Οι δυσχέρειες του δικτύου θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την έκρηξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη
Οι φιλοδοξίες της Ευρώπης για την ενεργειακή μετάβαση αντιμετωπίζουν αρκετές προκλήσεις, αλλά ένα σημαντικό εμπόδιο για την ενεργοποίηση της νέας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι η ανεπαρκής χωρητικότητα του δικτύου.
Σύμφωνα με την τρέχουσα βασική πρόβλεψη της Rystad Energy, η Ευρώπη προσθέτει έως και 530 γιγαβάτ (GW) φωτοβολταϊκών, χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών συστημάτων μεταξύ 2022 και 2030, δηλαδή περισσότερα από 66 GW ετησίως κατά μέσο όρο.
Επιπλέον, το μερίδιο της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας σε συνδυασμό ως ποσοστό της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος ξεπέρασε το 10% το 2010 και υπερτριπλασιάστηκε το 2021, φθάνοντας το 34%, σύμφωνα με την έρευνα της Rystad Energy.
Η ανάπτυξη δεν αναμένεται να επιβραδυνθεί σύντομα, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν τεράστιες προσθήκες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα επόμενα χρόνια.
Εάν η Ευρώπη πρόκειται να παραμείνει ηγέτης στην ενεργειακή μετάβαση, θα πρέπει να αναπτυχθεί τεράστια χωρητικότητα δικτύου, τόσο για την ενσωμάτωση της νέας παραγωγικής ικανότητας στα μείγματα ενέργειας των αντίστοιχων χωρών όσο και για την καλύτερη σύνδεση των ευρωπαϊκών χωρών, ώστε η ηλεκτρική ενέργεια να ρέει με τον βέλτιστο τρόπο.
Εμπόδιο η διασυνδεσιμότητα
Η συγκλονιστική ποσότητα νέας ηλιακής και αιολικής ισχύος που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια σημαίνει ότι η διασυνδεσιμότητα του δικτύου θα αποτελέσει το εμπόδιο τόσο για την αποδοτικότερη χρήση των πηγών ενέργειας όσο και για τη συνολικά βραδύτερη απαλλαγή του τομέα της ενέργειας από τις ανθρακούχες εκπομπές, καθώς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερα ορυκτά καύσιμα για την αντιστάθμιση.
Ιστορικά, αυτό ήταν πολύ λιγότερο σημαντικό ζήτημα, καθώς στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης κυριαρχούσαν τέσσερις μεγάλες πηγές ενέργειας - άνθρακας, φυσικό αέριο, πυρηνική και υδροηλεκτρική ενέργεια - όλες με διαφορετικό βαθμό κατανεμησιμότητας, αλλά καμία δεν θεωρούνταν διαλείπουσα.
Καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπερβαίνει σημαντικά την ταχύτητα των έργων αναβάθμισης και επέκτασης του δικτύου σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και ο τομέας της ενέργειας θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά αν τα σχέδια ανάπτυξης μιας χώρας για νέα παραγωγική ικανότητα αντιστοιχούν στα σχέδια ανάπτυξης τόσο της εσωτερικής όσο και της διασυνοριακής ικανότητας μεταφοράς.
Τα χρονοδιαγράμματα για τα νέα έργα είναι πολύ μεγάλα και ορισμένες χώρες στην Ευρώπη ήδη περικόπτουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αλλού - για παράδειγμα, η Γερμανία περικόπτει περίπου 10,2 τεραβατώρες (TWh) αιολικής ενέργειας το 2017, την υψηλότερη από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα μέχρι σήμερα.
Ο ετήσιος μέσος όρος είναι περίπου 5% της μεταβλητής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που περικόπτεται, γεγονός που υπογραμμίζει ότι οι συμφορήσεις αποτελούν ήδη ζήτημα.
"Το ολοένα και περισσότερο συνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης είναι ένα από τα πρώτα παγκοσμίως που αναλαμβάνει σημαντικές ποσότητες ανανεώσιμης και διαλείπουσας ενέργειας.
Η μετακίνηση ενέργειας σε όλη την ήπειρο για την ελαχιστοποίηση της χρήσης καυσίμων που εκπέμπουν άνθρακα θα είναι δυνατή μόνο εάν το δίκτυο αναβαθμιστεί.
Αυτό δεν θα είναι απλό, γρήγορο ή φθηνό, αλλά θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια.
Ο αγώνας δρόμου έχει ξεκινήσει για να δούμε αν οι αναβαθμίσεις του δικτύου μπορούν να ανταποκριθούν στα εντυπωσιακά επίπεδα των νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία την επόμενη δεκαετία", λέει ο Fabian Rønningen, ανώτερος αναλυτής στην Rystad Energy.
Το δίκτυο της Ευρώπης θα πρέπει να συνδέσει τους βόρειους ανέμους και τη νότια ηλιοφάνεια
Η υφιστάμενη βάση δυναμικότητας και η μελλοντική δυναμικότητα θα κατανέμονται άνισα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με τις χώρες της Βόρειας Θάλασσας να αναδεικνύονται σε έναν άλλο ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο με εκατοντάδες GW δυναμικότητας που σχεδιάζεται να τεθούν σε λειτουργία τις επόμενες δεκαετίες.
Για ένα μελλοντικό ενεργειακό σύστημα, στο οποίο οι ενεργειακές πηγές της Ευρώπης αξιοποιούνται με τον βέλτιστο τρόπο, τόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής όσο και η βιομηχανία θα πρέπει να σκεφτούν διαφορετικά για την ανάπτυξη του δικτύου, σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση.
Το μεγαλύτερο μέρος της νέας δυναμικότητας που θα τεθεί σε λειτουργία στην Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες θα είναι ηλιακή και αιολική, με τους πόρους αυτούς να ποικίλλουν σημαντικά σε ολόκληρη την ήπειρο.
Τα νότια τμήματα της Ευρώπης έχουν καλύτερες ηλιακές συνθήκες από ό,τι τα βόρεια, ενώ οι αιολικοί πόροι είναι υψηλότεροι στις βόρειες και ανατολικές περιοχές της ηπείρου, καθώς και σε όλες τις παράκτιες και υπεράκτιες περιοχές.
Αυτό σημαίνει ότι το μελλοντικό ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης θα μπορούσε να έχει πολύ μεγαλύτερο βαθμό ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των χωρών από ό,τι βλέπουμε σήμερα, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη θεωρείται ήδη καλά διασυνδεδεμένη.
Μελέτη περίπτωσης: Ισπανία
Η Ισπανία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους ευρωπαίους ηγέτες όσον αφορά την ανάπτυξη τόσο της ηλιακής όσο και της αιολικής ενέργειας και σήμερα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους αγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη.
Η Ισπανία διαθέτει το πιο οικονομικό ηλιακό δυναμικό από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες λόγω της μεγάλης έκτασης της και της υψηλής ετήσιας ηλιακής ακτινοβολίας της, ενώ υπήρξε επίσης πρωτοπόρος στην ευρωπαϊκή αιολική βιομηχανία.
Επιπλέον, λόγω της σχετικά αδύναμης σύζευξής της με την υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη, η Ισπανία αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς οι εσωτερικές συμφορήσεις του ευρωπαϊκού δικτύου θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης.
Παρόλο που η ανάπτυξη του δικτύου εντός της Ισπανίας αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία κατά την επόμενη δεκαετία, επί του παρόντος σχεδιάζονται μόνο τρεις διασυνδέσεις υψηλής τάσης με τη Γαλλία, δύο από τις οποίες δεν αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία πριν από το 2027.
Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα των πιθανών συμφορήσεων που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ευρώπη κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς εκατοντάδες GW ηλιακής και αιολικής ενέργειας τίθενται σε λειτουργία, ενώ η ανάπτυξη υποστηρικτικών υποδομών δικτύου καθυστερεί, ιδίως των διασυνοριακών διασυνδέσεων.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξακριβώσουν αν τα σχέδια ανάπτυξης του δικτύου συνάδουν με τους φιλόδοξους στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ικανότητα μεταφοράς δεν θα περιορίσει την ενεργειακή μετάβαση.
Οι επενδύσεις
Η εγκατεστημένη ισχύς από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ισπανία θα υπερδιπλασιαστεί έως το 2030 σύμφωνα με την τρέχουσα βασική πρόβλεψη της Rystad Energy.
Ενώ η εγκατεστημένη δυναμικότητα από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μειωθεί από 54 GW το 2022 σε 34 GW έως το 2030, η δυναμικότητα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αυξηθεί από 64 GW σε 151 GW.
Η ηλιακή ενέργεια θα οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως λόγω των συνθηκών στην κεντρική Ισπανία.
Τα σχέδια επέκτασης της δυναμικότητας των μετασχηματιστών πρόκειται να συμβαδίσουν με αυτούς τους φιλόδοξους στόχους αύξησης της εγκατεστημένης ισχύος.
Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς (TSO) της Ισπανίας, η Red Electrica, έχει χαράξει λεπτομερή σχέδια για αναβαθμίσεις και επεκτάσεις του δικτύου μεταφοράς της.
Προς το τέλος αυτής της δεκαετίας, τα σχέδια αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της χωρητικότητας των μετασχηματιστών κατά περισσότερο από 220% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2022.
Αν και οι αναβαθμίσεις αυτές του δικτύου σχεδιάζονται σε ολόκληρη την Ισπανία, η μεγαλύτερη χωρητικότητα φαίνεται ότι θα προστεθεί στη νότια και κεντρική Ισπανία, ιδίως σε κοινότητες όπως η Ανδαλουσία και η Καστίλλη και η Λεόν.
Αυτές είναι επίσης οι περιοχές στις οποίες θα τεθεί σε λειτουργία το μεγαλύτερο μέρος της προγραμματισμένης ηλιακής και αιολικής ισχύος τα επόμενα χρόνια.
Οι διασυνδέσεις
Η τελευταία φορά που τέθηκε σε λειτουργία διασυνδετήριος αγωγός υψηλής τάσης μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας ήταν το 2015.
Τα επόμενα χρόνια, οι χώρες αναγνώρισαν τα αμοιβαία οφέλη από την περαιτέρω ενοποίηση των ηλεκτρικών τους δικτύων, προβάλλοντας τρεις άλλες συνδέσεις συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης στα κοινά τους σύνορα.
Ένα από τα έργα είναι μια σύνδεση 400 χιλιομέτρων που θα διαρκέσει μεταξύ του υποσταθμού Cubnezais (κοντά στο Μπορντό, Γαλλία) και του υποσταθμού Gatika (κοντά στο Μπιλμπάο, Ισπανία), γνωστή ως έργο του Βισκαϊκού Κόλπου.
Η διασύνδεση θα τοποθετηθεί κυρίως υποθαλάσσια στον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ το υπόλοιπο τμήμα θα είναι θαμμένο υπόγεια, και θα είναι η πρώτη υποθαλάσσια διασύνδεση μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας.
Το έργο έχει συνολική ικανότητα μεταφοράς 2 GW και θα αυξήσει τη συνολική ικανότητα διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών στα 5 GW.
Το έργο αναμένεται επί του παρόντος να ολοκληρωθεί έως το 2027. Επιπλέον, οι χώρες επενδύουν στην ενίσχυση των υφιστάμενων διασυνδέσεων.
Όσον αφορά τη χρήση των διασυνδέσεων Γαλλίας-Ισπανίας, η ενέργεια ρέει κυρίως στην Ισπανία.
Η Ισπανία είναι σημαντικός καθαρός εισαγωγέας γαλλικής ηλεκτρικής ενέργειας κάθε χρόνο από το 2016, με 12,4 TWh καθαρών ετήσιων εισαγωγών στην αιχμή τους το 2017.
Το τρέχον έτος θα παρουσιάσει μια σημαντική αλλαγή με την Ισπανία να είναι καθαρός εξαγωγέας προς τη Γαλλία κάθε μήνα του 2022 εκτός από τον Φεβρουάριο, εν μέσω μιας μεγάλης έλλειψης στη γαλλική πυρηνική παραγωγή.
Από το 2016 έως το 2022, η Ισπανία ήταν μεγάλος καθαρός εισαγωγέας φθηνής γαλλικής πυρηνικής ενέργειας, ενώ το 2022 η Ισπανία είχε την ευελιξία να αυξήσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κυρίως από φυσικό αέριο για να στηρίξει τους Γάλλους καταναλωτές εν μέσω της ενεργειακής κρίσης.
Αυτό αναδεικνύει περαιτέρω τα οφέλη της αυξημένης διασυνδεσιμότητας και για τις δύο χώρες.
Επιπλέον, η Ισπανία είναι επί του παρόντος ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη και διαθέτει μια εντυπωσιακή σειρά έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που εξάγεται στη Γαλλία μέχρι στιγμής το 2022 είναι ηλιακή και αιολική.
Η περίπτωση της Γαλλίας
Σε αντίθεση με την Ισπανία, η Γαλλία δεν έχει προγραμματίσει να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα στον ίδιο βαθμό.
Η κατάσταση με την πυρηνική ενέργεια στη Γαλλία αναμένεται να βελτιωθεί το 2023, γεγονός που θα ωφελήσει και την Ισπανία.
Με περισσότερες διασυνδέσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Ισπανίας, οι δύο χώρες μπορούν να βασίζονται η μία στην άλλη σε περιόδους που η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας τους είναι χαμηλή.
Δεδομένης της άφθονης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που θα παράγεται στην Ισπανία, η Γαλλία θα μπορεί στη συνέχεια να εισάγει καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια όταν ο ήλιος λάμπει και ο άνεμος φυσάει.
Από την άλλη πλευρά, η Ισπανία θα είναι σε θέση να εισάγει σταθερή και διανεμητέα ενέργεια από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Γαλλίας για να καλύψει τα κενά διαλείψεων όταν ο καιρός είναι λιγότερο ευνοϊκός.
Με άλλα λόγια, η επέκταση των συνδέσεων υψηλής τάσης μεταξύ των δύο δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας θα ωφελήσει και τις δύο χώρες και την ευρύτερη ευρωπαϊκή περιοχή.
Ο ρυθμός των διασυνδέσεων
Αυτό εγείρει το ερώτημα: αναπτύσσεται αρκετή ικανότητα διασύνδεσης στην Ισπανία και τη Γαλλία σε σύγκριση με τον ρυθμό των εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;
Τα χρονοδιαγράμματα των έργων διασύνδεσης είναι πολύ μεγάλα, όπως δείχνει το έργο του Βισκαϊκού Κόλπου, το οποίο αναμένεται να διαρκέσει 10 χρόνια από τις αρχικές διαβουλεύσεις που ξεκίνησαν το 2017 έως ότου αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2027.
Ενδεικτικά, 5 GW δυναμικότητας μεταφοράς θα είναι σε θέση να ανταλλάσσουν περίπου 40 TWh ετησίως, εάν χρησιμοποιηθούν με πολύ υψηλούς συντελεστές χρήσης - ένα σημαντικό ποσό, αλλά σχετικά μικρό σε σύγκριση με τη συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο χώρες.
Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο χώρες αναμένεται επίσης να αυξηθεί ραγδαία μετά το 2025, καθώς συνεχίζεται ο εξηλεκτρισμός των οικονομιών τους.
Επιπλέον, το παράδειγμα Ισπανίας-Γαλλίας είναι μόνο ένα από τα πολλά.
Πολλά από τα ίδια ερωτήματα θα προκύψουν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, ιδίως καθώς η Βόρεια Θάλασσα αναδεικνύεται σε έναν άλλο ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο με εκατοντάδες γιγαβάτ ισχύος που σχεδιάζεται να τεθεί σε λειτουργία τις επόμενες δεκαετίες.
Ως εκ τούτου, τόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής όσο και ο τομέας της ενέργειας θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά εάν τα σχέδια ανάπτυξης μιας χώρας για νέα παραγωγική ικανότητα ταιριάζουν με τα σχέδια ανάπτυξης τόσο της εσωτερικής όσο και της διασυνοριακής ικανότητας μεταφοράς.
Τα χρονοδιαγράμματα για τα νέα έργα είναι πολύ μακρά και η Ευρώπη απλά δεν μπορεί να αντέξει να ανακόψει τα σχέδια ενεργειακής μετάβασης της λόγω συμφόρησης του δικτύου.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με την τρέχουσα βασική πρόβλεψη της Rystad Energy, η Ευρώπη προσθέτει έως και 530 γιγαβάτ (GW) φωτοβολταϊκών, χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών συστημάτων μεταξύ 2022 και 2030, δηλαδή περισσότερα από 66 GW ετησίως κατά μέσο όρο.
Επιπλέον, το μερίδιο της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας σε συνδυασμό ως ποσοστό της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος ξεπέρασε το 10% το 2010 και υπερτριπλασιάστηκε το 2021, φθάνοντας το 34%, σύμφωνα με την έρευνα της Rystad Energy.
Η ανάπτυξη δεν αναμένεται να επιβραδυνθεί σύντομα, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν τεράστιες προσθήκες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα επόμενα χρόνια.
Εάν η Ευρώπη πρόκειται να παραμείνει ηγέτης στην ενεργειακή μετάβαση, θα πρέπει να αναπτυχθεί τεράστια χωρητικότητα δικτύου, τόσο για την ενσωμάτωση της νέας παραγωγικής ικανότητας στα μείγματα ενέργειας των αντίστοιχων χωρών όσο και για την καλύτερη σύνδεση των ευρωπαϊκών χωρών, ώστε η ηλεκτρική ενέργεια να ρέει με τον βέλτιστο τρόπο.
Εμπόδιο η διασυνδεσιμότητα
Η συγκλονιστική ποσότητα νέας ηλιακής και αιολικής ισχύος που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια σημαίνει ότι η διασυνδεσιμότητα του δικτύου θα αποτελέσει το εμπόδιο τόσο για την αποδοτικότερη χρήση των πηγών ενέργειας όσο και για τη συνολικά βραδύτερη απαλλαγή του τομέα της ενέργειας από τις ανθρακούχες εκπομπές, καθώς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερα ορυκτά καύσιμα για την αντιστάθμιση.
Ιστορικά, αυτό ήταν πολύ λιγότερο σημαντικό ζήτημα, καθώς στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης κυριαρχούσαν τέσσερις μεγάλες πηγές ενέργειας - άνθρακας, φυσικό αέριο, πυρηνική και υδροηλεκτρική ενέργεια - όλες με διαφορετικό βαθμό κατανεμησιμότητας, αλλά καμία δεν θεωρούνταν διαλείπουσα.
Καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπερβαίνει σημαντικά την ταχύτητα των έργων αναβάθμισης και επέκτασης του δικτύου σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και ο τομέας της ενέργειας θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά αν τα σχέδια ανάπτυξης μιας χώρας για νέα παραγωγική ικανότητα αντιστοιχούν στα σχέδια ανάπτυξης τόσο της εσωτερικής όσο και της διασυνοριακής ικανότητας μεταφοράς.
Τα χρονοδιαγράμματα για τα νέα έργα είναι πολύ μεγάλα και ορισμένες χώρες στην Ευρώπη ήδη περικόπτουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αλλού - για παράδειγμα, η Γερμανία περικόπτει περίπου 10,2 τεραβατώρες (TWh) αιολικής ενέργειας το 2017, την υψηλότερη από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα μέχρι σήμερα.
Ο ετήσιος μέσος όρος είναι περίπου 5% της μεταβλητής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που περικόπτεται, γεγονός που υπογραμμίζει ότι οι συμφορήσεις αποτελούν ήδη ζήτημα.
"Το ολοένα και περισσότερο συνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης είναι ένα από τα πρώτα παγκοσμίως που αναλαμβάνει σημαντικές ποσότητες ανανεώσιμης και διαλείπουσας ενέργειας.
Η μετακίνηση ενέργειας σε όλη την ήπειρο για την ελαχιστοποίηση της χρήσης καυσίμων που εκπέμπουν άνθρακα θα είναι δυνατή μόνο εάν το δίκτυο αναβαθμιστεί.
Αυτό δεν θα είναι απλό, γρήγορο ή φθηνό, αλλά θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια.
Ο αγώνας δρόμου έχει ξεκινήσει για να δούμε αν οι αναβαθμίσεις του δικτύου μπορούν να ανταποκριθούν στα εντυπωσιακά επίπεδα των νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία την επόμενη δεκαετία", λέει ο Fabian Rønningen, ανώτερος αναλυτής στην Rystad Energy.
Το δίκτυο της Ευρώπης θα πρέπει να συνδέσει τους βόρειους ανέμους και τη νότια ηλιοφάνεια
Η υφιστάμενη βάση δυναμικότητας και η μελλοντική δυναμικότητα θα κατανέμονται άνισα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με τις χώρες της Βόρειας Θάλασσας να αναδεικνύονται σε έναν άλλο ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο με εκατοντάδες GW δυναμικότητας που σχεδιάζεται να τεθούν σε λειτουργία τις επόμενες δεκαετίες.
Για ένα μελλοντικό ενεργειακό σύστημα, στο οποίο οι ενεργειακές πηγές της Ευρώπης αξιοποιούνται με τον βέλτιστο τρόπο, τόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής όσο και η βιομηχανία θα πρέπει να σκεφτούν διαφορετικά για την ανάπτυξη του δικτύου, σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση.
Το μεγαλύτερο μέρος της νέας δυναμικότητας που θα τεθεί σε λειτουργία στην Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες θα είναι ηλιακή και αιολική, με τους πόρους αυτούς να ποικίλλουν σημαντικά σε ολόκληρη την ήπειρο.
Τα νότια τμήματα της Ευρώπης έχουν καλύτερες ηλιακές συνθήκες από ό,τι τα βόρεια, ενώ οι αιολικοί πόροι είναι υψηλότεροι στις βόρειες και ανατολικές περιοχές της ηπείρου, καθώς και σε όλες τις παράκτιες και υπεράκτιες περιοχές.
Αυτό σημαίνει ότι το μελλοντικό ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης θα μπορούσε να έχει πολύ μεγαλύτερο βαθμό ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των χωρών από ό,τι βλέπουμε σήμερα, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη θεωρείται ήδη καλά διασυνδεδεμένη.
Μελέτη περίπτωσης: Ισπανία
Η Ισπανία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους ευρωπαίους ηγέτες όσον αφορά την ανάπτυξη τόσο της ηλιακής όσο και της αιολικής ενέργειας και σήμερα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους αγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη.
Η Ισπανία διαθέτει το πιο οικονομικό ηλιακό δυναμικό από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες λόγω της μεγάλης έκτασης της και της υψηλής ετήσιας ηλιακής ακτινοβολίας της, ενώ υπήρξε επίσης πρωτοπόρος στην ευρωπαϊκή αιολική βιομηχανία.
Επιπλέον, λόγω της σχετικά αδύναμης σύζευξής της με την υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη, η Ισπανία αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς οι εσωτερικές συμφορήσεις του ευρωπαϊκού δικτύου θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης.
Παρόλο που η ανάπτυξη του δικτύου εντός της Ισπανίας αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία κατά την επόμενη δεκαετία, επί του παρόντος σχεδιάζονται μόνο τρεις διασυνδέσεις υψηλής τάσης με τη Γαλλία, δύο από τις οποίες δεν αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία πριν από το 2027.
Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα των πιθανών συμφορήσεων που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ευρώπη κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς εκατοντάδες GW ηλιακής και αιολικής ενέργειας τίθενται σε λειτουργία, ενώ η ανάπτυξη υποστηρικτικών υποδομών δικτύου καθυστερεί, ιδίως των διασυνοριακών διασυνδέσεων.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξακριβώσουν αν τα σχέδια ανάπτυξης του δικτύου συνάδουν με τους φιλόδοξους στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ικανότητα μεταφοράς δεν θα περιορίσει την ενεργειακή μετάβαση.
Οι επενδύσεις
Η εγκατεστημένη ισχύς από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ισπανία θα υπερδιπλασιαστεί έως το 2030 σύμφωνα με την τρέχουσα βασική πρόβλεψη της Rystad Energy.
Ενώ η εγκατεστημένη δυναμικότητα από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μειωθεί από 54 GW το 2022 σε 34 GW έως το 2030, η δυναμικότητα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αυξηθεί από 64 GW σε 151 GW.
Η ηλιακή ενέργεια θα οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως λόγω των συνθηκών στην κεντρική Ισπανία.
Τα σχέδια επέκτασης της δυναμικότητας των μετασχηματιστών πρόκειται να συμβαδίσουν με αυτούς τους φιλόδοξους στόχους αύξησης της εγκατεστημένης ισχύος.
Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς (TSO) της Ισπανίας, η Red Electrica, έχει χαράξει λεπτομερή σχέδια για αναβαθμίσεις και επεκτάσεις του δικτύου μεταφοράς της.
Προς το τέλος αυτής της δεκαετίας, τα σχέδια αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της χωρητικότητας των μετασχηματιστών κατά περισσότερο από 220% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2022.
Αν και οι αναβαθμίσεις αυτές του δικτύου σχεδιάζονται σε ολόκληρη την Ισπανία, η μεγαλύτερη χωρητικότητα φαίνεται ότι θα προστεθεί στη νότια και κεντρική Ισπανία, ιδίως σε κοινότητες όπως η Ανδαλουσία και η Καστίλλη και η Λεόν.
Αυτές είναι επίσης οι περιοχές στις οποίες θα τεθεί σε λειτουργία το μεγαλύτερο μέρος της προγραμματισμένης ηλιακής και αιολικής ισχύος τα επόμενα χρόνια.
Οι διασυνδέσεις
Η τελευταία φορά που τέθηκε σε λειτουργία διασυνδετήριος αγωγός υψηλής τάσης μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας ήταν το 2015.
Τα επόμενα χρόνια, οι χώρες αναγνώρισαν τα αμοιβαία οφέλη από την περαιτέρω ενοποίηση των ηλεκτρικών τους δικτύων, προβάλλοντας τρεις άλλες συνδέσεις συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης στα κοινά τους σύνορα.
Ένα από τα έργα είναι μια σύνδεση 400 χιλιομέτρων που θα διαρκέσει μεταξύ του υποσταθμού Cubnezais (κοντά στο Μπορντό, Γαλλία) και του υποσταθμού Gatika (κοντά στο Μπιλμπάο, Ισπανία), γνωστή ως έργο του Βισκαϊκού Κόλπου.
Η διασύνδεση θα τοποθετηθεί κυρίως υποθαλάσσια στον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ το υπόλοιπο τμήμα θα είναι θαμμένο υπόγεια, και θα είναι η πρώτη υποθαλάσσια διασύνδεση μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας.
Το έργο έχει συνολική ικανότητα μεταφοράς 2 GW και θα αυξήσει τη συνολική ικανότητα διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών στα 5 GW.
Το έργο αναμένεται επί του παρόντος να ολοκληρωθεί έως το 2027. Επιπλέον, οι χώρες επενδύουν στην ενίσχυση των υφιστάμενων διασυνδέσεων.
Όσον αφορά τη χρήση των διασυνδέσεων Γαλλίας-Ισπανίας, η ενέργεια ρέει κυρίως στην Ισπανία.
Η Ισπανία είναι σημαντικός καθαρός εισαγωγέας γαλλικής ηλεκτρικής ενέργειας κάθε χρόνο από το 2016, με 12,4 TWh καθαρών ετήσιων εισαγωγών στην αιχμή τους το 2017.
Το τρέχον έτος θα παρουσιάσει μια σημαντική αλλαγή με την Ισπανία να είναι καθαρός εξαγωγέας προς τη Γαλλία κάθε μήνα του 2022 εκτός από τον Φεβρουάριο, εν μέσω μιας μεγάλης έλλειψης στη γαλλική πυρηνική παραγωγή.
Από το 2016 έως το 2022, η Ισπανία ήταν μεγάλος καθαρός εισαγωγέας φθηνής γαλλικής πυρηνικής ενέργειας, ενώ το 2022 η Ισπανία είχε την ευελιξία να αυξήσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κυρίως από φυσικό αέριο για να στηρίξει τους Γάλλους καταναλωτές εν μέσω της ενεργειακής κρίσης.
Αυτό αναδεικνύει περαιτέρω τα οφέλη της αυξημένης διασυνδεσιμότητας και για τις δύο χώρες.
Επιπλέον, η Ισπανία είναι επί του παρόντος ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη και διαθέτει μια εντυπωσιακή σειρά έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που εξάγεται στη Γαλλία μέχρι στιγμής το 2022 είναι ηλιακή και αιολική.
Η περίπτωση της Γαλλίας
Σε αντίθεση με την Ισπανία, η Γαλλία δεν έχει προγραμματίσει να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα στον ίδιο βαθμό.
Η κατάσταση με την πυρηνική ενέργεια στη Γαλλία αναμένεται να βελτιωθεί το 2023, γεγονός που θα ωφελήσει και την Ισπανία.
Με περισσότερες διασυνδέσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Ισπανίας, οι δύο χώρες μπορούν να βασίζονται η μία στην άλλη σε περιόδους που η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας τους είναι χαμηλή.
Δεδομένης της άφθονης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που θα παράγεται στην Ισπανία, η Γαλλία θα μπορεί στη συνέχεια να εισάγει καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια όταν ο ήλιος λάμπει και ο άνεμος φυσάει.
Από την άλλη πλευρά, η Ισπανία θα είναι σε θέση να εισάγει σταθερή και διανεμητέα ενέργεια από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Γαλλίας για να καλύψει τα κενά διαλείψεων όταν ο καιρός είναι λιγότερο ευνοϊκός.
Με άλλα λόγια, η επέκταση των συνδέσεων υψηλής τάσης μεταξύ των δύο δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας θα ωφελήσει και τις δύο χώρες και την ευρύτερη ευρωπαϊκή περιοχή.
Ο ρυθμός των διασυνδέσεων
Αυτό εγείρει το ερώτημα: αναπτύσσεται αρκετή ικανότητα διασύνδεσης στην Ισπανία και τη Γαλλία σε σύγκριση με τον ρυθμό των εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;
Τα χρονοδιαγράμματα των έργων διασύνδεσης είναι πολύ μεγάλα, όπως δείχνει το έργο του Βισκαϊκού Κόλπου, το οποίο αναμένεται να διαρκέσει 10 χρόνια από τις αρχικές διαβουλεύσεις που ξεκίνησαν το 2017 έως ότου αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2027.
Ενδεικτικά, 5 GW δυναμικότητας μεταφοράς θα είναι σε θέση να ανταλλάσσουν περίπου 40 TWh ετησίως, εάν χρησιμοποιηθούν με πολύ υψηλούς συντελεστές χρήσης - ένα σημαντικό ποσό, αλλά σχετικά μικρό σε σύγκριση με τη συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο χώρες.
Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο χώρες αναμένεται επίσης να αυξηθεί ραγδαία μετά το 2025, καθώς συνεχίζεται ο εξηλεκτρισμός των οικονομιών τους.
Επιπλέον, το παράδειγμα Ισπανίας-Γαλλίας είναι μόνο ένα από τα πολλά.
Πολλά από τα ίδια ερωτήματα θα προκύψουν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, ιδίως καθώς η Βόρεια Θάλασσα αναδεικνύεται σε έναν άλλο ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο με εκατοντάδες γιγαβάτ ισχύος που σχεδιάζεται να τεθεί σε λειτουργία τις επόμενες δεκαετίες.
Ως εκ τούτου, τόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής όσο και ο τομέας της ενέργειας θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά εάν τα σχέδια ανάπτυξης μιας χώρας για νέα παραγωγική ικανότητα ταιριάζουν με τα σχέδια ανάπτυξης τόσο της εσωτερικής όσο και της διασυνοριακής ικανότητας μεταφοράς.
Τα χρονοδιαγράμματα για τα νέα έργα είναι πολύ μακρά και η Ευρώπη απλά δεν μπορεί να αντέξει να ανακόψει τα σχέδια ενεργειακής μετάβασης της λόγω συμφόρησης του δικτύου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών