Γιατί ο Erdogan εναντιώνεται ειδικά στην ένταξη της Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ; - Ο ρόλος των Κούρδων

Όταν η Φινλανδία και η Σουηδία ανακοίνωσαν το ενδιαφέρον τους για ένταξη στο ΝΑΤΟ, τα δύο σκανδιναβικά κράτη αναμενόταν να γίνουν γρήγορα αποδεκτά ως μέλη της αμυντικής συμμαχίας.
Αλλά η ένταξη στο ΝΑΤΟ απαιτεί συναίνεση από όλα τα μέλη και η Τουρκία – ένα από τα πιο στρατηγικά και στρατιωτικά ισχυρά μέλη της συμμαχίας – έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις της.
Οι λόγοι για τους οποίους αντιδρά είναι περίπλοκοι και φορτισμένοι από δεκαετίες βίαιης ιστορίας.

Ιστορική απόφαση

Η Φινλανδία και η Σουηδία το περασμένο Σαββατοκύριακο ανακοίνωσαν σχέδια να εγκαταλείψουν τη θέση της ουδετερότητας και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, στον απόηχο της αιματηρής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Επίσημοι εταίροι της συμμαχίας από τη δεκαετία του 1990, η ιδέα ότι τα σκανδιναβικά κράτη θα μπορούσαν πράγματι να ενταχθούν στην συμμαχία έκανε τη Μόσχα να αντιδράσει.
Η επέκταση του ΝΑΤΟ είναι κάτι που είχε προηγουμένως υποστηρίξει η Μόσχα ως δικαιολογία για την εισβολή στην Ουκρανία, επίσης εταίρο του ΝΑΤΟ.
Τώρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έχει τη δύναμη να καθορίσει το μέλλον της συμμαχίας του ΝΑΤΟ — και τη δύναμη και το μέγεθός της ενόψει του πολέμου της Ρωσίας.
Στην πραγματικότητα, ο Erdogan έχει ήδη μπλοκάρει μια πρώιμη προσπάθεια του ΝΑΤΟ να επιταχύνει τις αιτήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας, λέγοντας ότι η ένταξη τους θα κάνει τη συμμαχία «ένα μέρος όπου συγκεντρώνονται εκπρόσωποι τρομοκρατικών οργανώσεων».
Η σύγκρουση έχει κάνει δυτικούς διπλωμάτες να αγωνίζονται να πείσουν την Τουρκία να συναινέσει, καθώς η Άγκυρα παρουσίασε μια λίστα με παράπονα στους πρεσβευτές του ΝΑΤΟ σχετικά με τα σκανδιναβικά κράτη – ιδίως τη Σουηδία.

Ποια είναι τα παράπονα της Τουρκίας κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας;

Όταν ο Erdogan μιλάει για «τρομοκράτες», εννοεί το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα ή το PKK – ένα κουρδικό μαρξιστικό αυτονομιστικό κίνημα που πολεμά συνεχώς τις τουρκικές αρχές από τη δεκαετία του 1980.
Δραστηριοποιείται κυρίως στη νοτιοανατολική Τουρκία και τμήματα του βόρειου Ιράκ.
Το PKK χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, καθώς και από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην πραγματικότητα, η Σουηδία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που χαρακτήρισε την ομάδα ως τρομοκρατική οργάνωση το 1984.
Ωστόσο, η Τουρκία λέει ότι η Σουηδία έχει υποστηρίξει μέλη του PKK και τους παρέχει προστασία.
Η Σουηδία το αρνείται, λέγοντας ότι υποστηρίζει άλλους Κούρδους που δεν ανήκουν στο PKK – αλλά οι λεπτομέρειες είναι πιο περίπλοκες.
Από το 1984, μεταξύ 30.000 και 40.000 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχουν σκοτωθεί στις μάχες μεταξύ του PKK και της τουρκικής κυβέρνησης, σύμφωνα με την Crisis Group.
Επίσης, το PKK έχει πραγματοποιήσει πολλές επιθέσεις εντός της Τουρκίας.
Όσον αφορά τη Φινλανδία, η αντίθεση της Τουρκίας για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ φαίνεται να είναι περισσότερο λόγω σύνδεσης – η χώρα έχει πολύ μικρότερο κουρδικό πληθυσμό από τη Σουηδία, αλλά η εξωτερική της πολιτική τείνει να είναι παρόμοια.
Η Φινλανδία έχει επίσης απαγορεύσει το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, αλλά συντάχθηκε με τη Σουηδία και άλλες χώρες της ΕΕ σταματώντας τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία το 2019 λόγω της στρατιωτικής δράσης της Άγκυρας εναντίον κουρδικών ομάδων στη Συρία.
Ο Erdogan απαιτεί από τη Σουηδία να εκδώσει κατάλογο ατόμων που η Τουρκία έχει κατηγορήσει για τρομοκρατία.
Θέλει επίσης η Σουηδία και η Φινλανδία να αποκηρύξουν δημόσια το PKK και τις θυγατρικές του και να άρουν την απαγόρευση όπλων στην Τουρκία.
Για τον Hakki Akil, έναν πρώην Τούρκο πρεσβευτή, η τουρκική προοπτική είναι «πολύ απλή».
«Αν η Φινλανδία και η Σουηδία θέλουν να ενταχθούν σε μια συμμαχία για την ασφάλεια, πρέπει να εγκαταλείψουν την υποστήριξή τους σε μια τρομοκρατική οργάνωση, όπως το PKK και να μην τους δώσουν καταφύγιο.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει επίσης να δεχτούν τα τουρκικά αιτήματα έκδοσης 30 τρομοκρατών».

Γιατί ο κουρδικός λαός έχει σημασία για την Τουρκία;

Ο κουρδικός λαός συχνά περιγράφεται ως η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στον κόσμο χωρίς πατρίδα – περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι.
Είναι κυρίως σουνίτες μουσουλμάνοι, έχουν τη δική τους μοναδική γλώσσα και έθιμα.
Σχεδόν το 20% του πληθυσμού των 84 εκατομμυρίων της Τουρκίας είναι Κούρδοι, με ορισμένους Κούρδους να κατέχουν σημαντικές θέσεις στην τουρκική πολιτική και κοινωνία, αν και πολλοί λένε ότι υφίστανται διακρίσεις και τα πολιτικά τους κόμματα αντιμετωπίζουν καταστολές από το τουρκικό κράτος.
Ο Κούρδοι που βρίσκονται μεταξύ Τουρκίας, Συρίας, Ιράκ και Ιράν, έχουν διωχθεί σκληρά, έχουν περιθωριοποιηθεί, ακόμη και έχουν πέσει θύματα γενοκτονίας στις περιφέρειες όπου ζουν.
Διάφορες κουρδικές ομάδες έχουν πιέσει για την κουρδική αυτονομία και κρατική συγκρότηση κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, ορισμένες ειρηνικά και άλλες, όπως το PKK, μέσω της βίας.
Οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία που συνδέονται με το PKK διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη μάχη κατά του ISIS, λαμβάνοντας υποστήριξη όπλων και χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας.
Αυτό πυροδότησε τεράστιες εντάσεις με την Τουρκία, η οποία στη συνέχεια εξαπέλυσε επιθέσεις κατά των Κούρδων στη Συρία.
«Μιλάτε για ανθρώπους που πολεμούν ενεργά με την Τουρκία για περισσότερα από 40 χρόνια και σκοτώνουν δεκάδες χιλιάδες αμάχους», είπε στο CNBC ο Muhammet Kocak, ειδικός στις διεθνείς σχέσεις με έδρα την Άγκυρα.
«Η Τουρκία δεν είναι χαρούμενη για το γεγονός ότι ξαφνικά γίνονται καλά παιδιά μόνο και μόνο επειδή τους βοήθησαν ενάντια στο ISIS».
Οι δυτικές κυβερνήσεις χαιρέτησαν τους Κούρδους μαχητές ως συμμάχους και αρκετές χώρες της ΕΕ έθεσαν διάφορα εμπάργκο στην Τουρκία λόγω της στόχευσης των Κούρδων πολιτοφυλακών στη Συρία, τονίζοντας τις δυσεπίλυτες διαφορές μεταξύ του τρόπου με τον οποίο κάθε πλευρά αντιλαμβανόταν τους μαχητές.

Η σχέση της Σουηδίας με τις κουρδικές ομάδες

Η ένταση μεταξύ Τουρκίας και Σουηδίας είναι ο τρόπος με τον οποίο κάθε χώρα ορίζει τον «τρομοκράτη», λέει ο Hussein Ibish, ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Έρευνας Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον.
«Δεν είναι μόνο θέμα των φιλελεύθερων πολιτικών της Σουηδίας απέναντι στους Κούρδους πρόσφυγες και τους πολιτικούς αντιφρονούντες και ακτιβιστές.
Είναι επίσης μια αντανάκλαση διαφορετικών ορισμών σχετικά με το ποιος και τι συνιστά αφόρητο κουρδικό εξτρεμισμό», είπε ο Ibish.
«Η Τουρκία κατατάσσει βασικά όλες τις κουρδικές ομάδες που αντιπαθεί έντονα ως οργανώσεις του μετώπου του PKK.
Αυτό περιλαμβάνει πολλές κουρδικές οντότητες και οργανώσεις που δεν ανήκουν στο ΡΚΚ μέσα και από την ίδια την Τουρκία, αλλά και τις υποστηριζόμενες από τη Δύση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) στη Συρία, καθώς και ορισμένες ιρακινές κουρδικές ομάδες».
Η Σουηδία έχει μακρά ιστορία στην υποδοχή Κούρδων προσφύγων και αιτούντων άσυλο, ιδιαίτερα πολιτικών προσφύγων.
Αρκετοί Κούρδοι έχουν ακόμη και έδρες στο κοινοβούλιο της Σουηδίας.
Ενώ οι περισσότεροι Κούρδοι που ζουν στη Σουηδία – οι τοπικές ομάδες λένε ότι ανέρχονται σε 100.000 – δεν έχουν καμία σχέση με το PKK, η σουηδική κυβέρνηση έχει υποστηρίξει μέλη άλλων κουρδικών οργανώσεων, ιδιαίτερα την πολιτική πτέρυγα του συριακού κλάδου του PKK, που ονομάζεται PYD.
Η Σουηδία λέει ότι το PKK και το PYD είναι διαφορετικά – αλλά η Τουρκία λέει ότι είναι ένα.
Η Στοκχόλμη υποστηρίζει επίσης πολιτικά και οικονομικά το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο (SDC), την πολιτική πτέρυγα των SDF, μια ομάδα πολιτοφυλακής υπό την ηγεσία των Κούρδων που δημιουργήθηκε με την υποστήριξη των ΗΠΑ για την καταπολέμηση του ISIS στη Συρία.
Η Άγκυρα λέει ότι το SDC κυριαρχείται από τρομοκράτες του PKK.
Το 2021, η κυβέρνηση της Σουηδίας ανακοίνωσε αύξηση της χρηματοδότησης για κουρδικές ομάδες στη Συρία σε 376 εκατομμύρια δολάρια έως το 2023, λέγοντας ότι παραμένει «ενεργός εταίρος» των Κούρδων της Συρίας και ότι τα κεφάλαιά της αποσκοπούν στην «ενίσχυση της ανθεκτικότητας, της ανθρώπινης ασφάλειας και της ελευθερίας από τη βία». και τη βελτίωση των «ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων και της δημοκρατικής ανάπτυξης».

Τι θα κάνει η Σουηδία;

Με τις εκλογές στη Σουηδία να πλησιάζουν τον Σεπτέμβριο, είναι απίθανο η κυβέρνηση να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στον Erdogan που θα την έκαναν να φαίνεται αδύναμη, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές.
Άλλοι πιστεύουν ότι ο Erdogan τελικά δεν θα εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά αντίθετα επιδιώκει να βελτιώσει τη φθίνουσα δημοτικότητά του στο εσωτερικό.
«Η υποψία μου είναι ότι η Τουρκία, τελικά, ειδικά αν μπορεί να αποσπάσει μερικές παραχωρήσεις εδώ και εκεί από τις δυτικές δυνάμεις και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, δεν θα επιδιώξει τελικά να εμποδίσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να ενταχθούν στο NARO», δήλωσε ο Ibish του Ινστιτούτου Έρευνας Αραβικών Κρατών του Κόλπου.
«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το γεγονός ότι ο πόλεμος επικεντρώνεται τώρα σε τμήματα αυτής της χώρας που γειτνιάζουν με την Τουρκία και έχουν βαθύ στρατηγικό, ακόμη και ιστορικό ενδιαφέρον για την Άγκυρα, υπενθύμισε σε πολλούς Τούρκους την αξία της ένταξης στο ΝΑΤΟ».
Ωστόσο, το ΝΑΤΟ μπορεί να αντιμετωπίσει αδιέξοδο για κάποιο χρονικό διάστημα εάν ο Erdogan δεν είναι ικανοποιημένος με τις απαντήσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας στα αιτήματά του.

www.bankingnews.gr