γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Ανάμεσα στους λίγους ανθρώπους που κατάφεραν να διαβλέψουν το βάθος της κρίσης του 2008 κατατάσσει ο νομπελίστας Τζίζεφ Στίγκλιτς τον πρώην πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας, Γκόρντον Μπράουν, μετά την ανάγνωση του βιβλίου του Βρετανού «Πέρα από το κραχ».
Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς σήμερα, αλλά όταν ξεκίνησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, την άνοιξη του 2007, υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που δεν αντιλήφθηκαν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ακόμα και στα τέλη του 2008, όταν παρουσιάστηκαν τα προβλήματα της Merrill Lynch και της Lehman Brothers, πολλοί εξακολουθούσαν να αρνούνται το πρόβλημα (ιδιαίτερα εκείνοι που ήταν υπεύθυνοι γι’αυτό), γράφει χαρακτηριστικά ο Στίγκλιτς, επισημαίνοντας ότι ο Γκόρντον Μπράουν δεν ανήκει σ’αυτή την κατηγορία.
Μόλις άρχισε να τρέμει η Northern Rock, συνειδητοποίησε ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας είχε βαθειά διαρθρωτικά προβλήματα και ότι η κρίση στην οποία βυθιζόταν μπορεί να μεταφερόταν στην ευρύτερη οικονομία.
Αυτό που κάνει συνήθως τις πολιτικές βιογραφίες ενδιαφέρουσες είναι τα μυστικά που αποκαλύπτουν, γράφει ο αμερικανός οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς στους Financial Times. Το βιβλίο αυτό όμως είναι διαφορετικό. Ο Μπράουν είναι ένας πολιτικός και ένας σκεπτόμενος άνθρωπος. Το βιβλίο του είναι συναρπαστικό γιατί παρουσιάζει τα διλήμματα των πολιτικών καθώς προσπαθούσαν να διαχειριστούν την κρίση. Ο συγγραφέας περιγράφει, για παράδειγμα, την επίσκεψή του στον Τζορτζ Μπους όταν προσπάθησε να τον πείσει ότι η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν ζωτικής σημασίας. Του είπε επίσης ότι έπρεπε να συγκληθεί αμέσως μια σύνοδος των ηγετών της G20. Δεν αποκαλύπτει την απάντηση του τότε αμερικανού προέδρου. Αλλά όλοι μπορούμε να την καταλάβουμε.
Ο Μπράουν ήταν ένας υπουργός Οικονομικών που δεν θεωρούσε την οικονομία αυτοσκοπό, αλλά πίστευε ότι στόχος της είναι η ευημερία των πολιτών. Δεν τον ενδιέφερε μόνο ο πληθωρισμός, αλλά και η ανεργία. Υπενθυμίζει τη δέσμευσή του να εξαλείψει τη φτώχεια και να βοηθήσει την Αφρική με τη διαγραφή του χρέους των φτωχότερων χωρών, για την οποία είναι υπερήφανος.
Ο Μπράουν εκφράζει επίσης την απογοήτευσή του για το ότι δεν ελήφθησαν μέτρα μετά την οικονομική κρίση στην ανατολική Ασία το 1998. Η κρίση εκείνη έδειξε πόσο αλληλένδετες είναι οι οικονομίες του πλανήτη. Μετά τα γεγονότα εκείνα, αγωνίστηκε για τη δημιουργία ενός συστήματος παρακολούθησης των κινδύνων και πρώιμης προειδοποίησης. Δεν αποκαλύπτει ποιος αντέδρασε σ’εκείνη την πρόταση, αλλά μπορεί να υποθέσει κανείς ότι ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που αγωνίστηκαν στις ΗΠΑ κατά του ελέγχου των παράγωγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
Το βιβλίο δείχνει ότι η αναταραχή στις διεθνείς χρηματαγορές άρχισε ένα χρόνο πριν καταρρεύσει η Lehman Brothers. Είναι έτσι φανερό ότι οι ευθύνες των πολιτικών για την κρίση είναι μεγάλες. Αλλά ο Μπράουν προτιμά να διδαχθεί μαθήματα παρά να αποδώσει ευθύνες. Συντάσσεται καθαρά μ’εκείνους που πιστεύουν ότι η έλλειψη ελέγχου των αγορών τις καθιστά ευάλωτες σε σκαμπανεβάσματα και αποσταθεροποιητικές ροές κεφαλαίων. Εγκωμιάζοντας τον έλεγχο κεφαλαίων που έχει αποφασίσει η Μαλαισία, γράφει: «Για μια μικρή περίοδο, τουλάχιστον, οι έλεγχοι κεφαλαίων μπορούν να εμποδίσουν, ή να περιορίσουν, την ανεξέλεγκτη ροή βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων από χώρα σε χώρα».
Ο Στίγκλιτς πιστεύει ότι αν δεν είχε εφαρμοστεί η κεϊνσιανή πολιτική που προώθησε, η κρίση θα ήταν ακόμη βαθύτερη. Και αυτό πρέπει να του αναγνωριστεί.
www.bankingnews.gr
Μόλις άρχισε να τρέμει η Northern Rock, συνειδητοποίησε ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας είχε βαθειά διαρθρωτικά προβλήματα και ότι η κρίση στην οποία βυθιζόταν μπορεί να μεταφερόταν στην ευρύτερη οικονομία.
Αυτό που κάνει συνήθως τις πολιτικές βιογραφίες ενδιαφέρουσες είναι τα μυστικά που αποκαλύπτουν, γράφει ο αμερικανός οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς στους Financial Times. Το βιβλίο αυτό όμως είναι διαφορετικό. Ο Μπράουν είναι ένας πολιτικός και ένας σκεπτόμενος άνθρωπος. Το βιβλίο του είναι συναρπαστικό γιατί παρουσιάζει τα διλήμματα των πολιτικών καθώς προσπαθούσαν να διαχειριστούν την κρίση. Ο συγγραφέας περιγράφει, για παράδειγμα, την επίσκεψή του στον Τζορτζ Μπους όταν προσπάθησε να τον πείσει ότι η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν ζωτικής σημασίας. Του είπε επίσης ότι έπρεπε να συγκληθεί αμέσως μια σύνοδος των ηγετών της G20. Δεν αποκαλύπτει την απάντηση του τότε αμερικανού προέδρου. Αλλά όλοι μπορούμε να την καταλάβουμε.
Ο Μπράουν ήταν ένας υπουργός Οικονομικών που δεν θεωρούσε την οικονομία αυτοσκοπό, αλλά πίστευε ότι στόχος της είναι η ευημερία των πολιτών. Δεν τον ενδιέφερε μόνο ο πληθωρισμός, αλλά και η ανεργία. Υπενθυμίζει τη δέσμευσή του να εξαλείψει τη φτώχεια και να βοηθήσει την Αφρική με τη διαγραφή του χρέους των φτωχότερων χωρών, για την οποία είναι υπερήφανος.
Ο Μπράουν εκφράζει επίσης την απογοήτευσή του για το ότι δεν ελήφθησαν μέτρα μετά την οικονομική κρίση στην ανατολική Ασία το 1998. Η κρίση εκείνη έδειξε πόσο αλληλένδετες είναι οι οικονομίες του πλανήτη. Μετά τα γεγονότα εκείνα, αγωνίστηκε για τη δημιουργία ενός συστήματος παρακολούθησης των κινδύνων και πρώιμης προειδοποίησης. Δεν αποκαλύπτει ποιος αντέδρασε σ’εκείνη την πρόταση, αλλά μπορεί να υποθέσει κανείς ότι ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που αγωνίστηκαν στις ΗΠΑ κατά του ελέγχου των παράγωγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
Το βιβλίο δείχνει ότι η αναταραχή στις διεθνείς χρηματαγορές άρχισε ένα χρόνο πριν καταρρεύσει η Lehman Brothers. Είναι έτσι φανερό ότι οι ευθύνες των πολιτικών για την κρίση είναι μεγάλες. Αλλά ο Μπράουν προτιμά να διδαχθεί μαθήματα παρά να αποδώσει ευθύνες. Συντάσσεται καθαρά μ’εκείνους που πιστεύουν ότι η έλλειψη ελέγχου των αγορών τις καθιστά ευάλωτες σε σκαμπανεβάσματα και αποσταθεροποιητικές ροές κεφαλαίων. Εγκωμιάζοντας τον έλεγχο κεφαλαίων που έχει αποφασίσει η Μαλαισία, γράφει: «Για μια μικρή περίοδο, τουλάχιστον, οι έλεγχοι κεφαλαίων μπορούν να εμποδίσουν, ή να περιορίσουν, την ανεξέλεγκτη ροή βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων από χώρα σε χώρα».
Ο Στίγκλιτς πιστεύει ότι αν δεν είχε εφαρμοστεί η κεϊνσιανή πολιτική που προώθησε, η κρίση θα ήταν ακόμη βαθύτερη. Και αυτό πρέπει να του αναγνωριστεί.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών