Εμπάργκο ΕΕ στη ρωσική ενέργεια: Η Ελλάδα στους «ουδέτερους»

Σχετικά Άρθρα

Σύνοδος Κορυφής: Ολονύκτιες συνομιλίες για την ακρίβεια - «Όχι» σε πλαφόν στο φυσικό αέριο και ενεργειακό εμπάργκο στη Ρωσία
10/03/2022 - 23:44

Η Γερμανία και η Ουγγαρία είναι οι πιο ένθερμοι αντίπαλοι της απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας στην ΕΕ, την οποία υποστηρίζει σθεναρά η Πολωνία, ενώ η Γαλλία και άλλοι (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) παραμένουν ουδέτεροι.
Όπως μεταδίδει η Euractiv, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ώθησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει αυτή την εβδομάδα σχέδια για την ανεξαρτητοποίησή της από όλα τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα «πολύ πριν από το 2030» και τη μείωση της εξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά δύο τρίτα πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.
Την ίδια ημέρα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα επιβάλουν άμεση απαγόρευση όλων των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και άλλων ενεργειακών προϊόντων σε αντίποινα για την αυξανόμενη επιθετικότητα στην Ουκρανία.
Ωστόσο, η Ευρώπη εξαρτάται πολύ περισσότερο από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, γεγονός που καθιστά την εφαρμογή μιας απαγόρευσης στην ΕΕ πολύ πιο δαπανηρή για την ίδια την ένωση.

Οι ανησυχίες αυτές αντικατοπτρίζονται παρακάτω σε μια σύνοψη από το δίκτυο της EURACTIV:

ΥΠΕΡ: Πολωνία

Ο πιο ένθερμος υποστηρικτής ολοκληρωτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι η Πολωνία, ακόμη και αν αυτό θα έπληττε την ευρωπαϊκή οικονομία.
«Δισεκατομμύρια ρέουν προς τη Ρωσία μέσω του Nord Stream 1», δήλωσε Πολωνός διπλωμάτης, αναφερόμενος στον αγωγό φυσικού αερίου που συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία. «Πρόκειται για δισεκατομμύρια για τα οποία σήμερα οι Ουκρανοί πληρώνουν με το ίδιο τους το αίμα».
Αν και η χώρα θα υποφέρει από μια διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, πιστεύουν ότι είναι καλά προετοιμασμένοι λόγω των αυξημένων εισαγωγών αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της κατασκευής του Baltic Pipe που φέρνει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία. Το 2019, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τη μόνιμη εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου μόλις λήξει η τρέχουσα σύμβαση με την Gazprom στο τέλος του τρέχοντος έτους.

• Το 2021, η Πολωνία εισήγαγε 8,3 εκατομμύρια τόνους άνθρακα από τη Ρωσία, αξίας άνω των 3 δισεκατομμυρίων ζλότυ (625 εκατ. ευρώ), το μεγαλύτερο μέρος του οποίου χρησιμοποιείται για τη θέρμανση ιδιωτικών κατοικιών.
• Το 2019, το 61,5% του συνόλου του πετρελαίου στην Πολωνία εισήχθη από τη Ρωσία.
• Το 55% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Πολωνίας προέρχεται από τη Ρωσία.

 ΑΝΟΙΧΤΟΙ: Γαλλία, Ισπανία

Η Γαλλία δήλωσε επίσης ότι είναι έτοιμη να επιβάλει ενεργειακές κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά φαίνεται επίσης πρόθυμη να διατηρήσει ανοιχτό το διάλογο με τη Μόσχα.
Ερωτηθείς εάν το Παρίσι θα υποστήριζε ένα μποϊκοτάζ του ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, ο υπουργός Εμπορίου Φρανκ Ριστέρ δήλωσε: «Η Γαλλία είναι έτοιμη να λάβει πρόσθετες αποφάσεις για να ασκήσει πίεση στη Ρωσία, αν χρειαστεί».
«Δεν κλείνουμε καμία πόρτα, απλά πρέπει να εξετάσουμε τι είναι αποτελεσματικό για την άσκηση πίεσης στη Ρωσία και λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό στην ΕΕ και τα διάφορα μέλη της».
Η Γαλλία έχει βρεθεί υπό διεθνή έλεγχο όσον αφορά στις συνεχιζόμενες δραστηριότητες γαλλικών ενεργειακών εταιρειών στη Ρωσία.
«Υπάρχει πλέον πρόβλημα αρχής στη συνεργασία με οποιοδήποτε πολιτικό ή οικονομικό πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στη ρωσική κυβέρνηση», δήλωσε την 1η Μαρτίου ο υπουργός Οικονομίας Μπρουνό Λεμέρ.
Η υπουργός Εργασίας της χώρας Ελίζαμπεθ Μπορν, προχώρησε ακόμη περισσότερο στις 8 Μαρτίου, λέγοντας ότι η Total Energies και η Engie θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να αποσυρθούν από τη Ρωσία.
«Δεν είμαι εδώ για να υπαγορεύσω στην Engie και την Total τι πρέπει να κάνουν. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι θέλουμε να αποφασιστούν οι οικονομικές κυρώσεις με πολύ ενωτικό τρόπο με όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες χώρες – τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Νομίζω ότι είναι ζωτικής σημασίας να αντιληφθεί η Ρωσία ότι δεν έχει τίποτα να κερδίσει από αυτόν τον πόλεμο, ή τουλάχιστον να το αντιληφθούν αυτό οι ηγέτες της, και αυτό είναι το όλο νόημα των οικονομικών κυρώσεων που λαμβάνουμε».

• Το 17% των γαλλικών εισαγωγών φυσικού αερίου προέρχεται από τη Ρωσία.
• Το 7% του πετρελαίου της χώρας εισάγεται επίσης από τη Ρωσία.
• Ο άνθρακας αντιπροσωπεύει ένα ασήμαντο μερίδιο στο ενεργειακό μείγμα της Γαλλίας. Παρόλα αυτά, το 30,2% των γαλλικών εισαγωγών άνθρακα προέρχεται από τη Ρωσία.

Η Ισπανία είναι ένας άλλος υποστηρικτής των ενεργειακών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αν και δεν το καθιστά κορυφαία πολιτική προτεραιότητα. Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έχει δηλώσει ότι η Μαδρίτη θα υποστηρίξει οποιοδήποτε μέτρο ληφθεί σε συντονισμό με την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, εάν είναι απαραίτητο.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τη σχετικά χαμηλή έκθεση της Ισπανίας στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

• Η Ισπανία αγόρασε 2,56 εκατομμύρια τόνους ρωσικού πετρελαίου το 2021, που αντιπροσωπεύουν μόνο το 4,5% των εισαγωγών πετρελαίου της χώρας.
• Όσον αφορά το φυσικό αέριο, η Ιβηρική Χερσόνησος αποτελεί κόμβο για τερματικούς σταθμούς εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Bruegel, η περιοχή μπορεί να εισάγει 40 TWh το μήνα, αλλά μπορεί να καταναλώσει μόνο 30 TWh. Η πρόκληση είναι να εξαχθεί αυτό το αέριο στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεδομένου ότι οι υπάρχοντες αγωγοί επιτρέπουν μέγιστη μεταφορά 5 TWh το μήνα, δήλωσε το Bruegel.

 ΚΑΤΑ: Γερμανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Φινλανδία

Η Γερμανία, ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη, αντιτίθεται σθεναρά σε οποιεσδήποτε κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια. Ο αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ προειδοποίησε ότι κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο την «κοινωνική ειρήνη» στη χώρα και θα δημιουργούσε «πραγματικό κίνδυνο ενεργειακής υποπροσφοράς σε ορισμένους τομείς».

Κορυφαία στελέχη της αντιπολίτευσης, όπως ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός Norbert Röttgen, έχουν ταχθεί υπέρ της απαγόρευσης.

• Η Γερμανία λαμβάνει το 55% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, περίπου 140 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) το 2021.
• Εισάγει επίσης το 35% του αργού πετρελαίου της και το 50% του άνθρακα της από τη Ρωσία.

Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν δήλωσε ότι θα αντιταχθεί στις ενεργειακές κυρώσεις σε επίπεδο ΕΕ. «Ενώ καταδικάζουμε την ένοπλη επίθεση της Ρωσίας και καταδικάζουμε επίσης τον πόλεμο, δεν θα επιτρέψουμε να αναγκαστούν οι ουγγρικές οικογένειες να πληρώσουν το τίμημα», δήλωσε ο Όρμπαν την Τρίτη (8 Μαρτίου). Η Ουγγαρία εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία.
Πέρυσι, η Ουγγαρία υπέγραψε νέα 15ετή συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου με τον κρατικά ελεγχόμενο ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom, μια κίνηση που η Ουκρανία επέκρινε έντονα εκείνη την εποχή.

• Ενώ η Ρωσία κυριαρχεί στον εφοδιασμό της Ουγγαρίας με φυσικό αέριο, η Βουδαπέστη έχει επίσης διαφοροποιήσει τις εισαγωγές της και έχει πρόσβαση σε προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου από τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κροατία.

Στη Βουλγαρία, ο πρωθυπουργός Κίριλ Πέτκοφ δήλωσε ότι η κυβέρνησή του υποστηρίζει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά θα επιδιώξει εξαίρεση από μια πιθανή απαγόρευση εισαγωγών ενέργειας.

«Η Βουλγαρία θα υποστήριζε όλα τα είδη των μέτρων επειδή είμαστε πραγματικά κατά του πολέμου, αλλά αυτά τα δύο (πετρέλαιο και φυσικό αέριο), ίσως ζητήσουμε μια εξαίρεση… Δεν έχουμε τρέχουσες εναλλακτικές λύσεις αυτή τη στιγμή. Είμαστε πολύ εξαρτημένοι», δήλωσε ο Πέτκοφ σε συνέντευξή του στο Reuters.

• Η Βουλγαρία εξαρτάται κατά 70% από τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη ρωσική Gazprom. Το υπόλοιπο 30% προέρχεται από το Αζερμπαϊτζάν.
• Το μοναδικό διυλιστήριο πετρελαίου της, που ανήκει στη ρωσική LUKOIL, παρέχει πάνω από το 60% των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στη χώρα.
• Η Βουλγαρία εξαρτάται επίσης κατά 100% από τη Ρωσία για πυρηνικά καύσιμα

Στη Φινλανδία, η κυβέρνηση δεν είναι υπέρ των κυρώσεων που σχετίζονται με την ενέργεια, οι οποίες θα είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.

Τούτου λεχθέντος, οι περισσότερες φινλανδικές εταιρείες έχουν ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσουν από τη Ρωσία. Μεγάλα φινλανδικά εμπορικά σήματα όπως η Fazer, η Nokia, η Wärtsilä και η StoraEnso έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Η Fortum, μια εταιρεία που ανήκει κατά 56% στο κράτος, είναι εγκατεστημένη στη Ρωσία εδώ και δεκαετίες, όπου κατέχει και λειτουργεί μονάδες παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας στη Σιβηρία. Η Fortum έχει επίσης επενδύσει στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια στη Ρωσία. Την περασμένη εβδομάδα η εταιρεία δήλωσε ότι αποφάσισε να σταματήσει όλες τις νέες επενδύσεις εκεί.

Η Φινλανδία έχει αποφασίσει να καταργήσει σταδιακά τον άνθρακα στην παραγωγή ενέργειας το 2029, αλλά πολλές ενεργειακές εταιρείες έχουν ήδη αποφασίσει να απαλλαγούν από τον άνθρακα νωρίτερα. Η Helen, μία από τις μεγαλύτερες φινλανδικές ενεργειακές εταιρείες που ανήκει στην πόλη του Ελσίνκι, ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να χρησιμοποιεί ρωσικό άνθρακα.

• Περίπου το 50% του άνθρακα της Φινλανδίας προέρχεται από τη Ρωσία, αλλά η Φινλανδία θα σταματήσει να χρησιμοποιεί άνθρακα ούτως ή άλλως τα επόμενα χρόνια.
• Τα δύο τρίτα του φυσικού αερίου της Φινλανδίας εισάγονται από τη Ρωσία. Σχεδόν όλο αυτό χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία και όχι για τη θέρμανση των νοικοκυριών.
• Τα δύο τρίτα του πετρελαίου της χώρας εισάγονται από τη Ρωσία.

ΟΥΔΕΤΕΡΟΙ: Ιταλία, Τσεχία, Ελλάδα, Σλοβενία, Ρουμανία

Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι δεν εξέφρασε υποστήριξη ή αντίθεση στις ενεργειακές κυρώσεις, επιμένοντας στην ανάγκη ενότητας της ΕΕ για την αντιμετώπιση των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, εάν η ΕΕ προτείνει την απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου, η Ιταλία πιθανότατα θα την υποστηρίξει, σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg.
«Η Ιταλία έχει δεσμευτεί για μια γρήγορη μείωση της εξάρτησής μας από το ρωσικό φυσικό αέριο», δήλωσε ο Ντράγκι νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, προσθέτοντας ότι έχει συνομιλήσει με το Κατάρ για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της Ιταλίας με φυσικό αέριο.
Στη Ρώμη, η κυβέρνηση φέρεται ότι θα αντικαταστήσει περίπου 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από εναλλακτικούς προμηθευτές μέχρι την άνοιξη. Αυτοί θα μπορούσαν να προέρχονται από το Κατάρ ή τον αραβικό κόσμο και τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Αζερμπαϊτζάν.

Σύμφωνα με τα τελευταία νέα από το υπουργικό συμβούλιο του Ντράγκι, η Ιταλία σχεδιάζει να μειώσει την τιμή του φυσικού αερίου και να την αποσυνδέσει από το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, εστιάζοντας σε άλλες πηγές εφοδιασμού.

• Το 3% του φυσικού αερίου της Ιταλίας εισάγεται από τη Ρωσία, ένα σημαντικό μερίδιο αν αναλογιστεί κανείς ότι το φυσικό αέριο αποτελεί σχεδόν το 42% της συνολικής ενεργειακής ζήτησης της χώρας.
• Το 13% του πετρελαίου της Ιταλίας εισάγεται από τη Ρωσία (47% της συνολικής ενέργειας).
• Το μερίδιο του άνθρακα στο ενεργειακό μείγμα της χώρας είναι μικρό, στο 3,43%. Παρόλα αυτά, το 78% αυτού εισάγεται από τη Ρωσία.

Στην Τσεχία, η κυβέρνηση δεν έχει υιοθετήσει σαφή θέση σχετικά με μια πιθανή απαγόρευση της ΕΕ στις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία.

Ο πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα δήλωσε επανειλημμένα ότι η ΕΕ πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, αλλά δεν υποστήριξε την απαγόρευση των εισαγωγών. Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος ODS και  ευρωβουλευτής Αλεξάντρ Βόντρα, υποστηρίζει την απαγόρευση των εισαγωγών φυσικού αερίου.
Τσέχοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η απαγόρευση του ρωσικού φυσικού αερίου θα ήταν επικίνδυνη για την τσεχική οικονομία. Παράλληλα, λένε ότι η χώρα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ευκολότερα μια απαγόρευση του πετρελαίου. Οι εταιρείες ενέργειας διαβεβαιώνουν τους πολίτες ότι διαθέτουν επαρκή αποθέματα ορυκτών καυσίμων για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες.

• Η Τσεχική Δημοκρατία εισάγει περίπου το 90% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία.
• Το 50% της τσεχικής κατανάλωσης πετρελαίου εισάγεται από τη Ρωσία.
• Η χώρα διαθέτει δικά της ορυχεία άνθρακα και εισάγει επιπλέον άνθρακα, κυρίως από την Πολωνία.

Στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι δεν είναι ρεαλιστικό να απαγορευτούν οι εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, αλλά πρόσθεσε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη εάν η Μόσχα προχωρήσει και αποφασίσει να κλείσει τη στρόφιγγα.

Και ο Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα έχει επιταχύνει τις προσπάθειες για την απεξάρτηση της οικονομίας της από το ρωσικό φυσικό αέριο. «Ενισχύουμε τη διαφοροποίηση των πηγών μας. Τον Ιανουάριο, για παράδειγμα, η χώρα μας κάλυψε το 47% της εγχώριας ζήτησης με υγροποιημένο φυσικό αέριο από την περιοχή της Ρεβυθούσας 20% μέσω του αγωγού ΤΑΡ. Το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο διαχρονικά αποτελούσε το μεγαλύτερο μερίδιο στο μείγμα εισαγωγών φυσικού αερίου της χώρας, έπεσε για πρώτη φορά στο 33%».
Ο τομέας του φυσικού αερίου της χώρας δεν θα αντιμετωπίσει ελλείψεις μέχρι τις 15 Μαρτίου. Από τις 16 Μαρτίου και μέχρι το τέλος του μήνα, θα υπάρξει έλλειμμα φυσικού αερίου περίπου μισής τεραβατώρας.

• Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 26% των εισαγωγών πετρελαίου της Ελλάδας.
• Το 39% του φυσικού αερίου της Ελλάδας εισάγεται από τη Ρωσία.
• Όντας μεγάλος χρήστης άνθρακα, η Ελλάδα δεν εισάγει ρωσικό άνθρακα, σύμφωνα με τη Γραμματεία Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων της χώρας.

Στη Σλοβενία, η κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε δημόσιες δηλώσεις σχετικά με την απαγόρευση εισαγωγών ενέργειας από τη Ρωσία. Οι συζητήσεις έχουν επικεντρωθεί μέχρι στιγμής στην ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού, με έμφαση κυρίως στο φυσικό αέριο, αλλά δεν έχουν γίνει σημαντικές ανακοινώσεις.
Όλες οι μεγάλες ενεργειακές εταιρείες είναι εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κρατικές και περιμένουν από την κυβέρνηση να λάβει θέση. Σύμφωνα με δημόσιες δηλώσεις, καμία από αυτές δεν έχει έργα πετρελαίου ή φυσικού αερίου στη Ρωσία.

• Το 91% του φυσικού αερίου της Σλοβενίας αγοράζεται από τον κόμβο φυσικού αερίου Baumgarten στην Αυστρία, όπου κυριαρχεί το ρωσικό φυσικό αέριο. Άλλοι προμηθευτές στο Baumgarten περιλαμβάνουν τη Νορβηγία και άλλες χώρες, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αγοράστηκε απευθείας από τη Ρωσία.

Στη Ρουμανία, ούτε η κυβέρνηση ούτε ο πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις έχουν μιλήσει για απαγόρευση της ρωσικής ενέργειας.
Ωστόσο, ζητούν ωστόσο από την ΕΕ να τερματίσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η Ρουμανία εξαρτιέται όλο και περισσότερο από τη Ρωσία για τις ενεργειακές της ανάγκες τα τελευταία χρόνια.

• Το 2021, η Ρουμανία στηριζόταν σε εισαγωγές για το 30% του φυσικού αερίου της, και περισσότερο από το 80% προερχόταν από τη Ρωσία.
• Περίπου τα δύο τρίτα του πετρελαίου που διυλίζεται στη Ρουμανία εισάγονται, εκ των οποίων τα μισά προέρχονται από τη Ρωσία.