Οι ιταλικές αρχές είχαν μελετήσει το 2011 τις συνέπειες ενός Italexit
Αν και στην Ιταλία έχει περιοριστεί η συζήτηση περί εξόδου από το ευρώ, η απειλή του Italexit παραμένει πάνω από την οικονομία.
Όπως αναφέρεται σε άρθρο-ανάλυση που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Brookings, μπορεί το υψηλό χρέος της Ιταλίας να θεωρείται βιώσιμο, υπάρχουν πολιτικά θέματα που επιβαρύνουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, τα ιταλικά κρατικά ομόλογα μεγάλης διάρκειας παρουσιάζουν επιτόκια που αν και είναι σε ιστορικά χαμηλά, είναι τέσσερις φορές υψηλότερα από τα αντίστοιχα ιταλικά και πορτογαλικά.
Το σενάριο πρόωρων εκλογών
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, επί του παρόντος τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα έχουν σαφές προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και κατά συνέπεια είναι εξαιρετικά πιθανό ο επικεφαλής της Lega, Matteo Salvini, να κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ο Salvini έχει χαρακτηρίσει το ευρώ «μη αναστρέψιμο», ωστόσο κάποιοι από τους συμβούλους του εξακολουθούν να αναφέρονται στο ενδεχόμενο εξόδου της Ιταλίας από το ευρώ. Μάλιστα, το κόμμα Fratelli d’Italia, που θεωρείται ο πιθανότερος εταίρος του Salvini για τον σχηματισμό κυβέρνησης, θεωρείται περισσότερο αντι-ευρωπαϊκό κόμμα και από τη Lega.
Ένα μέχρι τώρα άγνωστο έγγραφο των ιταλικών αρχών από το 2012, στο πιο δραματικό σημείο της κρίσης του ευρώ, αποκαλύπτει πώς οι οικονομικές συνέπειες και οι νομικές αντιπαραθέσεις θα καθιστούσαν πρακτικά αδύνατο το Italexit.
Το έγγραφο αυτό θα πρέπει να αποθαρρύνει, για μία ακόμα φορά, τους ανοικτούς αντιπροσώπους του Salvini από την εφαρμογή του απερίσκεπτου σχεδίου Italexit.
Στα τέλη του 2011, μια ομάδα εργασίας αποτελούμενη από υψηλόβαθμους εκπροσώπους της ιταλικής κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας κλήθηκε να μελετήσει τις συνέπειες μιας ακούσιας ιταλικής εξόδου από το ευρώ.
«Ανησυχούσαν ότι η ελληνική κρίση θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη αναταραχή και να κάνει τους επενδυτές να ξεφύγουν από τις περιφερειακές οικονομίες της ζώνης του ευρώ.
Στις αρχές Νοεμβρίου του 2011, η ίδια η Ιταλία ήταν κοντά στη διακοπή της πρόσβασης στις αγορές.
Αυτή η δραματική εμπειρία, που κορυφώθηκε με την ξαφνική παραίτηση του τότε πρωθυπουργού, Silvio Berlusconi, ηγήθηκε της πρωτοβουλίας» αναφέρεται στην ίδια ανάλυση.
Οι συνέπειες του Italexit
Μερικούς μήνες αργότερα, η ομάδα δημιούργησε ένα έγγραφο 11 σελίδων που ονομάζεται "Plan Z" (ένα παρόμοιο ελληνικό έγγραφο που προετοιμάστηκε στις Βρυξέλλες φέρει το ίδιο όνομα) προκειμένου να διευκρινιστούν οι συνέπειες της ακραίας επιλογής της Ιταλίας.
Η μελέτη εξέτασε την πιθανότητα κρίσης εμπιστοσύνης στην ευρωζώνη, που θα ανάγκαζε τους καταθέτες να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από ιταλικές τράπεζες.
Οι ιταλικές αρχές θα αναγκαστούν τότε να εισαγάγουν διοικητικούς ελέγχους περιορίζοντας τις αναλήψεις μετρητών, καθώς και τις διασυνοριακές μεταφορές χρημάτων.
Τα μέτρα αυτά, αν και αναπόφευκτα, θα προκαλούσαν τον πανικό μεταξύ των πολιτών.
Η συνέπεια θα ήταν η χρεοκοπία της Ιταλίας.
«Αρχικά, αυτή θα είχε τη μορφή παράτασης της ωριμότητας των κρατικών ομολόγων.
Δεύτερον, θα υπήρχε μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων.
Το έγγραφο αναφέρεται σε μείωση του στόχου για το χρέος κατά 80% (120% την εποχή εκείνη), αν και εξετάζονται διαφορετικές επιλογές.
Σε αυτό το σημείο, η Ιταλία θα είχε βγει από το ευρώ.
Αυτό θα συνέβαινε χωρίς προκαθορισμένο νομικό πλαίσιο, δεδομένου ότι η Συνθήκη της ΕΕ δεν προβλέπει τη δυνατότητα εγκατάλειψης της ευρωζώνης.
Από τεχνικής άποψης, ένα νέο νόμισμα με την ονομασία Eurolira θα είχε εισαχθεί.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει χρόνος για την εκτύπωση νέων τραπεζογραμματίων, τα παλαιά θα έπρεπε να εκδίδονται από τις τράπεζες.
Οι τραπεζικές καταθέσεις θα μετατρέπονταν σε πραγματικό χρόνο σε Eurolira» αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.
Το έγγραφο "Plan Z" περιλαμβάνει και μια σοβαρή ύφεση στην οικονομία, αν και θα ήταν δύσκολο να προβλεφθεί το ακριβές ποσοστό.
Αρχικά, η συναλλαγματική ισοτιμία θα καθοριστεί σε μία Eurolira για ένα ευρώ.
Αργότερα, η αγορά θα είχε αναγκάσει την Eurolira να υποτιμηθεί με απρόβλεπτο μέτρο.
Η υποχώρηση της αξίας του νέου νομίσματος θα εξαρτιόταν από τον μηχανισμό που θα επιλεγόταν για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
Το επίπεδο του χρέους προς το ΑΕΠ ύψους 80% θεωρήθηκε σύμφωνο με την αναχρηματοδότηση των απαιτήσεων του δημόσιου δανεισμού μόνο από τους εγχώριους επενδυτές.
Παράλληλα θεωρήθηκε απαραίτητο να αποφύγει η Ιταλία το σενάριο να καταφύγει σε ξένους επενδυτές προκειμένου να αποτρέψει μια ακόμη δραματική υποτίμηση.
Με το κύριο πλεόνασμα του προϋπολογισμού της Ιταλίας να είναι θετικό, θα ήταν δυνατό να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος αν είχε μειωθεί στο 80% του ΑΕΠ της Ιταλίας.
Μία από τις επιλογές ήταν να μην αλλάξει η ονομαστική αξία των ομολόγων, αλλά να προχωροήσουν σημαντικές αποκρατικοποιήσεις, σε συνδυασμό με έναν συνεπή φόρο περιουσίας στα χρηματοπιστωτικά assets που τηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Μια δεύτερη επιλογή θα είχε ως συνέπεια τη μείωση της ονομαστικής αξίας των κρατικών ομολόγων κατά 10-20%, σε συνδυασμό με την επέκταση της διάρκειας, υπό την προϋπόθεση ότι αποφεύγεται το default.
Η δεύτερη, μια νομικά καθορισμένη κατηγορία, θα προκαλούσε τεράστιες νομικές αντιπαραθέσεις και τεράστιο κόστος για την επιστροφή των επενδυτών.
Ωστόσο, η αποφυγή του default θα ήταν σχεδόν αδύνατη.
«Η παραδοχή ότι η έξοδος από το ευρώ θα ήταν καταστροφική, θα πρέπει να είναι το πρώτο και πιο κρίσιμο κρίσιμο βήμα για όποιον σκοπεύει να ηγηθεί στην Ιταλία» καταλήγει η ίδια ανάλυση.
Όπως αναφέρεται σε άρθρο-ανάλυση που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Brookings, μπορεί το υψηλό χρέος της Ιταλίας να θεωρείται βιώσιμο, υπάρχουν πολιτικά θέματα που επιβαρύνουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, τα ιταλικά κρατικά ομόλογα μεγάλης διάρκειας παρουσιάζουν επιτόκια που αν και είναι σε ιστορικά χαμηλά, είναι τέσσερις φορές υψηλότερα από τα αντίστοιχα ιταλικά και πορτογαλικά.
Το σενάριο πρόωρων εκλογών
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, επί του παρόντος τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα έχουν σαφές προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και κατά συνέπεια είναι εξαιρετικά πιθανό ο επικεφαλής της Lega, Matteo Salvini, να κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ο Salvini έχει χαρακτηρίσει το ευρώ «μη αναστρέψιμο», ωστόσο κάποιοι από τους συμβούλους του εξακολουθούν να αναφέρονται στο ενδεχόμενο εξόδου της Ιταλίας από το ευρώ. Μάλιστα, το κόμμα Fratelli d’Italia, που θεωρείται ο πιθανότερος εταίρος του Salvini για τον σχηματισμό κυβέρνησης, θεωρείται περισσότερο αντι-ευρωπαϊκό κόμμα και από τη Lega.
Ένα μέχρι τώρα άγνωστο έγγραφο των ιταλικών αρχών από το 2012, στο πιο δραματικό σημείο της κρίσης του ευρώ, αποκαλύπτει πώς οι οικονομικές συνέπειες και οι νομικές αντιπαραθέσεις θα καθιστούσαν πρακτικά αδύνατο το Italexit.
Το έγγραφο αυτό θα πρέπει να αποθαρρύνει, για μία ακόμα φορά, τους ανοικτούς αντιπροσώπους του Salvini από την εφαρμογή του απερίσκεπτου σχεδίου Italexit.
Στα τέλη του 2011, μια ομάδα εργασίας αποτελούμενη από υψηλόβαθμους εκπροσώπους της ιταλικής κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας κλήθηκε να μελετήσει τις συνέπειες μιας ακούσιας ιταλικής εξόδου από το ευρώ.
«Ανησυχούσαν ότι η ελληνική κρίση θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη αναταραχή και να κάνει τους επενδυτές να ξεφύγουν από τις περιφερειακές οικονομίες της ζώνης του ευρώ.
Στις αρχές Νοεμβρίου του 2011, η ίδια η Ιταλία ήταν κοντά στη διακοπή της πρόσβασης στις αγορές.
Αυτή η δραματική εμπειρία, που κορυφώθηκε με την ξαφνική παραίτηση του τότε πρωθυπουργού, Silvio Berlusconi, ηγήθηκε της πρωτοβουλίας» αναφέρεται στην ίδια ανάλυση.
Οι συνέπειες του Italexit
Μερικούς μήνες αργότερα, η ομάδα δημιούργησε ένα έγγραφο 11 σελίδων που ονομάζεται "Plan Z" (ένα παρόμοιο ελληνικό έγγραφο που προετοιμάστηκε στις Βρυξέλλες φέρει το ίδιο όνομα) προκειμένου να διευκρινιστούν οι συνέπειες της ακραίας επιλογής της Ιταλίας.
Η μελέτη εξέτασε την πιθανότητα κρίσης εμπιστοσύνης στην ευρωζώνη, που θα ανάγκαζε τους καταθέτες να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από ιταλικές τράπεζες.
Οι ιταλικές αρχές θα αναγκαστούν τότε να εισαγάγουν διοικητικούς ελέγχους περιορίζοντας τις αναλήψεις μετρητών, καθώς και τις διασυνοριακές μεταφορές χρημάτων.
Τα μέτρα αυτά, αν και αναπόφευκτα, θα προκαλούσαν τον πανικό μεταξύ των πολιτών.
Η συνέπεια θα ήταν η χρεοκοπία της Ιταλίας.
«Αρχικά, αυτή θα είχε τη μορφή παράτασης της ωριμότητας των κρατικών ομολόγων.
Δεύτερον, θα υπήρχε μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων.
Το έγγραφο αναφέρεται σε μείωση του στόχου για το χρέος κατά 80% (120% την εποχή εκείνη), αν και εξετάζονται διαφορετικές επιλογές.
Σε αυτό το σημείο, η Ιταλία θα είχε βγει από το ευρώ.
Αυτό θα συνέβαινε χωρίς προκαθορισμένο νομικό πλαίσιο, δεδομένου ότι η Συνθήκη της ΕΕ δεν προβλέπει τη δυνατότητα εγκατάλειψης της ευρωζώνης.
Από τεχνικής άποψης, ένα νέο νόμισμα με την ονομασία Eurolira θα είχε εισαχθεί.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει χρόνος για την εκτύπωση νέων τραπεζογραμματίων, τα παλαιά θα έπρεπε να εκδίδονται από τις τράπεζες.
Οι τραπεζικές καταθέσεις θα μετατρέπονταν σε πραγματικό χρόνο σε Eurolira» αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.
Το έγγραφο "Plan Z" περιλαμβάνει και μια σοβαρή ύφεση στην οικονομία, αν και θα ήταν δύσκολο να προβλεφθεί το ακριβές ποσοστό.
Αρχικά, η συναλλαγματική ισοτιμία θα καθοριστεί σε μία Eurolira για ένα ευρώ.
Αργότερα, η αγορά θα είχε αναγκάσει την Eurolira να υποτιμηθεί με απρόβλεπτο μέτρο.
Η υποχώρηση της αξίας του νέου νομίσματος θα εξαρτιόταν από τον μηχανισμό που θα επιλεγόταν για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους.
Το επίπεδο του χρέους προς το ΑΕΠ ύψους 80% θεωρήθηκε σύμφωνο με την αναχρηματοδότηση των απαιτήσεων του δημόσιου δανεισμού μόνο από τους εγχώριους επενδυτές.
Παράλληλα θεωρήθηκε απαραίτητο να αποφύγει η Ιταλία το σενάριο να καταφύγει σε ξένους επενδυτές προκειμένου να αποτρέψει μια ακόμη δραματική υποτίμηση.
Με το κύριο πλεόνασμα του προϋπολογισμού της Ιταλίας να είναι θετικό, θα ήταν δυνατό να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος αν είχε μειωθεί στο 80% του ΑΕΠ της Ιταλίας.
Μία από τις επιλογές ήταν να μην αλλάξει η ονομαστική αξία των ομολόγων, αλλά να προχωροήσουν σημαντικές αποκρατικοποιήσεις, σε συνδυασμό με έναν συνεπή φόρο περιουσίας στα χρηματοπιστωτικά assets που τηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Μια δεύτερη επιλογή θα είχε ως συνέπεια τη μείωση της ονομαστικής αξίας των κρατικών ομολόγων κατά 10-20%, σε συνδυασμό με την επέκταση της διάρκειας, υπό την προϋπόθεση ότι αποφεύγεται το default.
Η δεύτερη, μια νομικά καθορισμένη κατηγορία, θα προκαλούσε τεράστιες νομικές αντιπαραθέσεις και τεράστιο κόστος για την επιστροφή των επενδυτών.
Ωστόσο, η αποφυγή του default θα ήταν σχεδόν αδύνατη.
«Η παραδοχή ότι η έξοδος από το ευρώ θα ήταν καταστροφική, θα πρέπει να είναι το πρώτο και πιο κρίσιμο κρίσιμο βήμα για όποιον σκοπεύει να ηγηθεί στην Ιταλία» καταλήγει η ίδια ανάλυση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών