Ρωσία: Χαράζοντας νέα εξωτερική πολιτική - Η σύγκρουση με τη Δύση και το μέλλον του πολυπολικού κόσμου

Αντιμέτωπη με έναν ολοκληρωτικό οικονομικό πόλεμο από τη Δύση, ΗΠΑ και Ευρώπη, κι ένα πόλεμο δι' αντιπροσώπου που ο αγγλοσαξονικός κόσμος κυρίως διεξάγει εξοπλίζοντας την Ουκρανία, η Ρωσία ψάχνει να βρει τις νέες ιδεολογικές βάσεις που θα ορίσουν τις σχέσεις της με τη Δύση και θα πείσουν εκείνες τις κατηγορίες των Ρώσων που κατά τις περασμένες δεκαετίες στράφηκαν ιδεολογικά προς την Ευρώπη.
Σε αυτή την προσπάθεια εντάσσεται το άρθρο του Alexey Drobynin, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και συνεργάτη του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, που μεταξύ των άλλων αναφέρει:

Ιστορικές αναλογίες

Η Ρωσία βιώνει ξανά μια καμπή στη χιλιόχρονη ιστορία της και οφείλει να αντιμετωπίσει την επιθετική αντίδραση ορισμένων εξωτερικών παραγόντων στις δικές της δικαιολογημένες ενέργειες για την προστασία ζωτικών συμφερόντων της.
Σήμερα υπάρχει μια κρίση ευρωπαϊκής ασφάλειας και ολόκληρης της διεθνούς τάξης, που σχηματίστηκε ως αποτέλεσμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που προκλήθηκε από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Αν και αρκετές γενιές μεγάλωσαν στη Ρωσία σε ειρηνικούς καιρούς, η κατάσταση σύγκρουσης υπήρξε μάλλον ο κανόνας για μια μεγάλη χώρα με τέτοια γεωγραφία και συνφέροντα όπως η Ρωσία.
Οι Ρώσοι αναλυτές παραπέμπουν σε διαφορετικές ιστορικές αναλογίες.
Άλλοι συγκρίνουν τη σημερινή συνθήκη με την εποχή του Αλεξέι Μιχαήλοβιτς, όταν το μοσχοβίτικο κράτος επέστρεψε σταδιακά τα δυτικά ρωσικά εδάφη, άλλοι με τον Κριμαϊκό Πόλεμο, όταν η Ρωσία αντιμετώπισε «το άνευ προηγουμένου μίσος της Δύσης», άλλοι αναφέρονται στην εμπειρία της «εξημερώσεως» των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Σουηδίας μετά την Πολτάβα, της Γαλλίας μετά το Borodino, της Γερμανίας μετά το Στάλινγκραντ και το Βερολίνο. Άλλοι συγκρίνουν την αντιπαράθεση Ρωσίας και Δύσης με τον Ψυχρό Πόλεμο της δεκαετίας του 1940-1980.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η κλίμακα των σημερινών αλλαγών υπερβαίνει την τεκτονική μετατόπιση του 1989-1991.

Η μετάβαση προς μια νέα παγκόσμια τάξη πράγματων

Όλοι αυτοί οι παραλληλισμοί, όσο συμβατικοί κι αν είναι, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τονίζουν την ιστορική διάσταση των γεγονότων που διαδραματίζονται σήμερα.
Μπορεί να ειπωθεί χωρίς υπερβολή ότι η ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει γίνει ορόσημο για τη μετάβαση προς μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, μια νέα ευθυγράμμιση δυνάμεων στη διεθνή σκηνή.
Η ευθυγράμμιση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πορεία των εχθροπραξιών, τις αλλαγές στη δομή της παγκόσμιας οικονομίας και τις παραμέτρους της πολιτικής διευθέτησης της σύγκρουσης.
Κάποτε τα στοιχεία αυτού του παζλ θα ενωθούν.
Στην ιστορική συγκυρία που βιώνουμε ξεκινά ο σχηματισμός μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης.
Αυτή είναι η ουσία των αλλαγών που επέρχονται στο διεθνές σύστημα.
Όπως σημείωσε ο Πρόεδρος Vladimir Putin, υλοποιείται μια «μετάβαση από τον φιλελεύθερο παγκοσμιοποιητικό αμερικανικό εγωκεντρισμό σε έναν πραγματικά πολυπολικό κόσμο που βασίζεται στην αληθινή κυριαρχία των λαών και των πολιτισμών».
Ας προσθέσουμε ότι, σύμφωνα με τη γενικά αποδεκτή εκτίμηση, η αναφερόμενη μετάβαση ξεκίνησε λίγο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, σηματοδοτώντας το τέλος της διπολικής τάξης, η οποία στηριζόταν στη σοβιετική-αμερικανική ισορροπία δυνάμεων και τη σύντομη για τα ιστορικά πρότυπα «μονοπολική στιγμή» των αρχών της δεκαετίας του 1990, όταν ο κοντόφθαλμος Francis Fukuyama κήρυξε ξαφνικά «το τέλος της ιστορίας».

Όπως συνέβη πολλές φορές, η πορεία προς μια νέα ισορροπία δυνάμεων απέκτησε παρατεταμένο και μη γραμμικό χαρακτήρα.
Αντικειμενικά γεγονότα και φαινόμενα που δεν εξαρτώνται από τις επιθυμίες κανενός δείχνουν ότι η σταθερότητα του σύγχρονου κόσμου θα διασφαλιστεί με το συντονισμό των συμφερόντων πολλών συστημικά σημαντικών κέντρων οικονομικής ισχύος και πολιτικής επιρροής.
Ποιοι θα γίνουν οι «μέτοχοι» του πολυπολικού συστήματος και πόσοι θα είναι - ο χρόνος θα το δείξει.
Η πολιτισμική προσέγγιση μας φαίνεται αναλυτικά παραγωγική και πολιτικά ορθή.
Με βάση τη λογική της, οι παίκτες του νέου συστήματος θα είναι πολιτικά παγιωμένες πολιτισμικές κοινότητες με επικεφαλής τον ηγέτη του κράτους.
Για παράδειγμα, η Ρωσία και η ευρασιατική κοινότητα, η Κίνα και η κοινότητα της Ανατολικής Ασίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η αγγλοσαξονική σφαίρα, καθώς και η ινδική, αραβο-μουσουλμανική, ηπειρωτική Ευρώπη και άλλες.

Αιώνες δυτικής αλαζονείας

Όλοι θα ωφεληθούν από την πολυπολικότητα και την αποπαγκοσμιοποίηση, με την προϋπόθεση ότι κανείς δεν θα παρεμβαίνει στη φυσική πορεία αυτών των διαδικασιών.
Εδώ η συμπεριφορά των κυρίαρχων κύκλων της Βόρειας Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης έχει καθοριστική σημασία.
Εάν δεν βάλουν χαλινάρι στον ανθρωπίνως κατανοητό πόνο τους για την απώλεια της παγκόσμιας ισχύος τους και συνεχίσουν να ασκούν επιθετική διπλωματία, εκεί που απαιτείται υπομονετική διπλωματία, ο ρόλος του πράγοντα της στρατιωτικής ισχύος κινδυνεύει να ενταθεί στις διεθνείς υποθέσεις.
Η δυτική αλαζονεία τροφοδοτείται από δεκαετίες, αν όχι αιώνες, ατιμωρησίας και ανοχής.
Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να εξηγήσει τον τυχοδιωκτισμό των Αμερικανών προέδρων, που διακηρύσσουν ως απειλή για την εθνική τους ασφάλεια χώρες που βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ΗΠΑ.
Τα αποτελέσματα των αμερικανικών στρατιωτικών επεμβάσεων (για παράδειγμα, στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, τη Λιβύη, το Αφγανιστάν) ήταν η αποσταθεροποίηση ολόκληρων περιοχών.

Η σχέση της Ρωσίας με την Ευρώπη

Ορισμένοι Ρώσοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η τρέχουσα διαμάχη για την Ουκρανία βάζει τέλος σε ολόκληρη την ιστορική εποχή της προσέγγισης της Ρωσίας με την Ευρώπη, που ξεκίνησε από τον Μέγα Πέτρο.
Μπορούμε να συμφωνήσουμε με αυτό, αλλά μόνο εν μέρει.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνουν οι πολιτικοί επιστήμονες, «από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου, οι ρωσικές ελίτ στράφηκαν προς τη Δύση, υιοθέτησαν τη δυτική μόδα και συμπεριφορά, εισήγαγαν δυτικούς θεσμούς, δανείστηκαν δυτικές φιλοσοφίες, προσπάθησαν να εισέλθουν στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Στη συνέχεια, κατά τη σοβιετική εποχή, επιδίωξαν η χώρα να γίνει παγκόσμια υπερδύναμη, και σε μια μεταγενέστερη περίοδο, βασικό συστατικό μιας μεγαλύτερης Ευρώπης από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ. Αυτό είναι ένα λούκι από το οποίο δύσκολα βγαίνεις».
Το παράλογο πρόσημο της ισότητας μεταξύ «δυτικού» και «προοδευτικού», «δυτικού» και «ελκυστικού» που πραγματικά ριζώθηκε από τότε, σε διαφορετικά στάδια της εθνικής μας ιστορίας, προκαθόρισε σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τους φορείς ανάπτυξης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Σήμερα, αυτή η προσέγγιση δεν μας κάνει. Έχουμε αλλάξει, όπως και ο υπόλοιπος κόσμος.

Η Δύση αντιμετώπισε με αλαζονική άγνοια τις ειλικρινείς προσπάθειες της Ρωσίας να διαπραγματευτεί τους κανόνες της συνύπαρξης

Η Ρωσία έχει εισέλθει σε μια οξεία φάση αντιπαράθεσης με μια επιθετική συμμαχία μη φιλικών κρατών με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στόχος του εχθρού είναι να επιφέρει στρατηγική ήττα στη Ρωσία, εξαλείφοντάς την ως γεωπολιτικό ανταγωνιστή.
Για ένα μέρος των Ρώσων, αυτή η ανατροπή ήρθε ως μια δυσάρεστη έκπληξη.
Οι στρατηγικές για τη σύγκλιση, την ενσωμάτωση, τον διάλογο και τους κοινούς χώρους με τη Δύση έχουν πρωταγωνιστήσει στο σχεδιασμό όλα αυτά τα χρόνια.
Ωστόσο, την «ώρα X» αποδείχθηκε ότι το εχθρικό μπλοκ του ΝΑΤΟ ανέπτυξε τις δυνάμεις του στις ζωτικές περιοχές της κεντρικής Ρωσίας (χώρες της Βαλτικής, Ουκρανία) και η Ευρωπαϊκή Ένωση άπλωνε τη νεο-αποικιακή επιρροή της σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, την Υπερκαυκασία και την Κεντρική Ασία, ανεξάρτητα από τις ενώσεις ολοκλήρωσης που υπάρχουν εκεί (ΕΑΕΕ και ΚΑΚ).
Είναι σαφές ότι αυτή η πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα πολλών ετών αλαζονικής άγνοιας των ειλικρινών προσπαθειών της Ρωσίας να διαπραγματευτεί με τη Δύση για τους κανόνες της συνύπαρξης και δεν μπορεί πλέον να γίνει ανεκτή.

www.bankingnews.gr