Summers: Mην πανηγυρίζετε, έρχεται σκληρή προσγείωση - Fed σαν να λέμε... Μαντείο Δελφών και Trump σαν να λέμε... Mussolini

Ο Larry Summers, πρώην πρόεδρος του Harvard, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και νέο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του OpenAI, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους της εποχής μας.
Αποκαλυπτόμενος στους Financial Times, μίλησε για την κατάσταση της οικονομίας των ΗΠΑ, τη «σωστή νομισματική πολιτική», το μέλλον της καμπύλης Phillips, τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγικότητα, αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις μιας δεύτερης προεδρίας Trump.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την οικονομία των ΗΠΑ αλλά και παγκοσμίως (ως γνωστόν, όταν βήχει η Αμερική, ο κόσμος παθαίνει πνευμονία), σύμφωνα με τον Summers, «Νομίζω ότι είναι πρόωρο να κρίνουμε ότι προσγειωθήκαμε ήπια, γιατί, αν κοιτάξετε τους πληθωριστικούς δείκτες, ορισμένοι από αυτούς εξακολουθούν να ξεπερνούν το 2%.
Εφόσον ο πληθωρισμός είναι επί του παρόντος στο 2%, μπορεί να ανέβει ξανά.
Επίσης, δεν είναι σαφές πως η προσγείωση ήταν ήπια, με την έννοια ότι υπάρχει ποικιλία προβλημάτων: μείωση των πιστωτικών ροών, ανεστραμμένες καμπύλες απόδοσης, πτυχές της συμπεριφοράς των καταναλωτών, αυξανόμενες ενδείξεις πιστωτικών πιέσεων…
Όλα αυτά αυξάνουν την πιθανότητα η προσγείωση να μην είναι ήπια – αν μπορούμε να μιλάμε για κάτι τέτοιο».
Με άλλα λόγια, μπορεί να προσγειωθούμε στα μαλακά, αλλά μπορεί να τύχουμε και μιας σκληρής προσγείωσης αν υπάρξει πτήση πάνω από τα εσκαμμένα.
Ειρήσθω εν παρόδω, με τον όρο ήπια προσγείωση εννοούμε μια περίοδο κατά την οποία έχουμε πληθωρισμό πάνω από 4% και ανεργία κάτω από 4%, και βγαίνουμε από αυτή την κατάσταση χωρίς ύφεση - αυτό είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες και για το οποίο υπάρχει πολύ μικρό προηγούμενο στον βιομηχανικό κόσμο.
Και σίγουρα είναι μια πιθανότητα – αλλά μάλλον πόρρω απέχει από αυτό το οποίο θα συμβεί…
Ο Summers είχε από νωρίς συγκρίνει τα πακέτα ελάφρυνσης που δόθηκαν επί Covid με την εμπειρία του πολέμου στο Βιετνάμ.
Τότε είχε μιλήσει για το πώς ο πληθωρισμός είχε αυξηθεί μεταξύ 1966 και 1969 και στη συνέχεια εδραιώθηκε.
Πίσω στο παρόν, η δημοσιονομική επέκταση μειώθηκε σημαντικά μεταξύ 2021 και 2022.
Και η Fed το 2022 αύξησε πολύ απότομα τα επιτόκια, με τρόπο που δεν συνέβη κατά την περίοδο του Βιετνάμ.
«Πιστεύω λοιπόν ότι, κατά ειρωνικό τρόπο, εάν η ομάδα των οικονομολόγων που υποστηρίζει πως ο πληθωρισμός είναι παροδικό φαινόμενο δικαιωθεί, αυτό θα οφείλεται στο ότι δεν ελήφθησαν υπόψη οι συμβουλές τους.
Αντίθετα, θα δικαιωθούν… επειδή η Fed κινήθηκε αρκετά δυνατά και σε βαθμό τέτοιο που δεν επετράπη στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό να εδραιωθούν.
Και νομίζω ότι αυτό θα είναι το μάθημα: ότι μια αποφασιστική Fed μπορεί να είναι εκπληκτικά αποτελεσματική σε ό,τι αφορά τη συγκράτηση του πληθωρισμού μέσω της επίδρασής του στις προσδοκίες, και όχι η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ποσοτικής χαλάρωσης» σημειώνει ο Summers.

«Πώς θα το έκανα»

«Νομίζω ότι η Fed έχει κάνει στον εαυτό της σημαντική ζημιά δίνοντας τόση έμφαση στο guidance και τη διαφάνεια.
Προτιμώ την προσέγγιση Volcker/Greenspan, θα αντιμετώπιζα τη Fed σαν να ήταν το Μαντείο των Δελφών.
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τους ιερείς του μαντείου παντογνώστες και παντοδύναμους, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα από τα δύο.
Οι χρησμοί ήταν ασαφείς και προφορικοί, γιατί ήταν αδύνατο να είναι συγκεκριμένοι χωρίς να κάνουν συχνά λάθος.
Έτσι δεν μπορούσε κανείς να κρίνει την αξιοπιστία του μαντείου.
Πιστεύω λοιπόν ότι η Fed είχε μια προβληματική προσέγγιση στις χρηματοοικονομικές επικοινωνίες» ανέφερε ο Summers, υπενθυμίζοντας πως τόσο δηλώσεις του Mario Draghi όσο («ό,τι χρειαστεί») όσο και του Bob Rubin («το ισχυρό δολάριο είναι προς το εθνικό συμφέρον») ήταν προφορικές και γενικές…
«Επομένως, θα προσπαθούσα να μην περιορίζομαι ουσιαστικά σε κανένα σύνολο προβλέψεων.
Από την άλλη, θα αναζητούσα ενδείξεις αλλά κυρίως σαφείς αποδείξεις ότι ο πληθωρισμός μειώνεται…
Σε κάθε περίπτωση, η τρέχουσα άποψη της αγοράς, ότι θα έχουμε ήπια προσγείωση και ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια κατά 100 μονάδες βάσης (bp) το επόμενο έτος με εντυπωσιάζει, αλλά δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των προσδοκιών μου.
Μπορεί να μην έχουμε ύφεση, οπότε μάλλον αμφιβάλλω ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια κατά 100 bp, ή μπορεί να έχουμε ύφεση, οπότε η Fed θα μειώσει τα επιτόκια περισσότερο από 100 bp».

«Η καμπύλη Phillips»

Σε ό,τι αφορά την καμπύλη Phillips, o Summers επισημαίνει: «Κατ’ αρχάς, σημαντικό μέρος της αύξησης του πληθωρισμού ήταν παροδικό.
Επομένως, το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής από το 7% στο 2% (σ.σ. του πληθωρισμού) δεν υλοποιούνταν με αύξηση της ανεργίας.
Νομίζω ότι υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με το πόσο έχει αποπληθωριστεί η οικονομία και είναι δίκαιο να πούμε ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.
Και νομίζω ότι ο συντελεστής καμπύλης Phillips φαίνεται μικρός.
Επομένως, σίγουρα δεν διανύουμε μια ένδοξη περίοδο για τη θεωρία της καμπύλης Phillips σε καμία από τις μορφές της.
Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι έχουμε κάποια ικανοποιητική εναλλακτική θεωρία.
Η θεωρία από την οποία έλκονται πολλοί οικονομολόγοι είναι ότι η καμπύλη Phillips είναι βασικά επίπεδη, ο πληθωρισμός καθορίζεται από τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό καθορίζονται από τους ανθρώπους που διαμορφώνουν τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.
Και αυτό μοιάζει λίγο με τη θεωρία ότι οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από το σύμπαν λόγω της τροχιακής δύναμης.
Είναι μάλλον μια θεωρία ονοματοδοσίας παρά μια πραγματική θεωρία.
Συνεπώς, νομίζω ότι η θεωρία του πληθωρισμού βρίσκεται σε… αταξία, τόσο λόγω των προβλημάτων της καμπύλης Phillips όσο και επειδή δεν έχουμε πειστικό διάδοχο της θεωρίας μονεταριστικού τύπου.
Η μονεταριστική θεωρία αναφέρει ότι το επίπεδο τιμών έχει να κάνει με την ποσότητα των χρημάτων έναντι της ποσότητας των αγαθών.
Αλλά τώρα που τα χρήματα πληρώνουν τόκους, ποια είναι η ονομαστική ποσότητα που διαιρείται με μια πραγματική ποσότητα και καθορίζει το επίπεδο τιμών δεν είναι σαφές».

Τεχνητή νοημοσύνη…

Ερωτώμενος για την επενέργεια της τεχνητής νοημοσύνης στην οικονομία, ο Summers είπε πως την πρώτη φορά που άκουσε ότι οι υπολογιστές θα μεταμορφώσουν τον κόσμο ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής
Ωστόσο, ο αντίκτυπος των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην αγορά εργασίας διεφάνη 15 χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του 1990.
Είναι σημαντικό να θυμάστε σε σχέση με την τεχνολογία ότι υπάρχει ένα είδος καμπύλης J παραγωγικότητας.
Σκεφτείτε τα αυτόνομα οχήματα. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εργάζονται πάνω τους.
Και μέχρι στιγμής δεν έχει αντικατασταθεί ούτε ένας οδηγός.
«Μένει να δούμε πόσο μεταμορφωτική θα είναι η τεχνητή νοημοσύνη για τη μακροοικονομία τα επόμενα χρόνια.
Νομίζω ότι ο αντίκτυπος, ανεξαρτήτως του πότε, θα είναι πολύ βαθύς» ανέφερε ο οικονομολόγος.

Για Trump…

«Αν κοιτάξετε τους πολλαπλασιαστές αποτίμησης που σχετίζονται με οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο, έχουν να κάνουν με τη βασική ασφάλεια των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και την ικανότητα να βασίζονται στο κράτος δικαίου.
Και αυτό είναι ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό μιας οικονομίας όπως αυτή των ΗΠΑ.
Αλλά όταν έχεις έναν πρόεδρο που αμφισβητεί τα αποτελέσματα των εκλογών και καυχιέται για το τι θα μπορούσε να κάνει σε μια μέρα ως δικτάτορας, δεν είναι κάτι στο οποίο μπορεί κανείς να βασιστεί.
Ο Trump είναι μια βαθιά απειλή για τη μακροπρόθεσμη ευημερία μας, και επομένως τις βραχυπρόθεσμες τιμές των περιουσιακών στοιχείων, την οικονομική συμπεριφορά, τις προσλήψεις, τις επενδύσεις και οτιδήποτε άλλο.
Ένας ηγέτης τύπου Peron ή Mussolini μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στις αγορές και σε ορισμένες οικονομικές μεταβλητές για ορισμένα διαστήματα.
Αλλά νομίζω ότι είναι λάθος να μην ανησυχούμε υπερβολικά για τις μεσοπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές μιας κυβέρνησης αυτού του είδους.
Δεν αισθάνομαι ασφαλής αναλογιζόμενος την προοπτική μιας προεδρίας Trump.
Νομίζω ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να είναι εξαιρετικά καταστροφική.
Η καταστροφικότητά του δεν θα έχει τη μορφή μιας αύξηησης επιτοκίων κατά 100 μονάδες βάσης.
Αλλά θα πάρει τη μορφή της καταστροφής του ιστού του κράτους δικαίου, που είναι ο αέρας που αναπνέει ο καπιταλισμός».

www.bankingnews.gr