Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν με θλίψη την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας, την οποία το 68% βαθμολογεί αρνητικά, σύμφωνα με το Stanford University.
Όπως αναφέρει, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Joe Biden και οι υπουργοί του εστιάζουν στα καλά νέα –π.χ. χαμηλό ποσοστό ανεργίας– αντί στο πραγματικά αδύναμο σημείο των ΗΠΑ: τον πληθωρισμό.
Με πληθωρισμό στις ΗΠΑ κάτω από το 2% –κατά μέσο όρο– τα προηγούμενα δώδεκα χρόνια, ως μακροοικονομικός δείκτης δεν είχε τύχει της προσοχής, ώσπου τον περασμένο Δεκέμβριο έφτασε στο 7,5%.
Οι αιτίες των ανατιμήσεων σχετίζονται με τις διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις ελλείψεις εργατικών χεριών, σε συνδυασμό με πρωτόφαντα νομισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.
Το Αμερικανικό Σχέδιο Διάσωσης του Biden τον Μάρτιο του 2021 ήταν διπλάσιο από το προβλεπόμενο κενό παραγωγής τα επόμενα δύο χρόνια, και τώρα οι Δημοκρατικοί ανησυχούν δικαίως ότι ο αυξανόμενος πληθωρισμός θα τους βλάψει στις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου τον Νοέμβριο – και, πιθανώς, ακόμη και στις προεδρικές εκλογές του 2024.
Δείκτης Μιζέριας
Κατά τη δεκαετία του 1970, ο αμερικανός οικονομολόγος Arthur Melvin Okun (1928-1980) πρότεινε τη δημιουργία ενός χρήσιμου και απλού οικονομικού δείκτη, του Misery Index (μεταφράζεται ως «δείκτης μιζέριας», «δείκτης απελπισίας» ή «δείκτης δυστυχίας»).
Ο δείκτης αυτός είναι ένας απλούστατος οικονομικός δείκτης που συνίσταται από το άθροισμα του πληθωρισμού και του ποσοστού ανεργίας.
Καθότι η αύξηση καθενός εκ των δύο παραγόντων επιδρά αρνητικά στην κοινωνική ευημερία, με βάση τις τιμές του προσμετράται η «δυστυχία» των πολιτών σε ένα κράτος.
Κάθε αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών (πληθωρισμός) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους ζωής.
Αντίστοιχα, κάθε αύξηση του ποσοστού ανεργίας μπορεί να μην αυξάνει άμεσα το κόστος ζωής, αυξάνει όμως το φόβο ότι μπορεί ο καθένας να απολέσει τα εισοδήματά του.
Στις ΗΠΑ, ο δείκτης είχε λάβει ιδιαίτερο νόημα καθώς ήταν ευθυγραμμισμένος με τη «διπλή εντολή» της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να επιδιώξει τόσο τη σταθερότητα των τιμών όσο και τη μέγιστη απασχόληση.
Ιστορικά, ο Δείκτης Μιζέριας φαίνεται να συσχετίζεται με τα εκλογικά αποτελέσματα, με το κόμμα που είναι στην εξουσία να τιμωρείται όταν ο δείκτης είναι υψηλός και να ανταμείβεται όταν είναι χαμηλός.
Ως εκ τούτου, το 1980, όταν ο Δείκτης Μιζέριας ήταν πάνω από 20% (13,5% πληθωρισμός συν 7,2% ανεργία), ο Ronald Reagan κατατρόπωσε τον Jimmy Carter.
Μερικές φορές κυριαρχεί μια συνιστώσα, όπως συμβαίνει τώρα, με υψηλό πληθωρισμό και χαμηλή ανεργία στο 11,4%.
Το 1932, η διψήφια πτώση των τιμών δεν μπορούσε να σώσει τον Herbert Hoover από την ήττα από τον Franklin Roosevelt.
Λόγω της Μεγάλης Ύφεσης, το ένα τέταρτο της χώρας ήταν στην ανεργία.
Αξιόπιστος οδηγός;
Αλλά ο Δείκτης Μιζέριας δεν είναι πάντα αξιόπιστος οδηγός.
Το 1952, ο Dwight Eisenhower κέρδισε μετά από 20 χρόνια θητείας των Δημοκρατικών, παρά το γεγονός ότι ο δείκτης ήταν στο 3,5% - ακόμα χαμηλό μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πιο πρόσφατα, ο George W. Bush κέρδισε τον νυν αντιπρόεδρο Al Gore (αν και έχασε τη λαϊκή ψήφο) όταν ο δείκτης ήταν χαμηλός και ισορροπημένος στο 7,3%.
Και ο John McCane έχασε από τον Barack Obama, παρά την ίδια σχεδόν μέτρηση (αν και κυριαρχεί η υψηλή ανεργία).
Θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τον απλό τύπο του Okun χρησιμοποιώντας μοντέλα ψηφοφορίας.
Το οικονομετρικό μοντέλο του οικονομολόγου του Yale, Ray C. Fair, είναι κάπως καλύτερο σε ό,τι αφορά την πρόβλεψη του ποσοστού της ψήφου των δύο κομμάτων, με βάση παράγοντες όπως η πρόσφατη αύξηση του πραγματικού κατά κεφαλήν (προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό) ΑΕΠ και ο πληθωρισμός, καθώς και τα μέτρα της εξουσίας και του συχνότητα καλών οικονομικών ειδήσεων.
Η επιστήμη της ψυχολογίας υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι ανταποκρίνονται περισσότερο σε αρνητικά γεγονότα παρά σε θετικά.
Εκτιμούν δε τη σταθερότητα έναντι των διακυμάνσεων και επιδεικνύουν μια τρέχουσα προκατάληψη που τους οδηγεί να προεξοφλούν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον.
Τέτοια μοντέλα αποδίδουν, έτσι, μεγαλύτερα βάρη σε πιο πρόσφατες συνθήκες, αν και δεν σταθμίζουν τα κακά νέα περισσότερο από τα καλά νέα.
Τα βασικά οικονομικά μεγέθη έχουν σίγουρα σημασία.
Τα αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία είναι σημαντικά για τις οικογένειες, τις εταιρείες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Όπως το έθεσε ο μεγάλος νομπελίστας οικονομολόγος Paul Samuelson, το ΑΕΠ είναι μια από τις «μεγάλες εφευρέσεις του εικοστού αιώνα».
Αλλά οι εθνικοί λογαριασμοί είναι σχεδόν άχρηστοι εάν δεν είναι άξιοι εμπιστοσύνης.
Οι οικονομολόγοι oμονοούν στο ότι οι άνθρωποι τείνουν να αποστρέφονται τον κίνδυνο και ότι η αξία του πρόσθετου εισοδήματος, πέρα από ένα συγκεκριμένο όριο, τείνει να αποφέρει μειωμένες αποδόσεις όσον αφορά την ευημερία.
Επίσης, αυτές οι σκέψεις υποδηλώνουν ότι η προσαρμογή των διεθνών συγκρίσεων για δύο δυνητικά σημαντικούς παράγοντες –την εισοδηματική ανισότητα και την αστάθεια– θα μείωνε περαιτέρω το χάσμα μεταξύ της Αμερικής και άλλων χωρών.
Μερικές φορές η οικονομική πρόοδος συνοδεύεται από περιβαλλοντική υποβάθμιση, πιο σοβαρή στην Κίνα και την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Μετά την προσαρμογή στο περιβαλλοντικό κόστος, το ΑΕΠ της Αμερικής μειώνεται, αλλά ο ρυθμός ανάπτυξής της αυξάνεται, επειδή η ζημιά, σε σχέση με το ΑΕΠ, ήταν μεγαλύτερη σε προηγούμενες περιόδους.
Αλλά καμία από αυτές τις προσαρμογές δεν θα ήταν αρκετά μεγάλη (σε διάστημα λίγων μόλις τετάρτων) ώστε να έχει μεγάλη σημασία στα μοντέλα ψηφοφορίας.
Επιπλέον, πολλοί πρόσθετοι παράγοντες επηρεάζουν την αίσθηση της συνολικής ευημερίας ενός πολιτεύματος: οι συνθήκες υγείας, η εγκληματικότητα και η ασφάλεια, το μέγεθος και το εύρος της κυβέρνησης, η ποιότητα και η αξιοπιστία των δημόσιων υπηρεσιών, η μετανάστευση και οι εξωτερικές υποθέσεις παίζουν ρόλο.
Οι προσδοκίες, και όχι απλώς οι τρέχουσες συνθήκες, μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ψηφοφορία.
Εδώ, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Αμερικανοί είναι απαισιόδοξοι για το οικονομικό μέλλον των παιδιών τους.
Η σχετική σημασία αυτών των παραγόντων αυξάνεται και μειώνεται με τις οικονομικές συνθήκες.
Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες τείνουν να βαθμολογούνται υψηλά σε περιόδους ευημερίας, αλλά λιγότερο όταν προκύπτουν οικονομικά προβλήματα.
Κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 2020 που προκλήθηκε από την πανδημία, υπήρξε ευρεία υποστήριξη από την κυβέρνηση.
Ωστόσο, μέχρι το 2021, οι Αμερικανοί ήθελαν η κυβέρνηση να κάνει λιγότερα.
Όλα αυτά είναι άσχημα νέα για τον Biden και τους Δημοκρατικούς.
Η πορεία προς τις ενδιάμεσες εκλογές μπορεί να εξαρτηθεί από το εάν η Fed καταφέρει μια απότομη πτώση του ρυθμού πληθωρισμού, χωρίς μεγάλη αύξηση της ανεργίας.
Αυτό θα ήταν ένα σπάνιο επίτευγμα στην ιστορία του δείκτη μιζέριας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών