Solana (Πρώην ΝΑΤΟ): Η Δύση απέτυχε οικτρά στη Λιβύη - Ρωσία, Τουρκία εδραίωσαν την ισχύ τους

Κατά την τελευταία δεκαετία, η Λιβύη κατέστη αποτυχημένο κράτος, κατρακυλώντας από την δική της Αραβική Άνοιξη στον βαρύ χειμώνα.
Η πτώση του αυταρχικού καθεστώτος του Muammar el-Qaddafi το 2011 δεν οδήγησε σε κοινωνικές βελτιώσεις που πολλοί ελπίζουν, αλλά σε κακοδιοίκηση και δυστυχία.
Τώρα, ο εμφύλιος πόλεμος που καταστρέφει τη χώρα εδώ και χρόνια κινδυνεύει να γίνει χρόνια πάθηση.
Και μπορεί ο κόσμος, ως επί το πλείστον, να κοιτάζει αλλού, ωστόσο η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αποφύγει την ευθύνη εν όψει αυτής της τραγικής πορείας των γεγονότων, επισημαίνει σε ανάλυσή του ο πρώην επικεφαλής του ΝΑΤΟ Javier Solana σε άρθρο του στο Project Syndicate.
Μια πρώτη παρατήρηση που μπορεί να γίνει είναι πως οι κύριοι παίκτες στο εσωτερικό της χώρας, θα χαμηλώσουν τη μεγαλομανείς προσδοκίες τους μόνο αν οι ξένοι υποστηρικτές τους κάνουν το ίδιο, αφήνοντας στην άκρη την υποκρισία και κάνοντας μια ειλικρινή προσπάθεια να βρουν τα περιθώρια μιας συναίνεσης.
Η Λιβύη είναι ένα αποτυχημένο κράτος σήμερα σε μεγάλο βαθμό επειδή ορισμένοι εξωτερικοί φορείς υιοθέτησαν αποτυχημένες πολιτικές απέναντί της.
Οι συνέπειες αυτών των σφαλμάτων ήταν τόσο τοξικές που επηρέασαν κι άλλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο.

Η πηγή του κακού

Ήταν τότε, με τις μάχες μεταξύ των δυνάμεων του Qaddafi και ανταρτών, που το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε σε ένα ιστορικό του ψήφισμα το 1973 μια ανθρωπιστική παρέμβαση, λαμβάνοντας "όλα τα απαραίτητα μέτρα" μεν,  αλλά ενάντια στις επιθυμίες ενός λειτουργού κράτους.
Και αυτή ήταν η πρώτη φορά που εγκρίθηκε ένα τέτοιο ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας με δύο εκ των μόνιμων μελών του, Κίνα και Ρωσία, να απόσχουν.
Μέχρι τότε, η διεθνής αντίδραση στην κρίση στη Λιβύη ήταν συναινετική και έγκαιρη.
Όμως, η επακόλουθη ένοπλη παρέμβαση υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ τράβηξε το ψήφισμα πολύ πέρα από τα λογικά όρια.
Αντί να επικεντρωθούν στην προστασία του άμαχου πληθυσμού, οι βασικοί υποστηρικτές της εκστρατείας επέμειναν σταθερά στην απομάκρυνση του Qaddafi δια της βίας.
Επιπλέον, όπως συμβαίνει συχνά, δεν υπήρχαν βιώσιμα σχέδια ανασυγκρότησης. Έτσι, μόλις απομακρύνθηκε ο κοινός εχθρός των ανταρτών, η Λιβύη έπεσε θύμα του σεκταρισμού.
Αργότερα, ο Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama αποκάλεσε αυτή την έλλειψη πρόβλεψης για το μετά, το χειρότερο λάθος της προεδρίας του.
Το λάθος δεν έγκειτο μόνο στην παραβίαση των προβλέψιμων προβλημάτων που θα προέκυπταν μετά την απομάκρυνση του Qaddafi, αλλά και στις μεθόδους και τους στόχους της ίδιας της στρατιωτικής επιχείρησης.
Οι επιπτώσεις αυτών των μυωπικών πολιτικών ξεπέρασαν τα σύνορα της Λιβύης.
Συγκεκριμένα, η κατάχρηση του ψηφίσματος του 1973 έδωσε τόσο στην Κίνα όσο και στη Ρωσία πρόσχημα για να δικαιολογήσουν το βέτο τους στη συνέχεια, για πολλά ανθρωπιστικά ψηφίσματα σχετικά με τη Συρία.
Η εύθραυστη συναίνεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας καταστράφηκε προς δυστυχία πολλών απειλούμενων και απροστάτευτων πολιτών.
Και τα στρατηγικά λάθη δεν τελειώνουν εκεί.
Θυμηθείτε ότι στις αρχές του 21ου αιώνα, με την ελπίδα να βελτιωθούν οι σχέσεις της χώρας με τη Δύση, ο Qaddafi εγκατέλειψε το εμβρυικό του πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.
Εκείνη την εποχή, δεν μπορούσε να φανταστεί το θανατηφόρο πεπρωμένο που τον περίμενε λίγα χρόνια αργότερα.
Έτσι, όταν ο John Bolton - σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Donald Trump - πρότεινε το 2018 ότι το μοντέλο της πυρηνικής αποικοδόμησης της Λιβύης θα μπορούσε να εφαρμοστεί στη Βόρεια Κορέα, η θυμωμένη αντίδραση του καθεστώτος της Πιονγιάνγκ δεν εξέπληξε κανέναν.
Η μοίρα του Qaddafi παρείχε ένα μάθημα που οι Βορειοκορεάτες δεν θα ξεχάσουν εύκολα και θα θέσουν σε κίνδυνο τις διεθνείς προσπάθειες για την παύση της διάδοσης των πυρηνικών όπλων.
Αναγνωρίζοντας τους τεράστιους κινδύνους που ενέχουν οι παρεμβατικές υπερβολές, ο Obama και τώρα ο Trump έδειξαν ότι είναι υπέρ του περιορισμού της συμμετοχής της Αμερικής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αν και υπήρξαν κάποιες αντιφάσεις.
 
Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Άρα δεν είναι αυτή  μια επιλογή.
Από την ακτή της Μεσογείου, εμείς οι Ευρωπαίοι μπορούμε να δούμε διαφορετικά την αναταραχή και τη φθορά της Λιβύης.
Η κυβέρνηση που έχει αναγνωριστεί από την ΟΗΕ στην Τρίπολη πολιορκείται από τις δυνάμεις του στρατηγού Khalifa Haftar, ο οποίος υποστηρίζεται από το κοινοβούλιο με βάση το Τομπρούκ.
Περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα, οι δυνάμεις του Haftar θεωρούνται ως το κύριο προπύργιο ενάντια στην άνοδο του ριζοσπαστικού ισλαμισμού στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των πολιτοφυλακών που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και το ISIS.
Έχει συνεπώς συγκεντρώσει τη στήριξη χωρών όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς και κάποιες άλλες που βλέπουν επίσης στην στρατιωτική τους εμπειρογνωμοσύνη μια πιθανή διέξοδο από το λιβυκό έλος.
Σε αυτή τη σύγκρουση συμφερόντων και ισχυρισμών, η νομιμότητα, στην οποία το άφθονο πετρέλαιο της Λιβύης διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, η ΕΕ υπέφερε από μια εμφανή έλλειψη ενότητας και στρατηγικής διορατικότητας.
Οι αντιθέσεις που παραλύουν την Ένωση των κρατών, επέτρεψαν σε άλλες χώρες να καλύψουν τα κενά: η Ρωσία και η Τουρκία έχουν πλέον εδραιωθεί ως οι δυο ισχυρότερες ξένες δυνάμεις στη σύγκρουση.
Παρά τις διαπραγματεύσεις του προηγούμενου μήνα στη Μόσχα – υπό την αιγίδα του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin και του Τούρκου ομολόγου του Recep Tayyip Erdoğan - εκτροχιάστηκαν μετά την άρνηση του Haftar να υπογράψει συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Αμέσως μετά, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel ασκώντας την προεδρία της ΕΕ διοργάνωσε νέες συνομιλίες στο Βερολίνο, σε συντονισμό με τον ειδικό εκπρόσωπο του ΟΗΕ για τη Λιβύη Ghassan Salamé.
Η διάσκεψη αυτή κατέληξε σε κάποια αξιοσημείωτη πρόοδο, όπως η δέσμευση των παρόντων κρατών να αποφύγουν να παρεμβαίνουν στη σύγκρουση και να σέβονται το εμπάργκο όπλων που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας το 2011.
Επίσης κατάφερε να ξαναστρέψει τη διεθνή προσοχή στη Λιβύη, που δεν είναι μικρό επίτευγμα.
Τώρα διακυβεύεται η αξιοπιστία όλων των εξωτερικών παραγόντων στη σύγκρουση της Λιβύης.
Εάν οι δεσμεύσεις που έγιναν στο Βερολίνο δεν φτάσουν σε αποτέλεσμα - και υπάρχουν ήδη σημάδια ότι αυτό μπορεί να συμβεί - τότε ο λαός της Λιβύης θα πληρώσει και πάλι το τίμημα.
Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε στην αρχή οι κύριοι παίκτες στο εσωτερικό της χώρας, θα χαμηλώσουν τη μεγαλομανείς προσδοκίες τους μόνο αν οι ξένοι υποστηρικτές τους κάνουν το ίδιο, αφήνοντας στην άκρη την υποκρισία και κάνοντας μια ειλικρινή προσπάθεια να βρουν τα περιθώρια μιας συναίνεσης.
Από το 2011 η διεθνής κοινότητα απέτυχε οικτρά και καταστροφικά στη Λιβύη.
Μια διόρθωση πορείας και και καθυστερημένη, επιβάλλεται, για να δώσουμε στον λαό της Λιβύης την κατεύθυνση και την ελπίδα που αξίζει.

www.bankingnews.gr