Το Ισραήλ νιώθει τον «θανάσιμο εναγκαλισμό» του Ιράν – Ο «Άξονας της Αντίστασης» μπορεί να το περικυκλώσει με πολλαπλά μέτωπα

Το Ιράν, ανεξαρτήτως από το εάν θα θελήσει να εμπλακεί στη διαμάχη Hamas – Israel με βάση τα δικά του στρατηγικά συμφέροντα, έχει τη δυνατότητα να διεξάγει έναν πολυμέτωπο πόλεμο εναντίον του εβραϊκού κράτους μέσα από το πολυπλόκαμο δίκτυο των οργανώσεων που έχει αναπτύξει στη Μέση Ανατολή, μετατρέποντας τη σύγκρουση σε περιφερειακή, σύμφωνα με όσα επισημαίνουν ειδικοί σε ζητήματα Μέσης Ανατολής.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken προειδοποίησε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ενεργούσαν «γρήγορα και αποφασιστικά» εάν δέχονταν επίθεση από το Ιράν ή τους εντολοδόχους του στη Μέση Ανατολή καθώς το σενάριο τρόμου για τους Αμερικανούς αφορά την εμπλοκή ενός αξιόμαχου αντιπάλου όπως είναι ο Ιράν, το οποίο επιθυμεί την καταστροφή του κράτους του Ισραήλ.
Η προειδοποίησή του ήρθε καθώς ο Λευκός Οίκος κατηγόρησε το Ιράν ότι διευκόλυνε κύμα επιθέσεων σε στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στη Συρία και το Ιράκ την περασμένη εβδομάδα.
Ερωτήματα σχετικά με την έκταση της ανάμειξης του Ιράν στην επίθεση της Hamas στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου έριξαν τα φώτα της δημοσιότητας στην ιρανική επιρροή στη Μέση Ανατολή και προκάλεσαν μεγάλες ανησυχίες σχετικά με την προοπτική ενός ευρύτερου περιφερειακού πολέμου στην περιοχή.
Οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις ότι το Ιράν συμμετείχε στην επίθεση της Hamas κατά του Ισραήλ.
Ωστόσο, αναλυτές και ειδικοί λένε ότι υπάρχουν προφανείς δεσμοί μεταξύ του Ιράν και των επιθέσεων που πραγματοποίησε η Hamas.

Οι περίπλοκες σχέσεις με τη Hamas

«Η Hamas και το Ιράν έχουν μια μακροχρόνια αλλά όχι πάντα εύκολη σχέση», λέει ο Kim Ghattas, συγγραφέας του Black Wave, ενός βιβλίου για τον ανταγωνισμό μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν.
«Η Hamas λαμβάνει χρηματοδότηση και όπλα από το Ιράν.
Είτε ενέκρινε είτε όχι την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, το Ιράν είναι συνένοχος».
Ο Ali Barakeh, ανώτερος αξιωματούχος της Hamas με έδρα τον Λίβανο, δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι ενώ «το Ιράν γνωρίζει ότι η Hamas πολεμά το Ισραήλ και μας προσφέρει υποστήριξη, την οποία δεν αρνούμαστε... δεν δεχόμαστε εντολές από κανέναν».
Η Hamas, ένα σουνιτικό ισλαμιστικό κίνημα, είναι μια αυτόνομη παλαιστινιακή ομάδα με στρατιωτικές και πολιτικές πτέρυγες.
Έχει υπό τον έλεγχο της περισσότερους από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους στη Λωρίδα της Γάζας από το 2007.
Στη Γάζα δεν έχουν διενεργηθει εκλογές από τότε που η Hamas ανέλαβε την εξουσία την ίδια χρονιά από την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία κυβερνά τη Δυτική Όχθη.
Λαμβάνει χρηματοδότηση και όπλα από το Ιράν.
 Οι δυο τους είχαν ρήξεις στο παρελθόν και δεν συμφωνούν πάντα όσον αφορά τις εξελίξεις στην περιοχή.
Πιο πρόσφατα, έλαβαν διαφορετικές θέσεις στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Η Τεχεράνη απέσυρε τη χρηματοδότηση από τη Hamas όταν η ομάδα επέλεξε να σταθεί στο πλευρό των διαδηλωτών κατά του ηγέτη της Συρίας Bashar Assad, τον οποίο υποστηρίζει η Τεχεράνη.
Η Hamas έχει επίσης άλλους υποστηρικτές, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Tayyip Erdogan ο οποίος αρνήθηκε να αποδώσει στην οργάνωση τον χαρακτηρισμό της «τρομοκρατικής», όπως επθυμεί συσσωμη η Δύση.

Ποιος είναι ο «άξονας αντίστασης»;

Η Hamas βρίσκεται κάτω από τον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης», ένα πολύπλευρο δίκτυο διαφορετικών δυνάμεων σε όλη την περιοχή, που υποστηρίζεται σε διάφορους βαθμούς από το Ιράν.
Ο όρος «άξονας αντίστασης» πιστεύεται ότι προέκυψε ως απάντηση στη χρήση του όρου «Άξονας του κακού» από τον Πρόεδρο George Bush - ο οποίος τον διατύπωσε αναφερόμενος στο Ιράν, το Ιράκ και τη Βόρεια Κορέα - στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2002.
Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με το ποιος επινόησε για πρώτη φορά τον όρο, ο οποίος χρησιμοποιείται συχνά από Ιρανούς αξιωματούχους.
Ο «άξονας της αντίστασης» είναι μια άτυπη, χαλαρή συμμαχία που περιλαμβάνει ομάδες και κυβερνήσεις σουνιτών και σιιτών μουσουλμάνων στην Υεμένη, τη Συρία, τον Λίβανο, τη Γάζα και το Ιράκ, με διαφορές και διαφορετικά επίπεδα εγγύτητας μεταξύ τους και με την Τεχεράνη.
Το ιρανικό καθεστώς και η Δύναμη Quds, ένα στρατιωτικό σκέλος του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν, έχουν αναπτύξει αυτό το δίκτυο περισσότερο στη βάση της κοινής αντίστασης στις δυτικές δυνάμεις και το Ισραήλ.
Ο άξονας περιλαμβάνει τη λιβανέζικη μαχητική ομάδα και το σιιτικό πολιτικό κόμμα Hezbollah, το συριακό καθεστώς και τις πολιτοφυλακές στη Συρία, τις οποίες η Τεχεράνη έχει δημιουργήσει και εκπαιδεύσει.
Υπό την επιρροή του «άξονα» βρίσκονται και οι αντάρτες Houthi της Υεμένης.
Οι Houthi έχουν πολεμήσει έναν εμφύλιο πόλεμο εναντίον της κυβέρνησης της Υεμένης - την οποία υποστηρίζει η Σαουδική Αραβία - για σχεδόν μια δεκαετία
 Το Πεντάγωνο δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι κατέρριψε πυραύλους από την Υεμένη που πιθανώς κατευθύνονταν προς το Ισραήλ.
Ο άξονας περιλαμβάνει επίσης πολιτοφυλακές στις ισχυρές δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης στο Ιράκ που υποστηρίζονται από το Ιράν, οι οποίες σχηματίστηκαν για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του ISIS το 2014.
Στον Λίβανο, η Hezbollah που υποστηρίζεται από το Ιράν λειτουργεί και ως σιιτικό μουσουλμανικό πολιτικό κόμμα και ως μαχητική ομάδα.
Η Hezbollah κατέχει σημαντική δύναμη, ειδικά στον νότιο Λίβανο, και δραστηριοποιείται κατά μήκος των βόρειων συνόρων του Ισραήλ, όπου οι εντάσεις έχουν δημιουργηθεί από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.


Οι διαφοροποιήσεις

Κάθε ομάδα άξονα έχει διαφορετική σχέση με το Ιράν.
Έχουν επίσης διαφορές μεταξύ τους.
Στη Γάζα, τόσο η Hamas όσο και η Παλαιστινιακή Ισλαμική Jihad - μια μικρότερη, αντίπαλη μαχητική ομάδα που δεν εμπλέκεται στην πολιτική διαδικασία - θεωρούνται μέρος της συμμαχίας.
Σε αντίθεση με τη Hamas, ωστόσο, η Ισλαμική Jihad λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της από την Ισλαμική Δημοκρατία.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η Hamas δεν είναι αντιπρόσωπος του Ιράν με τον τρόπο που είναι η Hezbollah», λέει ο Gattas, ο οποίος είναι επίσης συνεργάτης στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Πολιτικής του Πανεπιστημίυο Κολούμπια και πέρασε δύο δεκαετίες καλύπτοντας την περιοχή ως δημοσιογράφος για το BBC και τους Financial Times. .
«Η Hezbollah έχει γίνει προέκταση της Δύναμης Quds των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν», λέει ο Gattas.
«Η Hamas διατηρεί τη δική της ξεχωριστή ταυτότητα και έχει άλλους υποστηρικτές, εκτός από το Ιράν».
Όμως, παρά τις διαφορές τους, λέει ο Ghattas, τα συμφέροντά τους συχνά συγκλίνουν, όπως συμβαίνει αυτόν τον μήνα.
«Οι ατζέντες τους εξακολουθούν να ευθυγραμμίζονται με μια αντιαμερικανική, αντι-ισραηλινή κοσμοθεωρία και συνεργαζονται κατά καιρούς όταν χρειάζεται», λέει ο Ghattas.

«Ενοποίηση μετώπων» και περισσότερος συντονισμός

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ο ηγέτης της Hezbollah Hassan Nasrallah συναντήθηκε την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2023 με ανώτερους αξιωματούχους της Hamas στη Βηρυτό για να συζητήσουν την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Σε δήλωση μετά τη συνάντηση ανέφερε ότι στόχος τους ήταν να επιτύχουν «μια πραγματική νίκη για την αντίσταση στη Γάζα και την Παλαιστίνη» και να σταματήσουν την «προδοτική και βάναυση επιθετικότητα του Ισραήλ εναντίον του καταπιεσμένου και ακλόνητου λαού μας στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη».
Νωρίτερα φέτος, ο Nasrallah άρχισε να αναφέρεται σε μια «ενότητα μετώπων».
Η ιδέα ήταν ότι αυτές οι ετερόκλητες ομάδες - που επωφελούνται όλες από την υποστήριξη του Ιράν - θα συντονίζονταν στην αντίθεσή τους απέναντι στο Ισραήλ.
Οι ειδικοί λένε ότι υπήρξε περισσότερος διασυνοριακός συντονισμός μεταξύ αυτών των ομάδων τα τελευταία χρόνια, ακόμη και πριν ο Nasrallah το ζητήσει με ρητό τρόπο.
«Τα τελευταία δύο χρόνια, το Ιράν εργάζεται για να συντονίσει τους αντιπροσώπους του σε αυτό που περιγράφει ως «ενοποίηση μετώπων», που περιβάλλει το Ισραήλ σε όλα τα μέτωπα», λέει ο Gattas.
«Είναι μια επιχείρηση πιο συντονισμένη από υλικοτεχνική άποψη, αντί να κάνει κάθε ομάδα το δικό της».
Αυτό περιλαμβάνει τη Hezbollah στον Λίβανο και άλλες, λιγότερο εμπλεκόμενες στον «άξονα» ομάδες, όπως η Hamas στη Γάζα, λέει ο Gattas.
Ο Paul Salem, πρόεδρος του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον, δήλωσε: «Είναι πολύ πιθανό ότι η Hezbollah γνώριζε τον προσχεδιασμό [για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου] και πιθανώς συμμετείχε σε εκπαίδευση και σχεδιασμό με τη Hamas, και όλες αποτελούν μέρος αυτής της ιρανικής ανάπτυξης δυνάμεων ιρανικής επιρροής  στον Λίβανο, στη Συρία, στην Υεμένη, στο Ιράκ και στη Γάζα επίσης».

Πώς η υποστηριζόμενη από το Ιράν συμμαχία μπορεί να επηρεάσει τον πόλεμο

Ο Mohanad Hage Ali, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Middle East Center με έδρα τη Βηρυτό, είπε ότι η «ενότητα των μετώπων» των ομάδων που υποστηρίζονται από το Ιράν είναι «ένα είδος ΝΑΤΟ για μαχητικές ομάδες» στην περιοχή, που απαιτεί συμμάχους οργανώσεις να παρέμβουν και να παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη σε περίπτωση που οποιαδήποτε άλλη ομάδα-μέλος αντιμετωπίσει υπαρξιακή απειλή.
«Θα υποθέσω ότι η Hezbollah θα δυσκολευόταν να μην παρέμβει, αν και παραμένει μια πρόκληση δεδομένου του κόστους της σύγκρουσης και του τι σημαίνει για τον Λίβανο», δήλωσε Hage Ali.
Και η αποτροπή ενός ευρύτερου πολέμου απαιτεί συντονισμό και αυστηρό έλεγχο στο πεδίο της μάχης, λέει ο Ghattas.
«Μεγαλύτερος διασυνοριακός συντονισμός (των δράσεων) επιτρέπει στους Ιρανούς να ελέγχουν αυστηρά την κλιμάκωση και την αποκλιμάκωση», επισήμανε.

www.bankingnews.gr