Εάν οι κεντρικές τράπεζες είχαν αποδεχθεί όλες το όριο του 1-2% στα επιτόκια κατά την τελευταία δεκαετία, πώς θα συντελούνταν η οικονομική ανάκαμψη
Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, η οποία ακολουθείται στην Ευρώπη και την Ιαπωνία εδώ και μακρά χρονική περίοδο, συνιστά απειλή για την παγκόσμια οικονομική ευημερία, αναφέρει σε ανάλυσή του το Mises Institute.
Την ίδια ώρα, σημειώνει, τόσο το Κογκρέσο όσο και ο Λευκός Οίκος τηρούν σιγή ιχθύος για το θέμα εάν και υπάρχουν δύο «νομισματικά επεισόδια» ένα σύγχρονο και ένα ιστορικό που θα έπρεπε να τους υπογραμμίσουν τη φύση του κινδύνου.
Πρώτον, το ιστορικό επεισόδιο: σε όλη την περίοδο ακμής του χρυσού προτύπου από τα μέσα της δεκαετίας του 1860 έως το 1914, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια στο Λονδίνο σπάνια έπεσαν κάτω από 1-2%.
Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια ήταν πολύ πιο σταθερά και το επίπεδό τους αντανακλούσε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών στην αγορά που απορρέει από τις μεμονωμένες αποφάσεις δανεισμού και δανειοδότησης.
Οι αντιλήψεις για το πιθανό μέσο βραχυπρόθεσμο επιτόκιο σε μακροπρόθεσμη βάση έθεσαν ένα όριο για τα μακροπρόθεσμα επιτόκια (όπως οι κερδοσκόποι μπορούσαν να δανειστούν με το μακρό επιτόκιο και το βραχυπρόθεσμο δανεισμό).
Ο Walter Bagehot εκτιμούσε ότι «η Αγγλία μπορούσε να αντέξει πολλά πράγματα, αλλά δεν μπορούσε να αντέξει επιτόκιο 2%» (που σημαίνει ότι τα χαμηλότερα επιτόκια θα τον έκαναν μανιακό - με τη σημερινή έννοια της παράλογης εξωστρέφειας ή της απελπιστικής αναζήτησης αποδόσεων).
Ο χρυσός κανόνας λειτούργησε τελικά με τρόπο που σέβεται αυτή τη σοφία.
Εάν οι συντελεστές μειώνονταν στο μηδέν, θα υπήρχε μια βίαιη «αποστράγγιση χρυσού» καθώς οι καταθέσεις θα μετατρέπονταν στο πολύτιμο μέταλλο.
Η αυξανόμενη έλλειψη αποθεμάτων χρυσού (στο τραπεζικό σύστημα) θα επιβάλλει τη σύσφιξη των νομισματικών συνθηκών.
Ο μηχανισμός αυτός εξαρτάται από τη φυσική έλλειψη χρυσού. Ιδιότητες, οι οποίες δεν χαρακτηρίζουν τα χρήματα fiat.
Αυτό συνέβη στο πλαίσιο των σταθερών τιμών σε πολύ μακρύ χρονικό διάστημα, όχι του μόνιμου πληθωρισμού όπως πιστοποίησαν οι αρχιτέκτονες και οι υπηρέτες του σημερινού προτύπου πληθωρισμού στο 2%.
Βασικά, οι τιμές των αγαθών έπεσαν και κάτω από το μέσο όρο κατά τη διάρκεια της αδύναμης φάσης του επιχειρηματικού κύκλου και αναμενόταν να επανέλθουν σε κανονικές ή υψηλότερες φάσεις κατά τη φάση της επέκτασης.
Τι σκέφτονται όμως οι σημερινοί κεντρικοί τραπεζίτες της σοφίας του Bagehot για την περίπτωση των επιτοκίων στην Αγγλία του 190υ αιώνα.
Αρνούνται ότι υπάρχει ο πληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων.
Και δεν θα ζητούσαν από τα ερευνητικά τους τμήματα, γεμάτα με νεοκεκενσιανούς οικονομολόγους, να διεξάγουν την ακόλουθη αντίθετη ανάλυση.
Εάν οι κεντρικές τράπεζες είχαν αποδεχθεί όλες το όριο του 1-2% στα επιτόκια κατά την τελευταία δεκαετία, πώς θα συντελούνταν η οικονομική ανάκαμψη και ποια θα ήταν η φύση της επέκτασης;
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi, για κάποιον λόγο δεν έχει ποτέ αναφέρει το θέμα του «πληθωρισμού των περιουσιακών στοιχείων».
Ποτέ δεν κλήθηκε να απαντήσει σε μια σοβαρή ερώτηση σχετικά με το θέμα στις συνεντεύξεις τύπου ή στις ακροάσεις του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ακόμα κι έτσι δεν μπόρεσε να παρακάμψει εντελώς μια δημόσια συζήτηση η οποία αποκαλύπτει έμμεσα μερικούς από τους κινδύνους μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων στον παρόντα κύκλο.
Οι ομόλογοί του έχουν επίσης τοποθετηθεί
Μια βασική διαφορά έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η ΕΚΤ, αφενός, και η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ) συν την Ελβετική Εθνική Τράπεζα (SNB), αφετέρου, διαχειρίζονται πολιτική αρνητικών επιτοκίων σε αυτόν τον κύκλο.
Το ισχυρό λόμπι των τραπεζών στη Γερμανία ρωτά γιατί η ΕΚΤ δεν αντιγράφει την SNB και την BoJ χρεώνοντας μόνο τις τράπεζες με αρνητικά επιτόκια σε ένα μικρό κομμάτι των καταθέσεων τους στην κεντρική τράπεζα και όχι στο σύνολό τους.
Ο Draghi δεν έδωσε μια άμεση ή ειλικρινή απάντηση, αλλά παραδέχθηκε ότι το θέμα είναι «υπό εξέταση».
Η επιφυλακτικότητα του υπονοεί κάποια από τα ενοχλητικά κίνητρα πίσω από τις πολιτικές των αρνητικών επιτοκίων.
Διερωτάται γιατί η ΕΚΤ διαχειρίζεται την πολιτική αρνητικών επιτοκίων με σκληρό τρόπο όσον αφορά στις τράπεζες που είναι πλούσιες σε αποθεματικά και τι θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη BoJ και τη SNB.
Ο κοινός στόχος είναι η χειραγώγηση των νομισμάτων.
Το εθνικό νόμισμα (ή το ενιαίο νόμισμα στην περίπτωση του ευρώ) υποτιμάται καθώς η αύξηση του κεφαλαίου προκύπτει από περιουσιακά στοιχεία αρνητικού επιτοκίου.
Οι τράπεζες επιδιώκουν να προστατεύουν τους τακτικούς εγχώριους πελάτες τους από αρνητικά ποσοστά.
Μεταβιβάζουν το κόστος του τέλους αρνητικού επιτοκίου στα αποθεματικά τους μόνο στους αλλοδαπούς καταθέτες, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα συμπιεσμένα ποσοστά απόδοσης που μπορούν να αντληθούν από τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού τους, συμπεριλαμβανομένων των δανείων και των κρατικών ομολόγων μικρής διάρκειας.
Πράγματι, το καθεστώς αρνητικών συντελεστών λειτουργεί εν μέρει σαν ένα σύστημα συναλλαγματικών περιορισμών που επιβάλλει κυρώσεις στις εισροές ξένων στην εγχώρια αγορά χρήματος.
Οι γερμανικές τράπεζες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στους καταθέτες τους μπροστά στους αρνητικούς συντελεστές σε σύγκριση με τις ελβετικές και τις ιαπωνικές, δεδομένης της σκληρής αντιμετώπισης της ΕΚΤ.
Κατά συνέπεια, το καταφύγιο που προσφέρουν είναι λιγότερο ευρύ και βαθύ και οι μέτοχοι των τραπεζών πρέπει να πληρώσουν περισσότερο για την παροχή προφύλαξης μέσω μειωμένων κερδών.
Γιατί ο Draghi δεν ανατρέπει αυτή την εξέλιξη; Διότι αυτό θα σήμαινε μικρότερη επιδότηση στις ιταλικές τράπεζες!
Η ΕΚΤ επωφελείται από το αρνητικό επιτόκιο που χρεώνει στις καταθέσεις (και οι γερμανικές τράπεζες είναι ο κύριος καθαρός πιστωτής του ευρώ που αντανακλά το τεράστιο γερμανικό πλεόνασμα αποταμιεύσεων), ώστε να καταστήσει τα επιδοτούμενα δάνεια κυρίως ιταλικές τράπεζες.
Εάν ο Draghi, απλώς επιδίωκε τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ναι, θα μπορούσε να ικανοποιήσει το γερμανικό λόμπι των τραπεζών αλλά αυτός είναι ο δεύτερος στόχος.
Τελικά αυτές οι συνέπειες μεταφοράς των αρνητικών ποσοστών στην Ευρώπη (κυρίως από τη Γερμανία στην Ιταλία) δεν είναι θέμα κανενός άλλου, συμπεριλαμβανομένης της Διοίκησης Trump.
Το πιο άμεσο μέτρο θα ήταν το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών να προσθέσει μία πολιτική αρνητικού και μηδενικού επιτοκίου στη λίστα δοκιμών του σχετικά με το εάν μια ξένη κυβέρνηση επιδιώκει τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Περαιτέρω, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη σημαντική επιρροή τους στο ΔΝΤ, παρά τη Γαλλίδα επικεφαλής του, για να καταστήσουν μια πολιτική αρνητικών και μηδενικών επιτοκίων ύποπτη.
Δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα η διοίκηση Trump να κάνει ένα βήμα.
Η απαγόρευση των αρνητικών επιτοκίων στην Ιαπωνία και την Ευρώπη θα μπορούσε να προκαλέσει το πέρασμα του σημερινού πληθωρισμού των περιουσιακών στοιχείων στην τελική του φάση κρίσης πριν από τις εκλογές του 2020.
Πολύ καλύτερα να επικεντρωθεί στην άμεση δράση για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
www.bankingnews.gr
Την ίδια ώρα, σημειώνει, τόσο το Κογκρέσο όσο και ο Λευκός Οίκος τηρούν σιγή ιχθύος για το θέμα εάν και υπάρχουν δύο «νομισματικά επεισόδια» ένα σύγχρονο και ένα ιστορικό που θα έπρεπε να τους υπογραμμίσουν τη φύση του κινδύνου.
Πρώτον, το ιστορικό επεισόδιο: σε όλη την περίοδο ακμής του χρυσού προτύπου από τα μέσα της δεκαετίας του 1860 έως το 1914, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια στο Λονδίνο σπάνια έπεσαν κάτω από 1-2%.
Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια ήταν πολύ πιο σταθερά και το επίπεδό τους αντανακλούσε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών στην αγορά που απορρέει από τις μεμονωμένες αποφάσεις δανεισμού και δανειοδότησης.
Οι αντιλήψεις για το πιθανό μέσο βραχυπρόθεσμο επιτόκιο σε μακροπρόθεσμη βάση έθεσαν ένα όριο για τα μακροπρόθεσμα επιτόκια (όπως οι κερδοσκόποι μπορούσαν να δανειστούν με το μακρό επιτόκιο και το βραχυπρόθεσμο δανεισμό).
Ο Walter Bagehot εκτιμούσε ότι «η Αγγλία μπορούσε να αντέξει πολλά πράγματα, αλλά δεν μπορούσε να αντέξει επιτόκιο 2%» (που σημαίνει ότι τα χαμηλότερα επιτόκια θα τον έκαναν μανιακό - με τη σημερινή έννοια της παράλογης εξωστρέφειας ή της απελπιστικής αναζήτησης αποδόσεων).
Ο χρυσός κανόνας λειτούργησε τελικά με τρόπο που σέβεται αυτή τη σοφία.
Εάν οι συντελεστές μειώνονταν στο μηδέν, θα υπήρχε μια βίαιη «αποστράγγιση χρυσού» καθώς οι καταθέσεις θα μετατρέπονταν στο πολύτιμο μέταλλο.
Η αυξανόμενη έλλειψη αποθεμάτων χρυσού (στο τραπεζικό σύστημα) θα επιβάλλει τη σύσφιξη των νομισματικών συνθηκών.
Ο μηχανισμός αυτός εξαρτάται από τη φυσική έλλειψη χρυσού. Ιδιότητες, οι οποίες δεν χαρακτηρίζουν τα χρήματα fiat.
Αυτό συνέβη στο πλαίσιο των σταθερών τιμών σε πολύ μακρύ χρονικό διάστημα, όχι του μόνιμου πληθωρισμού όπως πιστοποίησαν οι αρχιτέκτονες και οι υπηρέτες του σημερινού προτύπου πληθωρισμού στο 2%.
Βασικά, οι τιμές των αγαθών έπεσαν και κάτω από το μέσο όρο κατά τη διάρκεια της αδύναμης φάσης του επιχειρηματικού κύκλου και αναμενόταν να επανέλθουν σε κανονικές ή υψηλότερες φάσεις κατά τη φάση της επέκτασης.
Τι σκέφτονται όμως οι σημερινοί κεντρικοί τραπεζίτες της σοφίας του Bagehot για την περίπτωση των επιτοκίων στην Αγγλία του 190υ αιώνα.
Αρνούνται ότι υπάρχει ο πληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων.
Και δεν θα ζητούσαν από τα ερευνητικά τους τμήματα, γεμάτα με νεοκεκενσιανούς οικονομολόγους, να διεξάγουν την ακόλουθη αντίθετη ανάλυση.
Εάν οι κεντρικές τράπεζες είχαν αποδεχθεί όλες το όριο του 1-2% στα επιτόκια κατά την τελευταία δεκαετία, πώς θα συντελούνταν η οικονομική ανάκαμψη και ποια θα ήταν η φύση της επέκτασης;
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi, για κάποιον λόγο δεν έχει ποτέ αναφέρει το θέμα του «πληθωρισμού των περιουσιακών στοιχείων».
Ποτέ δεν κλήθηκε να απαντήσει σε μια σοβαρή ερώτηση σχετικά με το θέμα στις συνεντεύξεις τύπου ή στις ακροάσεις του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ακόμα κι έτσι δεν μπόρεσε να παρακάμψει εντελώς μια δημόσια συζήτηση η οποία αποκαλύπτει έμμεσα μερικούς από τους κινδύνους μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων στον παρόντα κύκλο.
Οι ομόλογοί του έχουν επίσης τοποθετηθεί
Μια βασική διαφορά έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η ΕΚΤ, αφενός, και η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ) συν την Ελβετική Εθνική Τράπεζα (SNB), αφετέρου, διαχειρίζονται πολιτική αρνητικών επιτοκίων σε αυτόν τον κύκλο.
Το ισχυρό λόμπι των τραπεζών στη Γερμανία ρωτά γιατί η ΕΚΤ δεν αντιγράφει την SNB και την BoJ χρεώνοντας μόνο τις τράπεζες με αρνητικά επιτόκια σε ένα μικρό κομμάτι των καταθέσεων τους στην κεντρική τράπεζα και όχι στο σύνολό τους.
Ο Draghi δεν έδωσε μια άμεση ή ειλικρινή απάντηση, αλλά παραδέχθηκε ότι το θέμα είναι «υπό εξέταση».
Η επιφυλακτικότητα του υπονοεί κάποια από τα ενοχλητικά κίνητρα πίσω από τις πολιτικές των αρνητικών επιτοκίων.
Διερωτάται γιατί η ΕΚΤ διαχειρίζεται την πολιτική αρνητικών επιτοκίων με σκληρό τρόπο όσον αφορά στις τράπεζες που είναι πλούσιες σε αποθεματικά και τι θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη BoJ και τη SNB.
Ο κοινός στόχος είναι η χειραγώγηση των νομισμάτων.
Το εθνικό νόμισμα (ή το ενιαίο νόμισμα στην περίπτωση του ευρώ) υποτιμάται καθώς η αύξηση του κεφαλαίου προκύπτει από περιουσιακά στοιχεία αρνητικού επιτοκίου.
Οι τράπεζες επιδιώκουν να προστατεύουν τους τακτικούς εγχώριους πελάτες τους από αρνητικά ποσοστά.
Μεταβιβάζουν το κόστος του τέλους αρνητικού επιτοκίου στα αποθεματικά τους μόνο στους αλλοδαπούς καταθέτες, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα συμπιεσμένα ποσοστά απόδοσης που μπορούν να αντληθούν από τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού τους, συμπεριλαμβανομένων των δανείων και των κρατικών ομολόγων μικρής διάρκειας.
Πράγματι, το καθεστώς αρνητικών συντελεστών λειτουργεί εν μέρει σαν ένα σύστημα συναλλαγματικών περιορισμών που επιβάλλει κυρώσεις στις εισροές ξένων στην εγχώρια αγορά χρήματος.
Οι γερμανικές τράπεζες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στους καταθέτες τους μπροστά στους αρνητικούς συντελεστές σε σύγκριση με τις ελβετικές και τις ιαπωνικές, δεδομένης της σκληρής αντιμετώπισης της ΕΚΤ.
Κατά συνέπεια, το καταφύγιο που προσφέρουν είναι λιγότερο ευρύ και βαθύ και οι μέτοχοι των τραπεζών πρέπει να πληρώσουν περισσότερο για την παροχή προφύλαξης μέσω μειωμένων κερδών.
Γιατί ο Draghi δεν ανατρέπει αυτή την εξέλιξη; Διότι αυτό θα σήμαινε μικρότερη επιδότηση στις ιταλικές τράπεζες!
Η ΕΚΤ επωφελείται από το αρνητικό επιτόκιο που χρεώνει στις καταθέσεις (και οι γερμανικές τράπεζες είναι ο κύριος καθαρός πιστωτής του ευρώ που αντανακλά το τεράστιο γερμανικό πλεόνασμα αποταμιεύσεων), ώστε να καταστήσει τα επιδοτούμενα δάνεια κυρίως ιταλικές τράπεζες.
Εάν ο Draghi, απλώς επιδίωκε τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ναι, θα μπορούσε να ικανοποιήσει το γερμανικό λόμπι των τραπεζών αλλά αυτός είναι ο δεύτερος στόχος.
Τελικά αυτές οι συνέπειες μεταφοράς των αρνητικών ποσοστών στην Ευρώπη (κυρίως από τη Γερμανία στην Ιταλία) δεν είναι θέμα κανενός άλλου, συμπεριλαμβανομένης της Διοίκησης Trump.
Το πιο άμεσο μέτρο θα ήταν το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών να προσθέσει μία πολιτική αρνητικού και μηδενικού επιτοκίου στη λίστα δοκιμών του σχετικά με το εάν μια ξένη κυβέρνηση επιδιώκει τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Περαιτέρω, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη σημαντική επιρροή τους στο ΔΝΤ, παρά τη Γαλλίδα επικεφαλής του, για να καταστήσουν μια πολιτική αρνητικών και μηδενικών επιτοκίων ύποπτη.
Δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα η διοίκηση Trump να κάνει ένα βήμα.
Η απαγόρευση των αρνητικών επιτοκίων στην Ιαπωνία και την Ευρώπη θα μπορούσε να προκαλέσει το πέρασμα του σημερινού πληθωρισμού των περιουσιακών στοιχείων στην τελική του φάση κρίσης πριν από τις εκλογές του 2020.
Πολύ καλύτερα να επικεντρωθεί στην άμεση δράση για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών