Ερώτηση κόλαφος Νικήτα Κακλαμάνη σε Σκυλακάκη με βολές και κατά Χατζηδάκη - Στο επίκεντρο η καρτελοποίηση στην Ενέργεια

Τα τέσσερα τρωτά σημεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας που λειτουργούν ως επιταχυντές της ανόδου της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος φέρνει δυναμικά στο προσκήνιο ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Νικήτας Κακλαμάνης, με ερώτηση που κατέθεσε προς τον  υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Θόδωρο Σκυλακάκη.
Η ερώτηση του βουλευτή εκτός της πολιτική διάστασης που έχει για το κυβέρνηση εντοπίζει και τις τεχνικές ατέλειες του target model στο στάδιο της εφαρμογής.
Ο έμπειρος βουλευτής Νικήτας Κακλαμάνης αρχικά «καρφώνει» την κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ αφού αναδεικνύει το νομικό πλαίσιο που φέρει την υπογραφή του για την ίδρυση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας με νόμο 4512/2018.

Το «κουτσό» Target Model

Ο κ. Κακλαμάνης αναφέρει ότι ο νέος θεσμός τέθηκε σε λειτουργία στις 16 Μαρτίου 2020 με διακηρυγμένους τους εξής στόχους: ενίσχυση της διαφάνειας, υγιής ανταγωνισμός ανάμεσα στους παρόχους, αύξηση του μεριδίου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μείωση του ενεργειακού κόστους για τους Έλληνες καταναλωτές (enexgroup.gr) και πρόβλεψη για τέσσερις αγορές: την προημερήσια, την ενδοημερήσια, την προθεσμιακή και την αγορά εξισορρόπησης (enexgroup.gr).
Οι αρχικοί στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα ενώ εκκρεμότητες αφήνουν πολλά περιθώρια για …πολλά ενισχύοντας  κυρίως τις τιμές από τους παραγωγούς ενέργειας.

Τα «καρφιά» του Νικήτα Κακλαμάνη

Τα «χτυπήματα» του κ  Κακλαμάνη βρήκαν και τον νυν ΥΠΕΘΟ Κωστή Χατζηδάκη και πρώην ΥΠΕΝ στην πρώτη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τον Ιούλιο του 2019.

Οι βολές κατά του Κωστή Χατζηδάκη

Συγκεκριμένα, αναφέρει στην ερώτησή του ότι  ο τότε ΥΠΕΝ, Κ. Χατζηδάκης δήλωσε για τον νέο θεσμό ότι αποτελεί μεγάλη μεταρρύθμιση που θα μειώσει το κόστος ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. (ΥΠΕΝ: Τι αλλάζει στην αγορά ενέργειας από 1ης Νοεμβρίου με το Target Model - Όσα πρέπει να ξέρετε με ερωτήσεις / απαντήσεις).
Πολύ γρήγορα όμως –και προτού η Ελλάδα βιώσει τις ενεργειακές επιπτώσεις του ρωσοουκρανικού πολέμου - διαπιστώθηκε πως το εγχείρημα δεν απέδωσε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα αλλά οδήγησε και οδηγεί μέχρι και σήμερα σε υψηλότερες τιμές και υπέρογκες χρεώσεις για τον καταναλωτή, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε πρόκειται για επιχειρήσεις   
 
Τα τέσσερα «αμαρτήματα» του Χρηματιστηρίου Ενέργειας
 
1) Πράγματι, από τη μέχρι σήμερα τετραετή λειτουργία του ελληνικού χρηματιστηρίου ενέργειας, έχουν προκύψει τέσσερις διακριτές και σημαντικές αγκυλώσεις στην αγορά της ενέργειας: η πρώτη προέρχεται από τη λειτουργία της λεγόμενης «Οριακής Τιμής του Συστήματος», η οποία αντί να διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα, συμπίπτει με την υψηλότερη τιμή προσφοράς.
Για παράδειγμα, αν το σύστημα χρειάζεται ακόμη 2 MWh για να συμπληρώσει την απαιτούμενη ενέργεια για και η μόνη προσφορά που έχει είναι στα 322 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τότε η ΟΤΣ για εκείνη την ώρα θα διαμορφωθεί στα 322 ευρώ. Η τελική οριακή προσφορά ανά ώρα αποτελεί την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ρεύματος ανεξαρτήτως της τιμής στην οποία πρόσφεραν τη δική τους ενέργεια.

2) Η δεύτερη σημαντική στρέβλωση είναι η εξάρτηση -ως μη όφειλε- της ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο.
Πράγματι, η υψηλή τιμή του φυσικού αερίου, σε σχέση με τις ΑΠΕ, καταλήγει να μεταφέρεται και στις τιμές εκκαθάρισης του χρηματιστηρίου ηλεκτρικής ενέργειας, κατά 100%, αφού τα λοιπά συστατικά (ΑΠΕ, υδροηλεκτρικά, κ.ά.) του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής δεν επαρκούν για να επηρεάσουν ή επηρεάζουν ελάχιστα την τελική τιμή
Ενώ, δηλαδή, η συμμετοχή του φυσικού αερίου στην ελληνική ηλεκτροπαραγωγή αντιπροσωπεύει το 30-40%, οι τιμές πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας «μολύνονται» κατά 100% από τις υψηλές τιμές φυσικού αεριού, διότι η χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου χρησιμοποιείται ως ο δείκτης για την αναπροσαρμογή των τιμών πώλησης ΗΕ μέσω της Οριακής Τιμής.

3) Η τρίτη στρέβλωση προκύπτει από τον τρόπο που λειτουργεί η «αγορά εξισορρόπησης», η οποία έχει ως βασικό στόχο τη διόρθωση των ατελειών στην κάλυψη της ζήτησης που έχει σημειωθεί κατά τη λειτουργία της προημερήσιας και ενδοημερήσιας αγοράς.
Λόγω όμως της περιορισμένης ακόμα συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, επιλέγονται συνήθως οι πιο ρυπογόνες και κατά συνέπεια πιο «ακριβές» μονάδες φυσικού αερίου από το σύστημα, προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας, δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν υποδομές αποθήκευσης ενέργειας και οι προσφορές από τους παραγωγούς ενέργειας κατατίθενται σε πραγματικό χρόνο (real time).

4) Η τέταρτη αγκύλωση προέρχεται από το γεγονός ότι δεν λειτουργεί όπως θα όφειλε η τέταρτη αγοράς, αυτή των προθεσμιακών συμβολαίων, με αποτέλεσμα να μετακυλίονται πλήρως (100%) στη λιανική οι υπερβολικά υψηλές τιμές χονδρικής που διαμορφώνονται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Αντίθετα, στις ευρωπαϊκές αγορές τα διμερή προθεσμιακά συμβόλαια αντιπροσωπεύουν το 40%-80% της αγοράς.

Η καρτελοποίηση της ενέργεια

Ο Νικήτας Κακλαμάνης επικαλείται έρευνα που αναδεικνύει τον ολιγοπωλιακό χαρακτήρα της ελληνικής αγοράς ενέργειας που εμποδίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό και οδηγεί σε «καρτελοποίηση», με τις γνωστές δυσμενείς επιπτώσεις για τα συμφέροντα του καταναλωτή.
Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών με τίτλο «Οι τάσεις και τα οικονομικά αποτελέσματα της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα», στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας εντοπίζεται υψηλή συγκέντρωση, με λίγες κυρίαρχες εταιρείες να ελέγχουν σημαντικό μερίδιο της αγοράς.
Από τα πυρά του Νικήτα Κακλαμάνη δεν γλίτωσε ούτε η ΔΕΗ, παρότι οι λιανικές τιμές είναι οι χαμηλότερες σε σχέση με τους ανταγωνιστές της με μερίδια αγοράς στα επίπεδα του 10%.
Συγκεκριμένα ερωτάται ο υπουργός σε ποιες ενέργειες θα προβεί για να διασφαλιστεί ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας της ΔΕΗ, που έχει ουσιαστικά απολεσθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια;
Σύμφωνα με πανεπιστημιακούς που γνωρίζουν τη ενέργεια  λένε ότι το περιεχόμενο της ερώτησης του κ. Κακλαμάνη παρέχει στοιχεία που δεν μπορεί κάποιος να τα προσπεράσει  διότι  ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.  
 
Νίκος Θεοδωρόπουλος 
ntheo@bankingnews.gr
www.bankingnews.gr