Borrell (ΥΠΕΞ ΕΕ): Το πρόβλημα της ΕΕ είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης, για άσκηση γεωπολιτικής εξουσίας

Εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να ασχοληθούμε με τον κόσμο όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι, δηλώνει ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και την 'Αμυνα της ΕΕ κ. Josep Borrell,  σε άρθρο του στο Project Syndicate.
Και αυτό σημαίνει να ξαναμάθουμε τη γλώσσα της εξουσίας και να συνδυάσουμε τους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τρόπο που μεγιστοποιεί το γεωπολιτικό μας πάτημα.
Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις που βιώνουμε σήμερα υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να βρει τον δρόμο της σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από την ωμή άσκηση εξουσίας.

Ο κόσμος όπως είναι...

Για να αποφύγουμε να είμαστε οι χαμένοι στο σημερινό ανταγωνισμό μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, πρέπει να επανεξετάσουμε τη γλώσσα της εξουσίας και να κατανοήσουμε την Ευρώπη ως κορυφαίο γεωστρατηγικό παράγοντα.
Μπορεί, αρχικά, να φαίνεται δύσκολο να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση.
Εξάλλου, η ΕΕ ιδρύθηκε για να καταργήσει την πολιτική εξουσίας.
Χτίστηκε η ειρήνη και το κράτος δικαίου, χωρίζοντας τη σκληρή δύναμη από την οικονομία, τη χάραξη κανόνων και την ήπια ισχύ.
Θεωρήσαμε ότι η πολυμέρεια, η ανοικτότητα και η αμοιβαιότητα αποτελούσαν το καλύτερο μοντέλο όχι μόνο για την ήπειρό μας αλλά και για τον ευρύτερο κόσμο.
Τα πράγματα αποδείχθηκαν διαφορετικά.
Δυστυχώς, αντιμετωπίζουμε μια σκληρότερη πραγματικότητα, με πολλούς φορείς έτοιμους να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη για να βρουν το δρόμο τους.
Κάθε μέρα βλέπουμε οικονομικά εργαλεία, ροές δεδομένων, τεχνολογίες και εμπορικές πολιτικές που χρησιμοποιούνται για στρατηγικούς σκοπούς.
Πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη αυτόν τον νέο κόσμο;
Πολλοί λένε ότι η εξωτερική πολιτική της ΕΕ δεν θα επιτύχει ποτέ, επειδή η Ευρώπη είναι πολύ αδύναμη και υπερβολικά διχασμένη.
Βεβαίως, είναι αλήθεια ότι, αν τα κράτη μέλη διαφωνήσουν σε βασικές γραμμές δράσης, η συλλογική μας αξιοπιστία υποφέρει.
Μερικές φορές συμφωνούμε μόνο να εκφράζουμε τις ανησυχίες μας, αλλά όχι στο πως θα τις αντιμετωπίσουμε.
Με κανόνες ομοφωνίας, είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε συμφωνίες επί διαχωριστικών θεμάτων και ο κίνδυνος παράλυσης είναι πάντα παρών.
Τα κράτη μέλη πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η χρήση του βέτο τους αποδυναμώνει όχι μόνο την Ένωση αλλά και τους ίδιους.
Δεν μπορεί κανείς να διακηρύξει ότι θέλει έναν ισχυρότερο ευρωπαϊκό ρόλο στον κόσμο χωρίς να επενδύει σε αυτόν.
Η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει τόσο την παραίτηση όσο και τη διασπορά.
Η παραίτηση σημαίνει ότι πιστεύουμε ότι τα προβλήματα του κόσμου είναι πάρα πολλά ή πολύ απομακρυσμένα για όλους τους Ευρωπαίους να αισθάνονται ανησυχούν.
Είναι απαραίτητο για μια κοινή στρατηγική κουλτούρα να θεωρούνται αδιαίρετοι όλοι οι Ευρωπαίοι απειλές για την ασφάλεια.
Το να πιστεύουμε ότι η Λιβύη και το Σαχέλ αφορούν μόνο τις μεσογειακές χώρες είναι εξίσου παράλογο όσο το να πιστεύουμε ότι η ασφάλεια των χωρών της Βαλτικής αφορά μόνο την Ανατολική Ευρώπη.
Η διάσπαση συνίσταται στην επιθυμία να εμπλακούμε παντού, εκφράζοντας ανησυχίες ή καλή θέληση σε συνδυασμό με ανθρωπιστική χρηματοδότηση, ή βοήθεια για την ανασυγκρότηση, σαν να δικαιούνταν οι μεγάλες δυνάμεις να σπάσουν τα πιάτα, θεωρώντας την ΕΕ φυσικό πάροχο νέων πιάτων.
Πρέπει να είμαστε σαφείς σχετικά με τους πολιτικούς μας στόχους και το πλήρες φάσμα των δυνατοτήτων μας.
Αξιοποιώντας την εμπορική και επενδυτική πολιτική της Ευρώπης, την οικονομική δύναμη, τη διπλωματική παρουσία, τις ικανότητες λήψης αποφάσεων και την αύξηση των μέσων ασφάλειας και άμυνας, έχουμε πολλούς μοχλούς επιρροής.
Το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι έλλειψη εξουσίας.

Το πρόβλημα είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης για τη συγκέντρωση των εξουσιών ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή τους και να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους.

Η διπλωματία δεν μπορεί να επιτύχει εάν δεν υποστηριχθεί από δράση.
Αν θέλουμε να διαρκέσει η εύθραυστη ανακωχή στη Λιβύη, πρέπει να υποστηρίξουμε το εμπάργκο όπλων.
Εάν θέλουμε να επιβιώσει η πυρηνική συμφωνία του Ιράν, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το Ιράν θα ωφεληθεί εάν επανέλθει σε πλήρη συμμόρφωση.
Εάν θέλουμε τα Δυτικά Βαλκάνια να επιτύχουν στην πορεία της συμφιλίωσης και των μεταρρυθμίσεων, πρέπει να προσφέρουμε μια αξιόπιστη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ, προσφέροντας αυξημένα οφέλη.
Εάν θέλουμε ειρήνη μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, πρέπει να υποστηρίξουμε μια λύση κατόπιν διαπραγματεύσεων που συμφωνήθηκε από όλες τις πλευρές, βάσει του διεθνούς δικαίου.
Αν δεν θέλουμε η περιοχή του Σαχέλ της Αφρικής να κατέβει σε ανομία και ανασφάλεια, πρέπει να επεκτείνουμε τη δέσμευσή μας.
Σε αυτούς και σε άλλους τομείς, τα κράτη μέλη πρέπει να εκπληρώσουν τις ευθύνες τους.
Πέρα από την αντιμετώπιση των κρίσεων στη γειτονιά της Ευρώπης, υπάρχουν δύο ακόμη βασικές προτεραιότητες.
Πρώτον, η ΕΕ πρέπει να πλαισιώνει μια νέα, ολοκληρωμένη στρατηγική για και με την Αφρική, την αδελφή μας ήπειρο.
Πρέπει να σκεφτούμε πολλά και να χρησιμοποιήσουμε τις πολιτικές μας για το εμπόριο, την καινοτομία, την αλλαγή του κλίματος, τον κυβερνοχώρο, την ασφάλεια, τις επενδύσεις και τη μετανάστευση, για να δώσουμε ουσιαστικά τη ρητορική μας στο να είμαστε ισότιμοι εταίροι.
Δεύτερον, πρέπει να επινοήσουμε αξιόπιστες προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των σημερινών παγκόσμιων στρατηγικών παραγόντων: των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας.
Αν και διαφορετικοί με πολλούς τρόπους, και οι τρεις ασκούν το ζήτημα της διασύνδεσης και της πολιτικής εξουσίας.
Η ανταπόκρισή μας θα πρέπει να διαφοροποιηθεί, αλλά να είναι σαφής και έτοιμη να υπερασπιστεί τις αξίες, τα συμφέροντα και τις διεθνείς αρχές της ΕΕ.
Δεν θα είναι εύκολο να γίνει κάτι τέτοιο και αυτό δεν θα επιτευχθεί όλο αυτό το έτος.
Αλλά οι πολιτικές μάχες κερδίζονται ή χάνονται ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο τις πλαισιώνεις στο πεδίο που πρέπει να τις δώσεις.
Αυτή πρέπει να είναι η χρονιά που η Ευρώπη κινείται προς μια γεωπολιτική προσέγγιση, ξεφεύγοντας από την τύχη να είναι ένας παίκτης που αναζητά την ταυτότητά του.