Δεν είναι καν δεδομένο ότι ο Trump θα καταθέσει ειρηνευτικές προτάσεις που θα είναι τουλάχιστον αποδεκτές από τη Ρωσία ως ένα πρώτο βήμα για συζήτηση.
(upd) Η ατμόσφαιρα στην οποία η Ουκρανία γιορτάζει το νέο έτος 2025 είναι εντυπωσιακά διαφορετική από την κατάσταση που επικρατούσε τόσο τον Δεκέμβριο του 2022 όσο και τον Δεκέμβριο του 2023.
Τον Δεκέμβριο του 2022 οι Ουκρανοί πανηγύριζαν σημαντικές επιτυχίες, καθώς είχαν απελευθερώσει την Kherson και το Kharkiv.
Τον Δεκέμβριο του 2023 οι Ουκρανοί είχαν καταβληθεί από απογοήτευση, κούραση, άγχος και αβεβαιότητα μια και ο ρωσικός στρατός είχε αναλάβει την πρωτοβουλία στο μέτωπο.
Ο φετινός Δεκέμβριος κλείνει με τους Ουκρανούς να ελπίζουν όχι για μια νίκη στα σύνορα του 1991 αλλά για ένα γρήγορο τέλος του πολέμου, προοπτική που αναζωπυρώθηκε με τη νίκη του Donald Trump στις ΗΠΑ.
Θα υπάρξει όμως ειρήνη ή ο πόλεμος θα συνεχιστεί με την ίδια σφοδρότητα και το 2025;
Τα σενάρια ποικίλλουν και η αλήθεια θα αποκαλυφθεί από τις εξελίξεις στο στρατιωτικό μέτωπο και από το πολιτικό πόκερ που αναμένεται να έχουν τους επόμενους μήνες δύο μεγάλοι σκακιστές - ηγέτες, όπως είναι ο Donald Trump και ο Vladimir Putin.
Η πρωτοβουλία στους Ρώσους
Η κατάσταση στο μέτωπο το 2024 χαρακτηρίστηκε από την ανάληψη της πρωτοβουλίας από τη Ρωσία.
Ο ρωσικός στρατός προχωρούσε σχεδόν σε ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου.
Εξαίρεση αποτελεί η περιοχή του Kursk.
Ωστόσο, ακόμη και εκεί η προέλαση των Ουκρανών σταμάτησε αρκετά γρήγορα και δεν πέτυχε τον στόχο της.
Ήδη οι Ρώσοι ανακαταλαμβάνουν σταδιακά το έδαφος.
Σε άλλα σημεία του μετώπου, οι Ρώσοι καταγράφουν πρόοδο, με την πιο σημαντική προέλαση να εντοπίζεται στον τομέα Pokrovsk-Kurakhovsky, όπου ο ρωσικός στρατός πραγματοποίησε τη στρατηγική του επιχείρηση για να απωθήσει την πρώτη γραμμή μακριά από το Donetsk και τη Μαριούπολη.
Η επιχείρηση Pokrovsko-Kurakhovsky των ρωσικών στρατευμάτων αποσκοπεί στη δημιουργία ενός εφαλτηρίου για μια περαιτέρω επίθεση στον Δνείπερο και τη Zaporozhia, πηγαίνοντας στο πίσω μέρος των κύριων αμυντικών γραμμών των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι τρεις λόγοι της επιτυχίας
Υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για την επιτυχία των Ρώσων το 2024.
Ο πρώτος είναι η βελτίωση της ποιότητας της διοίκησης και της μαχητικής ικανότητας των ρωσικών στρατευμάτων, το πλεονέκτημά τους στο οπλισμό καθώς και το πλεονέκτημα που άρχισε να φαίνεται προς το τέλος του έτους στα drones.
Ο δεύτερος είναι η αύξηση του αριθμού των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία σε σχέση με τη μείωση των στρατευμάτων των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.
Το γεγονός ότι οι Ρώσοι στο μέτωπο αυξάνονται, ενώ οι Ουκρανοί μειώνονται, καθώς οι ρυθμοί της επιστράτευσης δεν καλύπτουν τις τρέχουσες απώλειες, επιβεβαιώνεται τόσο επίσημα όσο και ανεπίσημα από τις δύο πλευρές.
Ο τρίτος λόγος είναι η πτώση της πειθαρχίας και του ηθικού των Ουκρανών στρατιωτών λόγω των ασαφών προοπτικών ενός παρατεταμένου πολέμου, της έλλειψης μεγάλων νικών, καθώς και λόγω του θανάτου ενός μεγάλου αριθμού ιδεολόγων του πολέμου και της αντικατάστασής τους από νεοσύλλεκτους με χαμηλά κίνητρα.
Τι θα γίνει στο μέτωπο – Δύο διαφορετικές εκτιμήσεις και η πιο… πιθανή
Όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές στο μέτωπο, υπάρχουν δύο αντίθετες εκτιμήσεις.
Η μια λέει ότι ο ουκρανικός στρατός κινείται προς την άμεση κατάρρευση, την εξάντληση των αποθεμάτων και την κατάρρευση της άμυνας.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκτίμηση, δεν συμβαίνει τίποτα κρίσιμο για τις Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, ο ουκρανικός στρατός συσσωρεύει αποθέματα, ενώ τα ρωσικά αποθέματα εξαντλούνται γρήγορα και, σύντομα, η ρωσική επίθεση θα αρχίσει να κολλάει και να σταματά.
Κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να πει ποια από αυτές τις εκτιμήσεις είναι σωστή, λόγω έλλειψης πληροφόρησης.
Οι 5 δείκτες
Ωστόσο, μπορεί να εντοπιστούν αρκετοί δείκτες που δείχνουν ότι οι Ουκρανοί χάνουν κριτικά τη μαχητική τους ικανότητα και τα αποθέματά τους εξαντλούνται.
Ο πρώτος δείκτης είναι η εκδίωξη των ουκρανικών στρατευμάτων από την περιοχή του Kursk, ο έλεγχος της οποίας έχει μεγάλη πολιτική σημασία για τις ουκρανικές αρχές, και αν δεν καταφέρουν να την κρατήσουν, αυτό θα σημαίνει ότι οι Ουκρανοί έχουν σοβαρές ελλείψεις αποθεμάτων ακόμα και για τις πιο σημαντικές κατευθύνσεις.
Ο δεύτερος δείκτης είναι η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων προς το Kharkiv.
Για να σταματήσουν την ρωσική επίθεση προς το Kharkiv, την άνοιξη και το καλοκαίρι του τρέχοντος έτους είχαν σταλεί σοβαρές δυνάμεις από τον ουκρανικό στρατό, και αν αυτές δεν καταφέρουν να κρατήσουν την άμυνα, αυτό επίσης θα είναι ένδειξη εξάντλησης των αποθεμάτων.
Ο τρίτος δείκτης είναι ο Δνείπερος και η Zaporizhia.
Η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων σε αυτές τις περιοχές θα σήμαινε καταστροφή για τα logistics των Ουκρανών σε ολόκληρο το νότιο μέτωπο και σε σημαντικό μέρος του ανατολικού.
Και αν οι Ουκρανοί δεν έχουν αρκετά αποθέματα για να προστατεύσουν αυτή την κατεύθυνση, αυτό θα σημαίνει ότι τα γεγονότα εξελίσσονται με τον χειρότερο δυνατό τρόπο για αυτούς.
Ο τέταρτος δείκτης είναι η δημιουργία από τη Ρωσία εφαλτηρίου στη δεξιά όχθη του Δνείπερου – στην περιοχή της Kherson και/ή στη περιοχή του Δνείπερου και της Zaporizhia (αν η Ρωσία καταφέρει να καταλάβει αυτές τις πόλεις).
Αυτό θα δημιουργούσε μια πιθανή απειλή για την επίθεση των ρωσικών στρατευμάτων προς την κατεύθυνση της Υπερδνειστερίας, αποκόπτοντας την Ουκρανία από τη θάλασσα.
Αν οι Ουκρανοί δεν καταφέρουν να το αποτρέψουν αυτό, θα καταδείξει την κριτική πτώση της μαχητικής ικανότητας των ουκρανικών στρατευμάτων.
Ο πέμπτος δείκτης είναι η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων προς το Κίεβο, κάτι που θα σήμαινε την απειλή πλήρους στρατιωτικού διαμελισμού της Ουκρανίας.
Αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει προς το παρόν.
Ο ουκρανικός στρατός υποχωρεί με μάχες στην περιοχή του Donetsk, αλλά το μέτωπο δεν καταρρέει, η μαχητική ικανότητα και η διοίκηση των ουκρανικών στρατευμάτων παραμένουν, οι κρίσιμες γραμμές ανεφοδιασμού των Ουκρανών δεν έχουν κοπεί, και οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν πλησιάσει τις μεγαλύτερες ουκρανικές πόλεις.
Αναμφίβολα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί έχουν σωρευτικό αποτέλεσμα, και όταν γίνουν πάρα πολλά, το μέτωπο μπορεί να καταρρεύσει με αξιοσημείωτο τρόπο.
Η στρατηγική της Ουκρανίας
Η τελευταία εκτίμηση αποτελεί τη βάση της κύριας στρατηγικής του Κιέβου για τον πόλεμο.
Η ουκρανική στρατιωτική-πολιτική ηγεσία βασίζεται στην εκτίμηση ότι ο ρωσικός στρατός θα εξαντλήσει σύντομα τις επιθετικές του δυνατότητες, χωρίς να προχωρήσει πέρα από το Donbass.
Η Ουκρανία θα συσσωρεύσει δυνάμεις, θα κάνει άλματα στη δημιουργία ρομποτικών συστημάτων, καθώς και πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς που θα φτάνουν μέχρι τη Μόσχα, και θα επιλύσει τα προβλήματα με την ανανέωση του στρατού (για παράδειγμα, μειώνοντας την ηλικία κινητοποίησης στα 18).
Μετά από αυτό, η Ουκρανία θα μπορέσει να ανακτήσει την πρωτοβουλία στο μέτωπο.
Η Ρωσία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Κιέβου, σε αυτή την περίπτωση θα αναγκαστεί να κηρύξει επιστράτευση, κάτι που, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ουκρανικής κυβέρνησης, θα προκαλέσει εσωτερικές αναταραχές στη Ρωσία.
Επίσης, όπως και στο παρελθόν, το Κίεβο ελπίζει στην αύξηση των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων της Ρωσίας λόγω των κυρώσεων, καθώς και στην ανάπτυξη εθνολογικών και θρησκευτικών αντιθέσεων μέσα στη Ρωσία.
Κυρίως μεταξύ Ρώσων και Μουσουλμάνων.
Από αυτή την άποψη, οι ουκρανικές αρχές καθώς και οι δυνάμεις του πολέμου στη Δύση, είναι αντίθετες με την άμεση ολοκλήρωση του πολέμου στη γραμμή του μετώπου, θεωρώντας ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ της Ουκρανίας, ενώ η νίκη δεν συνίσταται πλέον στην επιστροφή των συνόρων του 1991, αλλά στην επιβολή συμφωνίας από τη Ρωσία για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την παρουσία δυτικών στρατευμάτων στην ουκρανική επικράτεια.
Μήπως είναι όλα λάθος;
Στο Κίεβο κατανοούν ότι αυτή τη στιγμή η Μόσχα δεν θα συμφωνήσει σε τέτοιους όρους, γι' αυτό και οι ουκρανικές αρχές είναι αντίθετες με τις διαπραγματεύσεις αυτή τη στιγμή.
Όμως θεωρούν ότι αργότερα οι θέσεις του Κρεμλίνου στο μέτωπο θα εξασθενήσουν και θα αναγκαστεί να αποδεχτεί τους όρους της Ουκρανίας (επιπλέον, κυκλοφορούν φήμες ότι σύντομα, για να αποδείξουν την ορθότητα αυτής της εκτίμησης, οι Ουκρανοί θα προσπαθήσουν να πραγματοποιήσουν επίθεση σε κάποιο τμήμα του μετώπου).
Αλλά αυτή είναι η εκτίμηση των ουκρανικών αρχών, η οποία, φυσικά, μπορεί να είναι δραματικά λανθασμένη, όπως ήταν λανθασμένη το 2023, όταν υπήρχε προσδοκία για γρήγορη νίκη μετά την αντεπίθεση, ή το 2022, όταν όλοι περίμεναν ότι η ρωσική οικονομία θα κατέρρεε υπό το βάρος των κυρώσεων.
Επιπλέον, δεν είναι όλοι εντός της Ουκρανίας πεπεισμένοι ότι η στρατηγική της κυβέρνησης είναι σωστή.
Καταστροφικός ο μακροχρόνιος πόλεμος
Στο στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο κερδίζει έδαφος η άποψη ότι η στρατηγική για μακροχρόνιο πόλεμο είναι καταστροφική κυρίως για την ίδια την Ουκρανία, καθώς εξαντλείται πολύ πιο γρήγορα από τη Ρωσία.
Και ο χρόνος λειτουργεί εναντίον του Κιέβου, ιδιαίτερα δεδομένων των πολιτικών αναταραχών στη Δύση και της αβεβαιότητας σχετικά με την περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία.
Σύμφωνα με αυτή την άποψη, αν υπάρχει η δυνατότητα να τελειώσει ο πόλεμος σύντομα, θα πρέπει να τελειώσει στη γραμμή του μετώπου και ακόμη και χωρίς εγγυήσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Διότι, αργότερα, οι όροι της ειρήνης μπορεί να είναι πολύ χειρότεροι για την Ουκρανία.
Γι' αυτό και πολλές ενέργειες του Κιέβου και της Δύσης αποσκοπούν στην αποτροπή ή στη μέγιστη δυσχέρεια των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία.
Από εδώ προέρχονται και οι άδειες για πλήγματα με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, και η προσπάθεια να επιμείνουν στη συμμετοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και οι δολοφονίες υψηλόβαθμων ρώσων αξιωματούχων στη Μόσχα, και πολλά άλλα.
Το Κίεβο μπορεί να ακολουθήσει αυτή τη στρατηγική μόνο όσο η κύρια θέση στις ΗΠΑ και στη Δύση παραμένει η θέση υπέρ του πολέμου.
Εάν στην Ουάσιγκτον εγκριθεί η αντίληψη ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει σύντομα στη γραμμή του μετώπου ή με άλλους συμβιβαστικούς όρους με τη Ρωσία (και αυτή είναι η άποψη που προωθεί ο Trump), το Κίεβο δεν θα μπορεί να αντισταθεί σε αυτό και θα αναγκαστεί να υποταχτεί στη νέα στρατηγική των Αμερικανών, καθώς χωρίς την υποστήριξη της Δύσης, δεν θα μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο.
Και τότε όλα θα εξαρτηθούν από το αν οι ΗΠΑ καταφέρουν να συμφωνήσουν με τη Ρωσία για τους όρους του τερματισμού του πολέμου.
Η στρατηγική της Ρωσίας
Η στρατηγική της Ρωσίας στη σύγκρουση με την Ουκρανία συνίσταται στην επιβολή των όρων που θέτει ο Putin από τον Ιούνιο, με σκοπό να αναγκαστεί η Ουκρανία και η Δύση να τους αποδεχτούν.
Οι όροι αυτοί περιλαμβάνουν τον πλήρη έλεγχο από τη Ρωσία τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, την κατάργηση των κυρώσεων, τον περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και την εσωτερική «αποναζιστικοποίηση» και την καθιέρωση νέων διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων.
Η Μόσχα απαιτεί επίσης την αποχώρηση των ουκρανικών στρατευμάτων από την περιοχή του Kursk προκειμένου να σταματήσει τον πόλεμο.
Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη για τον διαχωρισμό της Ουκρανίας σε δύο μέρη: μία κεντρική περιοχή που θα είναι υπό τη ρωσική επιρροή και μία δυτική, όπου θα εκτοπιστούν τα αντιρωσικά «εθνικιστικά στοιχεία», ενώ στόχος είναι και η απομάκρυνση του Zelensky από την εξουσία, η «νομιμότητα» του οποίου αμφισβητείται από τη Μόσχα.
Πότε θα αποδεχθεί τους όρους το Κίεβο
Η Ουκρανία μπορεί να αποδεχτεί αυτούς τους όρους μόνο σε τρεις περιπτώσεις:
1.Αν την αναγκάσει να το κάνει η Δύση μέσω αυστηρής πίεσης και απειλών.
2. Αν οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας υποστούν πλήρη ή σχεδόν πλήρη ήττα.
3. Αν η Ρωσία καταφέρει να απενεργοποιήσει τη ουκρανική ενεργειακή υποδομή, καθιστώντας αδύνατη τη λειτουργία της οικονομίας και της καθημερινής ζωής στην Ουκρανία, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για την υλοποίηση τους.
Η Μόσχα μπορεί να πιστεύει ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ της, και ότι δεν χρειάζεται να βιαστεί να ολοκληρώσει τον πόλεμο ή να καταλήξει σε συμβιβασμούς με τον Trump και την Ουκρανία, καθώς η κατάσταση στο μέτωπο θα χειροτερεύει για τις ουκρανικές δυνάμεις, ενώ η ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας θα καταστρέφεται, με αποτέλεσμα η Ουκρανία και η Δύση να αναγκαστούν αργά ή γρήγορα να δεχτούν τις απαιτήσεις του Putin.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα πιο αυστηρούς όρους σε σύγκριση με τον Ιούνιο.
Συνολικά, πρόκειται για το σενάριο της «μακράς θέλησης», το οποίο ο Putin θεωρεί το «μυστικό όπλο» του με σκοπό να προχωρήσει χρόνο με το χρόνο, παρά τις θυσίες και τις δυσκολίες, προς τον στόχο του.
Παρόμοια στρατηγική ακολουθήθηκε στη διάρκεια του δεύτερου Πολέμου στην Τσετσενία, όπου η ειρηνική «υποταγή» και αποδοχή των όρων της Ρωσίας πραγματοποιήθηκε μετά από 6-7 χρόνια.
Διακοπή του πολέμου
Η δεύτερη πιθανή στρατηγική της Ρωσίας είναι η διακοπή του πολέμου στη γραμμή του μετώπου.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, το Κρεμλίνο αξιολογεί με μεγαλύτερη προσοχή τις προοπτικές της Ρωσίας σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, κατανοώντας τους μεγάλους κινδύνους που συνεπάγεται, όπως η ανάγκη για μέτρα που η ρωσική ηγεσία δεν επιθυμεί να λάβει (όπως η γενική επιστράτευση).
Έτσι, ο Putin μπορεί να επιδιώκει μια ταχύτερη και συμβιβαστική λύση στον πόλεμο - τη διακοπή του πολέμου στη γραμμή του μετώπου και την ουδετερότητα της Ουκρανίας.
Επίσης, θα μπορούσαν να εκπληρωθούν και άλλοι όροι, όπως η άρση των κυρώσεων και πιθανές αλλαγές στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας.
Για να συμφωνήσει το Κρεμλίνο σε ειρηνικές προτάσεις ή να τις απορρίψει, αυτές οι προτάσεις πρέπει να υποβληθούν από τον Trump.
Συνεπώς, η θέση του θα είναι καθοριστική.
Τι θα κάνει ο Trump
Παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις του Trump και των συνεργατών του για την πρόθεσή του να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σύντομα, αυτή η εκδοχή δεν είναι καθόλου δεδομένη.
Δεν είναι καν δεδομένο ότι ο Trump θα καταθέσει ειρηνευτικές προτάσεις που θα είναι τουλάχιστον αποδεκτές από τη Ρωσία ως ένα πρώτο βήμα για συζήτηση.
Η πολιτική της Δύσης, και ειδικότερα των ΗΠΑ, τα τελευταία τρία χρόνια, καθορίστηκε από το «κόμμα του πολέμου» που θεωρεί ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια τεράστια παγίδα για τη Μόσχα και μια μοναδική ευκαιρία για να εξασθενήσει και να αποδυναμωθεί η Ρωσία.
Οι υπέρμαχοι του πολέμου επικαλούνται αυτούς τους ισχυρισμούς για την ανάγκη να συνεχιστούν οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και για αυτό προσπαθούν να πείσουν τον Trump να μην προτείνει συμβιβασμούς και να συνεχίσει τον πόλεμο.
Ορισμένοι από αυτούς τους υποστηρικτές υπάρχουν και μέσα στους Ρεπουμπλικάνους.
Για αυτό θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον Trump να αλλάξει αυτή τη γραμμή.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι αδύνατο.
Τα επιχειρήματα των ειρηνιστών είναι επίσης γνωστά: όπως ότι ο χρόνος δεν υπέρ της Ουκρανίας, ότι οι συνθήκες θα χειροτερεύσουν, ότι η Δύση βρίσκεται σε συστημική κρίση, που προκαλείται από την αποβιομηχάνιση, τη μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της και την υπερβολική εκτύπωση δολαρίων και ευρώ.
Σε αυτές τις συνθήκες, η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και η ένταξη στον πόλεμο είναι εξαιρετικά προβληματική, καθώς θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε υπερπληθωρισμό, είτε σε δραστική μείωση των κοινωνικών δαπανών και την ουσιαστική διάλυση του κοινωνικού κράτους στη Δύση (και μαζί με αυτό τη διάλυση της δημοκρατίας, αφού οι πολίτες δεν θα ψήφιζαν για τέτοιες αλλαγές στις εκλογές).
Τέλος, το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου είναι πάντα παρόν.
Όλα αυτά δίνουν επιχειρήματα στις δυνάμεις της Δύσης που υποστηρίζουν την άμεση διακοπή των εχθροπραξιών στην Ουκρανία.
Αποτυχία της Δύσης
Επιπλέον, ένας σημαντικός παράγοντας που εργάζεται κατά του κόμματος του πολέμου είναι η αποτυχία της στρατηγικής του στην Ουκρανία.
Αρχικά, η στρατηγική αυτή βασιζόταν στην πεποίθηση ότι οι δυτικές κυρώσεις θα διέλυαν την ρωσική οικονομία και ότι το καθεστώς Putin θα κατάρρεε σύντομα.
Όταν αυτό δεν συνέβη, ειπώθηκε ότι ο ρωσικός στρατός είναι εξαιρετικά αδύναμος και ότι θα συντριβεί από τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε η θεωρία ότι στη Ρωσία θα ξεσπούσε αναπόφευκτα αναταραχή.
Ωστόσο, και οι δύο αυτές θεωρίες ανατράπηκαν το 2023, όταν η ουκρανική αντεπίθεση απέτυχε και η ανταρσία του Prigozhin κατέρρευσε.
Έτσι, όταν το κόμμα του πολέμου συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι χρειάζεται μόνο λίγο ακόμα και η Ρωσία θα καταρρεύσει, η εμπιστοσύνη σε αυτούς τους ισχυρισμούς στη Δύση έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα.
Απο την αρχή η θέση των υπέρμαχων του πολέμου είχε μια βαθιά αντίφαση.
Από τη μία πλευρά, υπήρχε η επιθυμία να τιμωρηθεί αυστηρά η Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία, με καταστρεπτικές συνέπειες για την εξουσία του Putin.
Από την άλλη, υπήρχε η άρνηση να μπούμε σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία λόγω του φόβου για πυρηνική σύγκρουση.
Παρά τη σημαντική διαφορά δυναμικού μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αυτή η στρατηγική ήταν εξαιρετικά ριψοκίνδυνη.
Όπως φάνηκε στη διάρκεια του πολέμου, η Δύση φοβήθηκε να φέρει τη Ρωσία στο χείλος της ήττας λόγω της απειλής του πυρηνικού πολέμου.
Οι σχέσεις Trump με Κίνα και Ευρώπη
Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο θα είναι το πώς ο Trump θα διαμορφώσει τις σχέσεις του με την Ευρώπη και την Κίνα.
Και στις δύο περιπτώσεις, από την Ουάσινγκτον ακούγονται συγκρουσιακοί τόνοι.
Αν ο Trump έρθει σε σύγκρουση τόσο με τους Ευρωπαίους όσο και με τους Κινέζους, αυτό μπορεί να αυξήσει τη σημασία των σχέσεων της ΕΕ και της Κίνας με τη Ρωσία και να οδηγήσει σε σοβαρές αλλαγές στην προσέγγιση των Ευρωπαίων στην υποστήριξη του Κιέβου, καθώς και στην προσέγγιση της Κίνας σχετικά με την υποστήριξη της Ρωσίας στον πόλεμο.
Και στις δύο περιπτώσεις, αυτό δεν θα είναι προς όφελος της Ουκρανίας.
Τα σενάρια για το 2025: Έλλειψη δράσης ή διάλειμμα
Αναλύοντας τα πιθανά σενάρια για την εξέλιξη των γεγονότων, μπορούμε να διαχωρίσουμε δύο βασικές εκδοχές.
1. Πρώτο σενάριο: Ο πόλεμος συνεχίζεται στο ίδιο μοτίβο και η κατάσταση στο μέτωπο δεν αλλάζει θεμελιωδώς.
Οι Ρώσοι θα προχωρούν αργά μπροστά, αλλά χωρίς στρατηγικά ανοίγματα και ίσως σταματήσουν με την πάροδο του χρόνου.
Η σύγκρουση θα παραμείνει σε ένα σταθερό σημείο χωρίς δραματικές αλλαγές στην κατεύθυνση της νίκης ή της ήττας.
2. Δεύτερο σενάριο: Η κατάσταση στο μέτωπο αλλάζει ξαφνικά υπέρ της Ουκρανίας ή της Ρωσίας.
Αυτό είναι δυνατό είτε λόγω εσωτερικών διεργασιών αποδιοργάνωσης του κρατικού μηχανισμού και του στρατού κάποιας από τις δύο εμπλεκόμενες χώρες, είτε λόγω ραγδαίας τεχνολογικής πρόοδου στην πολεμική τακτική από τη μία από τις δύο πλευρές, η οποία θα επιφέρει ένα καθοριστικό πλεονέκτημα, ενώ ο αντίπαλος δεν θα μπορέσει να ακολουθήσει.
Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να αφορά τη χρήση ρομποτικών συστημάτων ή τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο.
Παρ' όλα αυτά, η εμπειρία των σχεδόν τριών ετών πολέμου δείχνει ότι καμία από τις πλευρές, ακόμα κι αν κατάφερε να ξεχωρίσει για κάποιο διάστημα στον τομέα των καινοτομιών, δεν κατάφερε να διατηρήσει αυτή την πρωτοκαθεδρία για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς ο αντίπαλος πολύ γρήγορα αντέγραψε τις νέες τεχνολογίες και τακτικές.
Αυτό οφείλεται στο περίπου ισότιμο δυναμικό των δύο πλευρών.
Η Ουκρανία στηρίζεται στην υποστήριξη της Δύσης, ενώ η Ρωσία λαμβάνει έμμεση υποστήριξη από την Κίνα, τον παγκόσμιο ηγέτη σε τεχνολογία και βιομηχανία.
Επιπλέον, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αναπτύσσουν ενεργά τις στρατιωτικές τους τεχνολογίες και την παραγωγή τους.
Αν η κατάσταση στο μέτωπο αλλάξει δραστικά, τότε η πλευρά που θα επωφεληθεί, θα πλησιάσει την ολοκλήρωση των στόχων της.
Για τη Ρωσία, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την εφαρμογή των όρων του Putin από τον Ιούνιο (πιθανώς σε ακόμη πιο αυστηρή μορφή) και την επανεκκίνηση του ουκρανικού κράτους.
Για το Κίεβο, αυτό θα σήμαινε την αποδοχή από τη Ρωσία της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την επιστροφή τουλάχιστον ενός μέρους των κατεχόμενων περιοχών.
Σενάρια για το 2025. Εκδοχή μεγάλου συμβιβασμού
Αν ο πόλεμος συνεχιστεί περίπου στο ίδιο πλαίσιο (σε σενάριο αδράνειας), υπάρχει το σενάριο της ολοκληρώσης του πολέμου με συμβιβαστικές συνθήκες.
Δηλαδή, ο πόλεμος σταματάει κατά μήκος της υπάρχουσας γραμμής του μετώπου, η Ουκρανία δεν εντάσσεται στο ΝΑΤΟ (αλλά εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση), δεν μπαίνουν ξένες στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Ωστόσο, ο στρατός της Ουκρανίας δεν αποδυναμώνεται.
Η απουσία περιορισμών για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας είναι, ουσιαστικά, η βασική "κόκκινη γραμμή" για την Ουκρανία και η μοναδική πραγματική εγγύηση ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά.
Σε συνθήκες που η Δύση δεν είναι έτοιμη να εντάξει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, να στείλει στρατιώτες για να διατηρήσουν την ειρήνη χωρίς τη συναίνεση της Μόσχας, ή να αναλάβει οποιεσδήποτε δεσμεύσεις για πόλεμο κατά της Ρωσίας σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης, το ζήτημα του στρατού της Ουκρανίας παραμένει κρίσιμο για την ασφάλειά της.
Άλλα θέματα, όπως τα εσωτερικά ζητήματα (γλώσσα, εκκλησία), οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας κ.λπ., μπορούν να συζητηθούν.
Επίσης, η μορφή των συμφωνιών μπορεί να είναι είτε μια εκεχειρία είτε μια πλήρης ειρηνική συμφωνία.
Αν και η Ουκρανία αντιτίθεται de facto στη δεύτερη, αυτή δεν είναι απόλυτα απίθανη, καθώς μπορεί να προσφέρει και στις δύο πλευρές πρόσθετες εγγυήσεις ότι ο πόλεμος δεν θα αναζωπυρωθεί σύντομα.
Σχετικά με το εδαφικό ζήτημα στην περιοχή του Kursk: Σε οποιοδήποτε σενάριο συμβιβαστικής ειρηνικής συμφωνίας, πιθανότατα η Ουκρανία θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει αυτή την περιοχή.
Υπάρχουν φήμες ότι το Κίεβο επιθυμεί να ανταλλάξει το στρατηγικό αυτό σημείο με κάποιες από τις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές (όπως o Πυρηνικός Σταθμός στη Zaporizhia), αλλά με την τρέχουσα κατάσταση στο μέτωπο, αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο.
Η περιοχή του Kursk είναι μικρή και η Ρωσία έχει ήδη ανακτήσει μέρος της.
Η ρωσική στρατιωτική δύναμη μπορεί να την πάρει ολόκληρη, οπότε ο Putin μάλλον δεν θα συμφωνήσει να τη "ανταλλάξει", αν μπορεί να την πάρει μόνος του χωρίς συμφωνίες.
Σενάριο 2025: Μακροχρόνιος πόλεμος και κίνδυνοι για Ουκρανία
Εάν οι ειρηνικές διαπραγματεύσεις δεν καταλήξουν (ή δεν ξεκινήσουν καν) και δεν υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο μέτωπο υπέρ καμίας από τις πλευρές, ενώ η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία συνεχιστεί σε κάποια μορφή (αν και η ποσότητα αυτής της υποστήριξης μπορεί να αλλάξει), ο πόλεμος θα παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι για την Ουκρανία.
1. Αλλαγές στο στρατολογικό δυναμικό και κοινωνικές συνέπειες
Η Ουκρανία θα αναγκαστεί να μειώσει την ηλικία για τη στρατολόγηση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των στρατευμένων, αλλά και σε μεγαλύτερο αριθμό που αποφεύγουν τη στράτευση.
Οι κίνδυνοι για την κοινωνία και τον στρατό θα αυξηθούν, καθώς το στρατολογικό δυναμικό της χώρας θα εξαντληθεί με την πάροδο του χρόνου.
2. Στρατηγική ανθεκτικότητα της Ουκρανίας
Το ερώτημα αν η Ουκρανία μπορεί να νικήσει στον πόλεμο παραμένει ανοιχτό.
Η Ρωσία, με το πυρηνικό της οπλοστάσιο, έχει τη δυνατότητα να το χρησιμοποιήσει σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου ή ήττας, κάτι που αυξάνει τους κινδύνους για την Ουκρανία.
3. Εξάρτηση από την διεθνή υποστήριξη.
Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος για την Ουκρανία λόγω της εξάρτησής της από την ξένη βοήθεια.
Οι δυτικές χώρες, κυρίως οι ΗΠΑ και η ΕΕ, περνούν πολιτική και οικονομική αναταραχή.
Τα εσωτερικά προβλήματα των ΗΠΑ και της ΕΕ, καθώς και η αβεβαιότητα στις σχέσεις τους, δημιουργούν μια κατάσταση όπου είναι ασαφές αν η υποστήριξη προς την Ουκρανία θα συνεχιστεί μακροπρόθεσμα.
4. Επεκτατική ρητορική ΗΠΑ
Επιπλέον, παρατηρείται μια επεκτατική ρητορική από την πλευρά των ΗΠΑ.
Εάν αυτή η προσέγγιση γίνει κανονικότητα, η παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας και η επέμβαση σε άλλες χώρες μπορεί να γίνει συνηθισμένο φαινόμενο.
Η Ουκρανία, η οποία αγωνίζεται για την ακεραιότητα των συνόρων της, θα βρεθεί σε δύσκολη θέση.
5. Αλλαγή της παγκόσμιας ατζέντας
Αν οι ΗΠΑ, ακολουθώντας τα εθνικά τους συμφέροντα, αρχίσουν να διεκδικούν εδάφη όπως η Γροιλανδία ή η Διώρυγα του Παναμά, τότε η Ρωσία μπορεί να αναρωτηθεί: Γιατί να μην κάνουμε το ίδιο με την Ουκρανία;
Αυτή η αλλαγή στην παγκόσμια ατζέντα μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την Ουκρανία, η οποία αγωνίζεται για τη διατήρηση της εδαφικής της ακεραιότητας.
Αν η παραβίαση των συνόρων γίνει αποδεκτή, η διεθνής υποστήριξη προς την Ουκρανία μπορεί να εξασθενήσει και η κατάσταση στο μέτωπο θα γίνει ακόμα πιο τεταμένη.
Σενάριο 2025: Μακροχρόνιος πόλεμος και κίνδυνοι για τη Ρωσία
Η Ρωσία, όπως και η Ουκρανία, αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους από έναν παρατεταμένο πόλεμο.
1. Οικονομικές πιέσεις και εξάρτηση από άλλες χώρες.
Η Ρωσία βρίσκεται υπό τεράστιες οικονομικές κυρώσεις και εξαρτάται από τις εμπορικές σχέσεις με χώρες του παγκόσμιου Νότου, όπως η Κίνα και η Ινδία.
Η εξάρτηση αυτή ενδέχεται να εντείνει την οικονομική της ευαλωτότητα.
Ο πόλεμος προκαλεί σοβαρές οικονομικές απώλειες και περιορισμούς στη δυνατότητα της Ρωσίας να αναπτυχθεί και να ενισχύσει την οικονομία της.
2. Εσωτερικές κοινωνικές αναταραχές και πολιτικές πιέσεις.
Η κήρυξη επιστράτευσης για τον πόλεμο θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες εσωτερικές εντάσεις και διαμαρτυρίες.
Η Ρωσία ήδη βιώνει την αποχώρηση από τη χώρα χιλιάδων ανδρών και την αύξηση του αριθμού των οικονομικών μεταναστών λόγω του πολέμου και των πολιτικών κινητοποιήσεων.
Η ακραία πίεση στην αγορά εργασίας και η ανάγκη για μετανάστες μπορεί να εντείνουν τις κοινωνικές εντάσεις και την ανισότητα, κάτι που μπορεί να φέρει περαιτέρω αναστάτωση στην κοινωνία.
3. Στρατηγικές αβεβαιότητες
Η Ρωσία ήδη αντιμετωπίζει απρόβλεπτα γεγονότα και κινδύνους, όπως το πρόσφατο περιστατικό με την καταστροφή του αεροσκάφους του Αζερμπαϊτζάν από τη ρωσική αεράμυνα.
Αυτά τα απρόβλεπτα περιστατικά ενδέχεται να δημιουργήσουν νέα πολιτικά και στρατηγικά προβλήματα που θα κλιμακώσουν τις δυσκολίες για τη Ρωσία.
4. Εθνοτικές και κοινωνικές εντάσεις στο εσωτερικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τάση της ρωσικής προπαγάνδας και των εξτρεμιστικών ομάδων να εντείνουν τις κοινωνικές και εθνοτικές εντάσεις, ειδικά στην προσπάθειά τους να κατηγορήσουν τους μετανάστες, κυρίως μουσουλμάνους, για τα προβλήματα της χώρας.
Αυτή η κατάσταση ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές διαιρέσεις στην κοινωνία και τον στρατό της Ρωσίας, κάτι που μπορεί να καταλήξει σε κοινωνική αναταραχή και στρατιωτική αποσταθεροποίηση.
5. Εσωτερικές πολιτικές αντιφάσεις και «πυρήνες αναταραχής».
Η πρόσφατη αναταραχή γύρω από τον Prigozin και την αποτυχία του πραξικοπήματος υπενθυμίζει ότι η Ρωσία διακατέχεται από πολιτικές και στρατιωτικές αντιφάσεις.
Αν και το κράτος έχει καταφέρει να συγκρατήσει τις εξελίξεις, οι διαμάχες εντός του Κρεμλίνου, η αντιπαλότητα μεταξύ των διαφόρων παρατάξεων και η πολιτική αβεβαιότητα παραμένουν.
Αυτές οι εντάσεις, αν συνεχιστούν, μπορούν να ενδυναμώσουν τις εσωτερικές αντιφάσεις και να υπονομεύσουν τη σταθερότητα της Ρωσίας.
6. Αντίφαση στρατηγικών στόχων: υψηλοί στόχοι ή τερματισμός του πολέμου.
Η Ρωσία αντιμετωπίζει το δίλημμα να επιδιώξει τις υπερβολικές στρατηγικές της επιδιώξεις ή να αποδεχτεί το υπάρχον αποτέλεσμα και να τερματίσει τον πόλεμο. Εάν συνεχιστεί ο πόλεμος χωρίς να επιτευχθούν σαφή αποτελέσματα, οι εσωτερικές πιέσεις θα ενταθούν και η Ρωσία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις. Επομένως, η απόφαση για τον τερματισμό του πολέμου ή την επιδίωξη περιορισμένων στόχων θα μπορούσε να κρίνει τη μελλοντική ευημερία της Ρωσίας.
Σενάριο 2025: «Κόκκινες γραμμές», πυρηνικά όπλα και κίνδυνοι για τον κόσμο
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τη συμμετοχή μιας χώρας που κατέχει τον μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, αποτελεί μια απειλή για όλο τον κόσμο.
Ιδιαίτερα δεδομένου ότι η Μόσχα συχνά αναφέρει ότι η σύγκρουση μπορεί να εξελιχθεί σε πυρηνική κλιμάκωση.
1. «Κόκκινες γραμμές» και πυρηνική απειλή
Αν και οι προειδοποιήσεις από τη Ρωσία για την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων είναι γνωστές και επαναλαμβανόμενες, για πολλούς οι δηλώσεις αυτές πλέον θεωρούνται απλώς προπαγάνδα ή τακτική για να ενισχύσουν τον φόβο στην παγκόσμια κοινότητα.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι για τη Ρωσία η χρήση πυρηνικών όπλων είναι μια εξαιρετικά δύσκολη απόφαση, με σοβαρές διεθνείς συνέπειες, όπως η πλήρης απομόνωση ή ακόμα και η πιθανότητα σύγκρουσης με το ΝΑΤΟ.
2. Πιθανές «κόκκινες γραμμές» που μπορεί να οδηγήσουν στη χρήση πυρηνικών
Η Ρωσία έχει μερικές πραγματικές «κόκκινες γραμμές», η υπέρβαση των οποίων θα μπορούσε να την οδηγήσει στη χρήση πυρηνικών όπλων ή σε απειλή χρήσης τους.
Αυτές οι γραμμές περιλαμβάνουν:
• Η συμμετοχή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο: Εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ εμπλακούν με οποιονδήποτε τρόπο — αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, επίθεση στη ρωσική επικράτεια ή επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία — αυτό θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία των δυνάμεων υπέρ της Ουκρανίας και να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τη Ρωσία.
• Θαλάσσιος ναυτικός αποκλεισμός των ρωσικών λιμανιών: Ο αποκλεισμός των λιμανιών της Ρωσίας από ναυτικές δυνάμεις θα μπορούσε να παραλύσει τις ρωσικές εξαγωγές, προκαλώντας οικονομική καταστροφή και σοβαρά πλήγματα στην οικονομία της χώρας.
• Μακροχρόνια εξάντληση και στρατηγική αποτυχία: Εάν ο πόλεμος παραταθεί και η Ρωσία βρεθεί σε στρατηγική εξάντληση με αυξανόμενους κινδύνους για την εσωτερική της ασφάλεια και οικονομία, η Μόσχα μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει ένα τελεσίγραφο, απειλώντας με πυρηνικό πόλεμο εάν οι αντίπαλοι δεν δεχθούν τις όρους της.
3. Ο κίνδυνος μιας πυρηνικής σύγκρουσης
Η πιο επικίνδυνη προοπτική είναι ότι και οι δύο πλευρές του πολέμου μπορεί να υποθέσουν ότι η άλλη πλευρά μπλοφάρει, οδηγώντας έτσι σε μια κατάσταση όπου η αδιαλλαξία και η υπερβολική εμπιστοσύνη στις στρατηγικές τους μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή.
4. Η σημασία του γρήγορου τερματισμού του πολέμου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε ένα παράδειγμα στρατηγικών λαθών και εσφαλμένων υπολογισμών από όλες τις πλευρές.
Η Ρωσία πίστευε ότι μπορούσε να καταλάβει γρήγορα και με μικρές δυνάμεις όλη την Ουκρανία, ενώ η Ουκρανία και η Δύση πίστευαν ότι η Ρωσία θα κατέρρεε γρήγορα με την έναρξη του πλήρους πολέμου.
Και οι δύο υπολογισμοί απέτυχαν.
Με την πάροδο του χρόνου, ο πόλεμος μετατρέπεται σε μια καταστροφική δύναμη που μπορεί να παρασύρει όχι μόνο την Ουκρανία και τη Ρωσία, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο.
Η παράταση της σύγκρουσης αυξάνει τους κινδύνους για τη διεθνή ασφάλεια και μπορεί να οδηγήσει σε τεράστιες ανθρωπιστικές καταστροφές.
Για να αποφευχθούν οι χειρότεροι κίνδυνοι, ο πόλεμος πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό.
www.bankingnews.gr
Τον Δεκέμβριο του 2022 οι Ουκρανοί πανηγύριζαν σημαντικές επιτυχίες, καθώς είχαν απελευθερώσει την Kherson και το Kharkiv.
Τον Δεκέμβριο του 2023 οι Ουκρανοί είχαν καταβληθεί από απογοήτευση, κούραση, άγχος και αβεβαιότητα μια και ο ρωσικός στρατός είχε αναλάβει την πρωτοβουλία στο μέτωπο.
Ο φετινός Δεκέμβριος κλείνει με τους Ουκρανούς να ελπίζουν όχι για μια νίκη στα σύνορα του 1991 αλλά για ένα γρήγορο τέλος του πολέμου, προοπτική που αναζωπυρώθηκε με τη νίκη του Donald Trump στις ΗΠΑ.
Θα υπάρξει όμως ειρήνη ή ο πόλεμος θα συνεχιστεί με την ίδια σφοδρότητα και το 2025;
Τα σενάρια ποικίλλουν και η αλήθεια θα αποκαλυφθεί από τις εξελίξεις στο στρατιωτικό μέτωπο και από το πολιτικό πόκερ που αναμένεται να έχουν τους επόμενους μήνες δύο μεγάλοι σκακιστές - ηγέτες, όπως είναι ο Donald Trump και ο Vladimir Putin.
Η πρωτοβουλία στους Ρώσους
Η κατάσταση στο μέτωπο το 2024 χαρακτηρίστηκε από την ανάληψη της πρωτοβουλίας από τη Ρωσία.
Ο ρωσικός στρατός προχωρούσε σχεδόν σε ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου.
Εξαίρεση αποτελεί η περιοχή του Kursk.
Ωστόσο, ακόμη και εκεί η προέλαση των Ουκρανών σταμάτησε αρκετά γρήγορα και δεν πέτυχε τον στόχο της.
Ήδη οι Ρώσοι ανακαταλαμβάνουν σταδιακά το έδαφος.
Σε άλλα σημεία του μετώπου, οι Ρώσοι καταγράφουν πρόοδο, με την πιο σημαντική προέλαση να εντοπίζεται στον τομέα Pokrovsk-Kurakhovsky, όπου ο ρωσικός στρατός πραγματοποίησε τη στρατηγική του επιχείρηση για να απωθήσει την πρώτη γραμμή μακριά από το Donetsk και τη Μαριούπολη.
Η επιχείρηση Pokrovsko-Kurakhovsky των ρωσικών στρατευμάτων αποσκοπεί στη δημιουργία ενός εφαλτηρίου για μια περαιτέρω επίθεση στον Δνείπερο και τη Zaporozhia, πηγαίνοντας στο πίσω μέρος των κύριων αμυντικών γραμμών των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι τρεις λόγοι της επιτυχίας
Υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για την επιτυχία των Ρώσων το 2024.
Ο πρώτος είναι η βελτίωση της ποιότητας της διοίκησης και της μαχητικής ικανότητας των ρωσικών στρατευμάτων, το πλεονέκτημά τους στο οπλισμό καθώς και το πλεονέκτημα που άρχισε να φαίνεται προς το τέλος του έτους στα drones.
Ο δεύτερος είναι η αύξηση του αριθμού των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία σε σχέση με τη μείωση των στρατευμάτων των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.
Το γεγονός ότι οι Ρώσοι στο μέτωπο αυξάνονται, ενώ οι Ουκρανοί μειώνονται, καθώς οι ρυθμοί της επιστράτευσης δεν καλύπτουν τις τρέχουσες απώλειες, επιβεβαιώνεται τόσο επίσημα όσο και ανεπίσημα από τις δύο πλευρές.
Ο τρίτος λόγος είναι η πτώση της πειθαρχίας και του ηθικού των Ουκρανών στρατιωτών λόγω των ασαφών προοπτικών ενός παρατεταμένου πολέμου, της έλλειψης μεγάλων νικών, καθώς και λόγω του θανάτου ενός μεγάλου αριθμού ιδεολόγων του πολέμου και της αντικατάστασής τους από νεοσύλλεκτους με χαμηλά κίνητρα.
Τι θα γίνει στο μέτωπο – Δύο διαφορετικές εκτιμήσεις και η πιο… πιθανή
Όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές στο μέτωπο, υπάρχουν δύο αντίθετες εκτιμήσεις.
Η μια λέει ότι ο ουκρανικός στρατός κινείται προς την άμεση κατάρρευση, την εξάντληση των αποθεμάτων και την κατάρρευση της άμυνας.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκτίμηση, δεν συμβαίνει τίποτα κρίσιμο για τις Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, ο ουκρανικός στρατός συσσωρεύει αποθέματα, ενώ τα ρωσικά αποθέματα εξαντλούνται γρήγορα και, σύντομα, η ρωσική επίθεση θα αρχίσει να κολλάει και να σταματά.
Κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να πει ποια από αυτές τις εκτιμήσεις είναι σωστή, λόγω έλλειψης πληροφόρησης.
Οι 5 δείκτες
Ωστόσο, μπορεί να εντοπιστούν αρκετοί δείκτες που δείχνουν ότι οι Ουκρανοί χάνουν κριτικά τη μαχητική τους ικανότητα και τα αποθέματά τους εξαντλούνται.
Ο πρώτος δείκτης είναι η εκδίωξη των ουκρανικών στρατευμάτων από την περιοχή του Kursk, ο έλεγχος της οποίας έχει μεγάλη πολιτική σημασία για τις ουκρανικές αρχές, και αν δεν καταφέρουν να την κρατήσουν, αυτό θα σημαίνει ότι οι Ουκρανοί έχουν σοβαρές ελλείψεις αποθεμάτων ακόμα και για τις πιο σημαντικές κατευθύνσεις.
Ο δεύτερος δείκτης είναι η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων προς το Kharkiv.
Για να σταματήσουν την ρωσική επίθεση προς το Kharkiv, την άνοιξη και το καλοκαίρι του τρέχοντος έτους είχαν σταλεί σοβαρές δυνάμεις από τον ουκρανικό στρατό, και αν αυτές δεν καταφέρουν να κρατήσουν την άμυνα, αυτό επίσης θα είναι ένδειξη εξάντλησης των αποθεμάτων.
Ο τρίτος δείκτης είναι ο Δνείπερος και η Zaporizhia.
Η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων σε αυτές τις περιοχές θα σήμαινε καταστροφή για τα logistics των Ουκρανών σε ολόκληρο το νότιο μέτωπο και σε σημαντικό μέρος του ανατολικού.
Και αν οι Ουκρανοί δεν έχουν αρκετά αποθέματα για να προστατεύσουν αυτή την κατεύθυνση, αυτό θα σημαίνει ότι τα γεγονότα εξελίσσονται με τον χειρότερο δυνατό τρόπο για αυτούς.
Ο τέταρτος δείκτης είναι η δημιουργία από τη Ρωσία εφαλτηρίου στη δεξιά όχθη του Δνείπερου – στην περιοχή της Kherson και/ή στη περιοχή του Δνείπερου και της Zaporizhia (αν η Ρωσία καταφέρει να καταλάβει αυτές τις πόλεις).
Αυτό θα δημιουργούσε μια πιθανή απειλή για την επίθεση των ρωσικών στρατευμάτων προς την κατεύθυνση της Υπερδνειστερίας, αποκόπτοντας την Ουκρανία από τη θάλασσα.
Αν οι Ουκρανοί δεν καταφέρουν να το αποτρέψουν αυτό, θα καταδείξει την κριτική πτώση της μαχητικής ικανότητας των ουκρανικών στρατευμάτων.
Ο πέμπτος δείκτης είναι η διείσδυση των ρωσικών στρατευμάτων προς το Κίεβο, κάτι που θα σήμαινε την απειλή πλήρους στρατιωτικού διαμελισμού της Ουκρανίας.
Αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει προς το παρόν.
Ο ουκρανικός στρατός υποχωρεί με μάχες στην περιοχή του Donetsk, αλλά το μέτωπο δεν καταρρέει, η μαχητική ικανότητα και η διοίκηση των ουκρανικών στρατευμάτων παραμένουν, οι κρίσιμες γραμμές ανεφοδιασμού των Ουκρανών δεν έχουν κοπεί, και οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν πλησιάσει τις μεγαλύτερες ουκρανικές πόλεις.
Αναμφίβολα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί έχουν σωρευτικό αποτέλεσμα, και όταν γίνουν πάρα πολλά, το μέτωπο μπορεί να καταρρεύσει με αξιοσημείωτο τρόπο.
Η στρατηγική της Ουκρανίας
Η τελευταία εκτίμηση αποτελεί τη βάση της κύριας στρατηγικής του Κιέβου για τον πόλεμο.
Η ουκρανική στρατιωτική-πολιτική ηγεσία βασίζεται στην εκτίμηση ότι ο ρωσικός στρατός θα εξαντλήσει σύντομα τις επιθετικές του δυνατότητες, χωρίς να προχωρήσει πέρα από το Donbass.
Η Ουκρανία θα συσσωρεύσει δυνάμεις, θα κάνει άλματα στη δημιουργία ρομποτικών συστημάτων, καθώς και πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς που θα φτάνουν μέχρι τη Μόσχα, και θα επιλύσει τα προβλήματα με την ανανέωση του στρατού (για παράδειγμα, μειώνοντας την ηλικία κινητοποίησης στα 18).
Μετά από αυτό, η Ουκρανία θα μπορέσει να ανακτήσει την πρωτοβουλία στο μέτωπο.
Η Ρωσία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Κιέβου, σε αυτή την περίπτωση θα αναγκαστεί να κηρύξει επιστράτευση, κάτι που, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ουκρανικής κυβέρνησης, θα προκαλέσει εσωτερικές αναταραχές στη Ρωσία.
Επίσης, όπως και στο παρελθόν, το Κίεβο ελπίζει στην αύξηση των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων της Ρωσίας λόγω των κυρώσεων, καθώς και στην ανάπτυξη εθνολογικών και θρησκευτικών αντιθέσεων μέσα στη Ρωσία.
Κυρίως μεταξύ Ρώσων και Μουσουλμάνων.
Από αυτή την άποψη, οι ουκρανικές αρχές καθώς και οι δυνάμεις του πολέμου στη Δύση, είναι αντίθετες με την άμεση ολοκλήρωση του πολέμου στη γραμμή του μετώπου, θεωρώντας ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ της Ουκρανίας, ενώ η νίκη δεν συνίσταται πλέον στην επιστροφή των συνόρων του 1991, αλλά στην επιβολή συμφωνίας από τη Ρωσία για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την παρουσία δυτικών στρατευμάτων στην ουκρανική επικράτεια.
Μήπως είναι όλα λάθος;
Στο Κίεβο κατανοούν ότι αυτή τη στιγμή η Μόσχα δεν θα συμφωνήσει σε τέτοιους όρους, γι' αυτό και οι ουκρανικές αρχές είναι αντίθετες με τις διαπραγματεύσεις αυτή τη στιγμή.
Όμως θεωρούν ότι αργότερα οι θέσεις του Κρεμλίνου στο μέτωπο θα εξασθενήσουν και θα αναγκαστεί να αποδεχτεί τους όρους της Ουκρανίας (επιπλέον, κυκλοφορούν φήμες ότι σύντομα, για να αποδείξουν την ορθότητα αυτής της εκτίμησης, οι Ουκρανοί θα προσπαθήσουν να πραγματοποιήσουν επίθεση σε κάποιο τμήμα του μετώπου).
Αλλά αυτή είναι η εκτίμηση των ουκρανικών αρχών, η οποία, φυσικά, μπορεί να είναι δραματικά λανθασμένη, όπως ήταν λανθασμένη το 2023, όταν υπήρχε προσδοκία για γρήγορη νίκη μετά την αντεπίθεση, ή το 2022, όταν όλοι περίμεναν ότι η ρωσική οικονομία θα κατέρρεε υπό το βάρος των κυρώσεων.
Επιπλέον, δεν είναι όλοι εντός της Ουκρανίας πεπεισμένοι ότι η στρατηγική της κυβέρνησης είναι σωστή.
Καταστροφικός ο μακροχρόνιος πόλεμος
Στο στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο κερδίζει έδαφος η άποψη ότι η στρατηγική για μακροχρόνιο πόλεμο είναι καταστροφική κυρίως για την ίδια την Ουκρανία, καθώς εξαντλείται πολύ πιο γρήγορα από τη Ρωσία.
Και ο χρόνος λειτουργεί εναντίον του Κιέβου, ιδιαίτερα δεδομένων των πολιτικών αναταραχών στη Δύση και της αβεβαιότητας σχετικά με την περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία.
Σύμφωνα με αυτή την άποψη, αν υπάρχει η δυνατότητα να τελειώσει ο πόλεμος σύντομα, θα πρέπει να τελειώσει στη γραμμή του μετώπου και ακόμη και χωρίς εγγυήσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Διότι, αργότερα, οι όροι της ειρήνης μπορεί να είναι πολύ χειρότεροι για την Ουκρανία.
Γι' αυτό και πολλές ενέργειες του Κιέβου και της Δύσης αποσκοπούν στην αποτροπή ή στη μέγιστη δυσχέρεια των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία.
Από εδώ προέρχονται και οι άδειες για πλήγματα με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, και η προσπάθεια να επιμείνουν στη συμμετοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και οι δολοφονίες υψηλόβαθμων ρώσων αξιωματούχων στη Μόσχα, και πολλά άλλα.
Το Κίεβο μπορεί να ακολουθήσει αυτή τη στρατηγική μόνο όσο η κύρια θέση στις ΗΠΑ και στη Δύση παραμένει η θέση υπέρ του πολέμου.
Εάν στην Ουάσιγκτον εγκριθεί η αντίληψη ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει σύντομα στη γραμμή του μετώπου ή με άλλους συμβιβαστικούς όρους με τη Ρωσία (και αυτή είναι η άποψη που προωθεί ο Trump), το Κίεβο δεν θα μπορεί να αντισταθεί σε αυτό και θα αναγκαστεί να υποταχτεί στη νέα στρατηγική των Αμερικανών, καθώς χωρίς την υποστήριξη της Δύσης, δεν θα μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο.
Και τότε όλα θα εξαρτηθούν από το αν οι ΗΠΑ καταφέρουν να συμφωνήσουν με τη Ρωσία για τους όρους του τερματισμού του πολέμου.
Η στρατηγική της Ρωσίας
Η στρατηγική της Ρωσίας στη σύγκρουση με την Ουκρανία συνίσταται στην επιβολή των όρων που θέτει ο Putin από τον Ιούνιο, με σκοπό να αναγκαστεί η Ουκρανία και η Δύση να τους αποδεχτούν.
Οι όροι αυτοί περιλαμβάνουν τον πλήρη έλεγχο από τη Ρωσία τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, την κατάργηση των κυρώσεων, τον περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και την εσωτερική «αποναζιστικοποίηση» και την καθιέρωση νέων διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων.
Η Μόσχα απαιτεί επίσης την αποχώρηση των ουκρανικών στρατευμάτων από την περιοχή του Kursk προκειμένου να σταματήσει τον πόλεμο.
Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη για τον διαχωρισμό της Ουκρανίας σε δύο μέρη: μία κεντρική περιοχή που θα είναι υπό τη ρωσική επιρροή και μία δυτική, όπου θα εκτοπιστούν τα αντιρωσικά «εθνικιστικά στοιχεία», ενώ στόχος είναι και η απομάκρυνση του Zelensky από την εξουσία, η «νομιμότητα» του οποίου αμφισβητείται από τη Μόσχα.
Πότε θα αποδεχθεί τους όρους το Κίεβο
Η Ουκρανία μπορεί να αποδεχτεί αυτούς τους όρους μόνο σε τρεις περιπτώσεις:
1.Αν την αναγκάσει να το κάνει η Δύση μέσω αυστηρής πίεσης και απειλών.
2. Αν οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας υποστούν πλήρη ή σχεδόν πλήρη ήττα.
3. Αν η Ρωσία καταφέρει να απενεργοποιήσει τη ουκρανική ενεργειακή υποδομή, καθιστώντας αδύνατη τη λειτουργία της οικονομίας και της καθημερινής ζωής στην Ουκρανία, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για την υλοποίηση τους.
Η Μόσχα μπορεί να πιστεύει ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ της, και ότι δεν χρειάζεται να βιαστεί να ολοκληρώσει τον πόλεμο ή να καταλήξει σε συμβιβασμούς με τον Trump και την Ουκρανία, καθώς η κατάσταση στο μέτωπο θα χειροτερεύει για τις ουκρανικές δυνάμεις, ενώ η ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας θα καταστρέφεται, με αποτέλεσμα η Ουκρανία και η Δύση να αναγκαστούν αργά ή γρήγορα να δεχτούν τις απαιτήσεις του Putin.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα πιο αυστηρούς όρους σε σύγκριση με τον Ιούνιο.
Συνολικά, πρόκειται για το σενάριο της «μακράς θέλησης», το οποίο ο Putin θεωρεί το «μυστικό όπλο» του με σκοπό να προχωρήσει χρόνο με το χρόνο, παρά τις θυσίες και τις δυσκολίες, προς τον στόχο του.
Παρόμοια στρατηγική ακολουθήθηκε στη διάρκεια του δεύτερου Πολέμου στην Τσετσενία, όπου η ειρηνική «υποταγή» και αποδοχή των όρων της Ρωσίας πραγματοποιήθηκε μετά από 6-7 χρόνια.
Διακοπή του πολέμου
Η δεύτερη πιθανή στρατηγική της Ρωσίας είναι η διακοπή του πολέμου στη γραμμή του μετώπου.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, το Κρεμλίνο αξιολογεί με μεγαλύτερη προσοχή τις προοπτικές της Ρωσίας σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, κατανοώντας τους μεγάλους κινδύνους που συνεπάγεται, όπως η ανάγκη για μέτρα που η ρωσική ηγεσία δεν επιθυμεί να λάβει (όπως η γενική επιστράτευση).
Έτσι, ο Putin μπορεί να επιδιώκει μια ταχύτερη και συμβιβαστική λύση στον πόλεμο - τη διακοπή του πολέμου στη γραμμή του μετώπου και την ουδετερότητα της Ουκρανίας.
Επίσης, θα μπορούσαν να εκπληρωθούν και άλλοι όροι, όπως η άρση των κυρώσεων και πιθανές αλλαγές στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας.
Για να συμφωνήσει το Κρεμλίνο σε ειρηνικές προτάσεις ή να τις απορρίψει, αυτές οι προτάσεις πρέπει να υποβληθούν από τον Trump.
Συνεπώς, η θέση του θα είναι καθοριστική.
Τι θα κάνει ο Trump
Παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις του Trump και των συνεργατών του για την πρόθεσή του να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σύντομα, αυτή η εκδοχή δεν είναι καθόλου δεδομένη.
Δεν είναι καν δεδομένο ότι ο Trump θα καταθέσει ειρηνευτικές προτάσεις που θα είναι τουλάχιστον αποδεκτές από τη Ρωσία ως ένα πρώτο βήμα για συζήτηση.
Η πολιτική της Δύσης, και ειδικότερα των ΗΠΑ, τα τελευταία τρία χρόνια, καθορίστηκε από το «κόμμα του πολέμου» που θεωρεί ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια τεράστια παγίδα για τη Μόσχα και μια μοναδική ευκαιρία για να εξασθενήσει και να αποδυναμωθεί η Ρωσία.
Οι υπέρμαχοι του πολέμου επικαλούνται αυτούς τους ισχυρισμούς για την ανάγκη να συνεχιστούν οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και για αυτό προσπαθούν να πείσουν τον Trump να μην προτείνει συμβιβασμούς και να συνεχίσει τον πόλεμο.
Ορισμένοι από αυτούς τους υποστηρικτές υπάρχουν και μέσα στους Ρεπουμπλικάνους.
Για αυτό θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον Trump να αλλάξει αυτή τη γραμμή.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι αδύνατο.
Τα επιχειρήματα των ειρηνιστών είναι επίσης γνωστά: όπως ότι ο χρόνος δεν υπέρ της Ουκρανίας, ότι οι συνθήκες θα χειροτερεύσουν, ότι η Δύση βρίσκεται σε συστημική κρίση, που προκαλείται από την αποβιομηχάνιση, τη μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της και την υπερβολική εκτύπωση δολαρίων και ευρώ.
Σε αυτές τις συνθήκες, η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και η ένταξη στον πόλεμο είναι εξαιρετικά προβληματική, καθώς θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε υπερπληθωρισμό, είτε σε δραστική μείωση των κοινωνικών δαπανών και την ουσιαστική διάλυση του κοινωνικού κράτους στη Δύση (και μαζί με αυτό τη διάλυση της δημοκρατίας, αφού οι πολίτες δεν θα ψήφιζαν για τέτοιες αλλαγές στις εκλογές).
Τέλος, το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου είναι πάντα παρόν.
Όλα αυτά δίνουν επιχειρήματα στις δυνάμεις της Δύσης που υποστηρίζουν την άμεση διακοπή των εχθροπραξιών στην Ουκρανία.
Αποτυχία της Δύσης
Επιπλέον, ένας σημαντικός παράγοντας που εργάζεται κατά του κόμματος του πολέμου είναι η αποτυχία της στρατηγικής του στην Ουκρανία.
Αρχικά, η στρατηγική αυτή βασιζόταν στην πεποίθηση ότι οι δυτικές κυρώσεις θα διέλυαν την ρωσική οικονομία και ότι το καθεστώς Putin θα κατάρρεε σύντομα.
Όταν αυτό δεν συνέβη, ειπώθηκε ότι ο ρωσικός στρατός είναι εξαιρετικά αδύναμος και ότι θα συντριβεί από τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε η θεωρία ότι στη Ρωσία θα ξεσπούσε αναπόφευκτα αναταραχή.
Ωστόσο, και οι δύο αυτές θεωρίες ανατράπηκαν το 2023, όταν η ουκρανική αντεπίθεση απέτυχε και η ανταρσία του Prigozhin κατέρρευσε.
Έτσι, όταν το κόμμα του πολέμου συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι χρειάζεται μόνο λίγο ακόμα και η Ρωσία θα καταρρεύσει, η εμπιστοσύνη σε αυτούς τους ισχυρισμούς στη Δύση έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα.
Απο την αρχή η θέση των υπέρμαχων του πολέμου είχε μια βαθιά αντίφαση.
Από τη μία πλευρά, υπήρχε η επιθυμία να τιμωρηθεί αυστηρά η Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία, με καταστρεπτικές συνέπειες για την εξουσία του Putin.
Από την άλλη, υπήρχε η άρνηση να μπούμε σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία λόγω του φόβου για πυρηνική σύγκρουση.
Παρά τη σημαντική διαφορά δυναμικού μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αυτή η στρατηγική ήταν εξαιρετικά ριψοκίνδυνη.
Όπως φάνηκε στη διάρκεια του πολέμου, η Δύση φοβήθηκε να φέρει τη Ρωσία στο χείλος της ήττας λόγω της απειλής του πυρηνικού πολέμου.
Οι σχέσεις Trump με Κίνα και Ευρώπη
Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο θα είναι το πώς ο Trump θα διαμορφώσει τις σχέσεις του με την Ευρώπη και την Κίνα.
Και στις δύο περιπτώσεις, από την Ουάσινγκτον ακούγονται συγκρουσιακοί τόνοι.
Αν ο Trump έρθει σε σύγκρουση τόσο με τους Ευρωπαίους όσο και με τους Κινέζους, αυτό μπορεί να αυξήσει τη σημασία των σχέσεων της ΕΕ και της Κίνας με τη Ρωσία και να οδηγήσει σε σοβαρές αλλαγές στην προσέγγιση των Ευρωπαίων στην υποστήριξη του Κιέβου, καθώς και στην προσέγγιση της Κίνας σχετικά με την υποστήριξη της Ρωσίας στον πόλεμο.
Και στις δύο περιπτώσεις, αυτό δεν θα είναι προς όφελος της Ουκρανίας.
Τα σενάρια για το 2025: Έλλειψη δράσης ή διάλειμμα
Αναλύοντας τα πιθανά σενάρια για την εξέλιξη των γεγονότων, μπορούμε να διαχωρίσουμε δύο βασικές εκδοχές.
1. Πρώτο σενάριο: Ο πόλεμος συνεχίζεται στο ίδιο μοτίβο και η κατάσταση στο μέτωπο δεν αλλάζει θεμελιωδώς.
Οι Ρώσοι θα προχωρούν αργά μπροστά, αλλά χωρίς στρατηγικά ανοίγματα και ίσως σταματήσουν με την πάροδο του χρόνου.
Η σύγκρουση θα παραμείνει σε ένα σταθερό σημείο χωρίς δραματικές αλλαγές στην κατεύθυνση της νίκης ή της ήττας.
2. Δεύτερο σενάριο: Η κατάσταση στο μέτωπο αλλάζει ξαφνικά υπέρ της Ουκρανίας ή της Ρωσίας.
Αυτό είναι δυνατό είτε λόγω εσωτερικών διεργασιών αποδιοργάνωσης του κρατικού μηχανισμού και του στρατού κάποιας από τις δύο εμπλεκόμενες χώρες, είτε λόγω ραγδαίας τεχνολογικής πρόοδου στην πολεμική τακτική από τη μία από τις δύο πλευρές, η οποία θα επιφέρει ένα καθοριστικό πλεονέκτημα, ενώ ο αντίπαλος δεν θα μπορέσει να ακολουθήσει.
Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να αφορά τη χρήση ρομποτικών συστημάτων ή τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο.
Παρ' όλα αυτά, η εμπειρία των σχεδόν τριών ετών πολέμου δείχνει ότι καμία από τις πλευρές, ακόμα κι αν κατάφερε να ξεχωρίσει για κάποιο διάστημα στον τομέα των καινοτομιών, δεν κατάφερε να διατηρήσει αυτή την πρωτοκαθεδρία για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς ο αντίπαλος πολύ γρήγορα αντέγραψε τις νέες τεχνολογίες και τακτικές.
Αυτό οφείλεται στο περίπου ισότιμο δυναμικό των δύο πλευρών.
Η Ουκρανία στηρίζεται στην υποστήριξη της Δύσης, ενώ η Ρωσία λαμβάνει έμμεση υποστήριξη από την Κίνα, τον παγκόσμιο ηγέτη σε τεχνολογία και βιομηχανία.
Επιπλέον, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αναπτύσσουν ενεργά τις στρατιωτικές τους τεχνολογίες και την παραγωγή τους.
Αν η κατάσταση στο μέτωπο αλλάξει δραστικά, τότε η πλευρά που θα επωφεληθεί, θα πλησιάσει την ολοκλήρωση των στόχων της.
Για τη Ρωσία, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την εφαρμογή των όρων του Putin από τον Ιούνιο (πιθανώς σε ακόμη πιο αυστηρή μορφή) και την επανεκκίνηση του ουκρανικού κράτους.
Για το Κίεβο, αυτό θα σήμαινε την αποδοχή από τη Ρωσία της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την επιστροφή τουλάχιστον ενός μέρους των κατεχόμενων περιοχών.
Σενάρια για το 2025. Εκδοχή μεγάλου συμβιβασμού
Αν ο πόλεμος συνεχιστεί περίπου στο ίδιο πλαίσιο (σε σενάριο αδράνειας), υπάρχει το σενάριο της ολοκληρώσης του πολέμου με συμβιβαστικές συνθήκες.
Δηλαδή, ο πόλεμος σταματάει κατά μήκος της υπάρχουσας γραμμής του μετώπου, η Ουκρανία δεν εντάσσεται στο ΝΑΤΟ (αλλά εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση), δεν μπαίνουν ξένες στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Ωστόσο, ο στρατός της Ουκρανίας δεν αποδυναμώνεται.
Η απουσία περιορισμών για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας είναι, ουσιαστικά, η βασική "κόκκινη γραμμή" για την Ουκρανία και η μοναδική πραγματική εγγύηση ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά.
Σε συνθήκες που η Δύση δεν είναι έτοιμη να εντάξει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, να στείλει στρατιώτες για να διατηρήσουν την ειρήνη χωρίς τη συναίνεση της Μόσχας, ή να αναλάβει οποιεσδήποτε δεσμεύσεις για πόλεμο κατά της Ρωσίας σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης, το ζήτημα του στρατού της Ουκρανίας παραμένει κρίσιμο για την ασφάλειά της.
Άλλα θέματα, όπως τα εσωτερικά ζητήματα (γλώσσα, εκκλησία), οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας κ.λπ., μπορούν να συζητηθούν.
Επίσης, η μορφή των συμφωνιών μπορεί να είναι είτε μια εκεχειρία είτε μια πλήρης ειρηνική συμφωνία.
Αν και η Ουκρανία αντιτίθεται de facto στη δεύτερη, αυτή δεν είναι απόλυτα απίθανη, καθώς μπορεί να προσφέρει και στις δύο πλευρές πρόσθετες εγγυήσεις ότι ο πόλεμος δεν θα αναζωπυρωθεί σύντομα.
Σχετικά με το εδαφικό ζήτημα στην περιοχή του Kursk: Σε οποιοδήποτε σενάριο συμβιβαστικής ειρηνικής συμφωνίας, πιθανότατα η Ουκρανία θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει αυτή την περιοχή.
Υπάρχουν φήμες ότι το Κίεβο επιθυμεί να ανταλλάξει το στρατηγικό αυτό σημείο με κάποιες από τις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές (όπως o Πυρηνικός Σταθμός στη Zaporizhia), αλλά με την τρέχουσα κατάσταση στο μέτωπο, αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο.
Η περιοχή του Kursk είναι μικρή και η Ρωσία έχει ήδη ανακτήσει μέρος της.
Η ρωσική στρατιωτική δύναμη μπορεί να την πάρει ολόκληρη, οπότε ο Putin μάλλον δεν θα συμφωνήσει να τη "ανταλλάξει", αν μπορεί να την πάρει μόνος του χωρίς συμφωνίες.
Σενάριο 2025: Μακροχρόνιος πόλεμος και κίνδυνοι για Ουκρανία
Εάν οι ειρηνικές διαπραγματεύσεις δεν καταλήξουν (ή δεν ξεκινήσουν καν) και δεν υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο μέτωπο υπέρ καμίας από τις πλευρές, ενώ η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία συνεχιστεί σε κάποια μορφή (αν και η ποσότητα αυτής της υποστήριξης μπορεί να αλλάξει), ο πόλεμος θα παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι για την Ουκρανία.
1. Αλλαγές στο στρατολογικό δυναμικό και κοινωνικές συνέπειες
Η Ουκρανία θα αναγκαστεί να μειώσει την ηλικία για τη στρατολόγηση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των στρατευμένων, αλλά και σε μεγαλύτερο αριθμό που αποφεύγουν τη στράτευση.
Οι κίνδυνοι για την κοινωνία και τον στρατό θα αυξηθούν, καθώς το στρατολογικό δυναμικό της χώρας θα εξαντληθεί με την πάροδο του χρόνου.
2. Στρατηγική ανθεκτικότητα της Ουκρανίας
Το ερώτημα αν η Ουκρανία μπορεί να νικήσει στον πόλεμο παραμένει ανοιχτό.
Η Ρωσία, με το πυρηνικό της οπλοστάσιο, έχει τη δυνατότητα να το χρησιμοποιήσει σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου ή ήττας, κάτι που αυξάνει τους κινδύνους για την Ουκρανία.
3. Εξάρτηση από την διεθνή υποστήριξη.
Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος για την Ουκρανία λόγω της εξάρτησής της από την ξένη βοήθεια.
Οι δυτικές χώρες, κυρίως οι ΗΠΑ και η ΕΕ, περνούν πολιτική και οικονομική αναταραχή.
Τα εσωτερικά προβλήματα των ΗΠΑ και της ΕΕ, καθώς και η αβεβαιότητα στις σχέσεις τους, δημιουργούν μια κατάσταση όπου είναι ασαφές αν η υποστήριξη προς την Ουκρανία θα συνεχιστεί μακροπρόθεσμα.
4. Επεκτατική ρητορική ΗΠΑ
Επιπλέον, παρατηρείται μια επεκτατική ρητορική από την πλευρά των ΗΠΑ.
Εάν αυτή η προσέγγιση γίνει κανονικότητα, η παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας και η επέμβαση σε άλλες χώρες μπορεί να γίνει συνηθισμένο φαινόμενο.
Η Ουκρανία, η οποία αγωνίζεται για την ακεραιότητα των συνόρων της, θα βρεθεί σε δύσκολη θέση.
5. Αλλαγή της παγκόσμιας ατζέντας
Αν οι ΗΠΑ, ακολουθώντας τα εθνικά τους συμφέροντα, αρχίσουν να διεκδικούν εδάφη όπως η Γροιλανδία ή η Διώρυγα του Παναμά, τότε η Ρωσία μπορεί να αναρωτηθεί: Γιατί να μην κάνουμε το ίδιο με την Ουκρανία;
Αυτή η αλλαγή στην παγκόσμια ατζέντα μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την Ουκρανία, η οποία αγωνίζεται για τη διατήρηση της εδαφικής της ακεραιότητας.
Αν η παραβίαση των συνόρων γίνει αποδεκτή, η διεθνής υποστήριξη προς την Ουκρανία μπορεί να εξασθενήσει και η κατάσταση στο μέτωπο θα γίνει ακόμα πιο τεταμένη.
Σενάριο 2025: Μακροχρόνιος πόλεμος και κίνδυνοι για τη Ρωσία
Η Ρωσία, όπως και η Ουκρανία, αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους από έναν παρατεταμένο πόλεμο.
1. Οικονομικές πιέσεις και εξάρτηση από άλλες χώρες.
Η Ρωσία βρίσκεται υπό τεράστιες οικονομικές κυρώσεις και εξαρτάται από τις εμπορικές σχέσεις με χώρες του παγκόσμιου Νότου, όπως η Κίνα και η Ινδία.
Η εξάρτηση αυτή ενδέχεται να εντείνει την οικονομική της ευαλωτότητα.
Ο πόλεμος προκαλεί σοβαρές οικονομικές απώλειες και περιορισμούς στη δυνατότητα της Ρωσίας να αναπτυχθεί και να ενισχύσει την οικονομία της.
2. Εσωτερικές κοινωνικές αναταραχές και πολιτικές πιέσεις.
Η κήρυξη επιστράτευσης για τον πόλεμο θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες εσωτερικές εντάσεις και διαμαρτυρίες.
Η Ρωσία ήδη βιώνει την αποχώρηση από τη χώρα χιλιάδων ανδρών και την αύξηση του αριθμού των οικονομικών μεταναστών λόγω του πολέμου και των πολιτικών κινητοποιήσεων.
Η ακραία πίεση στην αγορά εργασίας και η ανάγκη για μετανάστες μπορεί να εντείνουν τις κοινωνικές εντάσεις και την ανισότητα, κάτι που μπορεί να φέρει περαιτέρω αναστάτωση στην κοινωνία.
3. Στρατηγικές αβεβαιότητες
Η Ρωσία ήδη αντιμετωπίζει απρόβλεπτα γεγονότα και κινδύνους, όπως το πρόσφατο περιστατικό με την καταστροφή του αεροσκάφους του Αζερμπαϊτζάν από τη ρωσική αεράμυνα.
Αυτά τα απρόβλεπτα περιστατικά ενδέχεται να δημιουργήσουν νέα πολιτικά και στρατηγικά προβλήματα που θα κλιμακώσουν τις δυσκολίες για τη Ρωσία.
4. Εθνοτικές και κοινωνικές εντάσεις στο εσωτερικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τάση της ρωσικής προπαγάνδας και των εξτρεμιστικών ομάδων να εντείνουν τις κοινωνικές και εθνοτικές εντάσεις, ειδικά στην προσπάθειά τους να κατηγορήσουν τους μετανάστες, κυρίως μουσουλμάνους, για τα προβλήματα της χώρας.
Αυτή η κατάσταση ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές διαιρέσεις στην κοινωνία και τον στρατό της Ρωσίας, κάτι που μπορεί να καταλήξει σε κοινωνική αναταραχή και στρατιωτική αποσταθεροποίηση.
5. Εσωτερικές πολιτικές αντιφάσεις και «πυρήνες αναταραχής».
Η πρόσφατη αναταραχή γύρω από τον Prigozin και την αποτυχία του πραξικοπήματος υπενθυμίζει ότι η Ρωσία διακατέχεται από πολιτικές και στρατιωτικές αντιφάσεις.
Αν και το κράτος έχει καταφέρει να συγκρατήσει τις εξελίξεις, οι διαμάχες εντός του Κρεμλίνου, η αντιπαλότητα μεταξύ των διαφόρων παρατάξεων και η πολιτική αβεβαιότητα παραμένουν.
Αυτές οι εντάσεις, αν συνεχιστούν, μπορούν να ενδυναμώσουν τις εσωτερικές αντιφάσεις και να υπονομεύσουν τη σταθερότητα της Ρωσίας.
6. Αντίφαση στρατηγικών στόχων: υψηλοί στόχοι ή τερματισμός του πολέμου.
Η Ρωσία αντιμετωπίζει το δίλημμα να επιδιώξει τις υπερβολικές στρατηγικές της επιδιώξεις ή να αποδεχτεί το υπάρχον αποτέλεσμα και να τερματίσει τον πόλεμο. Εάν συνεχιστεί ο πόλεμος χωρίς να επιτευχθούν σαφή αποτελέσματα, οι εσωτερικές πιέσεις θα ενταθούν και η Ρωσία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις. Επομένως, η απόφαση για τον τερματισμό του πολέμου ή την επιδίωξη περιορισμένων στόχων θα μπορούσε να κρίνει τη μελλοντική ευημερία της Ρωσίας.
Σενάριο 2025: «Κόκκινες γραμμές», πυρηνικά όπλα και κίνδυνοι για τον κόσμο
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τη συμμετοχή μιας χώρας που κατέχει τον μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, αποτελεί μια απειλή για όλο τον κόσμο.
Ιδιαίτερα δεδομένου ότι η Μόσχα συχνά αναφέρει ότι η σύγκρουση μπορεί να εξελιχθεί σε πυρηνική κλιμάκωση.
1. «Κόκκινες γραμμές» και πυρηνική απειλή
Αν και οι προειδοποιήσεις από τη Ρωσία για την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων είναι γνωστές και επαναλαμβανόμενες, για πολλούς οι δηλώσεις αυτές πλέον θεωρούνται απλώς προπαγάνδα ή τακτική για να ενισχύσουν τον φόβο στην παγκόσμια κοινότητα.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι για τη Ρωσία η χρήση πυρηνικών όπλων είναι μια εξαιρετικά δύσκολη απόφαση, με σοβαρές διεθνείς συνέπειες, όπως η πλήρης απομόνωση ή ακόμα και η πιθανότητα σύγκρουσης με το ΝΑΤΟ.
2. Πιθανές «κόκκινες γραμμές» που μπορεί να οδηγήσουν στη χρήση πυρηνικών
Η Ρωσία έχει μερικές πραγματικές «κόκκινες γραμμές», η υπέρβαση των οποίων θα μπορούσε να την οδηγήσει στη χρήση πυρηνικών όπλων ή σε απειλή χρήσης τους.
Αυτές οι γραμμές περιλαμβάνουν:
• Η συμμετοχή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο: Εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ εμπλακούν με οποιονδήποτε τρόπο — αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, επίθεση στη ρωσική επικράτεια ή επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία — αυτό θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία των δυνάμεων υπέρ της Ουκρανίας και να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τη Ρωσία.
• Θαλάσσιος ναυτικός αποκλεισμός των ρωσικών λιμανιών: Ο αποκλεισμός των λιμανιών της Ρωσίας από ναυτικές δυνάμεις θα μπορούσε να παραλύσει τις ρωσικές εξαγωγές, προκαλώντας οικονομική καταστροφή και σοβαρά πλήγματα στην οικονομία της χώρας.
• Μακροχρόνια εξάντληση και στρατηγική αποτυχία: Εάν ο πόλεμος παραταθεί και η Ρωσία βρεθεί σε στρατηγική εξάντληση με αυξανόμενους κινδύνους για την εσωτερική της ασφάλεια και οικονομία, η Μόσχα μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει ένα τελεσίγραφο, απειλώντας με πυρηνικό πόλεμο εάν οι αντίπαλοι δεν δεχθούν τις όρους της.
3. Ο κίνδυνος μιας πυρηνικής σύγκρουσης
Η πιο επικίνδυνη προοπτική είναι ότι και οι δύο πλευρές του πολέμου μπορεί να υποθέσουν ότι η άλλη πλευρά μπλοφάρει, οδηγώντας έτσι σε μια κατάσταση όπου η αδιαλλαξία και η υπερβολική εμπιστοσύνη στις στρατηγικές τους μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή.
4. Η σημασία του γρήγορου τερματισμού του πολέμου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε ένα παράδειγμα στρατηγικών λαθών και εσφαλμένων υπολογισμών από όλες τις πλευρές.
Η Ρωσία πίστευε ότι μπορούσε να καταλάβει γρήγορα και με μικρές δυνάμεις όλη την Ουκρανία, ενώ η Ουκρανία και η Δύση πίστευαν ότι η Ρωσία θα κατέρρεε γρήγορα με την έναρξη του πλήρους πολέμου.
Και οι δύο υπολογισμοί απέτυχαν.
Με την πάροδο του χρόνου, ο πόλεμος μετατρέπεται σε μια καταστροφική δύναμη που μπορεί να παρασύρει όχι μόνο την Ουκρανία και τη Ρωσία, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο.
Η παράταση της σύγκρουσης αυξάνει τους κινδύνους για τη διεθνή ασφάλεια και μπορεί να οδηγήσει σε τεράστιες ανθρωπιστικές καταστροφές.
Για να αποφευχθούν οι χειρότεροι κίνδυνοι, ο πόλεμος πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών