπεζες για σχεδόν πενήντα χρόνια.
Επίσης, βρέθηκε στο τιμόνι της BIS, όπου ήταν επικεφαλής οικονομολόγος έως το 2008.
Τότε ήταν ένας από τους λίγους αξιωματούχους που είχαν προειδοποιήσει για την επικείμενη οικονομική κρίση.
Σήμερα, ο Καναδός επικρίνει τις επιλογές των κεντρικών τραπεζιτών:
«Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν ακολουθήσει εντελώς λανθασμένες πολιτικές, οι οποίες έχουν δημιουργήσει χρέος και μεγάλη αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
Προτείνει δε η τρέχουσα κρίση να αποτελέσει αφορμή για επανεξέταση κάποιων αξιών, προκειμένου να οικοδομηθεί ένα σταθερό οικονομικό σύστημα - ένα σύστημα στο οποίο η δημοσιονομική πολιτική θα διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο και που θα βασίζεται περισσότερο στις παραγωγικές επενδύσεις.
Ειδικότερα, για τα εργαλεία άσκησης πολιτικής ο White αναφέρει:
«Γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για την οικονομία από ό, τι νομίζουμε.
Αντιμετωπίζουμε υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας σχετικά με την εξέλιξή του κορωνοϊού.
Τούτου λεχθέντος, θα έλεγα ότι θα ήταν σωστό να δώσουμε περισσότερο χώρο στη δημοσιονομική πολιτική για να αποτρέψουμε την κατάρρευση της οικονομίας.
Έχω επιφυλάξεις για το εάν η χαλαρή νομισματική πολιτική είναι η σωστή απάντηση για ένα σοκ αυτού του χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα, ελπίζω ότι αυτή η κρίση θα αποτελέσει την αφορμή για να αλλάξει η χάραξη της νομισματικής πολιτικής, που είναι ίδια εδώ και τριάντα χρόνια.
Άλλωστε, για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας, δεν υπήρχαν πολλά που θα μπορούσαν να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής».
Στην ερώτηση αν ανησυχεί για την αύξηση του δημοσίου χρέους λόγω άσκησης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, ο White απαντά:
«Αυτό που θα ήθελα να δω είναι σαφείς οδηγίες από τις κυβερνήσεις σχετικά με το πώς σκοπεύουν να μειώσουν τα επίπεδα χρέους στο μέλλον.
Δεν αναφέρομαι εδώ σε χρέος γερμανικού τύπου.
Αλήθεια, μπορούν να γίνουν περιστολές δαπανών και αυξήσεις φορών;
Ας είμαστε ειλικρινείς, επιτέλους!
Δεν είναι ώρα για λιτότητα.
Θα ήθελα να παραφράσω τον Αγ. Αυγουστίνο:
Κύριε, δώσε μου αγνότητα - αλλά όχι ακόμα.
Αυτό ήταν το μεγάλο λάθος μετά την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση:
Οι περισσότερες κυβερνήσεις μπήκαν στο δρόμο λιτότητας πολύ νωρίς και άφησαν τις κεντρικές τράπεζες να βγάλουν το φίδι από την τρύπα.
Δυστυχώς, αυτό το μοντέλο εφαρμόζουμε τα τελευταία 30 χρόνια.
Κάποτε, ήταν αποδεκτό ότι η δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε να διαδραματίσει παραγωγικό ρόλο στην αντιμετώπιση μιας σοβαρής οικονομικής ύφεσης.
Αυτό μας έδωσε ο Keynes με τη Γενική Θεωρία του.
Αλλά κάποια στιγμή, στη δεκαετία του 1980, το σύστημα άλλαξε πεποιθήσεις.
Η δημοσιονομική πολιτική έπρεπε να είναι στοχευμένη, έγκαιρη και προσωρινή για να είναι αποτελεσματική.
Ταυτόχρονα, το 1987, με τον Alan Greenspan στο τιμόνι της Fed, η νομισματική πολιτική έγινε το εργαλείο για κάθε είδους κρίσεις».
Στην ερώτηση αν αυτό ήταν λάθος, ο κ. White απαντά:
«Η νομισματική πολιτική καθίσταται όλο και πιο αναποτελεσματική στην προώθηση της πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης.
Κάθε κρίση χρησιμοποιούσε τη νομισματική χαλάρωση.
Αυτό προκάλεσε τη συσσώρευση χρέους και άλλες ανισορροπίες με την πάροδο του χρόνου, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν σε επόμενες και μεγαλύτερες κρίσεις».
Κατόπιν, ο πρώην επικεφαλής της BIS αναφέρει πως Jerome Powell όμηρος των χρηματοπιστωτικών αγορών.
«Αυτός είναι ακριβώς ο ορισμός μου για την παγίδα του χρέους:
Οι κεντρικές τράπεζες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αφήσουν τα επιτόκια τόσο χαμηλά, επειδή προκαλούν περισσότερο χρέος.
Αλλά δεν μπορούν να τα αυξήσουν, γιατί τότε θα πυροδοτούσαν την κρίση που προσπαθούν να αποφύγουν.
Δεν υπάρχει διέξοδος».
Σε ό,τι αφορά για την ανάγκη απομόχλευσης του συστήματος, υποστήριξε:
«Το 2008, ο λόγος του παγκόσμιου χρέους των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και του δημοσίου προς το ΑΕΠ ήταν 280%.
Στις αρχές του 2020, ο λόγος αυτός αυξήθηκε στο 330%.
Και δεν είναι μόνο η ποσότητα αυτού του χρέους, αλλά και η ποιότητα.
Το μεγαλύτερο μέρος του νέου εταιρικού χρέους έχει βαθμολογία BBB.
Ο λόγος για αυτό είναι η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική.
Οι κυβερνήσεις έκαναν το λάθος να υιοθετήσουν τη δημοσιονομική λιτότητα πολύ νωρίς και άφησαν στις κεντρικές τράπεζες την ευθύνη.
Αυτό είναι ένα λάθος που πρέπει να αποφύγουμε μετά από αυτήν την κρίση.
Η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να διαδραματίσει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον».
Οι κεντρικές τράπεζες υποστηρίζουν ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική είναι απαραίτητη επειδή ο πληθωρισμός είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
«Αυτό είναι μια λανθασμένη αντίληψη.
Στα τέλη της δεκαετίας του '80, είχαμε μια σειρά από θετικά σοκ για την παγκόσμια οικονομία.
Το πιο σημαντικό από όλα είναι η καθιέρωση της Κίνας ως μεταποιητικής οικονομίας, καθώς και η κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ.
Εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενοι εισήλθαν έτσι στην καπιταλιστική παγκόσμια οικονομία.
Αυτό εκδηλώθηκε σε μια διαρκή θετική κρίση προσφοράς που είχε ισχυρή αποπληθωριστική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία.
Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες προσπάθησαν να καταπολεμήσουν έναν αποπληθωρισμό που ήταν στην πραγματικότητα καλοήθης.
Δεν υπάρχει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή ομαλότητας χωρίς να ασχοληθούμε με το χρέος.
Αυτός είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο.
Υπάρχουν τέσσερις τρόποι για να απαλλαγούμε από αυτό.
Τα νοικοκυριά, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις να εξοικονομήσουν περισσότερα για να εξοφλήσουν το χρέος τους.
Να υπάρξει ισχυρή, πραγματική οικονομική ανάπτυξη.
Να υπάρξουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Και, τέλος, να γίνουν αναδιαρθρώσεις χρεών.
Ίσως χρειάζεται ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω.
Σίγουρα θα συνιστούσα διαγραφές χρεών.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα:
Ήταν σαφές ότι η καλύτερη λύση για την Ελλάδα μετά την κρίση του 2010 ήταν μια ελάφρυνση του χρέους με αντάλλαγμα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες δεν συμφώνησαν ποτέ σε αυτό.
Έτσι ώθησαν την Ελλάδα σε ένα καταστροφικό κύκλο λιτότητας.
Σε όλο τον κόσμο οι πιστωτές δεν συμφωνούν με τις αναδιαρθρώσεις, προσποιούμενοι ότι τα χρέη είναι βιώσιμα.
Και γίνονται βιώσιμα χάρη στη νομισματική πολιτική».
Στη ερώτηση «Τι θα μπορούσε να εκτροχιάσει αυτό το σύστημα;», ο White απαντά:
«Δεν γνωρίζω.
Εάν το σύστημα είναι ασταθές, οτιδήποτε θα μπορούσε να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων.
Στην πραγματικότητα ξέρουμε πολύ λιγότερα από ό, τι νομίζουμε - κάτι που τόσο ο Hayek όσο και ο Keynes κατανοούσαν πλήρως.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να είναι πολύ πιο ταπεινοί.
Όταν τελειώσει αυτή η πανδημία, πρέπει να δούμε τους φορολογικούς συντελεστές, να μιλήσουμε για τους φόρους περιουσίας και να υπάρξει μια πολύ πιο ισχυρή καταστολή για της φοροδιαφυγής.
Και, φυσικά, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή.
Επίσης, η εμμονή ότι η σταθερότητα των τιμών είναι επαρκής πρέπει να σταματήσει».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών