Η επιδημία του κορωνοϊού COVID-19 θα ήταν μια σημαντική ευκαιρία για την ΕΕ, να δημιουργήσει έναν ισχυρό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων, που θα κατευθύνει τους πόρους των μελών σε μια συντονισμένη δημοσιονομική πολιτική
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέκαθεν προχωρούσε στις κρίσεις και υπό αυτή την έννοια, η επιδημία του κορωνοϊού COVID-19 θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για την ΕΕ να δημιουργήσει έναν ισχυρό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων, ο οποίος θα συγκεντρώνει τους πόρους των μελών και θα τους κατευθύνει προς μια συντονισμένη δημοσιονομική πολιτική, υποστηρίζει σε ανάλυσή της η Lucrezia Reichlin, πρώην διευθύντρια της ΕΚΤ και καθηγήτρια οικονομικών στο LSE.
Για χρόνια, υπήρχαν φόβοι, άλλοτε ήπιοι, άλλοτε ισχυροί ότι ένας "μαύρος κύκνος", δηλαδή ένα απρόσμενο δυσάρεστο γεγονός, θα δοκιμάσει τις δυνατότητες διαχείρισης κρίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με το ξέσπασμα του κορωνοϊού COVID-19, αυτοί οι φόβοι βγήκαν αληθινοί - και δεν είναι καθόλου σαφές ότι η ΕΕ θα μπορέσει να το αντέξει, υποστηρίζει στην ανάλυσή της την οποία δημοσιεύει το Project Syndicate.
Η επιδημία COVID-19 δεν αποτελεί απλώς δοκιμασία ακραίων καταστάσεων.
Για αρχάριους, είναι πιθανό να επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο, οδηγώντας σε μια συγχρονισμένη επιβράδυνση της ανάπτυξης ή ακόμα και ύφεση.
Οι συγχρονισμένες ύφεσεις είναι σχεδόν πάντα βαθύτερες και διαρκείς σε σχέση με τις οικονομικές επιπτώσεις που πλήττουν μεμονωμένες οικονομίες και πλήττουν ιδιαίτερα τις ανοικτές οικονομίες, όπως η ΕΕ.
Ως αποτέλεσμα, κάθε κράτος μέλος της ΕΕ αντιμετωπίζει σοβαρό πλήγμα, θα είναι πολύ λιγότερο ικανό να βοηθήσει στην κοινή προσπάθεια, κατά την κρίση της ευρωζώνης που ξεκίνησε το 2010.
Είναι βέβαιο ότι η Ιταλία υποφέρει ήδη περισσότερο.
Αλλά τα προηγούμενα πρότυπα μετάδοσης αλλού υποδεικνύουν ότι το COVID-19 θα συνεχίσει να εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, θέτοντας κάθε χώρα σε αυξανόμενη πίεση.
Φυσικά, είναι αδύνατο να πούμε με ακρίβεια πώς θα εξελιχθεί η επιδημία.
Αλλά αυτή η αβεβαιότητα θα επιδεινώσει μόνο την οικονομική επιβάρυνση, διότι θα υπονομεύσει τις επενδύσεις και την κατανάλωση των νοικοκυριών.
Ήδη ο ιός έχει διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού και επιβραδύνει το παγκόσμιο εμπόριο, με προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στα εταιρικά έσοδα και στην απασχόληση.
Οι τομείς του τουρισμού και των μεταφορών έχουν πληγεί ιδιαίτερα, εξαιτίας όχι μόνο των ταξιδιωτικών περιορισμών που επιβάλλει η κυβέρνηση, αλλά και της εθελοντικής «κοινωνικής αποστασιοποίησης» και της μείωσης των μετακινήσεων.
Ως αποτέλεσμα, η συνολική ζήτηση μειώνεται ήδη, αντανακλώντας την πτώση των τιμών του πετρελαίου - που συνήθως αποτελεί προάγγελο της παγκόσμιας ύφεσης.
Βεβαίως, οι συνέπειες ενός αρνητικού σοκ όπως το COVID-19, όσο οδυνηρές, θα μπορούσαν να είναι βραχύβιες.
Όμως, ενώ η Κίνα φαίνεται ότι έφερε νέες μολύνσεις υπό έλεγχο, ο αριθμός των περιπτώσεων συνεχίζει να αυξάνεται αλλού.
Αν δεν αλλάξουν σύντομα, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι απίθανο να είναι προσωρινές.
Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το σοκ από τον COVID-19 θα ελέγξει την ανθεκτικότητα των συστημάτων δημόσιας υγείας, των εργασιακών σχέσεων και των επίσημων και ανεπίσημων μηχανισμών αλληλεγγύης σε ολόκληρη την ΕΕ.
Και αν η πανδημία δεν αντιμετωπίσει μια επιθετική και έγκαιρη αντίδραση πολιτικής, τα αποτελέσματά της είναι πιθανό να είναι μακροχρόνια, ειδικά εάν ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί ενίσχυσης.
Αυτοί οι μηχανισμοί συνήθως λειτουργούν μέσω του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Τα καλά νέα είναι ότι, χάρη στη βελτιωμένη ρύθμιση, οι τράπεζες κεφαλαιοποιούνται καλύτερα από ό, τι το 2008, όταν ξέσπασε η τελευταία παγκόσμια οικονομική κρίση.
Ωστόσο, ορισμένες χώρες εξακολουθούν να έχουν σοβαρές αδυναμίες και η ανθεκτικότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) παραμένει αμφίβολη.
Στον τομέα της μεταποίησης, οι ΜΜΕ ήδη υποφέρουν.
Σε περίπτωση παρατεταμένης κρίσης, η ζημιά τους θα καταλήξει στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Στην ΕΕ, η ικανότητα για αποτελεσματική αντιμετώπιση και για την αντιμετώπιση αναπόφευκτων ζημιών (συμπεριλαμβανομένης της συνολικής μείωσης της ζήτησης) ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών.
Ωστόσο, ακόμη και σε σχετικά καλά εξοπλισμένες χώρες, μονομερή, ad hoc μέτρα έχουν περιορισμένες μόνο δυνατότητες.
Η συντονισμένη δράση - ειδικά στο φορολογικό μέτωπο - θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική.
Αυτό δεν σημαίνει απλά να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να τρέχουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Παρόλο που αυτό θα βοηθούσε - μεταξύ άλλων βελτιώνοντας τη σχέση μεταξύ της ΕΕ και των πολιτών της - θα επηρέαζε τα πρωταθλήματα κινδύνου ορισμένων χωρών (όπως δείχνει η ιταλική περίπτωση).
Μάθαμε πριν από μια δεκαετία ότι αυτό θα μπορούσε να απειλήσει την ίδια την επιβίωση της ευρωζώνης και να επιδεινώσει την κρίση οδηγώντας σε χρηματοπιστωτική κατάτμηση.
Η νομισματική πολιτική μπορεί να βοηθήσει με διάφορους τρόπους - συγκεκριμένα με την παροχή ρευστότητας όπου χρειάζεται.
Για παράδειγμα, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα μπορούσαν να εφαρμόσουν στοχοθετημένες επιχειρήσεις υπό τον όρο ότι οι τράπεζες δανείζουν ΜΜΕ.
Σε γενικές γραμμές, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να αντισταθμίσουν την πτωτική πίεση στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό από την πτώση των τιμών του πετρελαίου. Αλλά,
Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η ΕΕ είναι ένα συντονισμένο δημοσιονομικό κίνητρο που εκμεταλλεύεται τη δύναμη συγχρηματοδότησης.
Προς το παρόν η ΕΕ, δεν διαθέτει κανένα μέσο για την υποστήριξη των χωρών μελών εν μέσω μεγάλων κοινών κρίσεων.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί σε ένα ακραίο σενάριο, αλλά η χρήση του ως εργαλείου διαχείρισης της ζήτησης θα ήταν ακατάλληλη.
Το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ είναι ανεπαρκές γι'αυτή τη δουλειά.
Η πανδημία COVID-19 αντιπροσωπεύει επομένως μια ευκαιρία για την ΕΕ να δημιουργήσει ένα ισχυρό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων, ο οποίος συγκεντρώνει τους πόρους των κρατών μελών και τις κατευθύνει προς μια συντονισμένη δημοσιονομική πολιτική.
Η ιδέα ενός τέτοιου «ασφαλιστικού ταμείου» δεν είναι καινούργιο: πολλοί οικονομολόγοι υποστήριξαν την ιδέα μετά την τελευταία κρίση, όταν η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης ήταν σε πλήρη εξέλιξη.
Η ΕΕ τείνει να σημειώσει την μεγαλύτερη πρόοδο σε δύσκολες στιγμές.
Και όπως μπορούν να πιστοποιήσουν τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται σήμερα στην Ιταλία, το ξέσπασμα του COVID-19 είναι πολύ κακός χρόνος.
Τώρα είναι η στιγμή για την ΕΕ να λάβει ταχεία συντονισμένη δράση και να αξιοποιήσει τη δυναμική για την οικοδόμηση των θεσμών που χρειάζεται για να διευκολύνει ακόμη πιο αποτελεσματικές δράσεις την επόμενη φορά.
Το σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο θα πρέπει να ενισχύσει το κίνητρο της Ευρώπης να ενισχύσει την ικανότητά της για διαχείριση κρίσεων.
Το 2008 κυριαρχούσε η διεθνής συνεργασία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ένας αξιόπιστος εταίρος της Ευρώπης.
Όταν οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειάζονταν απεγνωσμένα δολάρια ΗΠΑ, οι γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων δημιουργήθηκαν γρήγορα για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Σήμερα, αντιθέτως, ο απομονωτισμός αυξάνεται, με τις ΗΠΑ να αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν συμβουλεύτηκε κανέναν πριν εφαρμόσει την πρόσφατη περικοπή επιτοκίων έκτακτης ανάγκης.
Ένα σκάνδαλο για να σκεφτεί τι θα συμβεί αν οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειάζονται επειγόντως χρηματοδότηση σε δολάρια σε αυτό το πλαίσιο.
Ο COVID-19 θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μια ισχυρή προειδοποίηση προς τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Ο συνδυασμός της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της βαθιάς οικονομικής διασύνδεσης έχει κάνει τον κόσμο πιο ευάλωτο από ποτέ σε ξαφνικές, μεγάλες διαταραχές.
Για χρόνια, υπήρχαν φόβοι, άλλοτε ήπιοι, άλλοτε ισχυροί ότι ένας "μαύρος κύκνος", δηλαδή ένα απρόσμενο δυσάρεστο γεγονός, θα δοκιμάσει τις δυνατότητες διαχείρισης κρίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με το ξέσπασμα του κορωνοϊού COVID-19, αυτοί οι φόβοι βγήκαν αληθινοί - και δεν είναι καθόλου σαφές ότι η ΕΕ θα μπορέσει να το αντέξει, υποστηρίζει στην ανάλυσή της την οποία δημοσιεύει το Project Syndicate.
Η επιδημία COVID-19 δεν αποτελεί απλώς δοκιμασία ακραίων καταστάσεων.
Για αρχάριους, είναι πιθανό να επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο, οδηγώντας σε μια συγχρονισμένη επιβράδυνση της ανάπτυξης ή ακόμα και ύφεση.
Οι συγχρονισμένες ύφεσεις είναι σχεδόν πάντα βαθύτερες και διαρκείς σε σχέση με τις οικονομικές επιπτώσεις που πλήττουν μεμονωμένες οικονομίες και πλήττουν ιδιαίτερα τις ανοικτές οικονομίες, όπως η ΕΕ.
Ως αποτέλεσμα, κάθε κράτος μέλος της ΕΕ αντιμετωπίζει σοβαρό πλήγμα, θα είναι πολύ λιγότερο ικανό να βοηθήσει στην κοινή προσπάθεια, κατά την κρίση της ευρωζώνης που ξεκίνησε το 2010.
Είναι βέβαιο ότι η Ιταλία υποφέρει ήδη περισσότερο.
Αλλά τα προηγούμενα πρότυπα μετάδοσης αλλού υποδεικνύουν ότι το COVID-19 θα συνεχίσει να εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, θέτοντας κάθε χώρα σε αυξανόμενη πίεση.
Φυσικά, είναι αδύνατο να πούμε με ακρίβεια πώς θα εξελιχθεί η επιδημία.
Αλλά αυτή η αβεβαιότητα θα επιδεινώσει μόνο την οικονομική επιβάρυνση, διότι θα υπονομεύσει τις επενδύσεις και την κατανάλωση των νοικοκυριών.
Ήδη ο ιός έχει διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού και επιβραδύνει το παγκόσμιο εμπόριο, με προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στα εταιρικά έσοδα και στην απασχόληση.
Οι τομείς του τουρισμού και των μεταφορών έχουν πληγεί ιδιαίτερα, εξαιτίας όχι μόνο των ταξιδιωτικών περιορισμών που επιβάλλει η κυβέρνηση, αλλά και της εθελοντικής «κοινωνικής αποστασιοποίησης» και της μείωσης των μετακινήσεων.
Ως αποτέλεσμα, η συνολική ζήτηση μειώνεται ήδη, αντανακλώντας την πτώση των τιμών του πετρελαίου - που συνήθως αποτελεί προάγγελο της παγκόσμιας ύφεσης.
Βεβαίως, οι συνέπειες ενός αρνητικού σοκ όπως το COVID-19, όσο οδυνηρές, θα μπορούσαν να είναι βραχύβιες.
Όμως, ενώ η Κίνα φαίνεται ότι έφερε νέες μολύνσεις υπό έλεγχο, ο αριθμός των περιπτώσεων συνεχίζει να αυξάνεται αλλού.
Αν δεν αλλάξουν σύντομα, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι απίθανο να είναι προσωρινές.
Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το σοκ από τον COVID-19 θα ελέγξει την ανθεκτικότητα των συστημάτων δημόσιας υγείας, των εργασιακών σχέσεων και των επίσημων και ανεπίσημων μηχανισμών αλληλεγγύης σε ολόκληρη την ΕΕ.
Και αν η πανδημία δεν αντιμετωπίσει μια επιθετική και έγκαιρη αντίδραση πολιτικής, τα αποτελέσματά της είναι πιθανό να είναι μακροχρόνια, ειδικά εάν ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί ενίσχυσης.
Αυτοί οι μηχανισμοί συνήθως λειτουργούν μέσω του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Τα καλά νέα είναι ότι, χάρη στη βελτιωμένη ρύθμιση, οι τράπεζες κεφαλαιοποιούνται καλύτερα από ό, τι το 2008, όταν ξέσπασε η τελευταία παγκόσμια οικονομική κρίση.
Ωστόσο, ορισμένες χώρες εξακολουθούν να έχουν σοβαρές αδυναμίες και η ανθεκτικότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) παραμένει αμφίβολη.
Στον τομέα της μεταποίησης, οι ΜΜΕ ήδη υποφέρουν.
Σε περίπτωση παρατεταμένης κρίσης, η ζημιά τους θα καταλήξει στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Στην ΕΕ, η ικανότητα για αποτελεσματική αντιμετώπιση και για την αντιμετώπιση αναπόφευκτων ζημιών (συμπεριλαμβανομένης της συνολικής μείωσης της ζήτησης) ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών.
Ωστόσο, ακόμη και σε σχετικά καλά εξοπλισμένες χώρες, μονομερή, ad hoc μέτρα έχουν περιορισμένες μόνο δυνατότητες.
Η συντονισμένη δράση - ειδικά στο φορολογικό μέτωπο - θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική.
Αυτό δεν σημαίνει απλά να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να τρέχουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Παρόλο που αυτό θα βοηθούσε - μεταξύ άλλων βελτιώνοντας τη σχέση μεταξύ της ΕΕ και των πολιτών της - θα επηρέαζε τα πρωταθλήματα κινδύνου ορισμένων χωρών (όπως δείχνει η ιταλική περίπτωση).
Μάθαμε πριν από μια δεκαετία ότι αυτό θα μπορούσε να απειλήσει την ίδια την επιβίωση της ευρωζώνης και να επιδεινώσει την κρίση οδηγώντας σε χρηματοπιστωτική κατάτμηση.
Η νομισματική πολιτική μπορεί να βοηθήσει με διάφορους τρόπους - συγκεκριμένα με την παροχή ρευστότητας όπου χρειάζεται.
Για παράδειγμα, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα μπορούσαν να εφαρμόσουν στοχοθετημένες επιχειρήσεις υπό τον όρο ότι οι τράπεζες δανείζουν ΜΜΕ.
Σε γενικές γραμμές, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να αντισταθμίσουν την πτωτική πίεση στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό από την πτώση των τιμών του πετρελαίου. Αλλά,
Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η ΕΕ είναι ένα συντονισμένο δημοσιονομικό κίνητρο που εκμεταλλεύεται τη δύναμη συγχρηματοδότησης.
Προς το παρόν η ΕΕ, δεν διαθέτει κανένα μέσο για την υποστήριξη των χωρών μελών εν μέσω μεγάλων κοινών κρίσεων.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί σε ένα ακραίο σενάριο, αλλά η χρήση του ως εργαλείου διαχείρισης της ζήτησης θα ήταν ακατάλληλη.
Το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ είναι ανεπαρκές γι'αυτή τη δουλειά.
Η πανδημία COVID-19 αντιπροσωπεύει επομένως μια ευκαιρία για την ΕΕ να δημιουργήσει ένα ισχυρό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων, ο οποίος συγκεντρώνει τους πόρους των κρατών μελών και τις κατευθύνει προς μια συντονισμένη δημοσιονομική πολιτική.
Η ιδέα ενός τέτοιου «ασφαλιστικού ταμείου» δεν είναι καινούργιο: πολλοί οικονομολόγοι υποστήριξαν την ιδέα μετά την τελευταία κρίση, όταν η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης ήταν σε πλήρη εξέλιξη.
Η ΕΕ τείνει να σημειώσει την μεγαλύτερη πρόοδο σε δύσκολες στιγμές.
Και όπως μπορούν να πιστοποιήσουν τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται σήμερα στην Ιταλία, το ξέσπασμα του COVID-19 είναι πολύ κακός χρόνος.
Τώρα είναι η στιγμή για την ΕΕ να λάβει ταχεία συντονισμένη δράση και να αξιοποιήσει τη δυναμική για την οικοδόμηση των θεσμών που χρειάζεται για να διευκολύνει ακόμη πιο αποτελεσματικές δράσεις την επόμενη φορά.
Το σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο θα πρέπει να ενισχύσει το κίνητρο της Ευρώπης να ενισχύσει την ικανότητά της για διαχείριση κρίσεων.
Το 2008 κυριαρχούσε η διεθνής συνεργασία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ένας αξιόπιστος εταίρος της Ευρώπης.
Όταν οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειάζονταν απεγνωσμένα δολάρια ΗΠΑ, οι γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων δημιουργήθηκαν γρήγορα για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Σήμερα, αντιθέτως, ο απομονωτισμός αυξάνεται, με τις ΗΠΑ να αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν συμβουλεύτηκε κανέναν πριν εφαρμόσει την πρόσφατη περικοπή επιτοκίων έκτακτης ανάγκης.
Ένα σκάνδαλο για να σκεφτεί τι θα συμβεί αν οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειάζονται επειγόντως χρηματοδότηση σε δολάρια σε αυτό το πλαίσιο.
Ο COVID-19 θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μια ισχυρή προειδοποίηση προς τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Ο συνδυασμός της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της βαθιάς οικονομικής διασύνδεσης έχει κάνει τον κόσμο πιο ευάλωτο από ποτέ σε ξαφνικές, μεγάλες διαταραχές.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών