Οι συμμαχίες της Hamas που ανατρέπουν τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή: Ο ρόλος του Κατάρ, της Τουρκίας και του Ιράν

Παρά τη δυτική προπαγάνδα που κάνει λόγο για απομονωμένους «τρομοκράτες», η Hamas έχει διατηρήσει δεσμούς με πολλές περιφερειακές δυνάμεις και οργανισμούς στη Μέση Ανατολή από τη σύστασή της το 1987.
Είτε πρόκειται για χρηματοδότηση, είτε για στρατιωτική βοήθεια είτε για ιδεολογική υποστήριξη, το παλαιστινιακό ισλαμικό κίνημα μπορεί να βασιστεί σε πολλούς συμμάχους στη θανάσιμη μάχη του με το Ισραήλ.
Μετά την επίθεση της Hamas στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, οι χώρες και οι οργανώσεις που υποστηρίζουν το παλαιστινιακό - ισλαμιστικό κίνημα έχουν τεθεί στο προσκήνιο της διεθνούς προσοχής καθώς διαμορφώνουν τα δεδομένα σε αυτό τον παράδοξο «υβριδικό πόλεμο» που εκτυλίσσεται στη Γάζα.
Η Αλγερία, το Ιράν, το Σουδάν και η Τυνησία έχουν εκφράσει ανοιχτά την υποστήριξή τους στη Hamas τις τελευταίες ημέρες.
Η Hamas, που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ισραήλ, έχει δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με πολλές περιφερειακές δυνάμεις από τη δημιουργία της το 1987.
Είτε από τη Ντόχα, την Τεχεράνη ή την Άγκυρα, η υποστήριξη προς τη Hamas έρχεται με διάφορες μορφές: οικονομική, στρατιωτική και ιδεολογική.

Οι οικονομικοί και πολιτικοί δεσμοί με το Κατάρ

Η Ντόχα είναι βασικός οικονομικός υποστηρικτής της Hamas.
«Η οικονομική τους υποστήριξη ύψους 30 εκατομμυρίων δολαρίων το μήνα είναι αποδεδειγμένη και δημόσια», δήλωσε ο Didier Billion, αναπληρωτής διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών και Στρατηγικών Υποθέσεων (IRIS). «Αυτές οι πληρωμές δικαιολογούνται για την πληρωμή δημοσίων υπαλλήλων στη Γάζα και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι τελευταίοι είναι μέλη της Hamas.
Τα χρήματα της Ντόχα είναι επομένως το ισοδύναμο της άμεσης υποστήριξης αυτής της οργάνωσης που κρατά τον παλαιστινιακό θύλακα με σιδερένια πυγμή για πολλά χρόνια».

Οι τρεις μεγάλες βαλίτσες…

Η οικονομική υποστήριξη ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια για να αποφευχθεί «μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα», όπως ανέφερε η γαλλική εφημερίδα Libération το 2018.
Η πρώτη πληρωμή των 15 εκατομμυρίων δολαρίων έφτασε σε τρεις μεγάλες βαλίτσες που έφεραν στη Γάζα μέσω της ισραηλινής συνοριακής διέλευσης στο Erez, το βόρεια του θύλακα.
Ο απεσταλμένος του Κατάρ στη Γάζα, Mohammed al-Emadi, γνωστός και ως ο ανεπίσημος ενδιάμεσος μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας, της Ντόχα και του Ισραήλ, παρέδωσε τα μετρητά.
Αυτές οι μεταφορές μετρητών πραγματοποιήθηκαν με την έγκριση των Ισραηλινών και της διεθνούς κοινότητας, ανέφεραν οι Times of Israel στις 8 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο, ο πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu «υιοθέτησε μια προσέγγιση που μοίρασε την εξουσία μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Όχθης – να... γονατίσει τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Mahmoud Abbas ενώ έκανε κινήσεις που στήριξαν την τρομοκρατική ομάδα της Hamas».
Επιπλέον, «τις περισσότερες φορές, η πολιτική του Ισραήλ ήταν να αντιμετωπίζει την Παλαιστινιακή Αρχή ως βάρος και τη Hamas ως περιουσιακό στοιχείο».
Οι δεσμοί του Κατάρ με τη Hamas δεν είναι μόνο οικονομικοί αλλά και πολιτικοί.
Ο αρχηγός της Χαμάς, Ismail Haniyeh, κατοικεί κυρίως στη Ντόχα από το 2012 και το πολιτικό γραφείο του ισλαμιστικού κινήματος βρίσκεται στην πρωτεύουσα του Κατάρ.
Το «επικίνδυνο παιχνίδι» του μικρού εμιράτου δεν τελειώνει εκεί, δήλωσε η Myriam Benraad, ειδικός στη Μέση Ανατολή και καθηγήτρια διεθνών σχέσεων στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Schiller.
«Εκτός από τη φιλοξενία ορισμένων επιφανών ηγετών του πολιτικού κλάδου της Hamas, η Ντόχα τοποθετήθηκε αμέσως ως διαπραγματευτής για το ζήτημα των Ισραηλινών ομήρων τις τελευταίες ημέρες.
Αυτό ενισχύει έμμεσα τον ρόλο του μικρού Βασιλείου του Κόλπου».
Η διεθνής κοινότητα γνωρίζει επίσης καλά την επιρροή του Κατάρ στη Hamas.
Η Γερμανία, για παράδειγμα, την Πέμπτη (12/10) κάλεσε το Κατάρ να διαδραματίσει «σημαντικό ρόλο» για την απελευθέρωση των ομήρων, «επειδή έχουν κανάλια επικοινωνίας που εμείς δεν διαθέτουμε».


Ο «άξονας της αντίστασης» του Ιράν

Το Ιράν, μια από τις περιφερειακές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, διατηρεί επίσης στενούς δεσμούς με τη Hamas.
Υπάρχουν «δύο επίπεδα» στη σχέση μεταξύ της Τεχεράνης και του ισλαμιστικού κινήματος, σύμφωνα με τον Billion.
«Σε δημόσιο επίπεδο, το Ιράν υποστηρίζει την παλαιστινιακή οργάνωση σε σχέση με την εθνική υπόθεση, παρέχοντας αξιοσημείωτη υποστήριξη στη Hamas».
Στην πραγματικότητα, το Ιράν σχηματίζει – μαζί με τη Hamas, το κίνημα της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Jihad και τη λιβανική ομάδα Hezbollah – τον λεγόμενο «Άξονα Αντίστασης» ενάντια στο Ισραήλ.
Αυτό είναι ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή.
«Το δεύτερο επίπεδο δεν είναι δημόσιο: Είναι είτε οικονομική είτε υλικοτεχνική βοήθεια από τους Φρουρούς της Επανάστασης», επισήμανε ο Billion.
Ο Haniyeh αποκάλυψε σε μια συνέντευξη στις αρχές του 2022 στο Al Jazeera ότι το Ιράν παρείχε συνολικά 70 εκατομμύρια δολάρια στην παλαιστινιακή ομάδα.
Η Τεχεράνη χρηματοδοτεί γενικότερα όλες τις παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες με ποσά ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε το 2020.
«Η στρατιωτική υποστήριξη παρέχεται μέσω της μεταφοράς ιρανικής τεχνολογίας», δήλωσε ο Wassim Nasr, δημοσιογράφος που ειδικεύεται στα τζιχαντιστικά κινήματα.
«Αυτό συνίσταται στην παροχή τεχνογνωσίας στην παραγωγή drones και στην τροποποίηση συμβατικών drones σε στρατιωτικά.
Αλλά μπορεί επίσης να σημαίνει παράδοση πυρομαχικών και όπλων που περνούν από τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο».
Η φύση των δεσμών μεταξύ της Hamas και του Ιράν έχει οδηγήσει ορισμένα διεθνή ΜΜΕ να επισημάνουν την ευθύνη της Τεχεράνης για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Η Wall Street Journal σε άρθρο της στις 8 Οκτωβρίου ισχυρίστηκε ότι «το Ιράν βοήθησε να σχεδιάσει μια επίθεση στο Ισραήλ που θα διαρκέσει αρκετές εβδομάδες».
Το ιρανικό καθεστώς, από την πλευρά του, αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην επίθεση και έκανε λόγο για «ψευδείς φήμες».
«Είναι πολύ νωρίς για να αναλάβουμε όλες τις ευθύνες για αυτήν την επίθεση», είπε ο Benraad, προσθέτοντας ότι η επιχείρηση «Πλημμύρα του Al-Aqsa», το όνομα που έδωσε η Hamas στην επίθεση της, θα μπορούσε να αυξήσει τη ένταση στην περιοχή.
«Το Ιράν έχει αντιμετωπίσει έμμεσα το Ισραήλ για πολλά χρόνια και η επίθεση της hamas θα ενισχύσει αυτό το μοτίβο».

Η Τουρκία παρέχει «ρητορική υποστήριξη»

«Λίγες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια» στη Γάζα, αλλά η Άγκυρα παρέχει «κυρίως ρητορική υποστήριξη» στη Hamas, επισήμανε ο Nasr.
Η Τουρκία έχει μια μακρά παράδοση υποστήριξης της παλαιστινιακής υπόθεσης.
Ο πρόεδρός Recep Tayyip Erdogan, επανέλαβε την υποστήριξή του τον περασμένο Ιούλιο όταν είπε ότι «η ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ εντός των συνόρων του 1967 βάσει των παραμέτρων των συμφωνιών στο πλαίσιο του ΟΗΕ είναι απαραίτητη για την ειρήνη και τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής μας».
Σε σύγκριση με το Κατάρ και το Ιράν, η υποστήριξη της Τουρκίας είναι περισσότερο «πολιτική» παρά οικονομική ή στρατιωτική, επισήμανε ο Billion.
Επιπλέον, η τουρκική κυβέρνηση δεν διατήρησε μόνο δεσμούς με τη Hamas, αλλά και με την Παλαιστινιακή Αρχή, με τον Erdogan να καλωσορίζει τους ηγέτες και των δύο στην Άγκυρα τον περασμένο Ιούλιο.
Ωστόσο, «η Τουρκία έχει στρώσει επανειλημμένα το κόκκινο χαλί για τη Hamas τα τελευταία χρόνια», είπε ο αναπληρωτής διευθυντής του IRIS.
Οι περιστασιακές επισκέψεις στην Άγκυρα του Haniyeh, που ζει σε οικειοθελή εξορία μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας, είναι επίσης ένας παράγοντας.
Μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, η Άγκυρα προσπάθησε να λειτουργήσει ως μεσολαβητής στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση.
Ο Erdogan κάλεσε πρώτα το Ισραήλ και τη Hamas να «υποστηρίξουν την ειρήνη», στη συνέχεια καταδίκασε τις «επαίσχυντες μεθόδους» του Ισραήλ ως μέρος της στρατιωτικής του απάντησης στη Λωρίδα της Γάζας.
Επίσημη πηγή δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο και στο Reuters στις 11 Οκτωβρίου ότι η Τουρκία διεξάγει διαπραγματεύσεις με στόχο να εξασφαλίσει την απελευθέρωση των αμάχων που απήχθησαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Πλημμύρα του Al-Aqsa».

Αιγυπτιακές ρίζες, προβληματικοί δεσμοί

Οι δεσμοί μεταξύ Αιγύπτου και Hamas είναι ιστορικοί – το παλαιστινιακό κίνημα είναι παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μιας ισλαμικής οργάνωσης που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο το 1928.
Αυτοί οι δεσμοί αποδυναμώθηκαν το 2013 όταν ο στρατηγός Abdel Fattah al-Sisi ανέλαβε την εξουσία  και ύστερα από πραξηκόπημα εξεξέγη ο Mohamed Morsi  ηγέτης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Στο πρόσφατο παρελθόν, η Hamas εκμεταλλεύτηκε τις σήραγγες που παρακάμπτουν τα αιγυπτιακά σύνορα προς τη Γάζα, εισάγοντας παράνομα είδη πρώτης ανάγκης, οικοδομικά υλικά, ακόμη και όπλα. Οι αιγυπτιακές αρχές έκλεισαν αργότερα τις περισσότερες από τις σήραγγες.
Το Κάιρο άλλαξε ελαφρώς τη θέση του από το 2018, επιτρέποντας ορισμένα εμπορικά αγαθά να εισέλθουν στη Γάζα.
Η Hamas εισέπραξε πάνω από 12 εκατομμύρια δολάρια σε φόρους μηνιαίως το 2021 για αυτά τα αγαθά, σύμφωνα με το αμερικανικό think tank Council on Foreign Relations.
Μετά την επίθεση της Hamas στις 7 Οκτωβρίου, το Κάιρο τοποθετήθηκε ως μεσολαβητής στη σύγκρουση, όπως η Άγκυρα.
Η Αίγυπτος, η πρώτη αραβική χώρα που αναγνώρισε την ύπαρξη του Ισραήλ το 1979, είναι επίσης το μόνο άνοιγμα προς τον κόσμο για τη Γάζα, μέσω του συνοριακού σταθμού Rafah που βρίσκεται στα νότια του παλαιστινιακού θύλακα.

www.bankingnews.gr