Τι εκτιμά ο Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου της Τουρκίας και γνωστός Οικονομολόγος, Erol User
Οι πρόσφατες εξελίξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές της χώρας είναι σίγουρα ανησυχητικές.
Από την καρδιά της τουρκικής επιχειρηματικής κοινότητας, ο κ. Ουσέρ, περιγράφει την κατάσταση στην γειτονική χώρα και βλέπει την επόμενη ημέρα μετά την θύελλα.
Επισημαίνει ότι το τουρκικό νόμισμα, η λίρα, έχασε περίπου το 31% της αξίας του έναντι του δολαρίου, μέσα στο 2018.
Ο βασικός χρηματιστηριακός δείκτης, έχει μειωθεί κατά 17%, ή εάν το μετρήσετε σε δολάρια, όπως κάνουν ορισμένοι ξένοι επενδυτές, η μείωση είναι της τάξης του 40%
Ένα άλλο μέτρο που παρατηρείται συχνά στις αγορές είναι το κόστος δανεισμού της χώρας.
Το 10ετές ομόλογο της Τουρκίας, κοστίζει σήμερα 20,46% ετησίως.
Ακόμη και ο δανεισμός σε δολάρια είναι ακριβός για την Τουρκία με κόστος περίπου 7%.
Τι συμβαίνει λοιπόν;
Η Τουρκία έχει έλλειμμα στο διεθνές της εμπόριο.
Εισάγει περισσότερο από όσο εξάγει. Ή να το θέσω με άλλο τρόπο, ξοδεύει περισσότερα από όσα κερδίζει.
Το έλλειμμα αυτό πρέπει να χρηματοδοτηθεί είτε από ξένες επενδύσεις, είτε από δανεισμό.
Αυτό, από μόνο του δεν είναι ούτε ασυνήθιστο ούτε επικίνδυνο.
Ωστόσο, το έλλειμμα της Τουρκίας είναι αρκετά μεγάλο στο 5,5% του εθνικού εισοδήματος, ή του ΑΕΠ, πέρυσι.
Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας που αυξάνουν επίσης την ευπάθεια του.
Πρώτον, έχει ένα υψηλό επίπεδο χρέους για αποπληρωμή στο εγγύς μέλλον, τα δάνεια που πρέπει να εξοφληθούν και τα χρήματα να δανειστούν εκ νέου.
Για να χρησιμοποιήσω τη γλώσσα των αγορών, το χρέος πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί. Ο οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch εκτιμά ότι οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Τουρκίας φέτος θα είναι περίπου 230 δις δολάρια.
Δεύτερον, πολλές τουρκικές εταιρείες έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα.
Αυτά τα δάνεια γίνονται πιο ακριβά όσο η αξία του εθνικού νομίσματος μειώνεται.
Κάτι το οποίο έχει γίνει.
Η αδυναμία του νομίσματος επιδεινώνει επίσης το επίμονο πρόβλημα του πληθωρισμού της Τουρκίας.
Μία ασθενέστερη λίρα κάνει τις εισαγωγές ακριβότερες.
Η κεντρική τράπεζα της χώρας, έχει στόχο πληθωρισμού 5%.
Πριν από ένα χρόνο, ο πληθωρισμός ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον σημερινό, περίπου στο 10%.
Έκτοτε η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω, ενώ οι τιμές αυξάνονται τώρα με ετήσιο ρυθμό περίπου 15%.
Στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι επενδυτές είναι πολύ ανήσυχοι για τις απόψεις του προέδρου Ερντογάν σχετικά με την οικονομική πολιτική και την πίεση που θεωρεί ότι ασκεί στην κεντρική τράπεζα της χώρας.
Είναι μία προφανής πολιτική επιλογή για μια κεντρική τράπεζα που θέλει να υποχωρήσει στα επιτόκια αύξησης του πληθωρισμού.
Αυτή μπορεί να περιορίσει τον πληθωρισμό με δύο τρόπους.
Μπορεί να αποδυναμώσει τη ζήτηση στο εσωτερικό και με την αύξηση των αποδόσεων να ενθαρρύνει τους επενδυτές να αγοράσουν λίρα, η οποία ενισχύει το νόμισμα και μειώνει το κόστος των εισαγωγών.
Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει πραγματοποιήσει πολλές τέτοιες κινήσεις, χωρίς ωστόσο να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο πρόβλημα.
Διμερείς σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ
Αυτό που ενοχλεί τις αγορές είναι η γνωστή αποστροφή του Προέδρου στα υψηλά επιτόκια.
Έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως τον εχθρό των επιτοκίων.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι έχουν αντίθετη άποψη.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι επενδυτές δεν είναι πεπεισμένοι ότι η κεντρική τράπεζα θα κάνει ό, τι χρειάζεται για τη σταθεροποίηση του νομίσματος και τον έλεγχο του πληθωρισμού.
Με τη σειρά τους, αυτό τους καθιστά πιο επιφυλακτικούς όσον αφορά τις προοπτικές για τα τουρκικά χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία.
Η εμπιστοσύνη υπονομεύθηκε περαιτέρω από τις τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην Τουρκία κρατείται ένας Αμερικανός ευαγγελιστής πάστορας και υπάρχουν διαφορές όσον αφορά την προσέγγιση στη Συρία.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ εξετάζουν την επιλεξιμότητα της Τουρκίας για ένα πρόγραμμα που δίνει πολλές εξαγωγές από αναπτυσσόμενες χώρες αφορολόγητη πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.
Επίσης, η Τουρκία κινδυνεύει από τις εσωτερικές εξελίξεις στις ΗΠΑ.
Η FED (Federal Reserve) συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια, γεγονός που ενθαρρύνει τους επενδυτές να τραβούν χρήματα από τις αναδυόμενες αγορές.
Ο αντίκτυπος είναι μέτριος, αλλά αποτελεί ενδεχομένως επιβαρυντικό παράγοντα για χώρες όπως η Τουρκία που έχουν άλλες αδυναμίες.
Από ορισμένες απόψεις, η πρόσφατες εξελίξεις στην τουρκική Οικονομία φαίνονται λογικές.
Έχει πετύχει ανάπτυξη κάθε χρόνο σε αυτό τον αιώνα, εκτός από το 2001 (η τελευταία οικονομική κρίση της χώρας όταν έλαβε διάσωσης από το ΔΝΤ) και το 2009 (μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση).
Σε κάποια από αυτά τα χρόνια η ανάπτυξη ήταν πολύ ισχυρή.
Η ανεργία είναι σχετικά υψηλή. Το πιο πρόσφατο ποσοστό είναι 9,9% - αλλά διατηρείται σχετικά σταθερή.
Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την κρίση της χώρας στις αρχές του αιώνα είναι ότι τώρα δεν υπάρχει συγκεκριμένη τιμή-στόχος για τη συναλλαγματική ισοτιμία, σε αντίθεση με το 2001.
Τότε, η πίεση στις αγορές συναλλάγματος ανάγκασε την Τουρκία να εγκαταλείψει τους στόχους.
Αυτή τη φορά δεν υπάρχει σύνδεση της λίρας με άλλο νόμισμα, έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να υποτιμάται, όταν χρειάζεται.
Πάντως, ο οργανισμός αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας Moody's αναφέρει ότι η οικονομική ανάπτυξη έχει ενισχυθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, μέσω των κρατικών δαπανών και των φορολογικών πολιτικών.
Οι πολιτικές για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη έχουν παραμεριστεί, λέει ο οργανισμός, αποδίδοντάς τις επιλογές σε προεκλογική στόχευση.
Από την πλευρά του ο οίκος Fitch προειδοποιεί ότι έχει αυξηθεί ο κίνδυνος μιας σκληρής προσγείωσης για την οικονομία, που σημαίνει μια απότομη επιβράδυνση ή ακόμα και ύφεση.
Υπό το πρίσμα των επιχειρήσεων
Η τουρκική επιχειρηματική κοινότητα θεωρεί ότι το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι η οικονομία της αναπτύχθηκε με πολύ ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.
Αυτό, γενικά, είναι καλό και ένας από τους λόγους για την επανεκλογή Ερντογάν το καλοκαίρι.
Αλλά μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία τείνει να οδηγήσει ψηλά τις τιμές, καθώς η ζήτηση ξεπερνά την προσφορά. Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να σκοτώσει μια οικονομία καθιστώντας το νόμισμά της άχρηστο - κανείς δεν θέλει να το χρησιμοποιήσει εάν η αξία του αύριο είναι ένα κλάσμα της αξίας του σήμερα.
Ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί η αξία της λίρας είναι για την τουρκική κεντρική τράπεζα να πουλήσει κρατικά ομόλογα και να αυξήσει το επιτόκιο που προσφέρει σε όποιον θέλει να τα κρατήσει.
Με τον τρόπο αυτό, η τράπεζα θα πάρει πολύ περισσότερο λίρα - αφαιρώντας έτσι το νόμισμα από την αγορά.
Όπως και κάθε εμπόρευμα, η μειωμένη προσφορά λίρας θα αυξήσει την αξία της και θα σταθεροποιήσει την τιμή της.
Erol User
Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου της Τουρκίας
www.bankingnews.gr
Από την καρδιά της τουρκικής επιχειρηματικής κοινότητας, ο κ. Ουσέρ, περιγράφει την κατάσταση στην γειτονική χώρα και βλέπει την επόμενη ημέρα μετά την θύελλα.
Επισημαίνει ότι το τουρκικό νόμισμα, η λίρα, έχασε περίπου το 31% της αξίας του έναντι του δολαρίου, μέσα στο 2018.
Ο βασικός χρηματιστηριακός δείκτης, έχει μειωθεί κατά 17%, ή εάν το μετρήσετε σε δολάρια, όπως κάνουν ορισμένοι ξένοι επενδυτές, η μείωση είναι της τάξης του 40%
Ένα άλλο μέτρο που παρατηρείται συχνά στις αγορές είναι το κόστος δανεισμού της χώρας.
Το 10ετές ομόλογο της Τουρκίας, κοστίζει σήμερα 20,46% ετησίως.
Ακόμη και ο δανεισμός σε δολάρια είναι ακριβός για την Τουρκία με κόστος περίπου 7%.
Τι συμβαίνει λοιπόν;
Η Τουρκία έχει έλλειμμα στο διεθνές της εμπόριο.
Εισάγει περισσότερο από όσο εξάγει. Ή να το θέσω με άλλο τρόπο, ξοδεύει περισσότερα από όσα κερδίζει.
Το έλλειμμα αυτό πρέπει να χρηματοδοτηθεί είτε από ξένες επενδύσεις, είτε από δανεισμό.
Αυτό, από μόνο του δεν είναι ούτε ασυνήθιστο ούτε επικίνδυνο.
Ωστόσο, το έλλειμμα της Τουρκίας είναι αρκετά μεγάλο στο 5,5% του εθνικού εισοδήματος, ή του ΑΕΠ, πέρυσι.
Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας που αυξάνουν επίσης την ευπάθεια του.
Πρώτον, έχει ένα υψηλό επίπεδο χρέους για αποπληρωμή στο εγγύς μέλλον, τα δάνεια που πρέπει να εξοφληθούν και τα χρήματα να δανειστούν εκ νέου.
Για να χρησιμοποιήσω τη γλώσσα των αγορών, το χρέος πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί. Ο οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch εκτιμά ότι οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Τουρκίας φέτος θα είναι περίπου 230 δις δολάρια.
Δεύτερον, πολλές τουρκικές εταιρείες έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα.
Αυτά τα δάνεια γίνονται πιο ακριβά όσο η αξία του εθνικού νομίσματος μειώνεται.
Κάτι το οποίο έχει γίνει.
Η αδυναμία του νομίσματος επιδεινώνει επίσης το επίμονο πρόβλημα του πληθωρισμού της Τουρκίας.
Μία ασθενέστερη λίρα κάνει τις εισαγωγές ακριβότερες.
Η κεντρική τράπεζα της χώρας, έχει στόχο πληθωρισμού 5%.
Πριν από ένα χρόνο, ο πληθωρισμός ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον σημερινό, περίπου στο 10%.
Έκτοτε η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω, ενώ οι τιμές αυξάνονται τώρα με ετήσιο ρυθμό περίπου 15%.
Στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι επενδυτές είναι πολύ ανήσυχοι για τις απόψεις του προέδρου Ερντογάν σχετικά με την οικονομική πολιτική και την πίεση που θεωρεί ότι ασκεί στην κεντρική τράπεζα της χώρας.
Είναι μία προφανής πολιτική επιλογή για μια κεντρική τράπεζα που θέλει να υποχωρήσει στα επιτόκια αύξησης του πληθωρισμού.
Αυτή μπορεί να περιορίσει τον πληθωρισμό με δύο τρόπους.
Μπορεί να αποδυναμώσει τη ζήτηση στο εσωτερικό και με την αύξηση των αποδόσεων να ενθαρρύνει τους επενδυτές να αγοράσουν λίρα, η οποία ενισχύει το νόμισμα και μειώνει το κόστος των εισαγωγών.
Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει πραγματοποιήσει πολλές τέτοιες κινήσεις, χωρίς ωστόσο να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο πρόβλημα.
Διμερείς σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ
Αυτό που ενοχλεί τις αγορές είναι η γνωστή αποστροφή του Προέδρου στα υψηλά επιτόκια.
Έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως τον εχθρό των επιτοκίων.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι έχουν αντίθετη άποψη.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι επενδυτές δεν είναι πεπεισμένοι ότι η κεντρική τράπεζα θα κάνει ό, τι χρειάζεται για τη σταθεροποίηση του νομίσματος και τον έλεγχο του πληθωρισμού.
Με τη σειρά τους, αυτό τους καθιστά πιο επιφυλακτικούς όσον αφορά τις προοπτικές για τα τουρκικά χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία.
Η εμπιστοσύνη υπονομεύθηκε περαιτέρω από τις τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην Τουρκία κρατείται ένας Αμερικανός ευαγγελιστής πάστορας και υπάρχουν διαφορές όσον αφορά την προσέγγιση στη Συρία.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ εξετάζουν την επιλεξιμότητα της Τουρκίας για ένα πρόγραμμα που δίνει πολλές εξαγωγές από αναπτυσσόμενες χώρες αφορολόγητη πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.
Επίσης, η Τουρκία κινδυνεύει από τις εσωτερικές εξελίξεις στις ΗΠΑ.
Η FED (Federal Reserve) συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια, γεγονός που ενθαρρύνει τους επενδυτές να τραβούν χρήματα από τις αναδυόμενες αγορές.
Ο αντίκτυπος είναι μέτριος, αλλά αποτελεί ενδεχομένως επιβαρυντικό παράγοντα για χώρες όπως η Τουρκία που έχουν άλλες αδυναμίες.
Από ορισμένες απόψεις, η πρόσφατες εξελίξεις στην τουρκική Οικονομία φαίνονται λογικές.
Έχει πετύχει ανάπτυξη κάθε χρόνο σε αυτό τον αιώνα, εκτός από το 2001 (η τελευταία οικονομική κρίση της χώρας όταν έλαβε διάσωσης από το ΔΝΤ) και το 2009 (μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση).
Σε κάποια από αυτά τα χρόνια η ανάπτυξη ήταν πολύ ισχυρή.
Η ανεργία είναι σχετικά υψηλή. Το πιο πρόσφατο ποσοστό είναι 9,9% - αλλά διατηρείται σχετικά σταθερή.
Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την κρίση της χώρας στις αρχές του αιώνα είναι ότι τώρα δεν υπάρχει συγκεκριμένη τιμή-στόχος για τη συναλλαγματική ισοτιμία, σε αντίθεση με το 2001.
Τότε, η πίεση στις αγορές συναλλάγματος ανάγκασε την Τουρκία να εγκαταλείψει τους στόχους.
Αυτή τη φορά δεν υπάρχει σύνδεση της λίρας με άλλο νόμισμα, έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να υποτιμάται, όταν χρειάζεται.
Πάντως, ο οργανισμός αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας Moody's αναφέρει ότι η οικονομική ανάπτυξη έχει ενισχυθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, μέσω των κρατικών δαπανών και των φορολογικών πολιτικών.
Οι πολιτικές για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη έχουν παραμεριστεί, λέει ο οργανισμός, αποδίδοντάς τις επιλογές σε προεκλογική στόχευση.
Από την πλευρά του ο οίκος Fitch προειδοποιεί ότι έχει αυξηθεί ο κίνδυνος μιας σκληρής προσγείωσης για την οικονομία, που σημαίνει μια απότομη επιβράδυνση ή ακόμα και ύφεση.
Υπό το πρίσμα των επιχειρήσεων
Η τουρκική επιχειρηματική κοινότητα θεωρεί ότι το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι η οικονομία της αναπτύχθηκε με πολύ ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.
Αυτό, γενικά, είναι καλό και ένας από τους λόγους για την επανεκλογή Ερντογάν το καλοκαίρι.
Αλλά μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία τείνει να οδηγήσει ψηλά τις τιμές, καθώς η ζήτηση ξεπερνά την προσφορά. Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να σκοτώσει μια οικονομία καθιστώντας το νόμισμά της άχρηστο - κανείς δεν θέλει να το χρησιμοποιήσει εάν η αξία του αύριο είναι ένα κλάσμα της αξίας του σήμερα.
Ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί η αξία της λίρας είναι για την τουρκική κεντρική τράπεζα να πουλήσει κρατικά ομόλογα και να αυξήσει το επιτόκιο που προσφέρει σε όποιον θέλει να τα κρατήσει.
Με τον τρόπο αυτό, η τράπεζα θα πάρει πολύ περισσότερο λίρα - αφαιρώντας έτσι το νόμισμα από την αγορά.
Όπως και κάθε εμπόρευμα, η μειωμένη προσφορά λίρας θα αυξήσει την αξία της και θα σταθεροποιήσει την τιμή της.
Erol User
Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου της Τουρκίας
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών