Η ζώνη του ευρώ έχει ανάγκη δομικών μεταρρυθμίσεων όχι νέων προγραμμάτων στήριξης
Την άποψη ότι ένα νέο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), δεν θα κατορθώσει να στηρίξει την οικονομία της ευρωζώνης, εκφράζει σε ανάλυσή του στην ιστοσελίδα του think tank, Mises Institute, ο οικονομολόγος Daniel Lacalle.
Όπως αναφέρει «Τον Ιούνιο του 2014 είχα γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Το σχέδιο του Draghi δεν θα σώσει την Ευρώπη».
Σε αυτό το άρθρο εξηγούσα ότι οι δομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη –υψηλές δαπάνες των κυβερνήσεων, εκτεταμένες φοροαπαλλαγές, απουσία ηγετικής θέσης στις τεχνολογικές εξελίξεις και το δημογραφικό πρόβλημα- δεν επρόκειτο να αντιμετωπιστούν με έναν γύρο ποσοτικής χαλάρωσης.
Τώρα όλα δείχνουν ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε έναν δεύτερο γύρο QE
Η θριαμβολογία της Κομισιόν τον Αύγουστο του 2017 για «ισχυρή ανάκαμψη» της οικονομίας έχει πλέον χαθεί.
Η χαλάρωση της ευρωζώνης δεν είναι ίδια με αυτή άλλων οικονομιών.
Η ΕΚΤ έχει υποβαθμίσει πολλές φορές τις εκτιμήσεις της και σήμερα αναμένει ρυθμό ανάπτυξης κατά 50% χαμηλότερο από αυτόν που είχε προβλέψει πριν από οκτώ μήνες.
Είναι εντυπωσιακό ότι αρκετοί αναλυτές μιλούν για τη χαλάρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας, λες και έχει διακοπεί το πρόγραμμα στήριξης.
Αυτό δεν ισχύει.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ΕΚΤ ανακοίνωσε, μέσω TLTROs, έναν νέο γύρο στήριξης της ρευστότητας τον Μάρτιο 2019.
Ως εκ τούτου πρέπει να εξετάσουμε τη χαλάρωση της ευρωζώνης λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθούν να εφαρμόζονται προγράμματα στήριξης τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από την κεντρική τράπεζα.
Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να ξεχνάμε τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί έως σήμερα και τα αμφίβολα αποτελέσματά τους.
- 2008: «Σχέδιο Οικονομικής Ανάκαμψης», δημόσιες δαπάνες 200 δισ. ευρώ σε υποδομές και «στρατηγικούς τομείς» με στόχο «τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας».
- 2014: «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», από το οποίο 424 δισ. ευρώ είχαν προϋπολογιστεί και 77 δισ. εγκρίθηκαν.
Επρόκειτο να ενισχύει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,3% έως το 2020.
Η εκτίμηση για την πορεία του ΑΕΠ έχει υποβαθμιστεί κατά 50% από την ΕΚΤ σε σύγκριση με το τι περίμενε πριν από δύο χρόνια.
- «Ενεργειακή Οδηγία». Υποτίθεται ότι θα ενεργοποιούσε δεκάδες δισ. ευρώ σε επενδύσεις σε πράσινη ενέργεια και πάλι «θα δημιουργούνταν εκατ. θέσεις εργασίας».
- Νομισματική επέκταση άνω των δύο δισ. ευρώ. Ο ισολογισμός της ΕΚΤ αντιστοιχεί στο 40% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, ενώ της Fed στο 18% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.
- TLTROs. Τρεις γύροι ενέσεων ρευστότητας το 2014, 2016 και 2019.
- Αρνητικά επιτόκια. Τα ελλείμματα χρηματοδοτούνται με μηδενικά επιτόκια, τα ομόλογα junk έχουν αρνητικές αποδόσεις, τα βασικά επιτόκια είναι στο μηδέν και ο επιχειρηματικός δανεισμός αυξάνεται, δημιουργώντας σε αρκετές περιπτώσεις εταιρείες – ζόμπι.
- Επιθετική δημοσιονομική πολιτική. Τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης έχουν εξοικονομήσει 1,15 τρισ. ευρώ από πληρωμές τόκων λόγω των δημοσιονομικών πολιτικών που εφαρμόζουν με θύματα αποταμιευτές και συνταξιούχους, αλλά τα περισσότερα εξ αυτών συνεχίζουν να μην πραγματοποιούν δαπάνες βελτίωσης των υποδομών και έχουν δομικά ελλείμματα.
Σε αρκετές χώρες η μείωση των ελλειμμάτων έχει προέλθει από την «εικονική» μείωση των επιτοκίων και όχι από την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί, ενώ αρκετές δημοσιονομικές ανισορροπίες δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθος της αποτυχίας και της υποχώρησης της ευρωπαϊκής οικονομίας έχοντας υπόψη μας όλα τα παραπάνω.
Όταν κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι «δεν πάρει και τόσο χάλια η Ευρώπη» ή ότι «δεν είναι σε διαδικασία υποχώρησης η οικονομία», το πράττουν χωρίς να συνυπολογίζουν ότι τα προγράμματα στήριξης εξακολουθούν να εφαρμόζονται.
Όμως τα αποτελέσματά τους δεν είναι μόνο φτωχά είναι και ανησυχητικά.
Γιατί το νέο «bazooka» δεν θα λειτουργήσει
Σύμφωνα με τη Morgan Stanley η ΕΚΤ προετοιμάζεται να εφαρμόσει ένα νέο πρόγραμμα αξίας μεταξύ 2,2 και 3,3 δισ. ευρώ.
Μέσω αυτού δεν θα αγοράζει μόνο κρατικά ομόλογα, αλλά και ομόλογα τραπεζών και εταιρειών.
Για ποιο λόγο;
Ακόμη και η Ιταλία – η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με μία ακόμη κρίση- έχει μηδενικές αποδόσεις.
Οι αποδόσεις των 2ετών ομολόγων σχεδόν όλων των κρατών της ευρωζώνης είναι αρνητικές, ενώ για κάποιες χώρες παραμένουν αρνητικές έως και τα 7ετή ομόλογα.
Η Γερμανία μόλις εξέδωσε ένα 30ετές ομόλογο με απόδοση μόλις 0,11%.
Υπάρχει, αλήθεια, ανάγκη για περισσότερη πίεση στις αποδόσεις;
Αυτή τη στιγμή στην ευρωζώνη υπάρχουν 14 junk ομόλογα με αρνητικά επιτόκια και ομόλογα υψηλού κινδύνου τραπεζών και εταιρειών με γελοία απόδοση μεταξύ 3% και 4%.
Το πρόβλημα της ευρωζώνης δεν είναι η απουσία ρευστότητας, όταν η έξτρα ρευστότητα φθάνει στα 1,8 τρισ. ευρώ ή όταν τα επιτόκια είναι, ήδη, αρνητικά.
Το πρόβλημα της ευρωζώνης είναι ότι συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη νομισματική πολιτική για να βελτιώνει στις δομικές της ανισορροπίες.
Η νομισματική πολιτική λειτουργεί ως ένας τεράστιος μεταφορέας χρημάτων από τους αποταμιευτές και παραγωγικούς τομείς σε ανεπαρκείς κυβερνήσεις και μη παραγωγικούς τομείς, τους οποίους συνεχώς χρηματοδοτούν, αλλά αυτοί ποτέ δεν ανακάμπτουν.
Ουσιαστικά το πρόγραμμα στήριξης θα μετατραπεί σε μία χρηματοδότηση της χαμηλής παραγωγικότητας.
Βέβαια υπάρχει ένα βασικό ερώτημα: γιατί το πρόγραμμα στήριξης πέτυχε στις ΗΠΑ και δεν πέτυχε στην Ευρώπη;
Πρώτον η βελτίωση των ΗΠΑ δεν οφείλεται στο QE της Fed.
Η αμερικανική οικονομία είναι η πιο δυναμική, ανοικτή και λιγότερο εξαρτημένη από τον τραπεζικό οικονομία μεταξύ των κορυφαίων της υφηλίου.
Η Fed δεν κάλυψε ποτέ κατά 100% τη ζήτηση κρατικών ομολόγων, απλά παρακολουθούσε στενά τη δευτερογενή αγορά.
Η ΕΚΤ αντίθετα ήταν ο βασικός αγοραστής, όπως παραδέχεται η Deutsche Bank.
Στην Ευρώπη ενώ η πραγματική οικονομία χρηματοδοτείται μέσω τραπεζικών επιχορηγήσεων (170% του ΑΕΠ) στις ΗΠΑ η χρηματοδότηση γίνεται από τις αγορές.
Γι’ αυτό η εφαρμογή πολιτικής μηδενικών επιτοκίων είναι μία τρελή επιλογή.
Αποδυναμώνοντας τις τράπεζες και χειραγωγώντας το κόστος του χρήματος, ο πιστωτικός τροχός εκ των πραγμάτων οδηγεί σε πιο χαμηλή παραγωγικότητα.
Το ότι η ΕΚΤ προσπάθησε να παίξει όπως η Fed, ενώ δεν έχει να αντιμετωπίσει την ίδια οικονομία, είναι ένας από τους λόγους αποτυχίας του προγράμματος στήριξης.
Στην ευρωζώνη οι κυβερνήσεις δεν χρησιμοποίησαν την εποχή των χαμηλών επιτοκίων και της υψηλής ρευστότητας ώστε να βελτιώσουν τα δομικά προβλήματα.
Η ΕΚΤ έχει γίνει όμηρος της ίδιας της πολιτικής της.
Μία πολιτική που το μόνο που κάνει είναι να αγοράζει χρόνο προκειμένου οι δομικές μεταρρυθμίσεις να γίνονται μόνο όταν δεν υπάρχει άλλη λύση.
Όταν ένα πακέτο στήριξης το χρησιμοποιούν οι πολιτικοί τα αποτελέσματα είναι πάντα τα ίδια: στασιμότητα και χαμηλή παραγωγικότητα.
www.bankingnews.gr
Όπως αναφέρει «Τον Ιούνιο του 2014 είχα γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Το σχέδιο του Draghi δεν θα σώσει την Ευρώπη».
Σε αυτό το άρθρο εξηγούσα ότι οι δομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη –υψηλές δαπάνες των κυβερνήσεων, εκτεταμένες φοροαπαλλαγές, απουσία ηγετικής θέσης στις τεχνολογικές εξελίξεις και το δημογραφικό πρόβλημα- δεν επρόκειτο να αντιμετωπιστούν με έναν γύρο ποσοτικής χαλάρωσης.
Τώρα όλα δείχνουν ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε έναν δεύτερο γύρο QE
Η θριαμβολογία της Κομισιόν τον Αύγουστο του 2017 για «ισχυρή ανάκαμψη» της οικονομίας έχει πλέον χαθεί.
Η χαλάρωση της ευρωζώνης δεν είναι ίδια με αυτή άλλων οικονομιών.
Η ΕΚΤ έχει υποβαθμίσει πολλές φορές τις εκτιμήσεις της και σήμερα αναμένει ρυθμό ανάπτυξης κατά 50% χαμηλότερο από αυτόν που είχε προβλέψει πριν από οκτώ μήνες.
Είναι εντυπωσιακό ότι αρκετοί αναλυτές μιλούν για τη χαλάρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας, λες και έχει διακοπεί το πρόγραμμα στήριξης.
Αυτό δεν ισχύει.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ΕΚΤ ανακοίνωσε, μέσω TLTROs, έναν νέο γύρο στήριξης της ρευστότητας τον Μάρτιο 2019.
Ως εκ τούτου πρέπει να εξετάσουμε τη χαλάρωση της ευρωζώνης λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθούν να εφαρμόζονται προγράμματα στήριξης τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από την κεντρική τράπεζα.
Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να ξεχνάμε τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί έως σήμερα και τα αμφίβολα αποτελέσματά τους.
- 2008: «Σχέδιο Οικονομικής Ανάκαμψης», δημόσιες δαπάνες 200 δισ. ευρώ σε υποδομές και «στρατηγικούς τομείς» με στόχο «τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας».
- 2014: «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», από το οποίο 424 δισ. ευρώ είχαν προϋπολογιστεί και 77 δισ. εγκρίθηκαν.
Επρόκειτο να ενισχύει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,3% έως το 2020.
Η εκτίμηση για την πορεία του ΑΕΠ έχει υποβαθμιστεί κατά 50% από την ΕΚΤ σε σύγκριση με το τι περίμενε πριν από δύο χρόνια.
- «Ενεργειακή Οδηγία». Υποτίθεται ότι θα ενεργοποιούσε δεκάδες δισ. ευρώ σε επενδύσεις σε πράσινη ενέργεια και πάλι «θα δημιουργούνταν εκατ. θέσεις εργασίας».
- Νομισματική επέκταση άνω των δύο δισ. ευρώ. Ο ισολογισμός της ΕΚΤ αντιστοιχεί στο 40% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, ενώ της Fed στο 18% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.
- TLTROs. Τρεις γύροι ενέσεων ρευστότητας το 2014, 2016 και 2019.
- Αρνητικά επιτόκια. Τα ελλείμματα χρηματοδοτούνται με μηδενικά επιτόκια, τα ομόλογα junk έχουν αρνητικές αποδόσεις, τα βασικά επιτόκια είναι στο μηδέν και ο επιχειρηματικός δανεισμός αυξάνεται, δημιουργώντας σε αρκετές περιπτώσεις εταιρείες – ζόμπι.
- Επιθετική δημοσιονομική πολιτική. Τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης έχουν εξοικονομήσει 1,15 τρισ. ευρώ από πληρωμές τόκων λόγω των δημοσιονομικών πολιτικών που εφαρμόζουν με θύματα αποταμιευτές και συνταξιούχους, αλλά τα περισσότερα εξ αυτών συνεχίζουν να μην πραγματοποιούν δαπάνες βελτίωσης των υποδομών και έχουν δομικά ελλείμματα.
Σε αρκετές χώρες η μείωση των ελλειμμάτων έχει προέλθει από την «εικονική» μείωση των επιτοκίων και όχι από την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί, ενώ αρκετές δημοσιονομικές ανισορροπίες δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθος της αποτυχίας και της υποχώρησης της ευρωπαϊκής οικονομίας έχοντας υπόψη μας όλα τα παραπάνω.
Όταν κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι «δεν πάρει και τόσο χάλια η Ευρώπη» ή ότι «δεν είναι σε διαδικασία υποχώρησης η οικονομία», το πράττουν χωρίς να συνυπολογίζουν ότι τα προγράμματα στήριξης εξακολουθούν να εφαρμόζονται.
Όμως τα αποτελέσματά τους δεν είναι μόνο φτωχά είναι και ανησυχητικά.
Γιατί το νέο «bazooka» δεν θα λειτουργήσει
Σύμφωνα με τη Morgan Stanley η ΕΚΤ προετοιμάζεται να εφαρμόσει ένα νέο πρόγραμμα αξίας μεταξύ 2,2 και 3,3 δισ. ευρώ.
Μέσω αυτού δεν θα αγοράζει μόνο κρατικά ομόλογα, αλλά και ομόλογα τραπεζών και εταιρειών.
Για ποιο λόγο;
Ακόμη και η Ιταλία – η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με μία ακόμη κρίση- έχει μηδενικές αποδόσεις.
Οι αποδόσεις των 2ετών ομολόγων σχεδόν όλων των κρατών της ευρωζώνης είναι αρνητικές, ενώ για κάποιες χώρες παραμένουν αρνητικές έως και τα 7ετή ομόλογα.
Η Γερμανία μόλις εξέδωσε ένα 30ετές ομόλογο με απόδοση μόλις 0,11%.
Υπάρχει, αλήθεια, ανάγκη για περισσότερη πίεση στις αποδόσεις;
Αυτή τη στιγμή στην ευρωζώνη υπάρχουν 14 junk ομόλογα με αρνητικά επιτόκια και ομόλογα υψηλού κινδύνου τραπεζών και εταιρειών με γελοία απόδοση μεταξύ 3% και 4%.
Το πρόβλημα της ευρωζώνης δεν είναι η απουσία ρευστότητας, όταν η έξτρα ρευστότητα φθάνει στα 1,8 τρισ. ευρώ ή όταν τα επιτόκια είναι, ήδη, αρνητικά.
Το πρόβλημα της ευρωζώνης είναι ότι συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη νομισματική πολιτική για να βελτιώνει στις δομικές της ανισορροπίες.
Η νομισματική πολιτική λειτουργεί ως ένας τεράστιος μεταφορέας χρημάτων από τους αποταμιευτές και παραγωγικούς τομείς σε ανεπαρκείς κυβερνήσεις και μη παραγωγικούς τομείς, τους οποίους συνεχώς χρηματοδοτούν, αλλά αυτοί ποτέ δεν ανακάμπτουν.
Ουσιαστικά το πρόγραμμα στήριξης θα μετατραπεί σε μία χρηματοδότηση της χαμηλής παραγωγικότητας.
Βέβαια υπάρχει ένα βασικό ερώτημα: γιατί το πρόγραμμα στήριξης πέτυχε στις ΗΠΑ και δεν πέτυχε στην Ευρώπη;
Πρώτον η βελτίωση των ΗΠΑ δεν οφείλεται στο QE της Fed.
Η αμερικανική οικονομία είναι η πιο δυναμική, ανοικτή και λιγότερο εξαρτημένη από τον τραπεζικό οικονομία μεταξύ των κορυφαίων της υφηλίου.
Η Fed δεν κάλυψε ποτέ κατά 100% τη ζήτηση κρατικών ομολόγων, απλά παρακολουθούσε στενά τη δευτερογενή αγορά.
Η ΕΚΤ αντίθετα ήταν ο βασικός αγοραστής, όπως παραδέχεται η Deutsche Bank.
Στην Ευρώπη ενώ η πραγματική οικονομία χρηματοδοτείται μέσω τραπεζικών επιχορηγήσεων (170% του ΑΕΠ) στις ΗΠΑ η χρηματοδότηση γίνεται από τις αγορές.
Γι’ αυτό η εφαρμογή πολιτικής μηδενικών επιτοκίων είναι μία τρελή επιλογή.
Αποδυναμώνοντας τις τράπεζες και χειραγωγώντας το κόστος του χρήματος, ο πιστωτικός τροχός εκ των πραγμάτων οδηγεί σε πιο χαμηλή παραγωγικότητα.
Το ότι η ΕΚΤ προσπάθησε να παίξει όπως η Fed, ενώ δεν έχει να αντιμετωπίσει την ίδια οικονομία, είναι ένας από τους λόγους αποτυχίας του προγράμματος στήριξης.
Στην ευρωζώνη οι κυβερνήσεις δεν χρησιμοποίησαν την εποχή των χαμηλών επιτοκίων και της υψηλής ρευστότητας ώστε να βελτιώσουν τα δομικά προβλήματα.
Η ΕΚΤ έχει γίνει όμηρος της ίδιας της πολιτικής της.
Μία πολιτική που το μόνο που κάνει είναι να αγοράζει χρόνο προκειμένου οι δομικές μεταρρυθμίσεις να γίνονται μόνο όταν δεν υπάρχει άλλη λύση.
Όταν ένα πακέτο στήριξης το χρησιμοποιούν οι πολιτικοί τα αποτελέσματα είναι πάντα τα ίδια: στασιμότητα και χαμηλή παραγωγικότητα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών