Τελευταία Νέα
Απόψεις - Άρθρα

«Ο καπιταλισμός πρέπει να εξελιχθεί ή να πεθάνει» - Γίνεται;

«Ο καπιταλισμός πρέπει να εξελιχθεί ή να πεθάνει» - Γίνεται;
«Ο καπιταλισμός πρέπει να εξελιχθεί ή να πεθάνει»
«Ο καπιταλισμός πρέπει να εξελιχθεί ή να πεθάνει», ανέφερε πρόσφατα ο ιδρυτής και επικεφαλής της Bridgewater Associates, του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο.
Και έχει απόλυτο δίκιο. Γενικότερα, ο κ. Ray Dalio προσπαθεί συνεχώς να κρατήσει μία ισορροπία μεταξύ του πλούτου και της ανθρωπιάς, και αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσουμε. Επίσης, στο συγκεκριμένο σημείωμα, ο πολύ συμπαθής κ. Dalio εξέφρασε για μία ακόμη φορά την άποψη ότι η οικονομική ανισότητα παραμένει το μεγάλο «αγκάθι» για την κοινωνία των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Οι εργαζόμενοι στο κατώτερο 60% της εισοδηματικής κλίμακας δεν βίωσαν καμία πραγματική αύξηση του εισοδήματος (δηλαδή προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό) από το 1980. Σε μια εποχή που τα εισοδήματα για το κορυφαίο 10% έχουν διπλασιαστεί και εκείνα του κορυφαίου 1% έχουν τριπλασιαστεί», έγραψε χαρακτηριστικά. Σημείωσε δε ότι το ποσοστό των παιδιών που μεγαλώνουν και κερδίζουν περισσότερα χρήματα από τους γονείς τους μειώθηκε από 90% το 1970, σε 50% σήμερα.
Περιέγραψε τον αντίκτυπο της φτώχειας, την αύξηση του κόστους για την υγεία και την έλλειψη χρηματοδότησης της εκπαίδευσης, λέγοντας ότι «θέτουν υπαρξιακές απειλές στις ΗΠΑ, επειδή οι συνθήκες αυτές αποδυναμώνουν τη χώρα οικονομικά, απειλούν να προκαλέσουν οδυνηρές και αντιπαραγωγικές εσωτερικές συγκρούσεις και υπονομεύουν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με εκείνη των παγκόσμιων ανταγωνιστών τους». «Νομίζω ότι οι περισσότεροι καπιταλιστές δεν ξέρουν πώς να χωρίσουν καλά την οικονομική πίτα και οι περισσότεροι σοσιαλιστές δεν ξέρουν πώς να την καλλιεργήσουν σωστά. Αλλά τώρα βρισκόμαστε σε μια συγκυρία στην οποία είτε: α) άνθρωποι διαφορετικών οι ιδεολογικές κλίσεις θα συνεργαστούν ώστε να αναδιοργανώσουν με απόλυτο τρόπο το σύστημα έτσι ώστε η πίτα να διαιρεθεί και να αναπτυχθεί καλά ή β) θα έχουμε μεγάλη σύγκρουση και κάποια μορφή επανάστασης που θα βλάψει τον καθένα και θα συρρικνωθεί η πίτα».

Όμορφα λόγια, αλλά γίνεται;

Όμορφα λόγια λοιπόν από έναν πολύ έμπειρο επενδυτή και άνθρωπο. Γίνεται όμως να εξελιχθεί ή να πεθάνει ο καπιταλισμός; Η αλήθεια είναι πως δεν γίνεται να πεθάνει… Ευτυχώς ή δυστυχώς... Ωστόσο, μπορεί να πάρει μία πιο ήπια και ασύγκριτα πιο εποικοδομητική μορφή. Τονίζω: ο «καπιταλισμός» (πχ στον σοσιαλισμό, ο απόλυτος καπιταλιστής είναι το κράτος/επίσης, ο καπιταλισμός εκφράζεται με πιο ανθρώπινη μορφή στη Σκανδιναβία), όχι το δηλητήριο του νεοφιλελευθερισμού (από πλευράς κρατικών δαπανών και όχι εμπορικών σχέσεων) -το οποίο πρέπει να εξαφανιστεί πλήρως, εκτιμώ.

Η έτοιμη λύση

Η λύση υπάρχει ήδη. Αναμένουμε μόνο να γίνει «mainstream» στον επιχειρηματικό κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι τα ακτιβιστικά funds έχουν κάνει μία πολύ καλή αρχή.
Τούτου λεχθέντος, τους τελευταίες μήνες βλέπω όλο και περισσότερο μπροστά μου τον όρο «inclusive capitalism», μία μικρή επανάσταση εκ των έσω από πλευράς επιχειρηματικού κόσμου.
Αφορμή αποτελούν οι βίαιες και αλαζονικές μέθοδοι των μετόχων κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με ορισμένα χαρακτηριστικά νούμερα να παρατίθενται πιο κάτω.
Προς το παρόν δεν έχει καταστεί σαφές ποιος λάνσαρε τον όρο «inclusive capitalism» (ή περιεκτικός καπιταλισμός). Σύμφωνα με τη Βικιπέδια, ο όρος αφορά ένα νέο κύμα στο καπιταλιστικό σύστημα, που αποτελείται από δύο συμπληρωματικές έννοιες: (1) η φτώχεια είναι ένα σημαντικό, συστημικό πρόβλημα σε χώρες που έχουν ήδη «αγκαλιάσει» ή μεταβαίνουν σε καπιταλιστικές οικονομίες και (2) εταιρείες και μη κυβερνητικές οργανώσεις μπορούν να πουλήσουν αγαθά και υπηρεσίες σε άτομα με χαμηλό εισόδημα, τα οποία ενδέχεται να οδηγήσουν σε στοχευμένες στρατηγικές μείωσης της φτώχειας, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της διατροφής, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος, αλλά όχι της πολιτικής εξουσίας. Αυτό το είδος καπιταλισμού εξυπηρετεί την ισότητα και τη διαφορετικότητα των ανθρώπων και εστιάζει στην οικολογία, παράλληλα με την επιστροφή κερδών στους μετόχους. Ουκ ολίγες επιχειρήσεις έχουν απευθύνει πρόσκληση για στροφή στον «περιεκτικό καπιταλισμό», πληρώντας μισθούς πάνω από τον εθνικό μέσο όρο και παρέχοντας ένα μέρος των κερδών τους ως επιχορηγήσεις για κοινωνικές επιπτώσεις.
Αυτό το νέο είδος καπιταλισμού προέρχεται από φιλοσοφικά ερωτήματα για τον σύγχρονο καπιταλισμό. Αυτά τα ερωτήματα αφορούν το κίνητρο των ανθρώπων. Τί μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για τους επιχειρηματίες; Το δικό τους συμφέρον, το καλό της κοινωνίας ή ίσως κάτι ενδιάμεσο;
Διάφοροι φιλόσοφοι έχουν προωθήσει τις ιδέες τους σχετικά με αυτές τις ερωτήσεις, συμπεριλαμβανομένου του Thomas Hobbes (1588-1679). Ο Thomas Hobbes πίστευε ότι «το κίνητρο του ανθρώπου είναι οι επιθυμίες, ο φόβος και το συμφέρον του, η αναζήτηση της ευχαρίστησης και η αποφυγή του πόνου. Η σημαντικότερη επιθυμία του, πάνω από τους φυσικούς νόμους, είναι η αυτοδιατήρηση και η αποφυγή του θανάτου». Ο ισχυρισμός του Hobbes θα αποτελέσει το θεμέλιο του καπιταλισμού, ο οποίος υιοθετεί μια αποκλειστική και όχι περιεκτική φύση των ανθρώπων.
Οι ιδέες του Thomas Hobbes επηρέασαν τον Adam Smith (1723-1790), ο οποίος θεωρούσε ότι οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να καταστρέψουν το συμφέρον του λαού στην οικονομία. «Ο Smith ποτέ δεν ανέφερε ότι οι άνθρωποι παρακινούνται μόνο από το συμφέρον του εαυτού τους. Δηλώνει απλώς ότι το συμφέρον παρακινεί πιο δυναμικά και σταθερά από την καλοσύνη, τον αλτρουισμό ή το μαρτύριο». Για τον Adam Smith, η αξία δεν μπορεί να μετρηθεί με χρήματα, επειδή μερικές φορές τα χρήματα είναι τεχνητά σπάνια […]. Επειδή όλη η εργασία είναι ίσης αξίας για τον εργαζόμενο, η εργασία είναι το καλύτερο μέτρο αξίας».
Έτσι, η έννοια του καπιταλισμού έχει τις ρίζες της σε μια ιδέα της ανθρώπινης φύσης που είναι εγγενώς εγωκεντρική και η αξία αγαθών-υπηρεσιών προέρχεται από την εργασία.
Η μόδα του περιεκτικού καπιταλισμού έρχεται αναπόφευκτα ως απόρροια της κατάχρησης του οικονομικού συστήματος από ορισμένους, ειδικά στη γενιά των «Baby Boomers». Οι μέτοχοι είναι ο λόγος που εταιρείες παγκοσμίως φορτώνονται με χρέος ή, εναλλακτικά, «θυσιάζουν» ανθρώπινο δυναμικό και ανάπτυξη, για να ανταπεξέλθουν στην πληρωμή των μερισμάτων και να προχωρήσουν σε επαναγορές μετοχών. Κάτι καθόλου λογικό, το να δανείζεσαι δηλαδή για να πληρώσεις πρωτίστως τους μετόχους. Ωστόσο, έγινε κανονικότητα.
Η τάση έχει δρομολογηθεί ήδη από τη δεκαετία του ’80, όταν ξεκίνησε η «επανάσταση» των μετόχων (συνδέεται ιδιαίτερα με τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της General Electric, Jack Welch), όπως συνηθίζεται να την αποκαλούν στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Ήταν τότε που η εργασία και το επιχειρείν υποβαθμίστηκαν. Ήταν τότε που οι διοικήσεις αμερικανικών εταιρειών «καταλήφθησαν» από χρηματο-διψείς και εξουσιο-διψείς, που επιδίωκαν να δημιουργήσουν επιχειρήσεις με χαμηλότερους μισθούς προκειμένου να επιστρέψουν περισσότερα χρήματα στους μετόχους. Ένας πιο απελευθερωμένος χρηματοπιστωτικός τομέας, ενθάρρυνε τις εταιρείες να χρηματοδοτήσουν τις προσπάθειές τους μέσω του δανεισμού, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα κέρδη. Σημαντικοί οικονομολόγοι, όπως ο Milton Friedman, ο «πατέρας» του νεοφιλελευθερισμού μαζί με άλλους, διατύπωσαν την πεποίθηση ότι η μοναδική αποστολή των επιχειρήσεων είναι να ανταμείψουν τους μετόχους.
Η αρχή της μεγιστοποίησης του κέρδους μέσω της ελαχιστοποίησης του κόστους, έχει λάβει τη σκληρότερη μορφή της. Όχι απλά βάζει σε τελευταία μοίρα τους εργαζομένους, αλλά η έννοια της «ελαχιστοποίησης του κόστους» έχει παραποιηθεί και περιλαμβάνει μόνο το τρέχον λειτουργικό κόστος, όχι το αθέμιτο κόστος που προκαλούν κινήσεις όπως η επιβάρυνση του κόστους δανεισμού μελλοντικά, απόρροια των ομολόγων για την εξυπηρέτηση των μερισμάτων.
Η λύση λοιπόν λέγεται «περιεκτικός καπιταλισμός».

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης