Το 1938, η οικογένεια Lancellotti πούλησε το «Discobolus» στο ναζιστικό καθεστώς, με την ενθάρρυνση του φασίστα δικτάτορα της Ιταλίας Benito Mussolini
Ένα αρχαίο ρωμαϊκό άγαλμα που βραβεύτηκε από τον Adolf Hitler ως η ενσάρκωση του ιδανικού Άριου άνδρα, αναδύθηκε στο επίκεντρο μιας απίθανης διαμάχης μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας.
Δεκαετίες μετά την επιστροφή του «Discobolus» στην Ιταλία από τα αμερικανικά στρατεύματα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έχουν ξεσπάσει εντάσεις σχετικά με τη μαρμάρινη βάση του 18ου αιώνα πάνω στην οποία βρισκόταν το αριστούργημα όταν πουλήθηκε στην κυβέρνηση του Hitler από μια αριστοκρατική ιταλική οικογένεια το 1938.
Η διαμάχη ξέσπασε όταν ο υπουργός Πολιτισμού της δεξιάς κυβέρνησης της Giorgia Meloni, Gennaro Sangiuliano, δήλωσε στην κρατική τηλεόραση ότι το μαρμάρινο άγαλμα ενός μυώδους αθλητή έτοιμου να ρίξει έναν δίσκο θα επέστρεφε στη Γερμανία μόνο «πάνω από το νεκρό μου σώμα».
Μάλιστα, το Βερολίνο δεν έχει ζητήσει την επιστροφή του αγάλματος.
Αντίθετα, το μουσείο Glyptothek του Μονάχου είχε απαντήσει σε αίτημα του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου της Ιταλίας να επιστρέψει τη βάση του 18ου αιώνα, σημειώνοντας ότι τόσο ο «Discobolus» — όσο και η βάση του — είχαν αγοραστεί νόμιμα από τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ και έτσι τεχνικά παρέμεινε κρατική ιδιοκτησία.
Οργή από την Corriere della Sera
Με βάση αυτή την ανταλλαγή, η εφημερίδα Corriere della Sera έγραψε ένα οργισμένο άρθρο, υποστηρίζοντας ότι η Glyptothek απαιτούσε την επιστροφή του "Discobolus" - κάτι που προκάλεσε το σχόλιο του Sangiuliano.
Το Βερολίνο προσπάθησε να λήξει τη διαμάχη και σε μια συνάντηση αυτή την εβδομάδα, ο γερμανός πρεσβευτής στη Ρώμη διαβεβαίωσε τον Sangiuliano ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν είχε διεκδικήσει το άγαλμα, ούτε θα το έκανε.
Στη συνέχεια, ο Sangiuliano αναγνώρισε ότι «η κυβέρνηση του Βερολίνου δεν ζητά αποζημίωση ή αξίωση για τον δισκοβόλο», αλλά κατηγόρησε τον διευθυντή του μουσείου του Μονάχου για τη διαμάχη και ζήτησε συγγνώμη.
Ο διευθυντής της Glyptothek, Florian Knauss, είπε στους Financial Times ότι ήταν απογοητευμένος από την αναταραχή και ότι η επιστολή του - που γράφτηκε σε συνεννόηση με τις γερμανικές αρχές - είχε παρερμηνευτεί στην Ιταλία.
«Προσπάθησα να εξηγήσω τα προβλήματα με τη λεγόμενη «αποκατάσταση» ενός αντικειμένου που —κατά κάποια άποψη— ανήκει στο μουσείο μας», είπε ο Knauss αναφερόμενος στη βάση.
«Σε κανένα σημείο δεν έχω ζητήσει - ή εμείς - την επιστροφή του γλυπτού».
«Απλώς δεν μου επιτρεπόταν να δώσω κάτι που από νομική άποψη ανήκει στο μουσείο μας», πρόσθεσε.
Η διαμάχη για το «Discobolus» και τη βάση του έρχεται καθώς αρκετές ευρωπαϊκές χώρες εμπλέκονται σε τεταμένες συζητήσεις για την αποκατάσταση της τέχνης - συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων Γλυπτών του Παρθενώνα που ταράζουν τις διμερείς σχέσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδας.
Ωστόσο, το γλυπτό του μυώδους αθλητή που ετοιμάζεται να ρίξει έναν δίσκο - ένα ρωμαϊκό αντίγραφο του δεύτερου αιώνα ενός πολύ παλαιότερου, χαμένου πλέον, αρχαίου ελληνικού μπρούτζου - έχει προκαλέσει από καιρό έντονες διαμάχες.
Ο ρόλος Mussolini
Ανακαλύφθηκε το 1781 στους χώρους της βίλας μιας ρωμαϊκής αριστοκρατικής οικογένειας και τέθηκε προς πώληση το 1937, όταν η οικογένεια περνούσε δύσκολες στιγμές.
Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης προσπαθούσε να αποκτήσει το έργο για δεκαετίες, αλλά και ο Hitler το πόθησε.
Το 1938, η οικογένεια Lancellotti πούλησε το «Discobolus» στο ναζιστικό καθεστώς, με την ενθάρρυνση του φασίστα δικτάτορα της Ιταλίας Benito Mussolini, ο οποίος υπερέβη τις αντιρρήσεις του υπουργού Πολιτισμού και ενέκρινε την εξαγωγή του αγάλματος στη Γερμανία.
Κατέβαλε 5 εκατ. λίρες, συν επιπλέον 1,4 εκατ. λίρες σε εξαγωγικό φόρο.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είπε τότε ότι η συνολική τιμή εξαγοράς ήταν ισοδύναμη με 326.844 δολάρια — η οποία, όταν προσαρμοστεί για τον πληθωρισμό, θα ήταν πάνω από 7 εκατομμύρια δολάρια σήμερα.
Ακόμη και πριν από την αγορά, η αγαπημένη σκηνοθέτις του Hitler, Leni Riefenstahl, είχε παρουσιάσει το «Discobolus» στην προπαγανδιστική της ταινία υψηλού προφίλ του 1938, Olympia — σε ανάμνηση των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου του 1936 — με μια υποβλητική σκηνή στην οποία το μαρμάρινο άγαλμα μεταμορφώνεται στο γλυπτό σώμα ενός πραγματικού Γερμανού αθλητή που ρίχνει έναν δίσκο.
Το γλυπτό τελικά επαναπατρίστηκε στην Ιταλία το 1948 από τις συμμαχικές αρχές που προσπαθούσαν να επιστρέψουν ευρωπαϊκούς θησαυρούς τέχνης που λεηλατήθηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η απόφαση να το επιστραφεί στην Ιταλία ήταν αμφιλεγόμενη -ακόμα και μεταξύ των Αμερικανών αξιωματούχων, ένας από τους οποίους παραιτήθηκε για το θέμα- καθώς το άγαλμα είχε πουληθεί από τους ιδιοκτήτες του στους Ναζί, δεν είχε κλαπεί.
Οι μεταπολεμικές γερμανικές αρχές έγραψαν επιστολές διαμαρτυρίας για την απόφαση στις αρχές των ΗΠΑ, ακόμη και στον Πρόεδρο Harry Truman, αλλά ποτέ δεν υπέβαλαν καμία επίσημη αξίωση για το άγαλμα.
Ο Stéphane Verger, διευθυντής του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου της Ιταλίας, είπε ότι έμεινε έκπληκτος όταν έμαθε από τον Knauss ότι ορισμένες γερμανικές αρχές εξακολουθούν να πιστεύουν ότι το "Discobolus" είχε παρθεί από τη χώρα άδικα, αν και είπε ότι η Glyptothek δεν είχε κάνει λόγο για την επιστροφή του.
«Ήταν απολύτως σαφές ότι δεν ζήτησε πίσω το «Discobolus»», είπε ο Verger.
Ο Verger διαβίβασε την αλληλογραφία στο ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού, ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξασφάλιση της επιστροφής της βάσης.
www.bankingnews.gr
Δεκαετίες μετά την επιστροφή του «Discobolus» στην Ιταλία από τα αμερικανικά στρατεύματα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έχουν ξεσπάσει εντάσεις σχετικά με τη μαρμάρινη βάση του 18ου αιώνα πάνω στην οποία βρισκόταν το αριστούργημα όταν πουλήθηκε στην κυβέρνηση του Hitler από μια αριστοκρατική ιταλική οικογένεια το 1938.
Η διαμάχη ξέσπασε όταν ο υπουργός Πολιτισμού της δεξιάς κυβέρνησης της Giorgia Meloni, Gennaro Sangiuliano, δήλωσε στην κρατική τηλεόραση ότι το μαρμάρινο άγαλμα ενός μυώδους αθλητή έτοιμου να ρίξει έναν δίσκο θα επέστρεφε στη Γερμανία μόνο «πάνω από το νεκρό μου σώμα».
Μάλιστα, το Βερολίνο δεν έχει ζητήσει την επιστροφή του αγάλματος.
Αντίθετα, το μουσείο Glyptothek του Μονάχου είχε απαντήσει σε αίτημα του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου της Ιταλίας να επιστρέψει τη βάση του 18ου αιώνα, σημειώνοντας ότι τόσο ο «Discobolus» — όσο και η βάση του — είχαν αγοραστεί νόμιμα από τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ και έτσι τεχνικά παρέμεινε κρατική ιδιοκτησία.
Οργή από την Corriere della Sera
Με βάση αυτή την ανταλλαγή, η εφημερίδα Corriere della Sera έγραψε ένα οργισμένο άρθρο, υποστηρίζοντας ότι η Glyptothek απαιτούσε την επιστροφή του "Discobolus" - κάτι που προκάλεσε το σχόλιο του Sangiuliano.
Το Βερολίνο προσπάθησε να λήξει τη διαμάχη και σε μια συνάντηση αυτή την εβδομάδα, ο γερμανός πρεσβευτής στη Ρώμη διαβεβαίωσε τον Sangiuliano ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν είχε διεκδικήσει το άγαλμα, ούτε θα το έκανε.
Στη συνέχεια, ο Sangiuliano αναγνώρισε ότι «η κυβέρνηση του Βερολίνου δεν ζητά αποζημίωση ή αξίωση για τον δισκοβόλο», αλλά κατηγόρησε τον διευθυντή του μουσείου του Μονάχου για τη διαμάχη και ζήτησε συγγνώμη.
Ο διευθυντής της Glyptothek, Florian Knauss, είπε στους Financial Times ότι ήταν απογοητευμένος από την αναταραχή και ότι η επιστολή του - που γράφτηκε σε συνεννόηση με τις γερμανικές αρχές - είχε παρερμηνευτεί στην Ιταλία.
«Προσπάθησα να εξηγήσω τα προβλήματα με τη λεγόμενη «αποκατάσταση» ενός αντικειμένου που —κατά κάποια άποψη— ανήκει στο μουσείο μας», είπε ο Knauss αναφερόμενος στη βάση.
«Σε κανένα σημείο δεν έχω ζητήσει - ή εμείς - την επιστροφή του γλυπτού».
«Απλώς δεν μου επιτρεπόταν να δώσω κάτι που από νομική άποψη ανήκει στο μουσείο μας», πρόσθεσε.
Η διαμάχη για το «Discobolus» και τη βάση του έρχεται καθώς αρκετές ευρωπαϊκές χώρες εμπλέκονται σε τεταμένες συζητήσεις για την αποκατάσταση της τέχνης - συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων Γλυπτών του Παρθενώνα που ταράζουν τις διμερείς σχέσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδας.
Ωστόσο, το γλυπτό του μυώδους αθλητή που ετοιμάζεται να ρίξει έναν δίσκο - ένα ρωμαϊκό αντίγραφο του δεύτερου αιώνα ενός πολύ παλαιότερου, χαμένου πλέον, αρχαίου ελληνικού μπρούτζου - έχει προκαλέσει από καιρό έντονες διαμάχες.
Ο ρόλος Mussolini
Ανακαλύφθηκε το 1781 στους χώρους της βίλας μιας ρωμαϊκής αριστοκρατικής οικογένειας και τέθηκε προς πώληση το 1937, όταν η οικογένεια περνούσε δύσκολες στιγμές.
Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης προσπαθούσε να αποκτήσει το έργο για δεκαετίες, αλλά και ο Hitler το πόθησε.
Το 1938, η οικογένεια Lancellotti πούλησε το «Discobolus» στο ναζιστικό καθεστώς, με την ενθάρρυνση του φασίστα δικτάτορα της Ιταλίας Benito Mussolini, ο οποίος υπερέβη τις αντιρρήσεις του υπουργού Πολιτισμού και ενέκρινε την εξαγωγή του αγάλματος στη Γερμανία.
Κατέβαλε 5 εκατ. λίρες, συν επιπλέον 1,4 εκατ. λίρες σε εξαγωγικό φόρο.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είπε τότε ότι η συνολική τιμή εξαγοράς ήταν ισοδύναμη με 326.844 δολάρια — η οποία, όταν προσαρμοστεί για τον πληθωρισμό, θα ήταν πάνω από 7 εκατομμύρια δολάρια σήμερα.
Ακόμη και πριν από την αγορά, η αγαπημένη σκηνοθέτις του Hitler, Leni Riefenstahl, είχε παρουσιάσει το «Discobolus» στην προπαγανδιστική της ταινία υψηλού προφίλ του 1938, Olympia — σε ανάμνηση των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου του 1936 — με μια υποβλητική σκηνή στην οποία το μαρμάρινο άγαλμα μεταμορφώνεται στο γλυπτό σώμα ενός πραγματικού Γερμανού αθλητή που ρίχνει έναν δίσκο.
Το γλυπτό τελικά επαναπατρίστηκε στην Ιταλία το 1948 από τις συμμαχικές αρχές που προσπαθούσαν να επιστρέψουν ευρωπαϊκούς θησαυρούς τέχνης που λεηλατήθηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η απόφαση να το επιστραφεί στην Ιταλία ήταν αμφιλεγόμενη -ακόμα και μεταξύ των Αμερικανών αξιωματούχων, ένας από τους οποίους παραιτήθηκε για το θέμα- καθώς το άγαλμα είχε πουληθεί από τους ιδιοκτήτες του στους Ναζί, δεν είχε κλαπεί.
Οι μεταπολεμικές γερμανικές αρχές έγραψαν επιστολές διαμαρτυρίας για την απόφαση στις αρχές των ΗΠΑ, ακόμη και στον Πρόεδρο Harry Truman, αλλά ποτέ δεν υπέβαλαν καμία επίσημη αξίωση για το άγαλμα.
Ο Stéphane Verger, διευθυντής του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου της Ιταλίας, είπε ότι έμεινε έκπληκτος όταν έμαθε από τον Knauss ότι ορισμένες γερμανικές αρχές εξακολουθούν να πιστεύουν ότι το "Discobolus" είχε παρθεί από τη χώρα άδικα, αν και είπε ότι η Glyptothek δεν είχε κάνει λόγο για την επιστροφή του.
«Ήταν απολύτως σαφές ότι δεν ζήτησε πίσω το «Discobolus»», είπε ο Verger.
Ο Verger διαβίβασε την αλληλογραφία στο ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού, ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξασφάλιση της επιστροφής της βάσης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών