Τι επισημαίνει στο Fortune o Jim Grant, o οικονομολόγος που είχε προβλέψει το 2007 τη φούσκα στην αγορά ακινήτων
Ο Jim Grant παρακολουθεί τις λεπτομέρειες της πολιτικής της Federal Reserve και τις επιπτώσεις της στην οικονομία και τις αγορές στο διάσημο ενημερωτικό δελτίο του, Grant’s Interest Rate Observer, για περισσότερα από 40 χρόνια και μόνο... αρνητικές προβλέψεις έχει να κάνει...
Ο πάντα προσεκτικός και συχνά σθεναρά σκεπτικιστής ιστορικός της Οικονομίας έχει γίνει παγκοσμίως διάσημος με μερικές αρκετά προφητικές προβλέψεις πριν από προηγούμενες οικονομικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Οικονομικής Κρίσης αρχής γεγομένης από το 2007.
Τώρα, σε μια συνέντευξη στο Fortune, ο Grant εκφράζει τους φόβους του ότι μια άλλη πιθανή καταστροφή είναι στον ορίζοντα.
Μετά από περίπου μια δεκαετία σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, υποστηρίζει, η οικονομία των ΗΠΑ ανέπτυξε ένα τεράστιο πρόβλημα χρέους - ένα πρόβλημα που είναι πιθανό να έχει άσχημη εξέλιξη τώρα που τα υψηλότερα επιτόκια είναι εδώ για να μείνουν.
Οι αναπόφευκτες συνέπειες από το τέλος της «εποχής του δωρεάν χρήματος» δεν έχουν γίνει ακόμη πλήρως αισθητές, προειδοποιεί ο Grant.
Η «φούσκα των πάντων» και οι συνέπειές της
Για να κατανοήσουμε τις ανησυχίες του Grant, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω στο 2008, τη χρονιά που πιστεύει ότι η πολιτική της Federal Reserve έγινε εντελώς παράλογη.
Προκειμένου να βοηθήσει την οικονομία να ανακάμψει, η Fed διατήρησε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν και υιοθέτησε μια πολιτική που ονομάζεται ποσοτική χαλάρωση (QE) - όπου αγόραζε κρατικά ομόλογα και ενυπόθηκους τίτλους με την ελπίδα να τονώσει τον δανεισμό και τις επενδύσεις.
Από κοινού, αυτές οι πολιτικές δημιούργησαν αυτό που σήμερα είναι γνωστό στην καθομιλουμένη ως η εποχή του «φθηνού χρήματος», αντλώντας τρισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία με τη μορφή χρέους με χαμηλά επιτόκια.
Ο Grant έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι οι πολιτικές της Fed μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση βοήθησαν στην ανατίναξη μιας «φούσκας των πάντων» στις μετοχές, τα ακίνητα και, καλά, τα πάντα. Και ακόμη και μετά τη δύσκολη χρονιά των μετοχών το 2022, τη διετή επιβράδυνση των ακινήτων και την περιφερειακή τραπεζική κρίση τον Μάρτιο, εξακολουθεί να φοβάται ότι αυτή η φούσκα έχει ξεφουσκώσει μόνο εν μέρει.
Ενώ ο τραπεζικός και ο τομέας των εμπορικών ακινήτων έχουν πληγεί σκληρά από την αύξηση των επιτοκίων, ο μεγαλύτερος φόβος του Grant αφορά τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η εποχή των ζόμπι...
Μετά από χρόνια κατά τα οποία οι εταιρείες (καθώς και οι καταναλωτές και οι κυβερνήσεις) αύξησαν γρήγορα το φορτίο χρέους τους, ο Grant ανησυχεί ότι πολλοί σύντομα δεν θα μπορούν να συνεχίσουν να κουβαλούν αυτό το χρέος.
Με τα σημερινά υψηλά επιτόκια, η αναχρηματοδότηση θα αποτελέσει πρόκληση, ειδικά καθώς η οικονομία επιβραδύνεται.
«Πιστεύω ότι οι συνέπειες των περίπου 10 χρόνων παροιμιωδώς δωρεάν χρημάτων θα πλήξουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές», είπε στο Fortune.
Ο Grand επεσήμανε τις λεγόμενες «εταιρείες ζόμπι» ως ένα παράδειγμα των προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι δανειστές.
Όπως ανέφερε προηγουμένως το Fortune, εκατοντάδες εταιρείες κατάφεραν να παραμείνουν στη ζωή κατά τη διάρκεια της εποχής του ελεύθερου χρήματος χρησιμοποιώντας φτηνό χρέος για να διατηρήσουν λάνθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα.
Αλλά τώρα, πολλές από αυτές τις εταιρείες αντιμετωπίζουν πίεση καθώς η οικονομία επιβραδύνεται και το κόστος δανεισμού αυξάνεται.
Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.
«Θα μπορούσε να είναι ότι η συσσώρευση σφαλμάτων στις συνθήκες δανεισμού και η κατανομή πιστώσεων που προκλήθηκαν από την ανεξέλεγτη παροχή δανεισμού —δηλαδή το καθεστώς επιτοκίου 0%— ήταν μια ανοιχτή πρόσκληση για υπερβολική πίστωση», είπε ο Grant. Fortune, προσθέτοντας ότι «τα περιουσιακά στοιχεία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες αυτού ακόμη».
Tα λανθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα
Αναφέρθηκε στο παράδειγμα της WeWork.
Ο David Trainer, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας επενδυτικών ερευνών New Constructs, προειδοποίησε για χρόνια ότι η συνεργαζόμενη εταιρεία γραφείου κρύβει το ασύμφορο επιχειρηματικό της μοντέλο με φτηνό χρέος κατά την εποχή του «φθηνού χρήματος».
Τώρα, μετά από μια αποτυχημένη IPO, χρόνια σπατάλης της eευστότητας και μια βιασύνη να εισαχθεί στο χρηματιστήριο μέσω μιας εταιρείας ejagor;vn ειδικού σκοπού (SPAC), η WeWork έχει χάσει εκατομμύρια επενδυτές και έχει χρεοκοπήσει, αναγκάζοντας την εταιρεία να εγκαταλείψει τις μισθώσεις και να αφήσει τους δανειστές σε χλωρό κλαρί.
«Η WeWork είναι απλώς η πρώτη από πολλές άλλες ασύμφορες και εταιρείες ‘’zombie’’ που αντιμετωπίζουν πιθανή χρεοκοπία», έγραψε σε σημείωμα του Νοεμβρίου ο αναλυτής της New Constructs, Kyle Guske.
«Καθώς η Fed υιοθετεί ολοένα και περισσότερο μια νοοτροπία «υψηλότερα για περισσότερο διάστημα (όσον αφορά τα επιτόκια)», οι hμέρες του δωρεάν και εύκολου χρήματος φαίνονται στο τέλος.
Ελπίζουμε ότι οι μέρες δισεκατομμυρίων κεφαλαίων που ρίχνονται σε επιχειρήσεις που χάνουν χρήματα με την ελπίδα να εξαπατήσουν ανυποψίαστους ιδιώτες επενδυτές έχουν τελειώσει».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι χρεοκοπίες είναι ήδη σε άνοδο.
Καταγράφηκαν 516 εταιρικές χρεοκοπίες μέχρι τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την S&P Global — περισσότερες από κάθε χρόνο που χρονολογείται από το 2010.
Και οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σχεδόν 30% από έναν χρόνο πριν τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία του ομοσπονδιακού δικαστηρίου.
Τα χρόνια της φούσκας
Ο Grant είναι μόνο ένα από τα πολλά γνωστά ονόματα των οικονομικών που φοβούνται ότι η εποχή του φθηνού χρήματος δημιούργησε στρεβλώσεις στην οικονομία που δεν έχουν ακόμη διορθωθεί.
Ο Mark Spitznagel, ιδρυτής και επικεφαλής επενδύσεων του ιδιωτικού hedge fund Universa Investments, είπε στο Fortune τον Αύγουστο ότι οι πολιτικές της Fed μετά την χρηματοπιστωτική κρίση (και την εποχή της πανδημίας) έχουν δημιουργήσει τη «μεγαλύτερη πιστωτική φούσκα στην ανθρώπινη ιστορία».
«Δεν έχουμε δει ποτέ κάτι τέτοιο σε αυτό το επίπεδο συνολικού χρέους και μόχλευσης στο σύστημα.
Είναι ένα πείραμα», προειδοποίησε.
«Αλλά γνωρίζουμε ότι οι πιστωτικές ‘΄’φούσκες’’ σκάνε.
Δεν ξέρουμε πότε, αλλά ξέρουμε ότι θα συμβεί».
Τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου (subprime)
Ο Grant είναι επίσης γνωστός για τις μάλλον προφητικές προβλέψεις σχετικά με τις προηγούμενες φούσκες της αγοράς.
Πολύ πριν τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου βάλουν στο έδαφος μερικά από τα μακροβιότερα ιδρύματα της Wall Street, ο Grant προειδοποίησε ότι τα πρότυπα στεγαστικών δανείων είχαν γίνει πολύ χαλαρά και ότι το ποσό των στεγαστικών δανείων με ρυθμιζόμενο επιτόκιο στην αγορά κατοικίας έθετε τους Αμερικανούς -και τις τράπεζες- σε κίνδυνο.
Οι φόβοι του Grant μετατράπηκαν στην πραγματικότητα όταν οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν και τα στεγαστικά δάνεια με ρυθμιζόμενο επιτόκιο subprime - τα οποία είχαν τιτλοποιηθεί από κοινού με άλλα περιουσιακά στοιχεία από τις ιδιοφυΐες στη Wall Street - κατέρρευσαν σε χρόνο ρεκόρ, αποτελώντας το…….. καρφί στο φέρετρο της παγκόσμιας οικονομίας.
Η ιστορία λέει: Υψηλότερα (επιτόκια) για πολύ, πολύ περισσότερο
Ο Grant ξεχωρίζει από το πακέτο της Wall Street και από άλλη άποψη: όπου πολλοί γκουρού των επενδύσεων ζητούν από τη Fed να αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια κάποια στιγμή μέσα στο επόμενο έτος ή δύο, ο Grant προβλέπει μια εποχή υψηλότερων επιτοκίων που θα μπορούσε να διαρκέσει ακόμη και μια γενιά.
Ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powell, έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι τα επιτόκια θα πρέπει να παραμείνουν «υψηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα» για να μετριαστεί πραγματικά ο πληθωρισμός.
Ωστόσο, πολλοί ηγέτες της Wall Street, ενθαρρύνονται από την απότομη πτώση του πληθωρισμού από το υψηλό τεσσάρων δεκαετιών του Ιουνίου 2022, πιστεύουν ότι τα κορυφαία επιτόκια είναι ήδη εδώ.
Ο Grant, ωστόσο, κάνει μια ιστορική ανάγνωση της νομισματικής πολιτικής και υποστηρίζει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μακρά περίοδο αυξανόμενων επιτοκίων, με κάποια ενδιάμεσα διαστήματα αστάθειας.
«Η φράση θα ήταν υψηλότερα για…. πολύ, πολύ, πολύ, πολύ περισσότερο – υπό την προυπόθεση ότι το παρελθόν είναι διδακτικό», είπε στο Fortune.
Ο Grant σημείωσε ότι μεταξύ του 1981 και του 2023, εκτός από μερικές σύντομες πτώσεις, τα επιτόκια παρουσίαζαν συνεχώς πτωτική τάση.
Και στα σαράντα χρόνια πριν από αυτό, είχαν ουσιαστικά τάση —και πάλι, με λίγες εξαιρέσεις— προς την αντίθετη κατεύθυνση.
«Είναι η ιστορική τάση, το μοτίβο, ότι τα επιτόκια παρουσιάζουν ανοδικές ή καθοδικές τάσεις σε διαστήματα μεγάλων γενεών», εξήγησε ο Grant, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να έχουμε εισέλθει σε ένα «νέο καθεστώς».
Το σημείο καμπής για τη φάση των 40 ετών…
«Φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε κάποιο σημαντικό σημείο όσον αφορά τα επιτόκια το 2020 και το 2021», πρόσθεσε.
Με βάση την ιστορία, είπε, αυτό το νέο καθεστώς θα πρέπει να διαρκέσει 40 χρόνια.
Ωστόσο, ο Grant διευκρίνισε ότι η άνοδος σρο διάστημα μιας γενιάς πιθανότατα δεν θα είναι μια ευθεία γραμμή.
Εάν προκύψει μια ύφεση, θα μπορούσε να υπάρξει μια «ουσιαστική, αν και προσωρινή, υποχώρηση των επιτοκίων.
Εάν ο Grant έχει δίκιο, αυτό θα σήμαινε μια εποχή χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης, σχετικά υψηλού πληθωρισμού και υψηλών επιτοκίων - ένας συνδυασμός που συχνά αποκαλείται στασιμοπληθωρισμός - μπορεί να βρίσκεται μπροστά μας.
Και αυτό θα μπορούσε ακόμη και να είναι ένα περιβάλλον όπου οι εταιρικές χρεοκοπίες αυξάνονται, με τις χρηματοπιστωτικές αγορές να πληρώνουν ληξιπρόθεσμα το τίμημα της εποχής του φθηνού χρήματος.
Ο ρόλος της τεχνολογίας και η ιστορία που διδάσκει
Οι «ταύροι» της Wall Street υποστηρίζουν ότι η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής προαναγγέλλει μια εποχή επαναστατικής τεχνολογικής προόδου που θα ενισχύσει δραστικά την παραγωγικότητα των εργαζομένων, θα μειώσει τις τιμές για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές ή ακόμη και θα εξυγιάνει τα δημοσιονομικά.
Ο Grant παραδέχτηκε ότι η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να είναι αποπληθωριστική, αλλά δεν είναι σαφές ότι ο τρέχων ρυθμός προόδου είναι αρκετά γρήγορος για να μειώσει σημαντικά τις τιμές.
Κοιτάζοντας πίσω στην ιστορία, σημείωσε ότι υπήρξαν περίοδοι όπου η οικονομία των ΗΠΑ υπέστη ταχεία μεταμόρφωση, αλλά οι τιμές εξακολουθούσαν να αυξάνονται – που σημαίνει ότι η καινοτομία και ο αποπληθωρισμός δεν συμπίπτουν πάντα.
«Δεν ξέρω πώς να συγκρίνω την ένταση της τεχνολογικής προόδου της δεκαετίας του 1930 με τη δεκαετία του 1970», είπε.
«Αλλά και οι δύο εποχές σημαδεύτηκαν από τρομερές βελτιώσεις στην παραγωγική τεχνολογία και η μία παρουσίαζε αποπληθωρισμό και η άλλη ισχυρό πληθωρισμό».
Αν και είναι σίγουρα πιθανό ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να τονώσει τον αποπληθωρισμό, ο Grant είπε ότι δεν το βλέπει τόσο πιθανό.
Ωστόσο, ο βετεράνος οικονομικός ιστορικός ολοκλήρωσε τονίζοντας ότι η ιστορία δεν είναι σχέδιο και οι μετεωρολόγοι πρέπει να είναι ταπεινοί.
«Γνωρίζουμε πόσο πλούσιοι θα ήμασταν όλοι αν το παρελθόν ήταν αξιόπιστος και αληθινός δάσκαλος - ειδικά οι ιστορικοί που… έχουν τόσα λίγα χρήματα», είπε ειρωνικά ο Grant, προσθέτοντας ότι αυτό σημαίνει ότι οι ειδικοί θα πρέπει να «προχωρούν προσεκτικά» στις προβλέψεις.
www.bankingnews.gr
Ο πάντα προσεκτικός και συχνά σθεναρά σκεπτικιστής ιστορικός της Οικονομίας έχει γίνει παγκοσμίως διάσημος με μερικές αρκετά προφητικές προβλέψεις πριν από προηγούμενες οικονομικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Οικονομικής Κρίσης αρχής γεγομένης από το 2007.
Τώρα, σε μια συνέντευξη στο Fortune, ο Grant εκφράζει τους φόβους του ότι μια άλλη πιθανή καταστροφή είναι στον ορίζοντα.
Μετά από περίπου μια δεκαετία σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, υποστηρίζει, η οικονομία των ΗΠΑ ανέπτυξε ένα τεράστιο πρόβλημα χρέους - ένα πρόβλημα που είναι πιθανό να έχει άσχημη εξέλιξη τώρα που τα υψηλότερα επιτόκια είναι εδώ για να μείνουν.
Οι αναπόφευκτες συνέπειες από το τέλος της «εποχής του δωρεάν χρήματος» δεν έχουν γίνει ακόμη πλήρως αισθητές, προειδοποιεί ο Grant.
Η «φούσκα των πάντων» και οι συνέπειές της
Για να κατανοήσουμε τις ανησυχίες του Grant, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω στο 2008, τη χρονιά που πιστεύει ότι η πολιτική της Federal Reserve έγινε εντελώς παράλογη.
Προκειμένου να βοηθήσει την οικονομία να ανακάμψει, η Fed διατήρησε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν και υιοθέτησε μια πολιτική που ονομάζεται ποσοτική χαλάρωση (QE) - όπου αγόραζε κρατικά ομόλογα και ενυπόθηκους τίτλους με την ελπίδα να τονώσει τον δανεισμό και τις επενδύσεις.
Από κοινού, αυτές οι πολιτικές δημιούργησαν αυτό που σήμερα είναι γνωστό στην καθομιλουμένη ως η εποχή του «φθηνού χρήματος», αντλώντας τρισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία με τη μορφή χρέους με χαμηλά επιτόκια.
Ο Grant έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι οι πολιτικές της Fed μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση βοήθησαν στην ανατίναξη μιας «φούσκας των πάντων» στις μετοχές, τα ακίνητα και, καλά, τα πάντα. Και ακόμη και μετά τη δύσκολη χρονιά των μετοχών το 2022, τη διετή επιβράδυνση των ακινήτων και την περιφερειακή τραπεζική κρίση τον Μάρτιο, εξακολουθεί να φοβάται ότι αυτή η φούσκα έχει ξεφουσκώσει μόνο εν μέρει.
Ενώ ο τραπεζικός και ο τομέας των εμπορικών ακινήτων έχουν πληγεί σκληρά από την αύξηση των επιτοκίων, ο μεγαλύτερος φόβος του Grant αφορά τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η εποχή των ζόμπι...
Μετά από χρόνια κατά τα οποία οι εταιρείες (καθώς και οι καταναλωτές και οι κυβερνήσεις) αύξησαν γρήγορα το φορτίο χρέους τους, ο Grant ανησυχεί ότι πολλοί σύντομα δεν θα μπορούν να συνεχίσουν να κουβαλούν αυτό το χρέος.
Με τα σημερινά υψηλά επιτόκια, η αναχρηματοδότηση θα αποτελέσει πρόκληση, ειδικά καθώς η οικονομία επιβραδύνεται.
«Πιστεύω ότι οι συνέπειες των περίπου 10 χρόνων παροιμιωδώς δωρεάν χρημάτων θα πλήξουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές», είπε στο Fortune.
Ο Grand επεσήμανε τις λεγόμενες «εταιρείες ζόμπι» ως ένα παράδειγμα των προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι δανειστές.
Όπως ανέφερε προηγουμένως το Fortune, εκατοντάδες εταιρείες κατάφεραν να παραμείνουν στη ζωή κατά τη διάρκεια της εποχής του ελεύθερου χρήματος χρησιμοποιώντας φτηνό χρέος για να διατηρήσουν λάνθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα.
Αλλά τώρα, πολλές από αυτές τις εταιρείες αντιμετωπίζουν πίεση καθώς η οικονομία επιβραδύνεται και το κόστος δανεισμού αυξάνεται.
Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.
«Θα μπορούσε να είναι ότι η συσσώρευση σφαλμάτων στις συνθήκες δανεισμού και η κατανομή πιστώσεων που προκλήθηκαν από την ανεξέλεγτη παροχή δανεισμού —δηλαδή το καθεστώς επιτοκίου 0%— ήταν μια ανοιχτή πρόσκληση για υπερβολική πίστωση», είπε ο Grant. Fortune, προσθέτοντας ότι «τα περιουσιακά στοιχεία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες αυτού ακόμη».
Tα λανθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα
Αναφέρθηκε στο παράδειγμα της WeWork.
Ο David Trainer, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας επενδυτικών ερευνών New Constructs, προειδοποίησε για χρόνια ότι η συνεργαζόμενη εταιρεία γραφείου κρύβει το ασύμφορο επιχειρηματικό της μοντέλο με φτηνό χρέος κατά την εποχή του «φθηνού χρήματος».
Τώρα, μετά από μια αποτυχημένη IPO, χρόνια σπατάλης της eευστότητας και μια βιασύνη να εισαχθεί στο χρηματιστήριο μέσω μιας εταιρείας ejagor;vn ειδικού σκοπού (SPAC), η WeWork έχει χάσει εκατομμύρια επενδυτές και έχει χρεοκοπήσει, αναγκάζοντας την εταιρεία να εγκαταλείψει τις μισθώσεις και να αφήσει τους δανειστές σε χλωρό κλαρί.
«Η WeWork είναι απλώς η πρώτη από πολλές άλλες ασύμφορες και εταιρείες ‘’zombie’’ που αντιμετωπίζουν πιθανή χρεοκοπία», έγραψε σε σημείωμα του Νοεμβρίου ο αναλυτής της New Constructs, Kyle Guske.
«Καθώς η Fed υιοθετεί ολοένα και περισσότερο μια νοοτροπία «υψηλότερα για περισσότερο διάστημα (όσον αφορά τα επιτόκια)», οι hμέρες του δωρεάν και εύκολου χρήματος φαίνονται στο τέλος.
Ελπίζουμε ότι οι μέρες δισεκατομμυρίων κεφαλαίων που ρίχνονται σε επιχειρήσεις που χάνουν χρήματα με την ελπίδα να εξαπατήσουν ανυποψίαστους ιδιώτες επενδυτές έχουν τελειώσει».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι χρεοκοπίες είναι ήδη σε άνοδο.
Καταγράφηκαν 516 εταιρικές χρεοκοπίες μέχρι τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την S&P Global — περισσότερες από κάθε χρόνο που χρονολογείται από το 2010.
Και οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σχεδόν 30% από έναν χρόνο πριν τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία του ομοσπονδιακού δικαστηρίου.
Τα χρόνια της φούσκας
Ο Grant είναι μόνο ένα από τα πολλά γνωστά ονόματα των οικονομικών που φοβούνται ότι η εποχή του φθηνού χρήματος δημιούργησε στρεβλώσεις στην οικονομία που δεν έχουν ακόμη διορθωθεί.
Ο Mark Spitznagel, ιδρυτής και επικεφαλής επενδύσεων του ιδιωτικού hedge fund Universa Investments, είπε στο Fortune τον Αύγουστο ότι οι πολιτικές της Fed μετά την χρηματοπιστωτική κρίση (και την εποχή της πανδημίας) έχουν δημιουργήσει τη «μεγαλύτερη πιστωτική φούσκα στην ανθρώπινη ιστορία».
«Δεν έχουμε δει ποτέ κάτι τέτοιο σε αυτό το επίπεδο συνολικού χρέους και μόχλευσης στο σύστημα.
Είναι ένα πείραμα», προειδοποίησε.
«Αλλά γνωρίζουμε ότι οι πιστωτικές ‘΄’φούσκες’’ σκάνε.
Δεν ξέρουμε πότε, αλλά ξέρουμε ότι θα συμβεί».
Τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου (subprime)
Ο Grant είναι επίσης γνωστός για τις μάλλον προφητικές προβλέψεις σχετικά με τις προηγούμενες φούσκες της αγοράς.
Πολύ πριν τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου βάλουν στο έδαφος μερικά από τα μακροβιότερα ιδρύματα της Wall Street, ο Grant προειδοποίησε ότι τα πρότυπα στεγαστικών δανείων είχαν γίνει πολύ χαλαρά και ότι το ποσό των στεγαστικών δανείων με ρυθμιζόμενο επιτόκιο στην αγορά κατοικίας έθετε τους Αμερικανούς -και τις τράπεζες- σε κίνδυνο.
Οι φόβοι του Grant μετατράπηκαν στην πραγματικότητα όταν οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν και τα στεγαστικά δάνεια με ρυθμιζόμενο επιτόκιο subprime - τα οποία είχαν τιτλοποιηθεί από κοινού με άλλα περιουσιακά στοιχεία από τις ιδιοφυΐες στη Wall Street - κατέρρευσαν σε χρόνο ρεκόρ, αποτελώντας το…….. καρφί στο φέρετρο της παγκόσμιας οικονομίας.
Η ιστορία λέει: Υψηλότερα (επιτόκια) για πολύ, πολύ περισσότερο
Ο Grant ξεχωρίζει από το πακέτο της Wall Street και από άλλη άποψη: όπου πολλοί γκουρού των επενδύσεων ζητούν από τη Fed να αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια κάποια στιγμή μέσα στο επόμενο έτος ή δύο, ο Grant προβλέπει μια εποχή υψηλότερων επιτοκίων που θα μπορούσε να διαρκέσει ακόμη και μια γενιά.
Ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powell, έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι τα επιτόκια θα πρέπει να παραμείνουν «υψηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα» για να μετριαστεί πραγματικά ο πληθωρισμός.
Ωστόσο, πολλοί ηγέτες της Wall Street, ενθαρρύνονται από την απότομη πτώση του πληθωρισμού από το υψηλό τεσσάρων δεκαετιών του Ιουνίου 2022, πιστεύουν ότι τα κορυφαία επιτόκια είναι ήδη εδώ.
Ο Grant, ωστόσο, κάνει μια ιστορική ανάγνωση της νομισματικής πολιτικής και υποστηρίζει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μακρά περίοδο αυξανόμενων επιτοκίων, με κάποια ενδιάμεσα διαστήματα αστάθειας.
«Η φράση θα ήταν υψηλότερα για…. πολύ, πολύ, πολύ, πολύ περισσότερο – υπό την προυπόθεση ότι το παρελθόν είναι διδακτικό», είπε στο Fortune.
Ο Grant σημείωσε ότι μεταξύ του 1981 και του 2023, εκτός από μερικές σύντομες πτώσεις, τα επιτόκια παρουσίαζαν συνεχώς πτωτική τάση.
Και στα σαράντα χρόνια πριν από αυτό, είχαν ουσιαστικά τάση —και πάλι, με λίγες εξαιρέσεις— προς την αντίθετη κατεύθυνση.
«Είναι η ιστορική τάση, το μοτίβο, ότι τα επιτόκια παρουσιάζουν ανοδικές ή καθοδικές τάσεις σε διαστήματα μεγάλων γενεών», εξήγησε ο Grant, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να έχουμε εισέλθει σε ένα «νέο καθεστώς».
Το σημείο καμπής για τη φάση των 40 ετών…
«Φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε κάποιο σημαντικό σημείο όσον αφορά τα επιτόκια το 2020 και το 2021», πρόσθεσε.
Με βάση την ιστορία, είπε, αυτό το νέο καθεστώς θα πρέπει να διαρκέσει 40 χρόνια.
Ωστόσο, ο Grant διευκρίνισε ότι η άνοδος σρο διάστημα μιας γενιάς πιθανότατα δεν θα είναι μια ευθεία γραμμή.
Εάν προκύψει μια ύφεση, θα μπορούσε να υπάρξει μια «ουσιαστική, αν και προσωρινή, υποχώρηση των επιτοκίων.
Εάν ο Grant έχει δίκιο, αυτό θα σήμαινε μια εποχή χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης, σχετικά υψηλού πληθωρισμού και υψηλών επιτοκίων - ένας συνδυασμός που συχνά αποκαλείται στασιμοπληθωρισμός - μπορεί να βρίσκεται μπροστά μας.
Και αυτό θα μπορούσε ακόμη και να είναι ένα περιβάλλον όπου οι εταιρικές χρεοκοπίες αυξάνονται, με τις χρηματοπιστωτικές αγορές να πληρώνουν ληξιπρόθεσμα το τίμημα της εποχής του φθηνού χρήματος.
Ο ρόλος της τεχνολογίας και η ιστορία που διδάσκει
Οι «ταύροι» της Wall Street υποστηρίζουν ότι η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής προαναγγέλλει μια εποχή επαναστατικής τεχνολογικής προόδου που θα ενισχύσει δραστικά την παραγωγικότητα των εργαζομένων, θα μειώσει τις τιμές για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές ή ακόμη και θα εξυγιάνει τα δημοσιονομικά.
Ο Grant παραδέχτηκε ότι η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να είναι αποπληθωριστική, αλλά δεν είναι σαφές ότι ο τρέχων ρυθμός προόδου είναι αρκετά γρήγορος για να μειώσει σημαντικά τις τιμές.
Κοιτάζοντας πίσω στην ιστορία, σημείωσε ότι υπήρξαν περίοδοι όπου η οικονομία των ΗΠΑ υπέστη ταχεία μεταμόρφωση, αλλά οι τιμές εξακολουθούσαν να αυξάνονται – που σημαίνει ότι η καινοτομία και ο αποπληθωρισμός δεν συμπίπτουν πάντα.
«Δεν ξέρω πώς να συγκρίνω την ένταση της τεχνολογικής προόδου της δεκαετίας του 1930 με τη δεκαετία του 1970», είπε.
«Αλλά και οι δύο εποχές σημαδεύτηκαν από τρομερές βελτιώσεις στην παραγωγική τεχνολογία και η μία παρουσίαζε αποπληθωρισμό και η άλλη ισχυρό πληθωρισμό».
Αν και είναι σίγουρα πιθανό ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να τονώσει τον αποπληθωρισμό, ο Grant είπε ότι δεν το βλέπει τόσο πιθανό.
Ωστόσο, ο βετεράνος οικονομικός ιστορικός ολοκλήρωσε τονίζοντας ότι η ιστορία δεν είναι σχέδιο και οι μετεωρολόγοι πρέπει να είναι ταπεινοί.
«Γνωρίζουμε πόσο πλούσιοι θα ήμασταν όλοι αν το παρελθόν ήταν αξιόπιστος και αληθινός δάσκαλος - ειδικά οι ιστορικοί που… έχουν τόσα λίγα χρήματα», είπε ειρωνικά ο Grant, προσθέτοντας ότι αυτό σημαίνει ότι οι ειδικοί θα πρέπει να «προχωρούν προσεκτικά» στις προβλέψεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών