Για εκείνους που μεγάλωσαν μεταξύ 1980 και 1990, το SPAS 12 είναι άμεσα αναγνωρίσιμο.
Από τον “Εξολοθρευτή” μέχρι το “Jurassic Park” δεκάδες κινηματογραφικές περιπέτειες απεικονίζουν το ασυνήθιστο λειόκανο της Franchi.
Αν τα “πολεμικά” βιντεοπαιχνίδια και οι ταινίες ήταν αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης, θα συμπεραίναμε πως τα τελευταία 30 χρόνια είναι σχεδόν αδύνατο να μπεί κάποιος σε ένα οπλοπωλείο, στρατόπεδο ή θεματικό πάρκο και να ΜΗ καταλήξει με ένα SPAS 12 στα χέρια. Αλλά πως ένα τεχνολογικό απολίθωμα από το 1979 έγινε είδωλο της ποπ κουλτούρας;
Μια βίαιη εποχή
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 η Ευρώπη βίωνε τον Ψυχρό πόλεμο, η τρομοκρατία ήταν θέμα της καθημερινότητας και τα κράτη αναζητούσαν αντίμετρα. Οι μηχανικοί της Luigi Franchi στην Ιταλία είχαν εμπλακεί στη σχεδίαση του Special Purpose Automatic Shotgun, ενός λειόκανου κατάλληλου για μάχη. Για να είναι χρήσιμο στην καταστολή εσωτερικών ταραχών το όπλο έπρεπε να λειτουργεί αξιόπιστα με ελαφρά μη θανατηφόρα πυρομαχικά, όπως λαστιχένιες και ξύλινες βολίδες, γεμίσματα “γύψου” για παραβίαση θυρών και δακρυγόνα.
Έτσι ανέπτυξαν ένα σύστημα διπλής λειτουργίας: αυτογεμές για τις συνήθεις γομώσεις (πχ. βολίδες και μολύβδινα σκάγια) και ικανότητα χειροκίνητης όπλισης για τα ειδικού τύπου πυρομαχικά. Μεταξύ του 1979 και του 2000 η Franchi κατασκεύασε σχεδόν 30.000 τέτοια όπλα. Τα περισσότερα κατέληξαν σε αστυνομικά τμήματα και παραστρατιωτικές οργανώσεις. Ελάχιστα έφτασαν στα χέρια πολιτών, μάλλον ως αξιοπερίεργα αντικείμενα. Το φουτουριστικό “δωδεκάρι” με τη μοναδική εμφάνιση δεν έχει κάποιο πλεονέκτημα να προσφέρει ως κυνηγετικό ή αγωνιστικό όπλο και εν πολλοίς αγνοήθηκε.
Σχεδίαση και λειτουργία
Ο ρόλος του SPAS 12 επέβαλε τη χρήση διπλού μηχανισμού και μεγάλης αναχορηγίας φυσιγγίων (6 ως 8 ανάλογα με το μήκος της κάνης). Αυτά μεταφράζονται σε βάρος και όντως το όπλο ζυγίζει σχεδόν 4,4 κιλά κενό. Ο μηχανισμός λειτουργίας και το επανατατικό ελατήριο βρίσκονται μπροστά από το κλείστρο. Περικλείονται από ένα διάτρητο σασί, στο οποίο στερεώνεται η “πάπια” (ξυστός). Για να λειτουργήσει ώς χειροκίνητο, ο χειριστής πρέπει να πιέσει ένα κουμπί στο κάτω μέρος του ξυστού και να τον σύρει προς τα πίσω.
Επειδή η κίνηση γίνεται ενάντια στο επανατατικό ελατήριο, απαιτείται αρκετή δύναμη και είναι τραχιά σε σχέση με ένα απλό επαναληπτικό όπλο. Αντιστρέφοντας τη διαδικασία, δηλαδή πιέζοντας το κουμπί του ξυστού και κλειδώνοντας τον στην εμπρόσθια θέση, το όπλο βάλλει ημιαυτόματα. Το πιστόνι αερίων του SPAS 12 διαχειρίζεται μόνο φυσίγγια μήκους 70mm (2 ¾) και δεν έχει μείνει στην ιστορία ως υπόδειγμα αξιοπιστίας. Δείχνει σαφή προτίμηση σε βαρύτερες γομώσεις.
Η χειροκίνητη λειτουργία κάλυπτε τη χρήση των μη θανατηφόρων γομώσεων και μετρίαζε το πρόβλημα αξιοπιστίας.
Η συνηθισμένη κάνη είχε μήκος 54m και μέσω εξωτερικού σπειρώματος δεχόταν φλογοκρύπτη, τσοκ για τη σύσφιξη των βολών ή εκτοξευτή δακρυγόνων.
Η πλήρωση της αποθήκης απαιτούσε το σπρώξιμο ενός γλωσσιδίου στο κάτω μέρος του κορμού και φόρτωση των φυσιγγίων ένα προς ένα.
Η χωροταξία, τυπική για ένα κυνηγετικό όπλο της εποχής ήταν αργή και εκτελούνταν δύσκολα με γάντια.
Για αυτό αργότερα η Franchi ανέπτυξε το SPAS 15 με τροφοδοσία από γεμιστήρα. Ένα πρωτοποριακό στοιχείο του μηχανισμού ήταν ένα κουμπί που διέκοπτε την τροφοδοσία προς τη θαλάμη (Cut-off). Πιέζοντας το και σύροντας το κλείστρο πίσω, ο χειριστής άδειαζε τη θαλάμη. Αυτό επέτρεπε την γρήγορη εναλλαγή της από πχ. σκάγια σε λαστιχένιες βολίδες για αντιμετώπιση όχλου.
Ασυνήθιστη εμφάνιση
Ο όγκος και οι γραμμές του εντυπωσιάζουν. Αυτός είναι ο λόγος που έγινε πιο δημοφιλές στην οθόνη από ότι στην πραγματικότητα. Οι κινηματογραφικοί παραγωγοί ήθελαν κάτι κραυγαλέο και σπάνιο.
Εν πολλοίς η εμφάνιση ορίστηκε από το μοναδικής σχεδίασης αναδιπλούμενο κοντάκι.
Για μικρότερο όγκο περιστρέφεται και κλείνει πάνω από τον κορμό.
Πολλές φορές στο άκρο του βρίσκουμε ένα περίεργο υμικυκλικό σωλήνα. Οι περισσότεροι αγνοούν το λόγο ύπαρξης του. Περιστρέφοντας τον κατά 90 μοίρες ο χειριστής μπορεί να “κλειδώσει” το κοντάκιο γύρω από το μπράτσο του και να πυροβολήσει με το ένα χέρι, εφόσον το άλλο χρησιμοποιείται για να χειριστεί έναν κρατούμενο, να ανοίξει μια πόρτα, κλπ.
Τουλάχιστον αυτή ήταν η θεωρία. Γιατί πρακτικά το κράτημα ενός τουφεκιού που ζυγίζει γεμάτο πέντε κιλά με ένα χέρι σε έκταση απαιτεί δύναμη ...κινηματογραφικού υπερήρωα, ακόμη και με υποβοήθηση. Στην πράξη το μεταλλικό κοντάκι αποδείχτηκε άβολο στην επώμιση. Αργότερα υπήρξε και ένα πλαστικό σταθερό κοντάκι που βελτίωσε την εργονομία και επέτρεπε αξιοπρεπές κράτημα για το εμπροσθοβαρές τουφέκι.
Αρκετά μειονεκτήματα
Κάτω από το εντυπωσιακό “κοστούμι” υπήρχε ένα λίγο ως πολύ συμβατικό όπλο με μέτριο και πολύπλοκο μηχανισμό. Διατηρούσε όλα τα μειονεκτήματα εργονομίας των Franchi της εποχής του, που απλώς επιδεινώθηκαν με την προσθήκη του μεταλλικού σασί γύρω από το εμπρός μέρος του όπλου. Ένα από τα λίγα σημεία που ξεχωρίζουν είναι το άθραυστο και πρακτικό οφφαλμίδιο τύπου Ghost Ring που συνδυαζόταν με μια ογκώδη ακίδα στο άκρο της κάνης. Δίνουν μια εξαιρετική σκοπευτική εικόνα για μακρινότερες βολές.
Ο μηχανισμός ασφάλειας με το μεγάλο μοχλό αποδείχτηκε αναξιόπιστος. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου όπλα πυροδοτήθηκαν ακούσια καθώς ο χρήστης προσπαθούσε να εμπλέξει την ασφάλεια. Η εταιρεία αντικατέστησε το συγκεκριμένο ανταλλακτικό σε όσα όπλα επιστρέφονταν.
Το μεγάλο βάρος το καθιστούσε άβολο για τους αστυνομικούς που ήταν υποχρεωμένοι να το κουβαλούν και σύντομα υποσκελίστηκε από απλά επαναληπτικά ή υποπολυβόλα. Το ανταγωνιστικό Benelli M3 που ακολούθησε μια δεκαετία αργότερα, ήταν ένα πολύ πιο ισορροπημένο όπλο που απέφυγε τις “ακρότητες” της σχεδίασης του SPAS 12. Από την άλλη όμως, κανένας κινηματογραφικός υπερήρωας δε κυνήγησε δεινόσαυρους με Benelli M3. Αυτό το προνόμιο είχε μόνο το FRANCHI.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών