H κρίση του 2008 προκάλεσε βαθιά πολιτική παράλυση και καλλιέργησε μια γενιά αντι-τεχνοκρατικών λαϊκιστικών ηγετών, μπορούμε να αναμένουμε ότι η κρίση του COVID-19 θα οδηγήσει σε ακόμα πιο ακραίες μεταστροφές
Το τέλος της ύφεσης που ήδη εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί αν δεν υπάρξει μια πιο καθαρή εικόνα για την επίλυση της κρίσης της δημόσιας υγείας που έχει προκαλέσει ο COVID-19.
Αυτό για το οποίο μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι πως θα είναι πολύ βαθύτερη και μακροπρόθεσμη από εκείνη του 2008, υποστηρίζει σε ανάλυσή του ο καθηγητής του Harvard και επικεφαλής οικονομολόγος επί σειρά ετών του ΔΝΤ, Kenneth Rogoff στο Project Syndicate.
Η βραχυπρόθεσμη κατάρρευση της παγκόσμιας παραγωγής που βρίσκεται σε εξέλιξη ήδη φαίνεται ότι πιθανότατα θα υπερβεί οποιαδήποτε ύφεση γνώρισε ο κόσμος τα τελευταία 150 χρόνια.
Ακόμη και με όλες τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών και των φορολογικών αρχών να λειάνουν το χτύπημα, οι αγορές περιουσιακών στοιχείων στις προηγμένες οικονομίες έχουν αποδιοργανωθεί και το κεφάλαιο εκρέει από τις αναδυόμενες αγορές με εκπληκτικό ρυθμό.
Μια βαθιά οικονομική ύφεση και οικονομική κρίση είναι αναπόφευκτες.
Τα βασικά ερωτήματα είναι τώρα πόσο άσχημα θα είναι η ύφεση και πόσο θα διαρκέσει.
Είναι σχεδόν αδύνατο για τους οικονομολόγους να προβλέψουν το τέλος αυτής της κρίσης.
Το ίδιο αβέβαιη είναι η κοινωνικοοικονομική αβεβαιότητα για το πώς θα συμπεριφέρονται οι άνθρωποι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τις προσεχείς εβδομάδες και μήνες.
Μετά από όλα, ο κόσμος βιώνει κάτι παρόμοιο με μια εισβολή εξωγήινων.
Γνωρίζουμε ότι θα επικρατήσει η ανθρώπινη αποφασιστικότητα και η δημιουργικότητα.
Αλλά με ποιο κόστος;
Οι αγορές φαίνεται να είναι προσεκτικά ελπιδοφόρες ότι η ανάκαμψη θα είναι γρήγορη και ίσως αρχίσει το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Πολλοί σχολιαστές επισημαίνουν την εμπειρία της Κίνας, της πρώτης πληγείσας από την κρίση, ως ενθαρρυντικό προάγγελο του τι περιμένει τον υπόλοιπο κόσμο.
Αλλά αυτή η προοπτική δικαιολογείται πραγματικά;
Η απασχόληση στην Κίνα έχει ανακάμψει κάπως, αλλά δεν είναι καθόλου σαφής για το πότε θα επιστρέψει σε οτιδήποτε πλησιάζει τα επίπεδα της προ-COVID-19 εποχής.
Και ακόμα κι αν η κινεζική βιομηχανία ανακάμψει πλήρως, ποιος θα αγοράσει αυτά τα αγαθά όταν η υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία βυθίζεται;
Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η επιστροφή στο 70% ή το 80% της δυναμικότητας φαίνεται σαν ένα μακρινό όνειρο.
Τώρα, οι ΗΠΑ αποτυγχάνουν δυστυχώς να περιορίσουν το ξέσπασμα παρά το γεγονός ότι έχουν το πιο προηγμένο σύστημα υγείας στον κόσμο, οι Αμερικανοί θα βρουν εξαιρετικά δύσκολο να επιστρέψουν οικονομική ομαλότητα έως ότου ένα εμβόλιο γίνει ευρέως διαθέσιμο, γεγονός το οποίο τοποθετείται σε ένα έτος ή και περισσότερο μακριά.
Υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα για το πώς οι ΗΠΑ θα βγουν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2020.
Προς το παρόν, οι αγορές φαίνεται να παρηγορούνται από μαζικά προγράμματα στήριξης των ΗΠΑ, τα οποία ήταν απολύτως απαραίτητα για την προστασία των απλών εργαζομένων και για την πρόληψη της κατάρρευσης της αγοράς.
Και η πανδημία δεν είναι ένα εσωτερικό ζήτημα, μιας οικονομικής δυσπραγίας που θα μπορούσε μια γερή κρατική οικονομική παρέμβαση να επαναφέρει τα πράγματα σε τάξη.
Ο κόσμος βιώνει την πιο σοβαρή πανδημία από την εμφάνιση της γρίπης 1918-20.
Εάν άλλο ένα 2% του παγκόσμιου πληθυσμού πεθάνει αυτή τη φορά, ο αριθμός των νεκρών θα ανέλθει σε περίπου 150 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ευτυχώς, το αποτέλεσμα πιθανότατα δεν θα είναι τόσο ακραίο, δεδομένων των ριζοσπαστικών μέτρων καραντίνας και κοινωνικής απομάκρυνσης που υιοθετούνται παγκοσμίως .
Αλλά μέχρι να επιλυθεί η κρίση, η οικονομική κατάσταση θα είναι εξαιρετικά ζοφερή.
Ακόμη και μετά από μια οικονομική επανέναρξη, οι ζημιές στις επιχειρήσεις και στις αγορές χρεογράφων θα έχουν παρατεταμένες συνέπειες, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι το παγκόσμιο χρέος ήταν ήδη σε επίπεδα ρεκόρ πριν ξεκινήσει η κρίση.
Για να είμαστε σίγουροι, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες έχουν μετακινηθεί σε μεγάλες αποστάσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα με τρόπο και είναι διατεθειμένες να λειτουργήσουν πυροσβεστικά για πολύ περισσότερο αν είναι απαραίτητο.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι αντιμετωπίζουμε όχι μόνο ένα σοκ της ζήτησης αλλά και ένα τεράστιο σοκ εφοδιασμού.
Η παρεμπόδιση της ζήτησης μπορεί να συμβάλει στην ισοπέδωση της καμπύλης διάδοσης, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμείνουν σε καραντίνα, αλλά υπάρχει ένα όριο για το πόσο μπορεί να βοηθήσει την οικονομία εάν, για παράδειγμα, το 20-30% του εργατικού δυναμικού βρίσκεται σε αυτοαπομόνωση για μεγάλο μέρος της τα επόμενα δύο χρόνια.
Δεν έχω μπει ούτε καν στην βαθιά πολιτική αβεβαιότητα που μπορεί να επιφέρει παγκόσμια κατάθλιψη.
Δεδομένου ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 προκάλεσε βαθιά πολιτική παράλυση και καλλιέργησε μια γενιά αντι-τεχνοκρατικών λαϊκιστικών ηγετών, μπορούμε να αναμένουμε ότι η κρίση του COVID-19 θα οδηγήσει σε ακόμα πιο ακραίες μεταστροφές και αλλαγές.
Η ανταπόκριση της ηγεσίας της δημόσιας υγείας των ΗΠΑ ήταν καταστροφική, εξαιτίας ενός συνδυασμού ανικανότητας και παραμέλησης σε πολλά επίπεδα διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων.
Εάν τα πράγματα συνεχίσουν όπως είναι, ο αριθμός των νεκρών στην περιοχή της Νέας Υόρκης θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτόν της Βόρειας Ιταλίας.
Φυσικά, μπορεί κανείς να φανταστεί πιο αισιόδοξα σενάρια.
Με εκτεταμένες δοκιμές, θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε ποιος είναι άρρωστος, ποιος είναι υγιής και ποιος έχει ανοσία και μπορεί να επιστρέψει στην εργασία.
Τέτοιες γνώσεις θα ήταν ανεκτίμητες.
Αλλά, και πάλι, εξαιτίας αρκετών στρώσεων κακοδιαχείρισης και των άστοχων προτεραιοτήτων που εκτείνονται εδώ και πολλά χρόνια, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν επαρκή δοκιμαστική ικανότητα.
Ακόμη και χωρίς ένα εμβόλιο, η οικονομία θα μπορούσε να επανέλθει σε κανονική κατάσταση σχετικά γρήγορα εάν μπορούν να εφαρμοστούν ταχέως αποτελεσματικές θεραπείες.
Όμως, η απουσία εκτεταμένων δοκιμών και η σαφής αίσθηση του τι θα αποτελέσει "κανονικό" μέσα σε μερικά χρόνια, θα είναι δύσκολο να πεισθούν οι επιχειρήσεις να επενδύσουν και να μισθώσουν, ειδικά όταν προβλέπουν υψηλότερους φόρους όταν τελειώσει.
Και είναι πιθανό οι απώλειες στη χρηματιστηριακή αγορά μέχρι στιγμής να ήταν μικρότερες από εκείνες του 2008 μόνο επειδή όλοι θυμούνται πώς οι τιμές πυροδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης.
Αλλά αν συνεχιστεί η παλινδρόμηση της Αμερικανικής κυβέρνησης, οι επενδυτές δεν πρέπει να περιμένουν γρήγορη ανάκαμψη.
Οι επιστήμονες θα ξέρουν πολύ περισσότερα για τον μικροσκοπικό εισβολέα μας σε λίγους μήνες, οπότε και οι αμερικανοί ερευνητές θα έχουν άμεση πρόσβαση σε δεδομένα και ασθενείς, αντί να χρειάζεται να βασίζονται μόνο σε κινεζικά δεδομένα από την επαρχία Hubei.
Μόνο μετά τη νίκη επί του εισβολέα θα είναι δυνατή η αποτίμηση του οικονομικού κατακλυσμού που άφησε στο πέρασμά του.
Αυτό για το οποίο μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι πως θα είναι πολύ βαθύτερη και μακροπρόθεσμη από εκείνη του 2008, υποστηρίζει σε ανάλυσή του ο καθηγητής του Harvard και επικεφαλής οικονομολόγος επί σειρά ετών του ΔΝΤ, Kenneth Rogoff στο Project Syndicate.
Η βραχυπρόθεσμη κατάρρευση της παγκόσμιας παραγωγής που βρίσκεται σε εξέλιξη ήδη φαίνεται ότι πιθανότατα θα υπερβεί οποιαδήποτε ύφεση γνώρισε ο κόσμος τα τελευταία 150 χρόνια.
Ακόμη και με όλες τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών και των φορολογικών αρχών να λειάνουν το χτύπημα, οι αγορές περιουσιακών στοιχείων στις προηγμένες οικονομίες έχουν αποδιοργανωθεί και το κεφάλαιο εκρέει από τις αναδυόμενες αγορές με εκπληκτικό ρυθμό.
Μια βαθιά οικονομική ύφεση και οικονομική κρίση είναι αναπόφευκτες.
Τα βασικά ερωτήματα είναι τώρα πόσο άσχημα θα είναι η ύφεση και πόσο θα διαρκέσει.
Είναι σχεδόν αδύνατο για τους οικονομολόγους να προβλέψουν το τέλος αυτής της κρίσης.
Το ίδιο αβέβαιη είναι η κοινωνικοοικονομική αβεβαιότητα για το πώς θα συμπεριφέρονται οι άνθρωποι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τις προσεχείς εβδομάδες και μήνες.
Μετά από όλα, ο κόσμος βιώνει κάτι παρόμοιο με μια εισβολή εξωγήινων.
Γνωρίζουμε ότι θα επικρατήσει η ανθρώπινη αποφασιστικότητα και η δημιουργικότητα.
Αλλά με ποιο κόστος;
Οι αγορές φαίνεται να είναι προσεκτικά ελπιδοφόρες ότι η ανάκαμψη θα είναι γρήγορη και ίσως αρχίσει το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Πολλοί σχολιαστές επισημαίνουν την εμπειρία της Κίνας, της πρώτης πληγείσας από την κρίση, ως ενθαρρυντικό προάγγελο του τι περιμένει τον υπόλοιπο κόσμο.
Αλλά αυτή η προοπτική δικαιολογείται πραγματικά;
Η απασχόληση στην Κίνα έχει ανακάμψει κάπως, αλλά δεν είναι καθόλου σαφής για το πότε θα επιστρέψει σε οτιδήποτε πλησιάζει τα επίπεδα της προ-COVID-19 εποχής.
Και ακόμα κι αν η κινεζική βιομηχανία ανακάμψει πλήρως, ποιος θα αγοράσει αυτά τα αγαθά όταν η υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία βυθίζεται;
Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η επιστροφή στο 70% ή το 80% της δυναμικότητας φαίνεται σαν ένα μακρινό όνειρο.
Τώρα, οι ΗΠΑ αποτυγχάνουν δυστυχώς να περιορίσουν το ξέσπασμα παρά το γεγονός ότι έχουν το πιο προηγμένο σύστημα υγείας στον κόσμο, οι Αμερικανοί θα βρουν εξαιρετικά δύσκολο να επιστρέψουν οικονομική ομαλότητα έως ότου ένα εμβόλιο γίνει ευρέως διαθέσιμο, γεγονός το οποίο τοποθετείται σε ένα έτος ή και περισσότερο μακριά.
Υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα για το πώς οι ΗΠΑ θα βγουν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2020.
Προς το παρόν, οι αγορές φαίνεται να παρηγορούνται από μαζικά προγράμματα στήριξης των ΗΠΑ, τα οποία ήταν απολύτως απαραίτητα για την προστασία των απλών εργαζομένων και για την πρόληψη της κατάρρευσης της αγοράς.
Και η πανδημία δεν είναι ένα εσωτερικό ζήτημα, μιας οικονομικής δυσπραγίας που θα μπορούσε μια γερή κρατική οικονομική παρέμβαση να επαναφέρει τα πράγματα σε τάξη.
Ο κόσμος βιώνει την πιο σοβαρή πανδημία από την εμφάνιση της γρίπης 1918-20.
Εάν άλλο ένα 2% του παγκόσμιου πληθυσμού πεθάνει αυτή τη φορά, ο αριθμός των νεκρών θα ανέλθει σε περίπου 150 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ευτυχώς, το αποτέλεσμα πιθανότατα δεν θα είναι τόσο ακραίο, δεδομένων των ριζοσπαστικών μέτρων καραντίνας και κοινωνικής απομάκρυνσης που υιοθετούνται παγκοσμίως .
Αλλά μέχρι να επιλυθεί η κρίση, η οικονομική κατάσταση θα είναι εξαιρετικά ζοφερή.
Ακόμη και μετά από μια οικονομική επανέναρξη, οι ζημιές στις επιχειρήσεις και στις αγορές χρεογράφων θα έχουν παρατεταμένες συνέπειες, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι το παγκόσμιο χρέος ήταν ήδη σε επίπεδα ρεκόρ πριν ξεκινήσει η κρίση.
Για να είμαστε σίγουροι, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες έχουν μετακινηθεί σε μεγάλες αποστάσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα με τρόπο και είναι διατεθειμένες να λειτουργήσουν πυροσβεστικά για πολύ περισσότερο αν είναι απαραίτητο.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι αντιμετωπίζουμε όχι μόνο ένα σοκ της ζήτησης αλλά και ένα τεράστιο σοκ εφοδιασμού.
Η παρεμπόδιση της ζήτησης μπορεί να συμβάλει στην ισοπέδωση της καμπύλης διάδοσης, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμείνουν σε καραντίνα, αλλά υπάρχει ένα όριο για το πόσο μπορεί να βοηθήσει την οικονομία εάν, για παράδειγμα, το 20-30% του εργατικού δυναμικού βρίσκεται σε αυτοαπομόνωση για μεγάλο μέρος της τα επόμενα δύο χρόνια.
Δεν έχω μπει ούτε καν στην βαθιά πολιτική αβεβαιότητα που μπορεί να επιφέρει παγκόσμια κατάθλιψη.
Δεδομένου ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 προκάλεσε βαθιά πολιτική παράλυση και καλλιέργησε μια γενιά αντι-τεχνοκρατικών λαϊκιστικών ηγετών, μπορούμε να αναμένουμε ότι η κρίση του COVID-19 θα οδηγήσει σε ακόμα πιο ακραίες μεταστροφές και αλλαγές.
Η ανταπόκριση της ηγεσίας της δημόσιας υγείας των ΗΠΑ ήταν καταστροφική, εξαιτίας ενός συνδυασμού ανικανότητας και παραμέλησης σε πολλά επίπεδα διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων.
Εάν τα πράγματα συνεχίσουν όπως είναι, ο αριθμός των νεκρών στην περιοχή της Νέας Υόρκης θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτόν της Βόρειας Ιταλίας.
Φυσικά, μπορεί κανείς να φανταστεί πιο αισιόδοξα σενάρια.
Με εκτεταμένες δοκιμές, θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε ποιος είναι άρρωστος, ποιος είναι υγιής και ποιος έχει ανοσία και μπορεί να επιστρέψει στην εργασία.
Τέτοιες γνώσεις θα ήταν ανεκτίμητες.
Αλλά, και πάλι, εξαιτίας αρκετών στρώσεων κακοδιαχείρισης και των άστοχων προτεραιοτήτων που εκτείνονται εδώ και πολλά χρόνια, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν επαρκή δοκιμαστική ικανότητα.
Ακόμη και χωρίς ένα εμβόλιο, η οικονομία θα μπορούσε να επανέλθει σε κανονική κατάσταση σχετικά γρήγορα εάν μπορούν να εφαρμοστούν ταχέως αποτελεσματικές θεραπείες.
Όμως, η απουσία εκτεταμένων δοκιμών και η σαφής αίσθηση του τι θα αποτελέσει "κανονικό" μέσα σε μερικά χρόνια, θα είναι δύσκολο να πεισθούν οι επιχειρήσεις να επενδύσουν και να μισθώσουν, ειδικά όταν προβλέπουν υψηλότερους φόρους όταν τελειώσει.
Και είναι πιθανό οι απώλειες στη χρηματιστηριακή αγορά μέχρι στιγμής να ήταν μικρότερες από εκείνες του 2008 μόνο επειδή όλοι θυμούνται πώς οι τιμές πυροδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης.
Αλλά αν συνεχιστεί η παλινδρόμηση της Αμερικανικής κυβέρνησης, οι επενδυτές δεν πρέπει να περιμένουν γρήγορη ανάκαμψη.
Οι επιστήμονες θα ξέρουν πολύ περισσότερα για τον μικροσκοπικό εισβολέα μας σε λίγους μήνες, οπότε και οι αμερικανοί ερευνητές θα έχουν άμεση πρόσβαση σε δεδομένα και ασθενείς, αντί να χρειάζεται να βασίζονται μόνο σε κινεζικά δεδομένα από την επαρχία Hubei.
Μόνο μετά τη νίκη επί του εισβολέα θα είναι δυνατή η αποτίμηση του οικονομικού κατακλυσμού που άφησε στο πέρασμά του.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών