Μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει δραματικά τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής
Οι προσδοκίες και οι φήμες αυξάνονται για την πιθανή εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ – δύο από τους σημαντικότερους συμμάχους της Αμερικής στη Μέση Ανατολή των οποίων οι δεσμοί δεν ήταν ποτέ καλοί.
Η Σαουδική Αραβία δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ ως κράτος και έχει αρνηθεί να το κάνει από την ανεξαρτησία του το 1948.
Αλλά μετά από δεκαετίες έντασης, τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε διακριτή αλλά αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ των δύο.
Η κοινή αντίληψη για την απειλή του Ιράν, ενός μακροχρόνιου κοινού αντιπάλου, έχει φέρει τις δύο χώρες πιο κοντά από την άποψη του συντονισμού και της ανταλλαγής πληροφοριών, σύμφωνα με πολυάριθμες αναφορές και παραδοχές Ισραηλινών αξιωματούχων.
Η Σαουδική Αραβία επέτρεψε επίσης σε ισραηλινές αεροπορικές εταιρείες να πετούν πάνω από το έδαφός της τα τελευταία χρόνια και αξιωματούχοι του Ισραήλ ανέφεραν ότι η Σαουδική Αραβία έλαβε βοήθεια από ισραηλινές εταιρείες κυβερνοασφάλειας για να αποκρούσει ορισμένες κυβερνοεπιθέσεις.
Η άνοδος των μη κρατικών παραγόντων και η αντιληπτή απειλή των πολιτικών ισλαμιστών, ιδιαίτερα στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης, συνέβαλαν επίσης στην αίσθηση κοινών συμφερόντων μεταξύ των κρατών του Κόλπου και του Ισραήλ.
Και μόλις πριν λίγες ημέρες, η Wall Street Journal ανέφερε ότι το Ριάντ προσφέρεται να ξαναρχίσει τη χρηματοδότηση της Παλαιστινιακής Αρχής προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξη του αρχηγού της Mahmoud Abbas για ανοιχτές σχέσεις με το Ισραήλ.
Η γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής
Μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει δραματικά τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα εμπόδια στον δρόμο της επίσημης ομαλοποίησης, κάτι που είναι βασικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Biden και που η ομάδα του προσπαθεί να επιτύχει κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας του προέδρου.
Το ένα είναι το ζήτημα του παλαιστινιακού κράτους και το άλλο είναι η σειρά των απαιτήσεων που έχει η Σαουδική Αραβία από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων για εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ και υποστήριξη για το δικό της μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Και το Ισραήλ, που επί του παρόντος ηγείται η πιο δεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του, είναι πολύ απίθανο να θέλει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Σαουδικής Αραβίας για παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους.
Το momentum και οι διαφωνίες
«Νομίζω ότι επιτέλους υπάρχει μεγάλη ώθηση από την κυβέρνηση Biden για να προωθήσει την ομαλοποίηση, αλλά υπάρχουν πολύ σαφείς προκλήσεις που δεν θα γεφυρωθούν εύκολα», δήλωσε ο Sanam Vakil, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House.
«Αν κάτι πρόκειται να αναπτυχθεί, πιθανότατα θα απαιτούσε ευρύτερες συζητήσεις για την Παλαιστίνη, και στο τρέχον κλίμα στο Ισραήλ, νομίζω ότι αυτό είναι αδύνατο να επιτευχθεί», είπε.
Η Σαουδική Αραβία φιλοξενεί τους πιο ιερούς τόπους του Ισλάμ, τη Μέκκα και τη Μεδίνα, δίνοντάς της έναν κρίσιμο ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο όπου το παλαιστινιακό κράτος ενδιαφέρεται βαθιά.
Η σημερινή κυβέρνηση του Ισραήλ υπό τον Benjamin Netanyahu δεν έχει καμία πρόθεση να δώσει μεγάλες παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους.
Ο Netanyahu στις αρχές Αυγούστου είπε στο Bloomberg TV ότι οποιεσδήποτε μικρές χειρονομίες από την πλευρά του προς τους Παλαιστίνιους θα ήταν ουσιαστικά «ένα κουτί που πρέπει να ελέγξετε για να πείτε ότι το κάνετε».
«Είναι αμφίβολο ότι υπάρχει οποιοσδήποτε δυνητικός κυβερνητικός συνασπισμός στην Κνεσέτ που θα ήταν έτοιμος, ικανός και πρόθυμος να το κάνει, ακόμη και για να εξασφαλίσει ένα από τα πιο σημαντικά διπλωματικά επιτεύγματα στην ιστορία της χώρας», δήλωσε ο Hussein Ibish, ανώτερος μελετητής στο το Ινστιτούτο των Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον.
Τα Ηνωμένα Έθνη κατατάσσουν το Ισραήλ ως κράτος κατοχής στα παλαιστινιακά εδάφη, του οποίου οι κατοχές και οι προσαρτήσεις μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
Είτε ο Σαουδάραβας διάδοχος πρίγκιπας Mohammed bin Salman αισθάνεται είτε όχι μια προσωπική πεποίθηση να συνεχίσει να έχει απαιτήσεις από το Ισραήλ για λογαριασμό των Παλαιστινίων, η αντίληψη των προσπαθειών του στον αραβικό δρόμο είναι σημαντική για την ηγεσία του, είπε ο Vakil.
«Οι παραχωρήσεις για την Παλαιστίνη θα είναι επίσης σημαντικές για τον Mohammed bin Salman, του οποίου η ηγεσία δεν βασίζεται μόνο στον μετασχηματισμό της Σαουδικής Αραβίας, αλλά έχει ευρύτερη περιφερειακή και διεθνή επιρροή», είπε.
«Η πλήρης εγκατάλειψη της παλαιστινιακής υπόθεσης δεν θα πήγαινε καλά στην περιοχή και έχει μια ευρύτερη εκλογική περιφέρεια να σκεφτεί».
Η Σαουδική Αραβία θέλει στρατιωτικές υποσχέσεις
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι αυτό που απαιτεί η Σαουδική Αραβία από την Ουάσιγκτον.
Το Ριάντ θέλει μια εγγύηση ασφαλείας από τις ΗΠΑ ενόψει πιθανών απειλών ή επιθέσεων, και θέλει επίσης περισσότερη πρόσβαση σε προηγμένα αμερικανικά όπλα καθώς και βοήθεια σε ένα μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Τέτοιες απαιτήσεις πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν αντίσταση από πολλά μέλη του Κογκρέσου, ιδιαίτερα από προοδευτικούς αριστερούς Δημοκρατικούς και σκληρούς Ρεπουμπλικάνους που θέλουν και οι δύο λιγότερη αμερικανική ανάμειξη στις εξωτερικές υποθέσεις.
Αλλά ακόμα κι αν ικανοποιηθεί μια εγγύηση ασφάλειας και πιο προηγμένες απαιτήσεις πρόσβασης σε όπλα, η υποστήριξη των ΗΠΑ για ένα πυρηνικό πρόγραμμα της Σαουδικής Αραβίας είναι πιθανότατα πιο δύσκολη.
Οι Σαουδάραβες δεν θέλουν να υποχρεωθούν να συμμορφωθούν με τη συμφωνία του τμήματος 123 της κυβέρνησης των ΗΠΑ, που συχνά αποκαλείται «χρυσός κανόνας» των μη στρατιωτικών πυρηνικών συνεργασιών.
Η Ουάσιγκτον έχει ήδη μια τέτοια συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία εγκαινίασαν το πρώτο πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας στον αραβικό κόσμο το 2020.
Η συμφωνία 123 εμποδίζει τις χώρες να αναπτύξουν τεχνολογία διπλής χρήσης εμποδίζοντας τον εμπλουτισμό ουρανίου και την επανεπεξεργασία καυσίμων.
Οι Σαουδάραβες έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτή δεν είναι η συμφωνία που θέλουν.
Και αυτό ανησυχεί πολλούς νομοθέτες και ειδικούς σε θέματα μη διάδοσης, ιδιαίτερα δεδομένου του ρόλου της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο της Υεμένης, που διανύει τώρα τον όγδοο χρόνο.
Οποιαδήποτε συμφωνία για αυτό περιπλέκεται επίσης από το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία έχει τα δικά της φυσικά αποθέματα ουρανίου και σκοπεύει να τα εξορύξει η ίδια.
«Αν δούμε το Ριάντ να υποχωρεί από αυτές τις απαιτήσεις, τότε νομίζω ότι η ομαλοποίηση γίνεται πολύ πιο πιθανή», δήλωσε ο Ryan Bohl, ανώτερος αναλυτής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στη Rane.
Ερώτημα συγχρονισμού;
Είναι σημαντικό ότι ο χρόνος τελειώνει για να καταλήξουμε σε μια συμφωνία προτού η κυβέρνηση Biden αναλωθεί από την εκστρατεία επανεκλογής της.
Το Ριάντ μπορεί να έχει συμφέρον να τραβήξει τα πράγματα, καθώς αυτό θα μπορούσε να πιέσει την κυβέρνηση Biden να προσφέρει περισσότερες παραχωρήσεις προκειμένου να προχωρήσει κάτι πριν από τις εκλογές.
Ή, εάν ο Biden χάσει, δημιουργεί ένα πιθανό πλαίσιο διαπραγμάτευσης για την επόμενη κυβέρνηση, είπε ο Bohl.
Η εξομάλυνση με το Ισραήλ θα επιτρέψει στη Σαουδική Αραβία «μια στρατηγική πρόοδο με μια περιφερειακή στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη που θα είναι το κλειδί για την ασφάλειά της καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να αποχωρούν από την περιοχή», είπε ο Bohl.
«Με άλλα λόγια, νομίζω ότι η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ θα συνεχίσουν να προσπαθούν να βρουν έναν δρόμο προς την εξομάλυνση, αλλά θα πρέπει να φανεί πότε και οι δύο πλευρές θα είναι σε θέση να δαμάσουν τα εσωτερικά πολιτικά εμπόδια που καθιστούν δυνατή μια σημαντική πρόοδο. ”
www.bankingnews.gr
Η Σαουδική Αραβία δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ ως κράτος και έχει αρνηθεί να το κάνει από την ανεξαρτησία του το 1948.
Αλλά μετά από δεκαετίες έντασης, τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε διακριτή αλλά αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ των δύο.
Η κοινή αντίληψη για την απειλή του Ιράν, ενός μακροχρόνιου κοινού αντιπάλου, έχει φέρει τις δύο χώρες πιο κοντά από την άποψη του συντονισμού και της ανταλλαγής πληροφοριών, σύμφωνα με πολυάριθμες αναφορές και παραδοχές Ισραηλινών αξιωματούχων.
Η Σαουδική Αραβία επέτρεψε επίσης σε ισραηλινές αεροπορικές εταιρείες να πετούν πάνω από το έδαφός της τα τελευταία χρόνια και αξιωματούχοι του Ισραήλ ανέφεραν ότι η Σαουδική Αραβία έλαβε βοήθεια από ισραηλινές εταιρείες κυβερνοασφάλειας για να αποκρούσει ορισμένες κυβερνοεπιθέσεις.
Η άνοδος των μη κρατικών παραγόντων και η αντιληπτή απειλή των πολιτικών ισλαμιστών, ιδιαίτερα στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης, συνέβαλαν επίσης στην αίσθηση κοινών συμφερόντων μεταξύ των κρατών του Κόλπου και του Ισραήλ.
Και μόλις πριν λίγες ημέρες, η Wall Street Journal ανέφερε ότι το Ριάντ προσφέρεται να ξαναρχίσει τη χρηματοδότηση της Παλαιστινιακής Αρχής προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξη του αρχηγού της Mahmoud Abbas για ανοιχτές σχέσεις με το Ισραήλ.
Η γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής
Μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει δραματικά τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα εμπόδια στον δρόμο της επίσημης ομαλοποίησης, κάτι που είναι βασικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Biden και που η ομάδα του προσπαθεί να επιτύχει κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας του προέδρου.
Το ένα είναι το ζήτημα του παλαιστινιακού κράτους και το άλλο είναι η σειρά των απαιτήσεων που έχει η Σαουδική Αραβία από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων για εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ και υποστήριξη για το δικό της μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Και το Ισραήλ, που επί του παρόντος ηγείται η πιο δεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του, είναι πολύ απίθανο να θέλει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Σαουδικής Αραβίας για παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους.
Το momentum και οι διαφωνίες
«Νομίζω ότι επιτέλους υπάρχει μεγάλη ώθηση από την κυβέρνηση Biden για να προωθήσει την ομαλοποίηση, αλλά υπάρχουν πολύ σαφείς προκλήσεις που δεν θα γεφυρωθούν εύκολα», δήλωσε ο Sanam Vakil, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House.
«Αν κάτι πρόκειται να αναπτυχθεί, πιθανότατα θα απαιτούσε ευρύτερες συζητήσεις για την Παλαιστίνη, και στο τρέχον κλίμα στο Ισραήλ, νομίζω ότι αυτό είναι αδύνατο να επιτευχθεί», είπε.
Η Σαουδική Αραβία φιλοξενεί τους πιο ιερούς τόπους του Ισλάμ, τη Μέκκα και τη Μεδίνα, δίνοντάς της έναν κρίσιμο ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο όπου το παλαιστινιακό κράτος ενδιαφέρεται βαθιά.
Η σημερινή κυβέρνηση του Ισραήλ υπό τον Benjamin Netanyahu δεν έχει καμία πρόθεση να δώσει μεγάλες παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους.
Ο Netanyahu στις αρχές Αυγούστου είπε στο Bloomberg TV ότι οποιεσδήποτε μικρές χειρονομίες από την πλευρά του προς τους Παλαιστίνιους θα ήταν ουσιαστικά «ένα κουτί που πρέπει να ελέγξετε για να πείτε ότι το κάνετε».
«Είναι αμφίβολο ότι υπάρχει οποιοσδήποτε δυνητικός κυβερνητικός συνασπισμός στην Κνεσέτ που θα ήταν έτοιμος, ικανός και πρόθυμος να το κάνει, ακόμη και για να εξασφαλίσει ένα από τα πιο σημαντικά διπλωματικά επιτεύγματα στην ιστορία της χώρας», δήλωσε ο Hussein Ibish, ανώτερος μελετητής στο το Ινστιτούτο των Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον.
Τα Ηνωμένα Έθνη κατατάσσουν το Ισραήλ ως κράτος κατοχής στα παλαιστινιακά εδάφη, του οποίου οι κατοχές και οι προσαρτήσεις μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
Είτε ο Σαουδάραβας διάδοχος πρίγκιπας Mohammed bin Salman αισθάνεται είτε όχι μια προσωπική πεποίθηση να συνεχίσει να έχει απαιτήσεις από το Ισραήλ για λογαριασμό των Παλαιστινίων, η αντίληψη των προσπαθειών του στον αραβικό δρόμο είναι σημαντική για την ηγεσία του, είπε ο Vakil.
«Οι παραχωρήσεις για την Παλαιστίνη θα είναι επίσης σημαντικές για τον Mohammed bin Salman, του οποίου η ηγεσία δεν βασίζεται μόνο στον μετασχηματισμό της Σαουδικής Αραβίας, αλλά έχει ευρύτερη περιφερειακή και διεθνή επιρροή», είπε.
«Η πλήρης εγκατάλειψη της παλαιστινιακής υπόθεσης δεν θα πήγαινε καλά στην περιοχή και έχει μια ευρύτερη εκλογική περιφέρεια να σκεφτεί».
Η Σαουδική Αραβία θέλει στρατιωτικές υποσχέσεις
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι αυτό που απαιτεί η Σαουδική Αραβία από την Ουάσιγκτον.
Το Ριάντ θέλει μια εγγύηση ασφαλείας από τις ΗΠΑ ενόψει πιθανών απειλών ή επιθέσεων, και θέλει επίσης περισσότερη πρόσβαση σε προηγμένα αμερικανικά όπλα καθώς και βοήθεια σε ένα μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Τέτοιες απαιτήσεις πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν αντίσταση από πολλά μέλη του Κογκρέσου, ιδιαίτερα από προοδευτικούς αριστερούς Δημοκρατικούς και σκληρούς Ρεπουμπλικάνους που θέλουν και οι δύο λιγότερη αμερικανική ανάμειξη στις εξωτερικές υποθέσεις.
Αλλά ακόμα κι αν ικανοποιηθεί μια εγγύηση ασφάλειας και πιο προηγμένες απαιτήσεις πρόσβασης σε όπλα, η υποστήριξη των ΗΠΑ για ένα πυρηνικό πρόγραμμα της Σαουδικής Αραβίας είναι πιθανότατα πιο δύσκολη.
Οι Σαουδάραβες δεν θέλουν να υποχρεωθούν να συμμορφωθούν με τη συμφωνία του τμήματος 123 της κυβέρνησης των ΗΠΑ, που συχνά αποκαλείται «χρυσός κανόνας» των μη στρατιωτικών πυρηνικών συνεργασιών.
Η Ουάσιγκτον έχει ήδη μια τέτοια συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία εγκαινίασαν το πρώτο πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας στον αραβικό κόσμο το 2020.
Η συμφωνία 123 εμποδίζει τις χώρες να αναπτύξουν τεχνολογία διπλής χρήσης εμποδίζοντας τον εμπλουτισμό ουρανίου και την επανεπεξεργασία καυσίμων.
Οι Σαουδάραβες έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτή δεν είναι η συμφωνία που θέλουν.
Και αυτό ανησυχεί πολλούς νομοθέτες και ειδικούς σε θέματα μη διάδοσης, ιδιαίτερα δεδομένου του ρόλου της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο της Υεμένης, που διανύει τώρα τον όγδοο χρόνο.
Οποιαδήποτε συμφωνία για αυτό περιπλέκεται επίσης από το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία έχει τα δικά της φυσικά αποθέματα ουρανίου και σκοπεύει να τα εξορύξει η ίδια.
«Αν δούμε το Ριάντ να υποχωρεί από αυτές τις απαιτήσεις, τότε νομίζω ότι η ομαλοποίηση γίνεται πολύ πιο πιθανή», δήλωσε ο Ryan Bohl, ανώτερος αναλυτής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στη Rane.
Ερώτημα συγχρονισμού;
Είναι σημαντικό ότι ο χρόνος τελειώνει για να καταλήξουμε σε μια συμφωνία προτού η κυβέρνηση Biden αναλωθεί από την εκστρατεία επανεκλογής της.
Το Ριάντ μπορεί να έχει συμφέρον να τραβήξει τα πράγματα, καθώς αυτό θα μπορούσε να πιέσει την κυβέρνηση Biden να προσφέρει περισσότερες παραχωρήσεις προκειμένου να προχωρήσει κάτι πριν από τις εκλογές.
Ή, εάν ο Biden χάσει, δημιουργεί ένα πιθανό πλαίσιο διαπραγμάτευσης για την επόμενη κυβέρνηση, είπε ο Bohl.
Η εξομάλυνση με το Ισραήλ θα επιτρέψει στη Σαουδική Αραβία «μια στρατηγική πρόοδο με μια περιφερειακή στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη που θα είναι το κλειδί για την ασφάλειά της καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να αποχωρούν από την περιοχή», είπε ο Bohl.
«Με άλλα λόγια, νομίζω ότι η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ θα συνεχίσουν να προσπαθούν να βρουν έναν δρόμο προς την εξομάλυνση, αλλά θα πρέπει να φανεί πότε και οι δύο πλευρές θα είναι σε θέση να δαμάσουν τα εσωτερικά πολιτικά εμπόδια που καθιστούν δυνατή μια σημαντική πρόοδο. ”
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών