Η παραμονή του Erdogan στην εξουσία επέτρεψε στην ΕΕ να παρακάμψει το ζήτημα του κατά πόσον η Τουρκία θα πρέπει να ενταχθεί στις τάξεις της
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους δυτικούς ηγέτες να μην συμπαθούν τον Recep Tayyip Erdogan.
Κατά τη διάρκεια της 20ετούς «βασιλείας» του στην κορυφή της πολιτικής της χώρας του, ο Τούρκος πρόεδρος έχει φυλακίσει δημοσιογράφους και στελέχη της αντιπολίτευσης, έχει καταστείλει βίαια τους διαδηλωτές και έχει διαχειριστεί θλιβερά την οικονομία.
Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, ο ισχυρός άνδρας έχει «καλοπιάσει» τη Ρωσία, εξαπέλυσε εισβολή στη Συρία και αξιοποίησε το βέτο του στο ΝΑΤΟ για να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας σε μια κρίσιμη στιγμή για τη συμμαχία.
Υπάρχει όμως ένας λόγος για τον οποίο οι ηγέτες της ΕΕ ειδικότερα μπορεί να χάσουν τον γηραιό ηγέτη σε περίπτωση που χάσει από τον κεντρώο διεκδικητή του Kemal Kılıçdaroğlu όταν οι Τούρκοι ψηφίσουν στις προεδρικές εκλογές στις 14 Μαΐου.
Ο «χρήσιμος κακός»
Η παραμονή του Erdogan στην εξουσία, ιδίως καθώς τα τελευταία χρόνια έχει πάρει μια όλο και πιο αυταρχική στροφή, επέτρεψε στην ΕΕ να παρακάμψει το ζήτημα του κατά πόσον η Τουρκία θα πρέπει να ενταχθεί στις τάξεις της.
Για πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς, ο Erdogan υπήρξε ένα χρήσιμο πολιτικό φύλλο πορείας, επιτρέποντας στην ΕΕ να αποκλείσει νομίμως οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση με την Άγκυρα για την ένταξη.
Η ολοένα και πιο απαράδεκτη συμπεριφορά του, καθώς φυλάκισε πολιτικούς αντιπάλους και καταφέρθηκε εναντίον των κανόνων του κράτους δικαίου, έδωσε στην ΕΕ την πολιτική κάλυψη για να αποφύγει το ζήτημα.
Μια αλλαγή στο καθεστώς θα μπορούσε να αλλάξει αυτή τη δυναμική.
"Αυτό που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια είναι ότι η Τουρκία και η ΕΕ κινούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις", δήλωσε ο Selim Kuneralp, πρώην πρέσβης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
"Η Τουρκία υπό τον Erdogan έχει απομακρυνθεί από τις ευρωπαϊκές αξίες - η διαδικασία ένταξης έχει σταματήσει εντελώς με αποτέλεσμα η ιδέα να γίνει η Τουρκία μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην αποτελεί πλέον αξιόπιστο στόχο".
Αμφίρροπη σχέση
Η ιστορία των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας μετρά περισσότερα από 60 χρόνια.
Το 1959, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, τον πρόδρομο της ΕΕ, η οποία οδήγησε στην υπογραφή της Συμφωνίας της Άγκυρας το 1963.
Ενώ μια σειρά από πραξικοπήματα και οικονομική και πολιτική αστάθεια έθεσαν το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ σε δεύτερη μοίρα, από τη δεκαετία του 1980 η διαδικασία ένταξης επανήλθε σε τροχιά.
Το 1987, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΟΚ.
Μια δεκαετία αργότερα της χορηγήθηκε το καθεστώς της υποψήφιας χώρας και η χώρα άρχισε να λαμβάνει σημαντικά μέτρα για την εκπλήρωση των κριτηρίων ένταξης που έθεσε η ΕΕ.
Περίπου εκείνη την εποχή ο Erdogan ήρθε στην εξουσία.
Τότε, μεταρρυθμιστής ηγέτης του νέου Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), μίλησε για πλουραλισμό, δημοκρατία και αρμονία, ανοίγοντας μάλιστα ειρηνευτικές συνομιλίες με την κουρδική ομάδα PKK.
Έπιασε δουλειά, εισάγοντας μεταρρυθμίσεις που έφεραν την Τουρκία πιο κοντά στην εκπλήρωση των κριτηρίων της ΕΕ, όπως η αλλαγή των νόμων γύρω από τον στρατό της χώρας, ώστε να υπαχθεί σε πολιτικό έλεγχο.
Αν και επαινέθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκείνη την εποχή, οι αλλαγές αυτές στην πραγματικότητα δημιούργησαν το έδαφος για να αναλάβει ο Erdogan αργότερα μεγαλύτερο έλεγχο του στρατού.
Μετά από μια σύντομη περίοδο του μέλιτος, οι σχέσεις με τις Βρυξέλλες χάλασαν.
Ο Erdogan απογοητευόταν όλο και περισσότερο από τον ρυθμό ένταξης στην ΕΕ- αρκετά κράτη μέλη κατέστησαν σαφές ότι δεν ήταν καθόλου πρόθυμα να δεχτούν την Τουρκία στο κλαμπ.
Αυτή η κατάσταση έδωσε τον τόνο για μια όλο και πιο εύθραυστη σχέση.
Εν αναμονή
Για την επιδείνωση των σχέσεων ευθύνονται διάφορα ζητήματα - με τις δύο πλευρές να δείχνουν με το δάχτυλο την άλλη.
Η απόφαση της ΕΕ να δεχτεί την Κύπρο το 2004 αποτελεί σταθερό σημείο τριβής.
Η Τουρκία κατέχει το βόρειο τμήμα του νησιού από το 1974 - γεγονός που η Λευκωσία θέλει να δει να αντιμετωπίζεται πριν συμφωνήσει σε στενότερες σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Άγκυρας.
Στη συνέχεια, υπήρξε το φαινόμενο Sarkozy.
Το 2011, ο Γάλλος πρόεδρος πραγματοποίησε μια σύντομη πεντάωρη επίσκεψη στην τουρκική πρωτεύουσα.
Μασώντας χαλαρά τσίχλα καθώς έφτανε στην Άγκυρα, το μήνυμά του ήταν σαφές: η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ αντιμετώπιζε ένα όχι για τη Γαλλία.
Πολλοί αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι αυτή η επίσκεψη ήταν σημείο καμπής για τον Erdogan.
Στην άλλη πλευρά της σχέσης, ήταν η αυταρχική στροφή του Erdogan που έκρουσε τον κώδωνα του θανάτου για τις προοπτικές ένταξης της χώρας.
Η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 προμήνυε μια ακόμη πιο δρακόντεια απάντηση σε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
Ο Erdogan φυλάκισε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και στη συνέχεια εδραίωσε την εξουσία του σε ένα συνταγματικό δημοψήφισμα το 2017, οδηγώντας τις προοπτικές ένταξης της χώρας στην ΕΕ στα τάρταρα.
Συγκεκριμένα, η σκληρή του δράση ήρθε σε αντίθεση με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης - τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί κάθε χώρα που θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ και οι οποίες περιλαμβάνουν εγγυήσεις γύρω από το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία των μειονοτήτων.
Μέχρι το 2018, οι ηγέτες της ΕΕ είχαν βαρεθεί.
Μια δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκείνης της χρονιάς το έθεσε ευθέως: Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας "έχουν σταματήσει".
Καλύτερη "ατμόσφαιρα"
Το μεγάλο ερώτημα που πλανάται πάνω από τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας είναι κατά πόσον αυτό θα αλλάξει μετά τις κάλπες των Τούρκων την Κυριακή.
Οι εκλογές, που κάποτε θεωρούνταν ότι ο Erdogan θα χάσει, έχουν γίνει μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες της πολιτικής του καριέρας, με τις δημοσκοπήσεις να τον δείχνουν στήθος με στήθος με την αντιπολίτευση υπό την ηγεσία του Kılıçdaroğlu.
Μια αλλαγή στην κυβέρνηση πιθανότατα θα έδινε νέα πνοή στη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης.
Ο Kılıçdaroğlu έχει δηλώσει ότι θέλει να επανεκκινήσει τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ και θα δεσμεύσει την Τουρκία να συμμορφώνεται με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια άλλη απομάκρυνση από τον Erdogan.
Ωστόσο, η προοπτική μιας νέας ηγεσίας στην Τουρκία μπορεί να μην εξαλείψει πολλές από τις βασικές αιτίες των τριβών.
"Οι εσωτερικές προκλήσεις θα παραμείνουν οι ίδιες, όποιος και αν είναι στην εξουσία", δήλωσε η Gallia Lindenstrauss, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας, μια δεξαμενή σκέψης.
"Υπάρχει μια βαθιά οικονομική κρίση και η σημερινή κυβέρνηση προσφέρει κάθε είδους λαϊκιστικά μέτρα για να ανακουφίσει την τρέχουσα κρίση πριν από τις εκλογές, τα οποία θα σταματήσουν μετά τις εκλογές".
Η Ουάσινγκτον δεν έχει κρύψει σχεδόν καθόλου την επιθυμία της για αλλαγή κυβέρνησης στην Τουρκία, ένα σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ.
Το 2019, ο Joe Biden, τότε υποψήφιος για την προεδρία, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να υποστηρίξουν τους ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης "για να αναμετρηθούν και να νικήσουν τον Erdogan".
"Πρέπει να πληρώσει ένα τίμημα για τον αυταρχισμό του", δήλωσε ο μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ σε συνέντευξή του - σχόλια που εξόργισαν την τουρκική κυβέρνηση.
Ο Lindenstrauss προέβλεψε μια "καλύτερη ατμόσφαιρα" μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας σε περίπτωση που ο Kılıçdaroğlu έρθει στην εξουσία.
Το εξακομματικό μπλοκ της αντιπολίτευσης έχει σηματοδοτήσει ότι θέλει να επαναφέρει τις σχέσεις με την ΕΕ και θα προχωρήσει στην ανατροπή ορισμένων μέτρων του Erdogan που παραβίαζαν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, όπως η επιστροφή σε κοινοβουλευτικό αντί για προεδρικό σύστημα.
Αλλά τα υποκείμενα ζητήματα -με σημαντικότερο την Κύπρο, αλλά και την προοπτική ένταξης ενός τεράστιου, σχετικά φτωχού πληθυσμού στο μπλοκ- σημαίνουν ότι λίγοι στην Ευρώπη θα τρέξουν να ανοίξουν την πόρτα.
Αν και λίγοι θα το πουν δημοσίως, πολλές χώρες είναι επίσης επιφυλακτικές στο να επιτρέψουν την ένταξη μιας χώρας με μουσουλμανική πλειοψηφία όπως η Τουρκία.
"Δεν υπάρχει καμία περίπτωση τα κράτη μέλη της ΕΕ να είναι οπουδήποτε κοντά στο να εξετάσουν το ενδεχόμενο ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ", είναι ο τρόπος με τον οποίο το έθεσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Νέα ξεκινήματα
Ο Lindenstrauss δήλωσε ότι θα μπορούσε να φανταστεί πρόοδο σε θέματα όπως η απελευθέρωση της βίζας ή η επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, η οποία υφίσταται από το 1995, αλλά πιθανότατα όχι πολύ περισσότερο από αυτό.
"Συμμετέχω στους σκεπτικιστές λέγοντας ότι νομίζω ότι τα προβλήματα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ υπήρχαν πριν από την αυταρχική στροφή του Erdogan", δήλωσε.
Ο İlke Toygür, ανώτερος συνεργάτης του CSIS, ενός think tank, δήλωσε ότι ο εκσυγχρονισμός της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ των δύο πλευρών είναι ένας τρόπος για την αναζωογόνηση των σχέσεων.
"Αντίθετα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσουν ένα πιο κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο", δήλωσε.
Πρότεινε ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια συμφωνία σύνδεσης όπως αυτές που έχει η ΕΕ με άλλες χώρες που ξεκίνησαν τη διαδικασία ένταξης πιο πρόσφατα.
Μια ανανεωμένη συμφωνία θα μπορούσε να καλύψει θέματα όπως η δράση για το κλίμα, η μετανάστευση και το εμπόριο και θα βελτίωνε τη σχέση με τις Βρυξέλλες, εξομαλύνοντας το δρόμο όταν πρόκειται για το πιο δύσκολο ζήτημα της ένταξης.
Άλλοι ήταν πιο επιφυλακτικοί και πρότειναν ότι δεν θα πανηγύριζαν απαραίτητα όλοι στην Ευρώπη για την απώλεια του Erdogan.
"Για ορισμένους στην ΕΕ μπορεί να είναι ευνοϊκό να έχουν έναν αυταρχικό ηγέτη δίπλα τους και μια πιο συναλλακτική σχέση με την Τουρκία, παρά να ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα της ένταξης", δήλωσε ο Galip Dalay, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στη δεξαμενή σκέψης Chatham House.
"Μια δημοκρατική Τουρκία θα αποτελούσε ένα πολύ πιο θεμελιώδες ζήτημα για την Ευρώπη", πρόσθεσε.
www.bankingnews.gr
Κατά τη διάρκεια της 20ετούς «βασιλείας» του στην κορυφή της πολιτικής της χώρας του, ο Τούρκος πρόεδρος έχει φυλακίσει δημοσιογράφους και στελέχη της αντιπολίτευσης, έχει καταστείλει βίαια τους διαδηλωτές και έχει διαχειριστεί θλιβερά την οικονομία.
Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, ο ισχυρός άνδρας έχει «καλοπιάσει» τη Ρωσία, εξαπέλυσε εισβολή στη Συρία και αξιοποίησε το βέτο του στο ΝΑΤΟ για να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας σε μια κρίσιμη στιγμή για τη συμμαχία.
Υπάρχει όμως ένας λόγος για τον οποίο οι ηγέτες της ΕΕ ειδικότερα μπορεί να χάσουν τον γηραιό ηγέτη σε περίπτωση που χάσει από τον κεντρώο διεκδικητή του Kemal Kılıçdaroğlu όταν οι Τούρκοι ψηφίσουν στις προεδρικές εκλογές στις 14 Μαΐου.
Ο «χρήσιμος κακός»
Η παραμονή του Erdogan στην εξουσία, ιδίως καθώς τα τελευταία χρόνια έχει πάρει μια όλο και πιο αυταρχική στροφή, επέτρεψε στην ΕΕ να παρακάμψει το ζήτημα του κατά πόσον η Τουρκία θα πρέπει να ενταχθεί στις τάξεις της.
Για πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς, ο Erdogan υπήρξε ένα χρήσιμο πολιτικό φύλλο πορείας, επιτρέποντας στην ΕΕ να αποκλείσει νομίμως οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση με την Άγκυρα για την ένταξη.
Η ολοένα και πιο απαράδεκτη συμπεριφορά του, καθώς φυλάκισε πολιτικούς αντιπάλους και καταφέρθηκε εναντίον των κανόνων του κράτους δικαίου, έδωσε στην ΕΕ την πολιτική κάλυψη για να αποφύγει το ζήτημα.
Μια αλλαγή στο καθεστώς θα μπορούσε να αλλάξει αυτή τη δυναμική.
"Αυτό που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια είναι ότι η Τουρκία και η ΕΕ κινούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις", δήλωσε ο Selim Kuneralp, πρώην πρέσβης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
"Η Τουρκία υπό τον Erdogan έχει απομακρυνθεί από τις ευρωπαϊκές αξίες - η διαδικασία ένταξης έχει σταματήσει εντελώς με αποτέλεσμα η ιδέα να γίνει η Τουρκία μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην αποτελεί πλέον αξιόπιστο στόχο".
Αμφίρροπη σχέση
Η ιστορία των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας μετρά περισσότερα από 60 χρόνια.
Το 1959, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, τον πρόδρομο της ΕΕ, η οποία οδήγησε στην υπογραφή της Συμφωνίας της Άγκυρας το 1963.
Ενώ μια σειρά από πραξικοπήματα και οικονομική και πολιτική αστάθεια έθεσαν το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ σε δεύτερη μοίρα, από τη δεκαετία του 1980 η διαδικασία ένταξης επανήλθε σε τροχιά.
Το 1987, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΟΚ.
Μια δεκαετία αργότερα της χορηγήθηκε το καθεστώς της υποψήφιας χώρας και η χώρα άρχισε να λαμβάνει σημαντικά μέτρα για την εκπλήρωση των κριτηρίων ένταξης που έθεσε η ΕΕ.
Περίπου εκείνη την εποχή ο Erdogan ήρθε στην εξουσία.
Τότε, μεταρρυθμιστής ηγέτης του νέου Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), μίλησε για πλουραλισμό, δημοκρατία και αρμονία, ανοίγοντας μάλιστα ειρηνευτικές συνομιλίες με την κουρδική ομάδα PKK.
Έπιασε δουλειά, εισάγοντας μεταρρυθμίσεις που έφεραν την Τουρκία πιο κοντά στην εκπλήρωση των κριτηρίων της ΕΕ, όπως η αλλαγή των νόμων γύρω από τον στρατό της χώρας, ώστε να υπαχθεί σε πολιτικό έλεγχο.
Αν και επαινέθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκείνη την εποχή, οι αλλαγές αυτές στην πραγματικότητα δημιούργησαν το έδαφος για να αναλάβει ο Erdogan αργότερα μεγαλύτερο έλεγχο του στρατού.
Μετά από μια σύντομη περίοδο του μέλιτος, οι σχέσεις με τις Βρυξέλλες χάλασαν.
Ο Erdogan απογοητευόταν όλο και περισσότερο από τον ρυθμό ένταξης στην ΕΕ- αρκετά κράτη μέλη κατέστησαν σαφές ότι δεν ήταν καθόλου πρόθυμα να δεχτούν την Τουρκία στο κλαμπ.
Αυτή η κατάσταση έδωσε τον τόνο για μια όλο και πιο εύθραυστη σχέση.
Εν αναμονή
Για την επιδείνωση των σχέσεων ευθύνονται διάφορα ζητήματα - με τις δύο πλευρές να δείχνουν με το δάχτυλο την άλλη.
Η απόφαση της ΕΕ να δεχτεί την Κύπρο το 2004 αποτελεί σταθερό σημείο τριβής.
Η Τουρκία κατέχει το βόρειο τμήμα του νησιού από το 1974 - γεγονός που η Λευκωσία θέλει να δει να αντιμετωπίζεται πριν συμφωνήσει σε στενότερες σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Άγκυρας.
Στη συνέχεια, υπήρξε το φαινόμενο Sarkozy.
Το 2011, ο Γάλλος πρόεδρος πραγματοποίησε μια σύντομη πεντάωρη επίσκεψη στην τουρκική πρωτεύουσα.
Μασώντας χαλαρά τσίχλα καθώς έφτανε στην Άγκυρα, το μήνυμά του ήταν σαφές: η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ αντιμετώπιζε ένα όχι για τη Γαλλία.
Πολλοί αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι αυτή η επίσκεψη ήταν σημείο καμπής για τον Erdogan.
Στην άλλη πλευρά της σχέσης, ήταν η αυταρχική στροφή του Erdogan που έκρουσε τον κώδωνα του θανάτου για τις προοπτικές ένταξης της χώρας.
Η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 προμήνυε μια ακόμη πιο δρακόντεια απάντηση σε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
Ο Erdogan φυλάκισε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και στη συνέχεια εδραίωσε την εξουσία του σε ένα συνταγματικό δημοψήφισμα το 2017, οδηγώντας τις προοπτικές ένταξης της χώρας στην ΕΕ στα τάρταρα.
Συγκεκριμένα, η σκληρή του δράση ήρθε σε αντίθεση με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης - τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί κάθε χώρα που θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ και οι οποίες περιλαμβάνουν εγγυήσεις γύρω από το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία των μειονοτήτων.
Μέχρι το 2018, οι ηγέτες της ΕΕ είχαν βαρεθεί.
Μια δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκείνης της χρονιάς το έθεσε ευθέως: Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας "έχουν σταματήσει".
Καλύτερη "ατμόσφαιρα"
Το μεγάλο ερώτημα που πλανάται πάνω από τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας είναι κατά πόσον αυτό θα αλλάξει μετά τις κάλπες των Τούρκων την Κυριακή.
Οι εκλογές, που κάποτε θεωρούνταν ότι ο Erdogan θα χάσει, έχουν γίνει μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες της πολιτικής του καριέρας, με τις δημοσκοπήσεις να τον δείχνουν στήθος με στήθος με την αντιπολίτευση υπό την ηγεσία του Kılıçdaroğlu.
Μια αλλαγή στην κυβέρνηση πιθανότατα θα έδινε νέα πνοή στη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης.
Ο Kılıçdaroğlu έχει δηλώσει ότι θέλει να επανεκκινήσει τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ και θα δεσμεύσει την Τουρκία να συμμορφώνεται με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια άλλη απομάκρυνση από τον Erdogan.
Ωστόσο, η προοπτική μιας νέας ηγεσίας στην Τουρκία μπορεί να μην εξαλείψει πολλές από τις βασικές αιτίες των τριβών.
"Οι εσωτερικές προκλήσεις θα παραμείνουν οι ίδιες, όποιος και αν είναι στην εξουσία", δήλωσε η Gallia Lindenstrauss, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας, μια δεξαμενή σκέψης.
"Υπάρχει μια βαθιά οικονομική κρίση και η σημερινή κυβέρνηση προσφέρει κάθε είδους λαϊκιστικά μέτρα για να ανακουφίσει την τρέχουσα κρίση πριν από τις εκλογές, τα οποία θα σταματήσουν μετά τις εκλογές".
Η Ουάσινγκτον δεν έχει κρύψει σχεδόν καθόλου την επιθυμία της για αλλαγή κυβέρνησης στην Τουρκία, ένα σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ.
Το 2019, ο Joe Biden, τότε υποψήφιος για την προεδρία, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να υποστηρίξουν τους ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης "για να αναμετρηθούν και να νικήσουν τον Erdogan".
"Πρέπει να πληρώσει ένα τίμημα για τον αυταρχισμό του", δήλωσε ο μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ σε συνέντευξή του - σχόλια που εξόργισαν την τουρκική κυβέρνηση.
Ο Lindenstrauss προέβλεψε μια "καλύτερη ατμόσφαιρα" μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας σε περίπτωση που ο Kılıçdaroğlu έρθει στην εξουσία.
Το εξακομματικό μπλοκ της αντιπολίτευσης έχει σηματοδοτήσει ότι θέλει να επαναφέρει τις σχέσεις με την ΕΕ και θα προχωρήσει στην ανατροπή ορισμένων μέτρων του Erdogan που παραβίαζαν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, όπως η επιστροφή σε κοινοβουλευτικό αντί για προεδρικό σύστημα.
Αλλά τα υποκείμενα ζητήματα -με σημαντικότερο την Κύπρο, αλλά και την προοπτική ένταξης ενός τεράστιου, σχετικά φτωχού πληθυσμού στο μπλοκ- σημαίνουν ότι λίγοι στην Ευρώπη θα τρέξουν να ανοίξουν την πόρτα.
Αν και λίγοι θα το πουν δημοσίως, πολλές χώρες είναι επίσης επιφυλακτικές στο να επιτρέψουν την ένταξη μιας χώρας με μουσουλμανική πλειοψηφία όπως η Τουρκία.
"Δεν υπάρχει καμία περίπτωση τα κράτη μέλη της ΕΕ να είναι οπουδήποτε κοντά στο να εξετάσουν το ενδεχόμενο ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ", είναι ο τρόπος με τον οποίο το έθεσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Νέα ξεκινήματα
Ο Lindenstrauss δήλωσε ότι θα μπορούσε να φανταστεί πρόοδο σε θέματα όπως η απελευθέρωση της βίζας ή η επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, η οποία υφίσταται από το 1995, αλλά πιθανότατα όχι πολύ περισσότερο από αυτό.
"Συμμετέχω στους σκεπτικιστές λέγοντας ότι νομίζω ότι τα προβλήματα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ υπήρχαν πριν από την αυταρχική στροφή του Erdogan", δήλωσε.
Ο İlke Toygür, ανώτερος συνεργάτης του CSIS, ενός think tank, δήλωσε ότι ο εκσυγχρονισμός της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ των δύο πλευρών είναι ένας τρόπος για την αναζωογόνηση των σχέσεων.
"Αντίθετα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσουν ένα πιο κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο", δήλωσε.
Πρότεινε ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια συμφωνία σύνδεσης όπως αυτές που έχει η ΕΕ με άλλες χώρες που ξεκίνησαν τη διαδικασία ένταξης πιο πρόσφατα.
Μια ανανεωμένη συμφωνία θα μπορούσε να καλύψει θέματα όπως η δράση για το κλίμα, η μετανάστευση και το εμπόριο και θα βελτίωνε τη σχέση με τις Βρυξέλλες, εξομαλύνοντας το δρόμο όταν πρόκειται για το πιο δύσκολο ζήτημα της ένταξης.
Άλλοι ήταν πιο επιφυλακτικοί και πρότειναν ότι δεν θα πανηγύριζαν απαραίτητα όλοι στην Ευρώπη για την απώλεια του Erdogan.
"Για ορισμένους στην ΕΕ μπορεί να είναι ευνοϊκό να έχουν έναν αυταρχικό ηγέτη δίπλα τους και μια πιο συναλλακτική σχέση με την Τουρκία, παρά να ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα της ένταξης", δήλωσε ο Galip Dalay, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στη δεξαμενή σκέψης Chatham House.
"Μια δημοκρατική Τουρκία θα αποτελούσε ένα πολύ πιο θεμελιώδες ζήτημα για την Ευρώπη", πρόσθεσε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών