Όταν πρόκειται να οραματιστούμε ένα μέλλον με λιγότερη Αμερική, το ευρωπαϊκό μπλοκ είναι βαθιά διχασμένο
Καθώς οι Αμερικανοί ψηφοφόροι των ΗΠΑ επιλέγουν τον επόμενο πρόεδρο τους, οι Ευρωπαίοι περιμένουν με αγωνία να δουν αν ο νικητής θα είναι ο Donald Trump - εφιάλτης για πολλούς - ή η Kamala Harris, η οποία θεωρείται πολύ καλύτερη όσον αφορά τις διατλαντικές σχέσεις.
Σύμφωνα με τη συμβουλή ενός Ευρω- αμερικανού, την οποία επικαλείται το Politico, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ανησυχούν λιγότερο για την προεδρία των ΗΠΑ και περισσότερο για το πώς η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει μόνη της στην επικίνδυνη παγκόσμια σκηνή.
«Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη μειώνεται τα τελευταία 30 χρόνια.
Και κανένας από τους δύο υποψήφιους δεν πρόκειται να επαναφέρει το αποκορύφωμα των σχέσεων ΗΠΑ – Ευρώπης, όπως συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 1990» επισημαίνει το δημοσίευμα.
Σημαντικό το διακύβευμα
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι εκλογές δεν θα επηρεάσουν την Ευρώπη.
Σύμφωνα με το Politico, ο ένας υποψήφιος είναι θαυμαστής του Vladimir Putin που θέλει να επιβάλει δασμούς 100% σε ευρωπαϊκά αγαθά και υπόσχεται να βάλει τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία την επομένη της εκλογής του.
Οι απειλές του για απομάκρυνση της Ουάσιγκτον θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, επειδή, αυτή τη φορά πιθανότατα, δεν θα υπάρχει κανείς από το «Βαθύ Κράτος» να συγκρατήσει τον Trump.
Αντίθετα, η Harris υπόσχεται ότι θα δώσει συνέχεια στον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, έχοντας μάλιστα ως σύμβουλο, τον Phil Gordon, στον οποίο η Ευρώπη εναποθέτει μεγάλες ελπίδες.
Η μεγάλη εικόνα
Αλλά αν κάνεις ένα βήμα πίσω, η μεγαλύτερη εικόνα είναι η εξής: η Ευρώπη απλώς δεν είναι τόσο σημαντική για την Ουάσιγκτον όσο ήταν κάποτε.
Γερασμένη και συρρικνωμένη, αλλεργική στην πολιτική εξουσίας, διασπασμένη και με απέχθεια σε κινδύνους, η Ευρώπη δεν προκαλεί πια συμπάθεια στους Αμερικανούς αλλά μια χλευαστική περιφρόνηση -, είναι ένα μέρος ωραίο για διακοπές και τίποτα περισσότερο.
Επίσης, δεν βοηθά και το γεγονός ότι το χάσμα απόδοσης μεταξύ της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας διευρύνεται αδυσώπητα, προς όφελος της Αμερικής.
Η διακυβέρνηση Biden
Όσοι πιστεύουν ακόμα στη διατλαντική σχέση, επισημαίνουν ότι οι σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ ήταν καλές υπό τη διακυβέρνηση του προέδρου Biden.
Η υποστήριξη του προς την Ουκρανία (συμπεριλαμβανομένου ενός δανείου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα) ήταν σταθερή, ακόμα και αν δεν ικανοποιεί τους πιο «επιθετικούς».
Η κυβέρνησή του, μέσω του Συμβούλου εθνικής ασφάλειας Jake Sullivan, έχει δημιουργήσει στενές σχέσεις με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen.
«Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία νομίζω ότι οι ΗΠΑ ασχολούνται πιο παθιασμένα με την Ευρώπη από ό,τι τα τελευταία 70 χρόνια», έγραψε ο Whit Stillman, ένας Αμερικανός σκηνοθέτης που έχει περάσει μεγάλο μέρος της καριέρας του στην Ευρώπη.
Ο τελευταίος του Ψυχρού Πολέμου
Σύμφωνα με το Politico, o Biden είναι βέβαιο ότι θα είναι ο τελευταίος πρόεδρος του Ψυχρού Πολέμου της Αμερικής.
Μετά από αυτόν, ακολουθεί μια γενιά πολιτικών που δεν πιστεύει ότι η Ρωσία αποτελεί βασική απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ ή έχουν μια πολύ συρρικνωμένη αίσθηση του ρόλου της Ουάσιγκτον στον κόσμο.
Ακόμα όμως και ο Biden έβαλε πρώτα τις ΗΠΑ όταν τέθηκε ζήτημα στην περιοχή του Ινδικού – Ειρηνικού.
Τότε που κάτω από τη μύτη της Γαλλίας σύναψε μια σημαντική σύμβαση κατασκευής υποβρυχίων στο πλαίσιο της AUKUS, κίνηση που προκάλεσε την οργή του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron.
Όπως λέει το Politico, στο παρασκήνιο οι Γάλλοι είναι ξεκάθαροι για το πώς βλέπουν οι ΗΠΑ την Ευρώπη.
«Δεν είναι εχθρότητα.
Είναι αδιαφορία, και μερικές φορές αυτό είναι χειρότερο» λέει διπλωμάτης.
Ιστορική αναδρομή
Για να καταλάβει κανείς πόσο έχουν ήδη αλλάξει τα πράγματα, είναι χρήσιμο (ή μαζοχιστικό) να κοιτάξουμε πίσω στις μέρες που το πρότυπο της Pax Americana βρισκόταν στην υψηλότερη και πιο περήφανη θέση του στον ευρωπαϊκό ουρανό, ή την ημέρα που το «Peak America» επιτεύχθηκε.
Η ημερομηνία ήταν 6 Ιουνίου 1994.
Οι σύμμαχοι της Αμερικής είχαν συγκεντρωθεί στη βόρεια Γαλλία για να γιορτάσουν την 50ή επέτειο της D-Day.
Ο Bill Clinton ήταν ο πρωταγωνιστής του show.
Οι ΗΠΑ είχαν κερδίσει τον Ψυχρό Πόλεμο, απλώνονταν σε όλο το δυτικό ευρασιατικό έδαφος, στρατιωτικά δεν είχαν αντίπαλο, αλλά εξακολουθούσαν να διαθέτουν περισσότερους από 120.000 στρατιώτες.
Λίγα χρόνια αργότερα οι ΗΠΑ απηύθυναν κάλεσμα και αμέσως 40 έθνη, συμπεριλαμβανομένων πολλών ευρωπαϊκών, εντάχθηκαν στην Επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου».
Στο μέτωπο της διπλωματίας, ο Richard Holbrooke επισκίαζε το Βερολίνο από την πρεσβεία των ΗΠΑ, ενώ και πολιτιστικά ήταν μια διαφορετική εποχή.
Η Dream Team, με τους αστέρες του ΝΒΑ Michael Jordan, Charles Barkley και Larry Bird είχαν πάρει το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992, η EuroDisney - ένα είδος αμερικανικής αποικίας στα περίχωρα του Παρισιού - είχε μόλις ανοίξει ενώ τα αμερικανικά ΜΜΕ, από την Herald Tribune μέχρι τη Wall Street Journal Europe, εξακολουθούσαν να είναι μεγάλες και να έχουν δυναμική παρουσία στην ευρωπαϊκή ζωή.
Η σύγκριση με το σήμερα
«Ας συγκρίνουμε την κατάσταση των πραγμάτων σήμερα.
Οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει ή μειώσει το ευρωπαϊκό τους αποτύπωμα σε σχεδόν κάθε τομέα εκτός από ένα - την ψηφιακή σφαίρα, όπου οι αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας όπως το Facebook και το X κυριαρχούν λίγο πολύ στις οθόνες μας, χωρίς ωστόσο να έχουν κάποια αίγλη…
Ο αριθμός των στρατευμάτων είναι κάτω από 100.000, παρά τον «θερμό πόλεμο» στο κατώφλι του ΝΑΤΟ.
Οι Αμερικανοί διπλωμάτες στην Ευρώπη, με εξαίρεση τον David Pressman στην Ουγγαρία ή την Bridget Brink στην Ουκρανία, είναι… δειλά πλάσματα που περπατούν απαλά και δεν κουβαλούν κανένα ραβδί.
Η Herald Tribune έχει φύγει εδώ και καιρό ενώ η Wall Street Journal έχει αποσυρθεί στα αγκυροβόλια στο Μανχάταν.
Ακόμη και οι τεχνολογικοί γίγαντες κάνουν δεύτερες σκέψεις.
Έχοντας αναπτύξει εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης επόμενης γενιάς για τους καταναλωτές, έχουν αποφασίσει σε μεγάλο βαθμό να μην τα διαθέσουν στους Ευρωπαίους χρήστες.
Ο κίνδυνος να παραβιάσουν τον ευρωπαϊκό νόμο AI είναι πολύ μεγάλος.
Ή ίσως απλά δεν τους ενδιαφέρει» επισημαίνει το δημοσίευμα.
Η ελίτ της Ουάσινγκτον
Για τον Jérémie Gallon, έναν Γάλλο που εργάστηκε στην Ουάσιγκτον και έγραψε μια βιογραφία του Henry Kissinger, η εξασθένιση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την Ευρώπη δεν είναι κάτι κακό, από μόνο του.
Αλλά είναι, κατά την άποψή του, ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός που συνδέεται με έναν κύκλο εργασιών στην ελίτ της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον.
«Υπήρχε μια ολόκληρη γενιά ανώτερων αξιωματούχων που είχαν οργανικούς δεσμούς με την Ευρώπη, είτε επειδή οι γονείς τους μετανάστευσαν είτε επειδή ήταν πρόσφυγες από την Ευρώπη.
Ο Kissinger, ο Brzezinski, η Albright.
Ήταν όλοι Ευρωπαίοι σε κάποιο επίπεδο» λέει ο Gallon, επισημαίνοντας πως η επίσημη απομάκρυνση από την Ευρώπη άρχισε υπό τον πρώην πρόεδρο Barack Obama, ο οποίος έθεσε ως προτεραιότητα την Ασία.
Αλλά όπως λέει, ο Obama απλώς έδωσε ώθηση σε μια διαδικασία που ήταν ήδη σε κίνηση, η οποία επιταχύνθηκε.
«Τώρα έχουμε μια νέα αναδυόμενη γενιά που αντανακλά τα αμερικανικά δημογραφικά στοιχεία.
Αυτοί, οι Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι ή διπλωμάτες είτε συνδέονται με τον ισπανόφωνο κόσμο είτε κοιτάζουν προς την Ασία.
Όσοι συνδέονται με την Ευρώπη είναι λιγότερο παρόντες» υπογραμμίζει ο Gallon, ο οποίος επισημαίνει: «Στο Χάρβαρντ, το κτίριο σπουδών της Νότιας Ασίας είναι μεγάλο, φωτεινό και μοντέρνο, σαφώς ένα τμήμα με κύρος.
Το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών είναι ακριβώς αυτό που θα φανταζόσασταν: μικρό, κάπως εξαθλιωμένο».
Ο απρόβλεπτος Trump
Καθώς το ρολόι κατευθύνεται προς την 5η Νοεμβρίου, οι Ευρωπαίοι παλεύουν με την προοπτική περαιτέρω αποδέσμευσης από τις ΗΠΑ.
Εάν η Harris κερδίσει, ο Λευκός Οίκος θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία, αλλά τελικά θα οδηγήσει το Κίεβο προς μια συμφωνία με τη Ρωσία στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
Οι επενδύσεις στο ΝΑΤΟ θα παραμείνουν συνεπείς, αν και η βασική τάση θα ήταν η περαιτέρω ιεράρχηση του Ινδο-Ειρηνικού έναντι της Ευρώπης.
Εάν κερδίσει ο Trump, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί τίποτα.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η κυβέρνηση του θα συμπεριφερθεί ορθολογικά, ή τουλάχιστον ορθολογικά σύμφωνα με τα δεδομένα του, και δεν θα αναποδογυρίσει το τραπέζι του ΝΑΤΟ ενώ θα επιδιώξει μια συμφωνία για τον πόλεμο της Ουκρανίας που θα επέτρεπε και στις δύο πλευρές να διεκδικήσουν τη νίκη (για παράδειγμα, δίνοντας περισσότερα όπλα στο Κίεβο και απειλώντας να άρει όλους τους περιορισμούς στη χρήση τους, με αντάλλαγμα τον Putin να τερματίσει τις επιθετικές επιχειρήσεις και να αποκτήσει έδαφος).
Αλλά δεν είναι όλοι τόσο σίγουροι.
«Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο Trump θα είναι λογικός, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Προετοιμασμένοι οι Ευρωπαίοι
Οι Ευρωπαίοι λένε ότι είναι προετοιμασμένοι για μια νέα προεδρική θητεία του Trump.
Διπλωμάτες και εμπορικοί αξιωματούχοι υπόσχονται ότι είναι έτοιμοι να αντεπιτεθούν «γρήγορα και σκληρά» εάν ο Trump προσπαθήσει να ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ.
Ωστόσο, αυτού του είδους η αντιπαράθεση είναι, αναμφισβήτητα, το εύκολο κομμάτι όταν πρόκειται να οραματιστούμε τη μακροπρόθεσμη σχέση της Ευρώπης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πολύ πιο δύσκολος είναι ο σχεδιασμός για ένα μέλλον στο οποίο οι ΗΠΑ θα είναι σημαντικά και μόνιμα λιγότερο δεσμευμένες στην προστασία της Ευρώπης.
Σε αυτό το μέτωπο, η Γαλλία παίζει το ρόλο της Κασσάνδρας της Ευρώπης, προειδοποιώντας ότι το μπλοκ πρέπει να συνεννοηθεί για την άμυνα του, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος.
«Δεν μπορούμε να αφήνουμε την ασφάλεια της Ευρώπης στα χέρια των ψηφοφόρων στο Ουισκόνσιν κάθε τέσσερα χρόνια», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Ευρώπης Benjamin Haddad, τονίζοντας: «Ας βγούμε από τη συλλογική άρνηση.
Οι Ευρωπαίοι πρέπει να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ».
Καμία συνοχή
Την θέση αυτή υιοθετεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θέλει η Ευρώπη να είναι πιο ανεξάρτητη σε θέματα τεχνολογίας, άμυνας και πρώτων υλών.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι όταν πρόκειται να οραματιστούμε ένα μέλλον με λιγότερη Αμερική, το μπλοκ είναι βαθιά διχασμένο.
Όσο ενθουσιώδεις και αν είναι οι υποστηρικτές της ευρωπαϊκής «στρατηγικής αυτονομίας», δεν υπάρχει momentum για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού ή μιας ευρωπαϊκής πυρηνικής ομπρέλας.
Ορισμένες χώρες - συγκεκριμένα οι Σκανδιναβικές χώρες και ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπη - βλέπουν την ώθηση από το Παρίσι ως ένα τέχνασμα για την ενίσχυση των γαλλικών εταιρειών.
Θεωρούν τις προτάσεις για μια ισχυρότερη Ευρώπη με ενοποιημένους στρατηγικούς και στρατιωτικούς στόχους ως δούρειο ίππο που θα οδηγήσει στην υποταγή στα μεγαλύτερα κράτη, δηλαδή τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Χαμένη η Ευρώπη χωρίς τις ΗΠΑ
Για άλλους, η Ρωσία του Putin είναι απλώς μια υπαρξιακή απειλή.
Η απώλεια της προστατευτικής ομπρέλας της Αμερικής είναι απλά αδιανόητη.
Θα τους εξέθετε στο βάρος του πυρηνικού και συμβατικού οπλοστασίου της Ρωσίας, χωρίς αξιόπιστο αντίβαρο.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτές οι συμπεριφορές θα πρέπει να αλλάξουν σε περίπτωση νίκης του Trump.
Αλλά η εναλλακτική είναι εξίσου πιθανή - ότι όντας αντιμέτωπες με περαιτέρω αποδέσμευση των ΗΠΑ, οι χώρες της ΕΕ θα υποχωρήσουν σε μια νοοτροπία «κάθε έθνος για τον εαυτό του», αντιμετωπίζοντας το ένα το άλλο με μεγαλύτερη καχυποψία και αναζητώντας ένα πλεονέκτημα μέσω συμφωνιών με άλλες υπερδυνάμεις, δηλαδή τη Ρωσία και την Κίνα.
«Χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη είναι χαμένη», έγραψε πέρυσι ο Γάλλος αναλυτής Nicolas Tenzer.
Πολύ πιο επικίνδυνο όμως είναι το ρίσκο η Ευρώπη να μην αναγνωρίσει ότι έχει ηττηθεί και να παραμένει ακίνητη και παράλυτη.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τη συμβουλή ενός Ευρω- αμερικανού, την οποία επικαλείται το Politico, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ανησυχούν λιγότερο για την προεδρία των ΗΠΑ και περισσότερο για το πώς η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει μόνη της στην επικίνδυνη παγκόσμια σκηνή.
«Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Ευρώπη μειώνεται τα τελευταία 30 χρόνια.
Και κανένας από τους δύο υποψήφιους δεν πρόκειται να επαναφέρει το αποκορύφωμα των σχέσεων ΗΠΑ – Ευρώπης, όπως συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 1990» επισημαίνει το δημοσίευμα.
Σημαντικό το διακύβευμα
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι εκλογές δεν θα επηρεάσουν την Ευρώπη.
Σύμφωνα με το Politico, ο ένας υποψήφιος είναι θαυμαστής του Vladimir Putin που θέλει να επιβάλει δασμούς 100% σε ευρωπαϊκά αγαθά και υπόσχεται να βάλει τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία την επομένη της εκλογής του.
Οι απειλές του για απομάκρυνση της Ουάσιγκτον θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, επειδή, αυτή τη φορά πιθανότατα, δεν θα υπάρχει κανείς από το «Βαθύ Κράτος» να συγκρατήσει τον Trump.
Αντίθετα, η Harris υπόσχεται ότι θα δώσει συνέχεια στον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, έχοντας μάλιστα ως σύμβουλο, τον Phil Gordon, στον οποίο η Ευρώπη εναποθέτει μεγάλες ελπίδες.
Η μεγάλη εικόνα
Αλλά αν κάνεις ένα βήμα πίσω, η μεγαλύτερη εικόνα είναι η εξής: η Ευρώπη απλώς δεν είναι τόσο σημαντική για την Ουάσιγκτον όσο ήταν κάποτε.
Γερασμένη και συρρικνωμένη, αλλεργική στην πολιτική εξουσίας, διασπασμένη και με απέχθεια σε κινδύνους, η Ευρώπη δεν προκαλεί πια συμπάθεια στους Αμερικανούς αλλά μια χλευαστική περιφρόνηση -, είναι ένα μέρος ωραίο για διακοπές και τίποτα περισσότερο.
Επίσης, δεν βοηθά και το γεγονός ότι το χάσμα απόδοσης μεταξύ της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας διευρύνεται αδυσώπητα, προς όφελος της Αμερικής.
Η διακυβέρνηση Biden
Όσοι πιστεύουν ακόμα στη διατλαντική σχέση, επισημαίνουν ότι οι σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ ήταν καλές υπό τη διακυβέρνηση του προέδρου Biden.
Η υποστήριξη του προς την Ουκρανία (συμπεριλαμβανομένου ενός δανείου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα) ήταν σταθερή, ακόμα και αν δεν ικανοποιεί τους πιο «επιθετικούς».
Η κυβέρνησή του, μέσω του Συμβούλου εθνικής ασφάλειας Jake Sullivan, έχει δημιουργήσει στενές σχέσεις με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen.
«Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία νομίζω ότι οι ΗΠΑ ασχολούνται πιο παθιασμένα με την Ευρώπη από ό,τι τα τελευταία 70 χρόνια», έγραψε ο Whit Stillman, ένας Αμερικανός σκηνοθέτης που έχει περάσει μεγάλο μέρος της καριέρας του στην Ευρώπη.
Ο τελευταίος του Ψυχρού Πολέμου
Σύμφωνα με το Politico, o Biden είναι βέβαιο ότι θα είναι ο τελευταίος πρόεδρος του Ψυχρού Πολέμου της Αμερικής.
Μετά από αυτόν, ακολουθεί μια γενιά πολιτικών που δεν πιστεύει ότι η Ρωσία αποτελεί βασική απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ ή έχουν μια πολύ συρρικνωμένη αίσθηση του ρόλου της Ουάσιγκτον στον κόσμο.
Ακόμα όμως και ο Biden έβαλε πρώτα τις ΗΠΑ όταν τέθηκε ζήτημα στην περιοχή του Ινδικού – Ειρηνικού.
Τότε που κάτω από τη μύτη της Γαλλίας σύναψε μια σημαντική σύμβαση κατασκευής υποβρυχίων στο πλαίσιο της AUKUS, κίνηση που προκάλεσε την οργή του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron.
Όπως λέει το Politico, στο παρασκήνιο οι Γάλλοι είναι ξεκάθαροι για το πώς βλέπουν οι ΗΠΑ την Ευρώπη.
«Δεν είναι εχθρότητα.
Είναι αδιαφορία, και μερικές φορές αυτό είναι χειρότερο» λέει διπλωμάτης.
Ιστορική αναδρομή
Για να καταλάβει κανείς πόσο έχουν ήδη αλλάξει τα πράγματα, είναι χρήσιμο (ή μαζοχιστικό) να κοιτάξουμε πίσω στις μέρες που το πρότυπο της Pax Americana βρισκόταν στην υψηλότερη και πιο περήφανη θέση του στον ευρωπαϊκό ουρανό, ή την ημέρα που το «Peak America» επιτεύχθηκε.
Η ημερομηνία ήταν 6 Ιουνίου 1994.
Οι σύμμαχοι της Αμερικής είχαν συγκεντρωθεί στη βόρεια Γαλλία για να γιορτάσουν την 50ή επέτειο της D-Day.
Ο Bill Clinton ήταν ο πρωταγωνιστής του show.
Οι ΗΠΑ είχαν κερδίσει τον Ψυχρό Πόλεμο, απλώνονταν σε όλο το δυτικό ευρασιατικό έδαφος, στρατιωτικά δεν είχαν αντίπαλο, αλλά εξακολουθούσαν να διαθέτουν περισσότερους από 120.000 στρατιώτες.
Λίγα χρόνια αργότερα οι ΗΠΑ απηύθυναν κάλεσμα και αμέσως 40 έθνη, συμπεριλαμβανομένων πολλών ευρωπαϊκών, εντάχθηκαν στην Επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου».
Στο μέτωπο της διπλωματίας, ο Richard Holbrooke επισκίαζε το Βερολίνο από την πρεσβεία των ΗΠΑ, ενώ και πολιτιστικά ήταν μια διαφορετική εποχή.
Η Dream Team, με τους αστέρες του ΝΒΑ Michael Jordan, Charles Barkley και Larry Bird είχαν πάρει το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992, η EuroDisney - ένα είδος αμερικανικής αποικίας στα περίχωρα του Παρισιού - είχε μόλις ανοίξει ενώ τα αμερικανικά ΜΜΕ, από την Herald Tribune μέχρι τη Wall Street Journal Europe, εξακολουθούσαν να είναι μεγάλες και να έχουν δυναμική παρουσία στην ευρωπαϊκή ζωή.
Η σύγκριση με το σήμερα
«Ας συγκρίνουμε την κατάσταση των πραγμάτων σήμερα.
Οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει ή μειώσει το ευρωπαϊκό τους αποτύπωμα σε σχεδόν κάθε τομέα εκτός από ένα - την ψηφιακή σφαίρα, όπου οι αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας όπως το Facebook και το X κυριαρχούν λίγο πολύ στις οθόνες μας, χωρίς ωστόσο να έχουν κάποια αίγλη…
Ο αριθμός των στρατευμάτων είναι κάτω από 100.000, παρά τον «θερμό πόλεμο» στο κατώφλι του ΝΑΤΟ.
Οι Αμερικανοί διπλωμάτες στην Ευρώπη, με εξαίρεση τον David Pressman στην Ουγγαρία ή την Bridget Brink στην Ουκρανία, είναι… δειλά πλάσματα που περπατούν απαλά και δεν κουβαλούν κανένα ραβδί.
Η Herald Tribune έχει φύγει εδώ και καιρό ενώ η Wall Street Journal έχει αποσυρθεί στα αγκυροβόλια στο Μανχάταν.
Ακόμη και οι τεχνολογικοί γίγαντες κάνουν δεύτερες σκέψεις.
Έχοντας αναπτύξει εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης επόμενης γενιάς για τους καταναλωτές, έχουν αποφασίσει σε μεγάλο βαθμό να μην τα διαθέσουν στους Ευρωπαίους χρήστες.
Ο κίνδυνος να παραβιάσουν τον ευρωπαϊκό νόμο AI είναι πολύ μεγάλος.
Ή ίσως απλά δεν τους ενδιαφέρει» επισημαίνει το δημοσίευμα.
Η ελίτ της Ουάσινγκτον
Για τον Jérémie Gallon, έναν Γάλλο που εργάστηκε στην Ουάσιγκτον και έγραψε μια βιογραφία του Henry Kissinger, η εξασθένιση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την Ευρώπη δεν είναι κάτι κακό, από μόνο του.
Αλλά είναι, κατά την άποψή του, ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός που συνδέεται με έναν κύκλο εργασιών στην ελίτ της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον.
«Υπήρχε μια ολόκληρη γενιά ανώτερων αξιωματούχων που είχαν οργανικούς δεσμούς με την Ευρώπη, είτε επειδή οι γονείς τους μετανάστευσαν είτε επειδή ήταν πρόσφυγες από την Ευρώπη.
Ο Kissinger, ο Brzezinski, η Albright.
Ήταν όλοι Ευρωπαίοι σε κάποιο επίπεδο» λέει ο Gallon, επισημαίνοντας πως η επίσημη απομάκρυνση από την Ευρώπη άρχισε υπό τον πρώην πρόεδρο Barack Obama, ο οποίος έθεσε ως προτεραιότητα την Ασία.
Αλλά όπως λέει, ο Obama απλώς έδωσε ώθηση σε μια διαδικασία που ήταν ήδη σε κίνηση, η οποία επιταχύνθηκε.
«Τώρα έχουμε μια νέα αναδυόμενη γενιά που αντανακλά τα αμερικανικά δημογραφικά στοιχεία.
Αυτοί, οι Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι ή διπλωμάτες είτε συνδέονται με τον ισπανόφωνο κόσμο είτε κοιτάζουν προς την Ασία.
Όσοι συνδέονται με την Ευρώπη είναι λιγότερο παρόντες» υπογραμμίζει ο Gallon, ο οποίος επισημαίνει: «Στο Χάρβαρντ, το κτίριο σπουδών της Νότιας Ασίας είναι μεγάλο, φωτεινό και μοντέρνο, σαφώς ένα τμήμα με κύρος.
Το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών είναι ακριβώς αυτό που θα φανταζόσασταν: μικρό, κάπως εξαθλιωμένο».
Ο απρόβλεπτος Trump
Καθώς το ρολόι κατευθύνεται προς την 5η Νοεμβρίου, οι Ευρωπαίοι παλεύουν με την προοπτική περαιτέρω αποδέσμευσης από τις ΗΠΑ.
Εάν η Harris κερδίσει, ο Λευκός Οίκος θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία, αλλά τελικά θα οδηγήσει το Κίεβο προς μια συμφωνία με τη Ρωσία στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
Οι επενδύσεις στο ΝΑΤΟ θα παραμείνουν συνεπείς, αν και η βασική τάση θα ήταν η περαιτέρω ιεράρχηση του Ινδο-Ειρηνικού έναντι της Ευρώπης.
Εάν κερδίσει ο Trump, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί τίποτα.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η κυβέρνηση του θα συμπεριφερθεί ορθολογικά, ή τουλάχιστον ορθολογικά σύμφωνα με τα δεδομένα του, και δεν θα αναποδογυρίσει το τραπέζι του ΝΑΤΟ ενώ θα επιδιώξει μια συμφωνία για τον πόλεμο της Ουκρανίας που θα επέτρεπε και στις δύο πλευρές να διεκδικήσουν τη νίκη (για παράδειγμα, δίνοντας περισσότερα όπλα στο Κίεβο και απειλώντας να άρει όλους τους περιορισμούς στη χρήση τους, με αντάλλαγμα τον Putin να τερματίσει τις επιθετικές επιχειρήσεις και να αποκτήσει έδαφος).
Αλλά δεν είναι όλοι τόσο σίγουροι.
«Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο Trump θα είναι λογικός, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Προετοιμασμένοι οι Ευρωπαίοι
Οι Ευρωπαίοι λένε ότι είναι προετοιμασμένοι για μια νέα προεδρική θητεία του Trump.
Διπλωμάτες και εμπορικοί αξιωματούχοι υπόσχονται ότι είναι έτοιμοι να αντεπιτεθούν «γρήγορα και σκληρά» εάν ο Trump προσπαθήσει να ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ.
Ωστόσο, αυτού του είδους η αντιπαράθεση είναι, αναμφισβήτητα, το εύκολο κομμάτι όταν πρόκειται να οραματιστούμε τη μακροπρόθεσμη σχέση της Ευρώπης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πολύ πιο δύσκολος είναι ο σχεδιασμός για ένα μέλλον στο οποίο οι ΗΠΑ θα είναι σημαντικά και μόνιμα λιγότερο δεσμευμένες στην προστασία της Ευρώπης.
Σε αυτό το μέτωπο, η Γαλλία παίζει το ρόλο της Κασσάνδρας της Ευρώπης, προειδοποιώντας ότι το μπλοκ πρέπει να συνεννοηθεί για την άμυνα του, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος.
«Δεν μπορούμε να αφήνουμε την ασφάλεια της Ευρώπης στα χέρια των ψηφοφόρων στο Ουισκόνσιν κάθε τέσσερα χρόνια», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Ευρώπης Benjamin Haddad, τονίζοντας: «Ας βγούμε από τη συλλογική άρνηση.
Οι Ευρωπαίοι πρέπει να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ».
Καμία συνοχή
Την θέση αυτή υιοθετεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θέλει η Ευρώπη να είναι πιο ανεξάρτητη σε θέματα τεχνολογίας, άμυνας και πρώτων υλών.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι όταν πρόκειται να οραματιστούμε ένα μέλλον με λιγότερη Αμερική, το μπλοκ είναι βαθιά διχασμένο.
Όσο ενθουσιώδεις και αν είναι οι υποστηρικτές της ευρωπαϊκής «στρατηγικής αυτονομίας», δεν υπάρχει momentum για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού ή μιας ευρωπαϊκής πυρηνικής ομπρέλας.
Ορισμένες χώρες - συγκεκριμένα οι Σκανδιναβικές χώρες και ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπη - βλέπουν την ώθηση από το Παρίσι ως ένα τέχνασμα για την ενίσχυση των γαλλικών εταιρειών.
Θεωρούν τις προτάσεις για μια ισχυρότερη Ευρώπη με ενοποιημένους στρατηγικούς και στρατιωτικούς στόχους ως δούρειο ίππο που θα οδηγήσει στην υποταγή στα μεγαλύτερα κράτη, δηλαδή τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Χαμένη η Ευρώπη χωρίς τις ΗΠΑ
Για άλλους, η Ρωσία του Putin είναι απλώς μια υπαρξιακή απειλή.
Η απώλεια της προστατευτικής ομπρέλας της Αμερικής είναι απλά αδιανόητη.
Θα τους εξέθετε στο βάρος του πυρηνικού και συμβατικού οπλοστασίου της Ρωσίας, χωρίς αξιόπιστο αντίβαρο.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτές οι συμπεριφορές θα πρέπει να αλλάξουν σε περίπτωση νίκης του Trump.
Αλλά η εναλλακτική είναι εξίσου πιθανή - ότι όντας αντιμέτωπες με περαιτέρω αποδέσμευση των ΗΠΑ, οι χώρες της ΕΕ θα υποχωρήσουν σε μια νοοτροπία «κάθε έθνος για τον εαυτό του», αντιμετωπίζοντας το ένα το άλλο με μεγαλύτερη καχυποψία και αναζητώντας ένα πλεονέκτημα μέσω συμφωνιών με άλλες υπερδυνάμεις, δηλαδή τη Ρωσία και την Κίνα.
«Χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη είναι χαμένη», έγραψε πέρυσι ο Γάλλος αναλυτής Nicolas Tenzer.
Πολύ πιο επικίνδυνο όμως είναι το ρίσκο η Ευρώπη να μην αναγνωρίσει ότι έχει ηττηθεί και να παραμένει ακίνητη και παράλυτη.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών