Το σχέδιο R5+: H τράπεζα των BRICS απειλεί Fed και EKT και σώζει από τη λιτότητα τον Παγκόσμιο Νότο

Επιταχύνονται οι διαδικασίες για την διαμόρφωση ενός οικονομικού «χώρου» ή μπλοκ το οποίο θα αμφισβητήσει την οικονομική πρωτοκαθεδρία της Δύσης και ιδιαίτερα των ΗΠΑ που έχουν καταστήσει το δολάριο όπλο γεωπολιτικής ισχύος.
Οι χώρες εκτός Αφρικής θα φιλοξενήσουν τη 15η σύνοδο κορυφής των BRICS φέτος από τις 22 έως τις 24 Αυγούστου, με θέμα «Σύμπραξη για αμοιβαία ανάπτυξη, αειφορία και χωρίς αποκλεισμούς πολυμέρεια».
Ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Cyril Ramaphosa, απευθυνόμενος στην Εθνοσυνέλευση σε αυτό το πλαίσιο, επισήμανε ότι στρατηγική προτεραιότητα για τη χώρα του είναι «η ενίσχυση της πολυμέρειας, συμπεριλαμβανομένης της στόχευσης για πραγματική μεταρρύθμιση των θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης».
Η αυθεντική πολυμέρεια φαίνεται να απαιτεί επίσης πολυπολικότητα και τη διαφοροποίηση των κέντρων οικονομικής ισχύος τα οποία αυτή της στιγμά καταλαμβάνονται μονομερώς από τη Δύση.
Ένας από τους δρόμους προς μια τέτοια πολυμερή προσέγγιση φαίνεται να διατρέχει τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB) που δημιουργήθηκε από τις χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) το 2014, με σκοπό την κινητοποίηση πόρων για υποδομές και βιώσιμα αναπτυξιακά έργα σε αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες.
Το 2021, το Μπαγκλαντές, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ουρουγουάη έγιναν δεκτά ως νέα μέλη της Τράπεζας.
Ο Ramaphosa είπε ότι η Τράπεζα θα λειτουργήσει «ως ένας σημαντικός παγκόσμιος μηχανισμός χρηματοδότησης για τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες».

Ο νομισματικός πόλεμος

Μια σταθερή φιλοδοξία των μη δυτικών οικονομιών, η αληθινή πολυμέρεια φαίνεται τώρα να γίνεται αντιληπτή ως ρεαλιστική προοπτική μόνο μέσω της προσφοράς εναλλακτικών νομιοσματικών πολιτικών έναντι της ηγεμονίας του δολαρίου, του κυρίαρχου αποθεματικού νομίσματος.
Το γιουάν έχει ξεπεράσει το δολάριο όσον αφορά τις συναλαλγές στη Ρωσία και μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2020, σύμφωνα με τον International Banker, το μερίδιο του δολαρίου στο διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο κρατών είχε πέσει κάτω από το 50% για πρώτη φορά στην ιστορία, από σχεδόν 90% μόλις πριν από πέντε χρόνια.
Η Βραζιλία συμφώνησε επίσης να πραγματοποιεί εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα σε γιουάν.
Η Ινδία έχει συμφωνήσει με 18 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σρι Λάνκα, να εμπορεύονται σε ρουπίες Ινδίας.
Ωστόσο, στη περίπτωση ενός κοινού νομίσματος των BRICS η NDB, μια πιθανή μελλοντική εναλλακτική λύση στην Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ για τον Παγκόσμιο Νότο, θα μπορούσε να διαδραματίσει απαραίτητο ρόλο.

H απελευθέρωση των χρηματοπιστωτικών συστημάτων

Αυτή η επιθυμία των μη δυτικών οικονομιών να βρουν μια εναλλακτική χρηματο[ιστωτική λύση  ήταν εμφανής την Πέμπτη 13 Απριλίου του τρέχοντος έτους στη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (περισσότερο γνωστή ως «η τράπεζα BRICS») στη Σαγκάη της Κίνας, όπου ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Luis Inacio Lula da Silva πρόσθεσε τη φωνή του στην έκκληση για μια εναλλακτική νομισματική τάξη σε σχέση μετο δολάριο ΗΠΑ.
Σε δηλώσεις που αναφέρθηκαν ευρέως σε όλο τον κόσμο, ο Lula δήλωσε: «Κάθε μέρα αναρωτιέμαι γιατί κάθε χώρα πρέπει να συνδέεται με το δολάριο για το εμπόριο;
Γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε συναλλαγές στο δικό μας νόμισμα;
Γιατί μια τράπεζα όπως η τράπεζα BRICS δεν μπορεί να έχει νόμισμα για τη χρηματοδότηση του εμπορίου μεταξύ Βραζιλίας και Κίνας και μεταξύ Βραζιλίας και άλλων χωρών BRICS;»
Ο Πρόεδρος Lula παρευρέθηκε στην ορκωμοσία της νεοδιορισθείσας Προέδρου της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας (NDB), οικονομολόγου και πρώην προέδρου της Βραζιλίας Dilma Rousseff, η οποία τυγχάνει στενή συνεργάτιδα του και κάποια στιγμή διάδοχός του.

Η απελευθέρωση από τη λιτότητα

Μια πιθανή μελλοντική εναλλακτική λύση στην Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ για τον Παγκόσμιο Νότο, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα δημιουργήθηκε από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική το 2014 με σκοπό την κινητοποίηση πόρων για έργα υποδομής και βιώσιμης ανάπτυξης στα αναδυόμενα αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες.
Αναφέρεται ότι το 2022, οι εμπορικές συναλλαγές εντός των BRICS διαμορφώθηκαν τα 162 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Πρόεδρος Lula πρότεινε στην ομιλία του στο NDB ότι ένα νέο νόμισμα BRICS «απελευθερώνει τις αναδυόμενες χώρες από την υποταγή στα παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».
Ο Lula επέκρινε την επιβολή μέτρων λιτότητας από το ΔΝΤ.
«Καμία τράπεζα δεν πρέπει να πνίγει τις οικονομίες των χωρών όπως κάνει τώρα το ΔΝΤ με την Αργεντινή, ή όπως έκανε με τη Βραζιλία για μεγάλο χρονικό διάστημα, και κάθε τριτοκοσμική χώρα…
Κανένας ηγέτης δεν μπορεί να ασκήσει το έργο του με το μαχαίρι στο λαιμό γιατί [ η χώρα τους] χρωστάει χρήματα…».

Εναλλακτικές λύσεις εκτός δολαρίου και το project R5

Υπάρχει ήδη μια ομάδα εργασίας εντός των BRICS με αποστολή να προτείνει ένα νέο αποθεματικό νόμισμα για τις πέντε χώρες BRICS που θα μπορούσε να βασίζεται σε χρυσό και άλλα εμπορεύματα. Δεδομένου ότι τα τοπικά νομίσματα και των πέντε χωρών των BRICS ξεκινούν με το γράμμα R (renminbi, ρούβλια, ρεάλ, ρουπίες και ραντ), το project ονομάζεται R5.
Στόχος είναι αυτά τα κράτη να συναλλάσσονται μεταξύ τους χωρίς εξάρτηση από το δολάριο ΗΠΑ.
Ο Yaroslav Lissovolik γράφει ότι η ιδέα ενός νομίσματος BRICS συζητήθηκε στο Valdai Club, στη Ρωσία, το 2018.
Δεδομένου ότι δεν σχεδιάστηκε να αντικαταστήσει κάποιο εθνικό νόμισμα, σημειώνει ότι βραχυπρόθεσμα το νόμισμα δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείται σε όλες εμπορικές συναλλαγές.
«Αρχικά, το νέο νόμισμα των BRICS θα μπορούσε να παίξει το ρόλο μιας λογιστικής μονάδας για τη διευκόλυνση των συναλλαγών σε εθνικά νομίσματα.
Μακροπρόθεσμα, το νόμισμα R5 BRICS θα μπορούσε να αρχίσει να επιτελεί κεντρικό ρόλο στις εκκαθαρίσεις των διεθνών συναλλαγών και τυο διεθνουε εμπορίου καθώς και της συγκέντρωσης νομισματικών αποθεματικών για τις κεντρικές τράπεζες των αναδυόμενων οικονομιών της αγοράς».
Πιστεύει ότι το έργο R5+ θα μπορούσε να γίνει «μία από τις πιο σημαντικές συνεισφορές των αναδυόμενων αγορών στην οικοδόμηση ενός πιο ασφαλούς διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Επιταχύνονται ο εξελίξεις το 2023

Πρόσφατα αναφέρθηκε ότι το 2023 θα ήταν μια σημαντική χρονιά ια την ομάδα BRICS:
«Μια από τις πιο ξεκάθαρες τάσεις που γνώρισε ο κόσμος το 2022 ήταν η επιταχυνόμενη μετατόπιση της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος προς τα ανατολικά…
Με σημαντική πρόοδο που σημειώνεται από τα BRICS … όσον αφορά τον συντονισμό της κοινής πολιτικής και με αρκετές άλλες οικονομίες να δείχνουν σαφή σημάδια ενδιαφέροντος για ένταξη στην ολοένα και πιο ισχυρό μπλοκ, το 2023 φαίνεται ότι θα είναι η πιο σημαντική χρονιά του μπλοκ BRICS στο παγκόσμιο οικονομικό και γεωπολιτικό τοπίο».
Τα ευρήματα μιας πρόσφατης επιστημονικής μελέτης σχετικά με τις προσπάθειες των BRICS για αποδολαριοποίηση του παγκόσμιου εμπορίου, που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά από το Cambridge University Press στις 24 Φεβρουαρίου 2022 είναι σημαντικά όσον αφορά τη δέσμευση του ομίλου:
«Διαπιστώνουμε ότι τα μέλη της BRICS έχουν επιδείξει μια σαφή συναίνεση και μια ισχυρή δέσμευση για την προώθηση της χρήσης τοπικών νομισμάτων… και την οικοδόμηση μιας εναλλακτικής παγκόσμιας χρηματοοικονομικής υποδομής χωρίς δολάρια…
Η ομάδα σχεδιάζει επίσης την έναρξη ενός κοινού πλαισίου συστήματος που μπορεί να ενσωματωθεί με ένα ψηφιακό νόμισμα BRICS για την αποδολαριοποίηση της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής υποδομής.
Οι BRICS έχουν δημιουργήσει επίσης μια αναπτυσσόμενη υποδομή για συναλλαγές εκτός δολαρίου που υποστηρίζει την παγκόσμια αποδολαριοποίηση μακροπρόθεσμα».

Αποσταθεροποιητική ασυμμετρία και  κυρώσεις

Η μελέτη διαπίστωσε ότι ακόμη και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ επιδιώκουν μεγαλύτερη οικονομική αυτονομία για να συναλλαγούν με χώρες που υπόκεινται σε αμερικανικές κυρώσεις και αναφέρει τον Διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, Mark Carney, σε συμπόσιο για τους κεντρικούς τραπεζίτες, περιγράφοντας την κυριαρχία του δολαρίου ως «αποσταθεροποιητική ασυμμετρία… στην καρδιά του διεθνούς νομισματικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Αρκετές άλλες χώρες φέρεται να έχουν εκφράσει την επιθυμία να ενταχθούν στους BRICS, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, η Ινδονησία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Αλγερία και η Αργεντινή.
Καθώς οι BRICS είναι ανοιχτές σε άλλες χώρες που θα ενταχθούν στον όμιλο, το μερίδιο του ομίλου στην παγκόσμια οικονομία πρόκειται να διευρυνθεί.

«Χρηματοοικονομική πολυπολικότητα»

Αυτή η νέα τάση απομάκρυνσης από ένα ενιαίο κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα στην αύξηση του των εμπορικών συναλλαγών σε εθνικά νομίσματα ονομάζεται «οικονομική πολυπολικότητα».
Αυτό δεν είναι παρά μια νέα ώθηση στην πορεία προς τον πολυπολικό κόσμο που ακολουθούν εδώ και καιρό οι μη δυτικές χώρες.
Αυτή η τάση δεν αρέσει σε όλους, προφανώς, αλλά οι κυρώσεις των ΗΠΑ μετά την Ουκρανία στη Ρωσία και οι προηγούμενες κυρώσεις στην Κίνα μπορεί να επιτάχυναν αυτό ακριβώς που ήθελαν να αποφύγουν.
Το Κείμενο για το δόγμα της Εξωτερικής Πολιτικής του 2023 της Ρωσικής Ομοσπονδίας καθιστά σαφή την αποφασιστικότητά της να επιδιώξει δυναμικά μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη πραγμάτων - έναν ανταγωνιστικό οικονομικό χώρο.
Πιστεύει ότι οι αλλαγές που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη δεν μπορούν να ανατραπούν και κινούνται απαρέγκλιτα προς τη λογική της κατάληξη για μια πιο δίκαιη, πολυπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες να καθυστερήσει.
«Ο σχηματισμός μιας πιο δίκαιης πολυπολικής παγκόσμιας τάξης βρίσκεται σε εξέλιξη…
Οι αλλαγές που συντελούνται τώρα… δεν είναι ωστόσο ευπρόσδεκτες από ορισμένα κράτη που έχουν συνηθίσει στη λογική της παγκόσμιας κυριαρχίας και της νεοαποικιοκρατίας. Αυτές οι χώρες αρνούνται να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα ενός πολυπολικού κόσμου».
Χαιρετίζει την παράκαμψη της κυριαρχίας του δολαρίου ΗΠΑ: «Νέα εθνικά και διασυνοριακά συστήματα πληρωμών διαδίδονται ευρέως, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για νέα διεθνή αποθεματικά νομίσματα και δημιουργούνται προϋποθέσεις για διαφοροποίηση μηχανισμών διεθνούς οικονομικής συνεργασίας».

Ελπίδα για τον Παγκόσμιο Νότο

Ο καθηγητής από τη Σρι Λάνκα Mohan Munasinghe, βραβευμένος με Νόμπελ, σε συνέντευξη από τον παρουσιαστή του CNN International, Zain Asher στο Μαϊάμι, επισήμανε ότι «ένας πολυπολικός κόσμος είναι πιο ελκυστικός στον Παγκόσμιο Νότο», προσθέτοντας ότι η υπάρχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων έχει ναυαγήσει  και ότι η εμφάνιση των χωρών BRICS «δίνει στον κόσμο περισσότερη ελπίδα».
Ο καθηγητής Munasinghe είπε, και ο Asher συμφώνησε, ότι οι χώρες BRICS έχουν ξεπεράσει τις χώρες της G7 όσον αφορά τη συμβολή τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ.
Επισήμανε ότι οι νέες προτεραιότητες για τον Παγκόσμιο Νότο είναι «η βιωσιμότητα, η οικονομική ανάπτυξη και η έξοδος των φτωχών κρατών από τη φτώχεια» και ότι ενδιαφέρονται λιγότερο για στρατιωτικές επεμβάσεις και οικονομικές κυρώσεις.

Προκαλώντας την Πολυπολικότητα

Ένα κείμενο του Observer Research Foundation (ORF) του Antara Ghosal Singh, που δημοσιεύτηκε το 2022, εξηγεί τις συνθήκες που οδήγησαν την επέκταση των BRICS. «Ήταν το 2017, τον πρώτο χρόνο της προεδρίας του Trump, που η Κίνα, για πρώτη φορά, πρότεινε ένα διευρυμένο BRICS».
Αργότερα, παρά το γεγονός ότι ο Joe Biden ανέβηκε στην εξουσία μετά την ήττα του Trump, Κινέζοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Κίνας δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου και ότι ο «νέος Ψυχρός Πόλεμος» –που ξεκίνησε την εποχή του  Trump– έχει μεταφερθεί σε υψηλότερο επίπεδο».
Η εφημερίδα επισημαίνει πώς το «G2» (ΗΠΑ-Κίνα) κατέρρευσε γρήγορα καθώς η «συνεργασία» μετατράπηκε σε «αντιπαράθεση», διαμορφώνοντας έτσι τις προτεραιότητες της Κίνας προς έναν ευρύτερο συνασπισμό αναπτυσσόμενων κρατών.


Ο ρόλος του Ουκρανικού και το τέλος της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ

Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και η συνακόλουθη εδραίωση του δυτικού μπλοκ μαζί με τις κυρώσεις στη Ρωσία συνέβαλαν στο ανανεωμένο ενδιαφέρον για τις εκκλήσεις για πολυπολικότητα.
Είναι σημαντικό ότι κανένα από τα μέλη των χωρών BRICS δεν συμμετείχε στις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας.
Στην πραγματικότητα, τόσο η Ινδία όσο και η Κίνα έχουν αύξησαν τις εμπορικές συναλλαγές τους με τη Ρωσία.
Ο Dimitri Trenin, επικεφαλής του Carnegie-Moscow, βλέπει την τρέχουσα στιγμή ως θεμελιωδώς σημαντική: «Αυτό που διακυβεύεται εδώ δεν είναι μόνο η μοίρα της Ουκρανίας ή το μέλλον της Ταϊβάν.
Το θέμα είναι η ίδια η υπάρχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων και η τρέχουσα οργανωτική αρχή της – η παγκόσμια ηγεμονία της Αμερικής».
Σημαντικό μέρος ρωσικής διανόησης εναντιώνεται σε αυτό που αποκαλούν προσπάθεια «εξάλειψης της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης».
Ο Trenin βλέπει την πολυπολικότητα ως την πιο αποτελεσματική απάντηση: «…μια μεγαλύτερη κοινή προσπάθεια για να βοηθήσουμε τον κόσμο να προχωρήσει πιο γρήγορα προς την πολυπολικότητα».
Η «απομείωση του ρόλου του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές» και η ενίσχυση θεσμών όπως οι BRICS και το SCO είναι σημαντικά βήματα προς την επίτευξή του στόχου αυτού.

www.bankingnews.gr