Οκτώ χρόνια μετά την οικονομική κρίση, σοβαρές αδυναμίες συνεχίζουν να ταλανίζουν την παγκόσμια οικονομία
Η υποχώρηση των διεθνών χρηματαγορών, ο μηδενικός πληθωρισμός κα το περίεργο φαινόμενο των αρνητικών επιτοκίων σε συνδυασμό με την ύφεση στις αναδυόμενες αγορές ενέτειναν τις ανησυχίες ότι η οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με απειλές που οι κεντρικές τράπεζες - που λειτούργησαν ως σωτηρες κατά τη διάρκεια της κρίσης - μπορεί να δυσκολευτούν να τις αντιμετωπίσουν.
Στο μεταξύ, οι εμπορικές τράπεζες γίνονται και πάλι πηγή ανησυχίας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Οι τράπεζες ήταν το επίκεντρο της κρίσης μεταξύ 2007 - 2009, η οποία πυροδοτήθηκε από τον υπερβολικό δανεισμό στους ιδιοκτήτες κατοικιών με αμφίβολη πιστωτική δυνατότητα στις ΗΠΑ και παρέσυρε τον κόσμο στην ύφεση.
«Έχουμε πολύ αργή ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν έχουμε πραγματικά οποιαδήποτε πληθωρισμό. Και υπάρχει πολλή αβεβαιότητα» υποστηρίζει ο David Lebovitz, ο οποίος είναι σύμβουλος στρατηγικών αγοράς στα ταμεία της JP Morgan.
Ως ένα βαθμό η πρόσφατη αναστάτωση μπορεί να είναι και υπερβολική αντίδραση των ανήσυχων επενδυτών.
Και τα χαμηλά επιτόκα είναι, εν μέρει, αποτέλεσμα των πολιτικών εύκολου χρήματος των κεντρικών τραπεζών που κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να τονώσουν την ανάπτυξη όλα τα χρόνια μετά την κρίση.
Η ανεργία κινείται σε χαμηλά επίπεδα σε αρκετές μεγάλες οικονομίες: 4,9% στις ΗΠΑ, 4,5% στη Γερμανία.
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα αυξηθεί στο 3,4% το 2016 έναντι 3,1% το 2015.
Παρόλα αυτά, και η πρόβλεψη αυτή κινείται αρκετά πιο χαμηλά από το 5,1% του 2007, προ κρίσης δηλαδή.
Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη μπορεί να συνεχίσει να κινείται σε χαμηλά επίπεδα και ότι η πρόσφατη αναστάτωση στις αγορές μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από απλή αστάθεια.
Στην Ιαπωνία, η απόδοση των 10ετών ομολόγων έγινε, για σύντομο χρονικό διάστημα, αρνητική, κάτι που σημαίνει ότι οι ομολογιούχοί ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν την κυβέρνηση για το προνόμιο του να είναι πιστωτες της για χρόνια.
Στις ΗΠΑ, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς υποχωρούν και πάλι, παρά το ότι η FED άρχισε να τα πιέζει προς τα επάνω.
Πολλά κυβερνητικά ομόλογα που εκδόθηκαν από ευρωπαϊκές χώρες κινούνται σε αρνητικές αποδόσεις, που πλησιάζουν ακόμη και το μηδέν.
Αυτά όλα είναι ανησυχητικά γιατί τόσο χαμηλά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια είναι πολύ μακριά από το φυσιολογικό.
Οι επενδυτές ομολόγων δεν θα πρέπει ν' αναμένουν οικονομική ανάπτυξη τέτοια που θα οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια.
Ταυτόχρονα με αυτά, καταγράφηκε σοβαρή υποχώρηση στις χρηματαγορές.
Ο δείκτης Standard and Poor's είναι κάτω 10,5%, ο ιαπωνικός Nikkei 225 16%, ο δείκτης Shanghai composite 22% και ο γερμανικός DAX 14%.
«Ο κόσμος μοιάζει χειρότερος από ό,τι ήταν πριν από έξι μήνες», δηλώνει ο Eric Lascelles, επικεφαλής οικονομολόγος στην RBC Global Asset Management συμπληρώνοντας ότι όλες οι προβλέψεις ανάπτυξης έχουν μειωθεί και οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί.
Μερικοί από τους σημαντικότερους κινδύνους για τις αγορές είναι οι εξής:
Η Κίνα
Η απότομη επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας απειλεί ν' αφαιρέσει ένα σημαντικό θεμέλιο της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Η μειωμένη ζήτηση για πρώτες ύλες στην Κίνα πλήττει τους παραγωγούς πετρελαίου και μετάλλων σε άλλες χώρες.
Η εξαγωγέας ενέργειας Ρωσίας, για παράδειγμα, εισήλθε σε ύφεση και το νόμισμα της κατρακύλησε.
Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Daimler κατέγραψε ρεκόρ κερδών το 2015 με 13,8 δισεκατομμύρια ευρώ λόγω της αύξησης κατά 41% των πωλήσεων στην Κίνα των πολυτελών αυτοκινήτων της Mercedes-Benz.
Οι μετοχές της όμως υποχώρησαν όταν ανακοίνωσε τις προβλέψεις της για μικρή αύξηση κέρδους το 2016 και «πιο μετριοπαθή» ανάπτυξη στην Κίνα.
Οι αναδυόμενες αγορές...«καταδύονται»
Το χρήμα «φεύγει» από τις λεγόμενες αναδυόμενες αγορές, όπως οι Βραζιλία, Ρωσία, Ν.Αφρική και Τουρκία.
Οι επενδυτές απέσυραν περί τα 735 δισεκατομμύρια δολάρια από τέτοιες χώρες μέσα στο 2015, τον πρώτο χρόνο με καθαρές εκροές από το 1988, σύμφωνα με το Institute of International Finance.
Και οι αναδυόμενες αγορές δεν είναι και τόσο ..αναδυόμενες πια: από αυτές προέρχεται το 70% της αναμενόμενης παγκόσμιας ανάπτυξης.
Οι κεντρικές τράπεζες, αρχής γενομένης από την FED, αντέδρασαν στην παγκόσμια ύφεση με μείωση των επιτοκίων και τύπωμα χρήματος.
Αυτό ενθάρρυνε τους επενδυτές ν' αναζητήσουν υψηλές αποδόσεις στις τοποθετήσιες των χρημάτων τους στις αναδυόμενες αγορές.
Τώρα η FED προσπαθεί να τονώσει τα δικά της επιτόκια και αυτές οι ροές έχουν γυρίσει αντίθετα, προκαλώντας υποχώρηση στις3 χρηματαγορές και στα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών.
Το χρέος γίνεται ολοένα πιο δύσκολο ν' αποπληρωθεί.
Η Διευθύντρια του ΔΝΤ Christine Lagarde προειδοποίησε για διάχυση των επιπτώσεων από τις αναδυόμενες αγορές στις πιο προηγμένες οικονομίες.
Ο Stephen Lewis, επικεφαλής οικονομολόγος της ADM Investor Services International, υποστηρίζει ότι η Fed έπρεπε απλώς να προχωρήσει σε αύξηση επιτοκίων σε πιο νορμάλ επίπεδα.
«Αν δεν θέλουμε να παραλύσει η νομισματική πολιτική στις ανεπτυγμένες οικονομίες, είναι αναπόφευκτο τα κεφάλαια που πήγαν στις αναδυόμενες αγορές να φύγουν από αυτές», υποστηρίζει.
Οι ΗΠΑ
Ο έταιρος πυλώνας της παγκόσμιας οικονομίας, εκτός της Κίνας, οι ΗΠΑ δείχνουν επίσης σημάδια αδυναμίας.
Μπορεί να μην είναι ακόμη ύφεση αλλά η ανάπτυξη είναι αδύναμη, κινήθηκε στο 0,7% το τελευταίο τρίμηνο του 2015.
Τα αποτελέσματα της εργοστασιακής παραγωγής έχουν μειωθεί.
Παρά το ότι η ανεργία υποχώρησε, οι μισθοί δεν ανέκαμψαν γρήγορα και οι εταιρείες εμφανίζονται ανήσυχες λόγω των παγκόσμιων κλυδωνισμών.
Το δολάριο που ανεβαίνει - μια παρενέργεια της αύξησης των επιτοκίων από την Fed - θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στις εξαγωγές.
Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που η Fed ίσως απφύγει να προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων σύντομα.
Οι τράπεζες
Οι τραπεζικές μετοχές υποχωρούν και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Στις ΗΠΑ, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου μπορεί να σημαίνουν ότι οι εταιρείες που ασχολούνται με ακριβή εξόρυξη πετρελαίου και αερίου δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνεια που πήραν για να κάνουν επενδύσεις που πλέον δεν είναι επικερδείς.
Στην Ευρώπη, οι τραπεζικές μετοχές κλυδωνίζονται από την διάσωση τεσσάρων ιταλικών τραπεζών και τον φόβο για το τι μέλλει γενέσθαι με τα 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια που υπάρχουν στις τράπεζες των 19 χωρών της ευρωζώνης.
Ο John Cryan, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank, χρειάστηκε να κάνει κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο βγαίνοντας δημόσια να καθησυχάσει για την σταθερότητα της οικονομικής κατάστασης της τράπεζες μετά το «βομβαρδισμό» της μετοχής της από τους επενδυτές.
Η εξάπλωση των αρνητικών επιτοκίων θα μπορούσε να μειώσει κερδοφορία της τράπεζας, δεδομένου ότι συμπιέζει τη διαφορά μεταξύ των τιμών στο οποίο οι τράπεζες δανείζονται και στο οποίο δανείζουν.
Οι «άρρωστες» τράπεζες μπορεί να μην κόψουν τις πιστώσεις στις εταιρείες προκαλώντας τέραστιο κόστος σε κυβερνήσεις, μετόχους και πιστωτές.
Έχοντας «ξεμείνει από σφαίρες»
Με τα επιτόκια κάτω από το μηδέν σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι πολύ δυσκολότερο για τις κεντρικές τράπεζες να προχωρήσουν σε περισσότερα μέτρα στήριξης άν αυτό χρειαστεί.
Τα χαμηλά επιτόκια και η στήριξη υπό την μορφή της αγοράς ομολόγων -χρησιμοποιώντας 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε νεοτυπωμένο χρήμα στην περίπτωση της Fed - ανέβασε τα χρηματισήρια παγκοσμίως.
Παρόλα αυτά, ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος, οι καταναλωτικές τιμές στις ΗΠΑ έπεσαν κατά 0,1% τον Δεκέμβριο του 2015 στις ΗΠΑ, ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός κινείται στο μόλις 0,4% ετησίως στην Ευρώπη παρά την μαζική στήριξη από την ΕΚΤ.
Συνεπώς οι αγορές μπορεί να συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι ένα κομβικό σημείο κατά το οποίο οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να προστρέξουν σε βοήθεια όπως έκαναν πριν από μερικά χρόνια.
www.bankingnews.gr
Στο μεταξύ, οι εμπορικές τράπεζες γίνονται και πάλι πηγή ανησυχίας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Οι τράπεζες ήταν το επίκεντρο της κρίσης μεταξύ 2007 - 2009, η οποία πυροδοτήθηκε από τον υπερβολικό δανεισμό στους ιδιοκτήτες κατοικιών με αμφίβολη πιστωτική δυνατότητα στις ΗΠΑ και παρέσυρε τον κόσμο στην ύφεση.
«Έχουμε πολύ αργή ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν έχουμε πραγματικά οποιαδήποτε πληθωρισμό. Και υπάρχει πολλή αβεβαιότητα» υποστηρίζει ο David Lebovitz, ο οποίος είναι σύμβουλος στρατηγικών αγοράς στα ταμεία της JP Morgan.
Ως ένα βαθμό η πρόσφατη αναστάτωση μπορεί να είναι και υπερβολική αντίδραση των ανήσυχων επενδυτών.
Και τα χαμηλά επιτόκα είναι, εν μέρει, αποτέλεσμα των πολιτικών εύκολου χρήματος των κεντρικών τραπεζών που κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να τονώσουν την ανάπτυξη όλα τα χρόνια μετά την κρίση.
Η ανεργία κινείται σε χαμηλά επίπεδα σε αρκετές μεγάλες οικονομίες: 4,9% στις ΗΠΑ, 4,5% στη Γερμανία.
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα αυξηθεί στο 3,4% το 2016 έναντι 3,1% το 2015.
Παρόλα αυτά, και η πρόβλεψη αυτή κινείται αρκετά πιο χαμηλά από το 5,1% του 2007, προ κρίσης δηλαδή.
Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη μπορεί να συνεχίσει να κινείται σε χαμηλά επίπεδα και ότι η πρόσφατη αναστάτωση στις αγορές μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από απλή αστάθεια.
Στην Ιαπωνία, η απόδοση των 10ετών ομολόγων έγινε, για σύντομο χρονικό διάστημα, αρνητική, κάτι που σημαίνει ότι οι ομολογιούχοί ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν την κυβέρνηση για το προνόμιο του να είναι πιστωτες της για χρόνια.
Στις ΗΠΑ, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς υποχωρούν και πάλι, παρά το ότι η FED άρχισε να τα πιέζει προς τα επάνω.
Πολλά κυβερνητικά ομόλογα που εκδόθηκαν από ευρωπαϊκές χώρες κινούνται σε αρνητικές αποδόσεις, που πλησιάζουν ακόμη και το μηδέν.
Αυτά όλα είναι ανησυχητικά γιατί τόσο χαμηλά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια είναι πολύ μακριά από το φυσιολογικό.
Οι επενδυτές ομολόγων δεν θα πρέπει ν' αναμένουν οικονομική ανάπτυξη τέτοια που θα οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια.
Ταυτόχρονα με αυτά, καταγράφηκε σοβαρή υποχώρηση στις χρηματαγορές.
Ο δείκτης Standard and Poor's είναι κάτω 10,5%, ο ιαπωνικός Nikkei 225 16%, ο δείκτης Shanghai composite 22% και ο γερμανικός DAX 14%.
«Ο κόσμος μοιάζει χειρότερος από ό,τι ήταν πριν από έξι μήνες», δηλώνει ο Eric Lascelles, επικεφαλής οικονομολόγος στην RBC Global Asset Management συμπληρώνοντας ότι όλες οι προβλέψεις ανάπτυξης έχουν μειωθεί και οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί.
Μερικοί από τους σημαντικότερους κινδύνους για τις αγορές είναι οι εξής:
Η Κίνα
Η απότομη επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας απειλεί ν' αφαιρέσει ένα σημαντικό θεμέλιο της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Η μειωμένη ζήτηση για πρώτες ύλες στην Κίνα πλήττει τους παραγωγούς πετρελαίου και μετάλλων σε άλλες χώρες.
Η εξαγωγέας ενέργειας Ρωσίας, για παράδειγμα, εισήλθε σε ύφεση και το νόμισμα της κατρακύλησε.
Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Daimler κατέγραψε ρεκόρ κερδών το 2015 με 13,8 δισεκατομμύρια ευρώ λόγω της αύξησης κατά 41% των πωλήσεων στην Κίνα των πολυτελών αυτοκινήτων της Mercedes-Benz.
Οι μετοχές της όμως υποχώρησαν όταν ανακοίνωσε τις προβλέψεις της για μικρή αύξηση κέρδους το 2016 και «πιο μετριοπαθή» ανάπτυξη στην Κίνα.
Οι αναδυόμενες αγορές...«καταδύονται»
Το χρήμα «φεύγει» από τις λεγόμενες αναδυόμενες αγορές, όπως οι Βραζιλία, Ρωσία, Ν.Αφρική και Τουρκία.
Οι επενδυτές απέσυραν περί τα 735 δισεκατομμύρια δολάρια από τέτοιες χώρες μέσα στο 2015, τον πρώτο χρόνο με καθαρές εκροές από το 1988, σύμφωνα με το Institute of International Finance.
Και οι αναδυόμενες αγορές δεν είναι και τόσο ..αναδυόμενες πια: από αυτές προέρχεται το 70% της αναμενόμενης παγκόσμιας ανάπτυξης.
Οι κεντρικές τράπεζες, αρχής γενομένης από την FED, αντέδρασαν στην παγκόσμια ύφεση με μείωση των επιτοκίων και τύπωμα χρήματος.
Αυτό ενθάρρυνε τους επενδυτές ν' αναζητήσουν υψηλές αποδόσεις στις τοποθετήσιες των χρημάτων τους στις αναδυόμενες αγορές.
Τώρα η FED προσπαθεί να τονώσει τα δικά της επιτόκια και αυτές οι ροές έχουν γυρίσει αντίθετα, προκαλώντας υποχώρηση στις3 χρηματαγορές και στα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών.
Το χρέος γίνεται ολοένα πιο δύσκολο ν' αποπληρωθεί.
Η Διευθύντρια του ΔΝΤ Christine Lagarde προειδοποίησε για διάχυση των επιπτώσεων από τις αναδυόμενες αγορές στις πιο προηγμένες οικονομίες.
Ο Stephen Lewis, επικεφαλής οικονομολόγος της ADM Investor Services International, υποστηρίζει ότι η Fed έπρεπε απλώς να προχωρήσει σε αύξηση επιτοκίων σε πιο νορμάλ επίπεδα.
«Αν δεν θέλουμε να παραλύσει η νομισματική πολιτική στις ανεπτυγμένες οικονομίες, είναι αναπόφευκτο τα κεφάλαια που πήγαν στις αναδυόμενες αγορές να φύγουν από αυτές», υποστηρίζει.
Οι ΗΠΑ
Ο έταιρος πυλώνας της παγκόσμιας οικονομίας, εκτός της Κίνας, οι ΗΠΑ δείχνουν επίσης σημάδια αδυναμίας.
Μπορεί να μην είναι ακόμη ύφεση αλλά η ανάπτυξη είναι αδύναμη, κινήθηκε στο 0,7% το τελευταίο τρίμηνο του 2015.
Τα αποτελέσματα της εργοστασιακής παραγωγής έχουν μειωθεί.
Παρά το ότι η ανεργία υποχώρησε, οι μισθοί δεν ανέκαμψαν γρήγορα και οι εταιρείες εμφανίζονται ανήσυχες λόγω των παγκόσμιων κλυδωνισμών.
Το δολάριο που ανεβαίνει - μια παρενέργεια της αύξησης των επιτοκίων από την Fed - θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στις εξαγωγές.
Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που η Fed ίσως απφύγει να προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων σύντομα.
Οι τράπεζες
Οι τραπεζικές μετοχές υποχωρούν και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Στις ΗΠΑ, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου μπορεί να σημαίνουν ότι οι εταιρείες που ασχολούνται με ακριβή εξόρυξη πετρελαίου και αερίου δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνεια που πήραν για να κάνουν επενδύσεις που πλέον δεν είναι επικερδείς.
Στην Ευρώπη, οι τραπεζικές μετοχές κλυδωνίζονται από την διάσωση τεσσάρων ιταλικών τραπεζών και τον φόβο για το τι μέλλει γενέσθαι με τα 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια που υπάρχουν στις τράπεζες των 19 χωρών της ευρωζώνης.
Ο John Cryan, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank, χρειάστηκε να κάνει κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο βγαίνοντας δημόσια να καθησυχάσει για την σταθερότητα της οικονομικής κατάστασης της τράπεζες μετά το «βομβαρδισμό» της μετοχής της από τους επενδυτές.
Η εξάπλωση των αρνητικών επιτοκίων θα μπορούσε να μειώσει κερδοφορία της τράπεζας, δεδομένου ότι συμπιέζει τη διαφορά μεταξύ των τιμών στο οποίο οι τράπεζες δανείζονται και στο οποίο δανείζουν.
Οι «άρρωστες» τράπεζες μπορεί να μην κόψουν τις πιστώσεις στις εταιρείες προκαλώντας τέραστιο κόστος σε κυβερνήσεις, μετόχους και πιστωτές.
Έχοντας «ξεμείνει από σφαίρες»
Με τα επιτόκια κάτω από το μηδέν σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι πολύ δυσκολότερο για τις κεντρικές τράπεζες να προχωρήσουν σε περισσότερα μέτρα στήριξης άν αυτό χρειαστεί.
Τα χαμηλά επιτόκια και η στήριξη υπό την μορφή της αγοράς ομολόγων -χρησιμοποιώντας 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε νεοτυπωμένο χρήμα στην περίπτωση της Fed - ανέβασε τα χρηματισήρια παγκοσμίως.
Παρόλα αυτά, ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος, οι καταναλωτικές τιμές στις ΗΠΑ έπεσαν κατά 0,1% τον Δεκέμβριο του 2015 στις ΗΠΑ, ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός κινείται στο μόλις 0,4% ετησίως στην Ευρώπη παρά την μαζική στήριξη από την ΕΚΤ.
Συνεπώς οι αγορές μπορεί να συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι ένα κομβικό σημείο κατά το οποίο οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να προστρέξουν σε βοήθεια όπως έκαναν πριν από μερικά χρόνια.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών