Οι προειδοποιήσεις φαίνεται πως ενίσχυσαν τις προσπάθειες του Erdogan να χρησιμοποιήσει το ζήτημα για να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά του ως ισχυρού ηγέτη
Τεράστιο θέμα έχει ανακύψει παγκοσμίως για το ενδεχόμενο η Αγία Σοφία να αλλάξει καθεστώς και να μετατραπεί σε τζαμί.
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι η απόφαση του Erdogan να αποφασίσει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας για το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αποτελεί ακόμη μία από τις επιθετικές και απειλητικές κινήσεις του Erdogan.
Την ίδια ώρα, στη γειτονική χώρα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, έχει δηλώσει ότι: «Αν γίνει τέμενος, εκατομμύρια χριστιανοί θα στραφούν κατά του Ισλάμ».
Ωστόσο, οι αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνεται να πτοούν επ’ ουδενί τον Τούρκο πρόεδρο, Erdogan, ο οποίος έχει εστιάσει μόνο σε ένα θέμα: Στο πώς δηλαδή θα εξυπηρετήσει τους συντηρητικούς και εθνικιστές υποστηρικτές του, οι οποίοι απαιτούν να γίνει το «αρχιτεκτονικό στολίδι» της Κωνσταντινούπολης τζαμί, πυροδοτώντας ουσιαστικά ένα διχαστικό κλίμα.
Την Πέμπτη, το ανώτατο τουρκικό δικαστήριο συνεκλήθη έπειτα από αίτημα μιας τουρκικής ΜΚΟ που θέλει να πάψει η Αγία Σοφία να είναι μουσείο και να γίνει τζαμί.
Η απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες 15 μέρες.
Έρευνα στην Κωνσταντινούπολη κατέληξε στο ότι το 47% των πολιτών υποστηρίζει να μετατραπεί το μουσείο (όπως λειτουργεί εδώ και χρόνια η Αγία Σοφία) σε τζαμί ενώ το 37% θέλει να παραμείνει ως μουσείο.
«Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος.
Πρέπει να παρουσιάζεται με τα εξαιρετικά, αρχιτεκτονικά του στοιχεία», έχει δηλώσει ο κορυφαίος Τούρκος μελετητής αρχαιοτήτων, Zeynep Ahumbay.
Ωστόσο, ο Erdogan έχει κάνει σαφές τι πραγματικά θέλει: Ότι δηλαδή «αν το θέλει ο Αλλάχ, μετά την απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου, θα προσευχόμαστε στην Αγία Σοφία».
Αυτό δήλωσε χαρακτηριστικά τον προηγούμενο μήνα σε συνάντηση του κυβερνώντος κόμματος.
Σε συναγερμό η Ελλάδα
Δεδομένης της ανθελληνικής στάσης της Άγκυρας, όπως ήταν αναμενόμενο, το ενδεχόμενο να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί έχει σημάνει συναγερμό στην Ελλάδα.
Μάλιστα, η χώρα μας απαιτεί να προστατευτεί το ιστορικό αυτό μνημείο της βυζαντινής ιστορίας.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, προειδοποίησε την Πέμπτη ότι σε περίπτωση που αποφασιστεί να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία, κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε «τεράστιο συναισθηματικό χάσμα ανάμεσα στους χριστιανούς και τους Τούρκους».
Ο Pompeo προειδοποιεί την Άγκυρα: Να μην γίνει τζαμί η Αγία Σοφία
Χαρακτηριστικό των πιέσεων που ασκούνται διεθνώς στην Τουρκία, είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μ. Pompeo, ο οποίος έκρουσε το «καμπανάκι» στους Τούρκους να μην κάνουν τζαμί την Αγία Σοφία.
Να παραμείνει, δηλαδή, μουσείο «ως παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και την διαφορετική ιστορία και να διασφαλίσει ότι παραμένει ελεύθερη σε όλους».
Αδιαφορεί ο Erdogan
Ωστόσο, αυτές οι προειδοποιήσεις φαίνεται πως ενίσχυσαν τις προσπάθειες του Erdogan να χρησιμοποιήσει το ζήτημα για να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά του ως ισχυρού ηγέτη.
«Ποτέ δεν θα ζητήσουμε την άδειά σας ή τη συγκατάθεσή σας», είπε τον προηγούμενο μήνας, απαντώντας ουσιαστικά στις προειδοποιήσεις που έστειλαν στην Τουρκία άλλες χώρες για το μείζον ζήτημα της Αγίας Σοφίας.
«Εσείς κυβερνάτε την Τουρκία ή εμείς», ήταν, μεταξύ άλλων, το μήνυμα που έστειλε. Στο μεταξύ, Τούρκοι αναλυτές έχουν κατηγορήσει τον Erdogan ότι στήνει παιχνίδια με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας του, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από τις οικονομικές προκλήσεις που θέτει η κρίση του κορωνοϊού.
Η αντιπολίτευση της Τουρκίας προειδοποιεί τον Erdogan
Ο πρώην πρωθυπουργός, Α. Davutoglu, ο οποίος τώρα ηγείται του συντηρητικού κόμματος της αντιπολίτευσης, πρόσφατα προειδοποίησε τον Erdogan: «Σταμάτα να χρησιμοποιείς τα ιερά μας μέρα και σύμβολά μας για τα πολιτικά σου παιχνίδια, όποτε βρίσκεσαι σε μπελάδες».
Στο μεταξύ, η Ayse Zarakol, ειδικός διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο του Cambridge, ανέφερε ότι αυτό μπορεί να πετύχει, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, δηλαδή, να αποσπαστεί η προσοχή του κοινού.
«Η ανάκτηση αυτού του συμβόλου της αυτοκρατορικής κυριαρχίας απευθύνεται τόσο στους ισλαμιστές όσο και στους εθνικιστές», ανέφερε χαρακτηριστικά, για να συμπληρώσει: «Αλλά γίνεται για να αποσπαστεί η προσοχή από την ημερήσια ατζέντα στην Τουρκία».
Ο David Gardner επεσήμανε επτά λόγους για τους οποίους ο Erdogan φαίνεται ευάλωτος.
Την Αγία Σοφία όλα αυτά τα χρόνια έχουν επισκεφθεί εκατομμύρια χριστιανοί, μουσουλμάνοι και άνθρωποι που δεν πιστεύουν.
Με το πέρασμα των αιώνων, όμως, ο ναός συγκέντρωσε ένα σύμπλεγμα διαφορετικών θρησκευτικών συμβόλων.
Τα εκπληκτικά ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του απεικονίζουν τον Ιησού Χριστό, την Παναγία και μια διαδοχή βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Τέσσερις μιναρέδες προστέθηκαν κατά τη διάρκεια περίπου πέντε αιώνων χρήσης του ως οθωμανικό τζαμί, μαζί με γιγαντιαίους μαύρους και χρυσούς δίσκους γραμμένους με τα ονόματα του Θεού, του Προφήτη Μωάμεθ και του πιο σημαντικού μουσουλμάνου, Χαλίφη.
Το 1934, έπειτα από περίπου πέντε αιώνες ως τζαμί, η Αγία Σοφία αποφασίστηκε να γίνει μουσείο, ένα σύμβολο του ριζοσπαστικού κοσμικού έργου που ξεκίνησε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Από τη δεκαετία του 1990, οι Μουσουλμάνοι μπορούσαν να προσευχηθούν σε ένα μικρό χώρο που ονομάζεται «περίπτερο του σουλτάνου». Ωστόσο, ορισμένοι από τους συντηρητικούς και δεξιούς κύκλους θέλουν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπάνω: Πιο συγκεκριμένα, ο Ilyas Topsakal, αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε σε ένα τουρκικό πρακτορείο ότι η τρέχουσα συγκρότηση της Αγίας Σοφίας «πληγώνει βαθιά» το τουρκικό έθνος, επειδή δίνει την εντύπωση ότι είναι εκκλησία. Εάν μετατραπεί σε τζαμί, η Αγία Σοφία θα ήταν ανοιχτή στους τουρίστες, αλλά κάποια έργα τέχνης θα ήταν κρυμμένα.
Ο Yusuf Kaplan, αρθρογράφος της εφημερίδας «Yeni Safak», ανέφερε ότι η διατήρησή του ως μουσείου χρησίμευσε για να «μουμιοποιήσει την ιστορία μας και να καταστρέψει την ιστορική μας επίγνωση».
Εάν γινόταν τζαμί, η Αγία Σοφία θα παρέμενε ανοιχτή στους τουρίστες.
Ωστόσο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά της να κρύβονται για να μην χάνεται αυτό που ορίζει το Ισλάμ: Που απαγορεύει δηλαδή την απεικόνιση ανθρώπινων και ζωικών μορφών.
Ο ιστορικός και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Αγίας Σοφίας, Zeynep Ahunbay, δήλωσε ότι θα ήταν «τρελό» να γίνει κάτι τέτοιο.
Συγκεκριμένα ανέφερε: «Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκόσμιας σημασίας». «Πρέπει να παρουσιαστεί με όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του», συμπλήρωσε.
Γι’ αυτό και το δικαστήριο μπορεί να καθυστερήσει την τελική απόφαση για το αν θα μετατραπεί τελικά η Αγία Σοφία σε τζαμί ή θα παραμείνει μουσείο.
«Αυτή η παράταση χρόνου για τη λήψη της τελικής απόφασης θα επέτρεπε, ουσιαστικά, στον Τούρκο πρόεδρο να χρησιμοποιήσει το ζήτημα της Αγίας Σοφίας ως θέμα συζήτησης για να υπενθυμίσει γιατί πρέπει να τον υποστηρίξουν και γιατί πρέπει να συνεχίσουν να φοβούνται τις κοσμικές ελίτ της Τουρκίας», ανέφερε ο Soner Cagaptay, διευθυντής του τουρκικού προγράμματος στο Ινστιτούτο Washington για θέματα Πολιτικής Μέσης Ανατολής.
Στο μεταξύ, ιστορικοί έχουν καταβάλει απέλπιδες προσπάθειες να εντάξουν ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της Τουρκίας σε αυτό που θεωρούν ως κάτι απλό: Βασίζεται σε μια πολιτική επιλογή μεταξύ του ανοίγματος κάποιου είδους κατανόησης του καταμερισμού της κληρονομιάς και ενός εθνικιστικού είδους σεχταριστικής ανάγνωσης του παρελθόντος», σχολίασε ο Edhem Eldem, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης.
«Το περιορίζετε αυτό σε αυτό που θεωρείτε ότι είναι η νόμιμη λειτουργία του ή ψάχνετε για μια κατά κάποιο τρόπο πιο παγκόσμια, ανθρώπινη κατανόηση;».
www.bankingnews.gr
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι η απόφαση του Erdogan να αποφασίσει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας για το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αποτελεί ακόμη μία από τις επιθετικές και απειλητικές κινήσεις του Erdogan.
Την ίδια ώρα, στη γειτονική χώρα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, έχει δηλώσει ότι: «Αν γίνει τέμενος, εκατομμύρια χριστιανοί θα στραφούν κατά του Ισλάμ».
Ωστόσο, οι αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνεται να πτοούν επ’ ουδενί τον Τούρκο πρόεδρο, Erdogan, ο οποίος έχει εστιάσει μόνο σε ένα θέμα: Στο πώς δηλαδή θα εξυπηρετήσει τους συντηρητικούς και εθνικιστές υποστηρικτές του, οι οποίοι απαιτούν να γίνει το «αρχιτεκτονικό στολίδι» της Κωνσταντινούπολης τζαμί, πυροδοτώντας ουσιαστικά ένα διχαστικό κλίμα.
Την Πέμπτη, το ανώτατο τουρκικό δικαστήριο συνεκλήθη έπειτα από αίτημα μιας τουρκικής ΜΚΟ που θέλει να πάψει η Αγία Σοφία να είναι μουσείο και να γίνει τζαμί.
Η απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες 15 μέρες.
Έρευνα στην Κωνσταντινούπολη κατέληξε στο ότι το 47% των πολιτών υποστηρίζει να μετατραπεί το μουσείο (όπως λειτουργεί εδώ και χρόνια η Αγία Σοφία) σε τζαμί ενώ το 37% θέλει να παραμείνει ως μουσείο.
«Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος.
Πρέπει να παρουσιάζεται με τα εξαιρετικά, αρχιτεκτονικά του στοιχεία», έχει δηλώσει ο κορυφαίος Τούρκος μελετητής αρχαιοτήτων, Zeynep Ahumbay.
Ωστόσο, ο Erdogan έχει κάνει σαφές τι πραγματικά θέλει: Ότι δηλαδή «αν το θέλει ο Αλλάχ, μετά την απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου, θα προσευχόμαστε στην Αγία Σοφία».
Αυτό δήλωσε χαρακτηριστικά τον προηγούμενο μήνα σε συνάντηση του κυβερνώντος κόμματος.
Σε συναγερμό η Ελλάδα
Δεδομένης της ανθελληνικής στάσης της Άγκυρας, όπως ήταν αναμενόμενο, το ενδεχόμενο να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί έχει σημάνει συναγερμό στην Ελλάδα.
Μάλιστα, η χώρα μας απαιτεί να προστατευτεί το ιστορικό αυτό μνημείο της βυζαντινής ιστορίας.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, προειδοποίησε την Πέμπτη ότι σε περίπτωση που αποφασιστεί να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία, κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε «τεράστιο συναισθηματικό χάσμα ανάμεσα στους χριστιανούς και τους Τούρκους».
Ο Pompeo προειδοποιεί την Άγκυρα: Να μην γίνει τζαμί η Αγία Σοφία
Χαρακτηριστικό των πιέσεων που ασκούνται διεθνώς στην Τουρκία, είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μ. Pompeo, ο οποίος έκρουσε το «καμπανάκι» στους Τούρκους να μην κάνουν τζαμί την Αγία Σοφία.
Να παραμείνει, δηλαδή, μουσείο «ως παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και την διαφορετική ιστορία και να διασφαλίσει ότι παραμένει ελεύθερη σε όλους».
Αδιαφορεί ο Erdogan
Ωστόσο, αυτές οι προειδοποιήσεις φαίνεται πως ενίσχυσαν τις προσπάθειες του Erdogan να χρησιμοποιήσει το ζήτημα για να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά του ως ισχυρού ηγέτη.
«Ποτέ δεν θα ζητήσουμε την άδειά σας ή τη συγκατάθεσή σας», είπε τον προηγούμενο μήνας, απαντώντας ουσιαστικά στις προειδοποιήσεις που έστειλαν στην Τουρκία άλλες χώρες για το μείζον ζήτημα της Αγίας Σοφίας.
«Εσείς κυβερνάτε την Τουρκία ή εμείς», ήταν, μεταξύ άλλων, το μήνυμα που έστειλε. Στο μεταξύ, Τούρκοι αναλυτές έχουν κατηγορήσει τον Erdogan ότι στήνει παιχνίδια με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας του, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από τις οικονομικές προκλήσεις που θέτει η κρίση του κορωνοϊού.
Η αντιπολίτευση της Τουρκίας προειδοποιεί τον Erdogan
Ο πρώην πρωθυπουργός, Α. Davutoglu, ο οποίος τώρα ηγείται του συντηρητικού κόμματος της αντιπολίτευσης, πρόσφατα προειδοποίησε τον Erdogan: «Σταμάτα να χρησιμοποιείς τα ιερά μας μέρα και σύμβολά μας για τα πολιτικά σου παιχνίδια, όποτε βρίσκεσαι σε μπελάδες».
Στο μεταξύ, η Ayse Zarakol, ειδικός διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο του Cambridge, ανέφερε ότι αυτό μπορεί να πετύχει, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, δηλαδή, να αποσπαστεί η προσοχή του κοινού.
«Η ανάκτηση αυτού του συμβόλου της αυτοκρατορικής κυριαρχίας απευθύνεται τόσο στους ισλαμιστές όσο και στους εθνικιστές», ανέφερε χαρακτηριστικά, για να συμπληρώσει: «Αλλά γίνεται για να αποσπαστεί η προσοχή από την ημερήσια ατζέντα στην Τουρκία».
Ο David Gardner επεσήμανε επτά λόγους για τους οποίους ο Erdogan φαίνεται ευάλωτος.
Την Αγία Σοφία όλα αυτά τα χρόνια έχουν επισκεφθεί εκατομμύρια χριστιανοί, μουσουλμάνοι και άνθρωποι που δεν πιστεύουν.
Με το πέρασμα των αιώνων, όμως, ο ναός συγκέντρωσε ένα σύμπλεγμα διαφορετικών θρησκευτικών συμβόλων.
Τα εκπληκτικά ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του απεικονίζουν τον Ιησού Χριστό, την Παναγία και μια διαδοχή βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Τέσσερις μιναρέδες προστέθηκαν κατά τη διάρκεια περίπου πέντε αιώνων χρήσης του ως οθωμανικό τζαμί, μαζί με γιγαντιαίους μαύρους και χρυσούς δίσκους γραμμένους με τα ονόματα του Θεού, του Προφήτη Μωάμεθ και του πιο σημαντικού μουσουλμάνου, Χαλίφη.
Το 1934, έπειτα από περίπου πέντε αιώνες ως τζαμί, η Αγία Σοφία αποφασίστηκε να γίνει μουσείο, ένα σύμβολο του ριζοσπαστικού κοσμικού έργου που ξεκίνησε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Από τη δεκαετία του 1990, οι Μουσουλμάνοι μπορούσαν να προσευχηθούν σε ένα μικρό χώρο που ονομάζεται «περίπτερο του σουλτάνου». Ωστόσο, ορισμένοι από τους συντηρητικούς και δεξιούς κύκλους θέλουν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπάνω: Πιο συγκεκριμένα, ο Ilyas Topsakal, αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε σε ένα τουρκικό πρακτορείο ότι η τρέχουσα συγκρότηση της Αγίας Σοφίας «πληγώνει βαθιά» το τουρκικό έθνος, επειδή δίνει την εντύπωση ότι είναι εκκλησία. Εάν μετατραπεί σε τζαμί, η Αγία Σοφία θα ήταν ανοιχτή στους τουρίστες, αλλά κάποια έργα τέχνης θα ήταν κρυμμένα.
Ο Yusuf Kaplan, αρθρογράφος της εφημερίδας «Yeni Safak», ανέφερε ότι η διατήρησή του ως μουσείου χρησίμευσε για να «μουμιοποιήσει την ιστορία μας και να καταστρέψει την ιστορική μας επίγνωση».
Εάν γινόταν τζαμί, η Αγία Σοφία θα παρέμενε ανοιχτή στους τουρίστες.
Ωστόσο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά της να κρύβονται για να μην χάνεται αυτό που ορίζει το Ισλάμ: Που απαγορεύει δηλαδή την απεικόνιση ανθρώπινων και ζωικών μορφών.
Ο ιστορικός και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Αγίας Σοφίας, Zeynep Ahunbay, δήλωσε ότι θα ήταν «τρελό» να γίνει κάτι τέτοιο.
Συγκεκριμένα ανέφερε: «Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκόσμιας σημασίας». «Πρέπει να παρουσιαστεί με όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του», συμπλήρωσε.
Γι’ αυτό και το δικαστήριο μπορεί να καθυστερήσει την τελική απόφαση για το αν θα μετατραπεί τελικά η Αγία Σοφία σε τζαμί ή θα παραμείνει μουσείο.
«Αυτή η παράταση χρόνου για τη λήψη της τελικής απόφασης θα επέτρεπε, ουσιαστικά, στον Τούρκο πρόεδρο να χρησιμοποιήσει το ζήτημα της Αγίας Σοφίας ως θέμα συζήτησης για να υπενθυμίσει γιατί πρέπει να τον υποστηρίξουν και γιατί πρέπει να συνεχίσουν να φοβούνται τις κοσμικές ελίτ της Τουρκίας», ανέφερε ο Soner Cagaptay, διευθυντής του τουρκικού προγράμματος στο Ινστιτούτο Washington για θέματα Πολιτικής Μέσης Ανατολής.
Στο μεταξύ, ιστορικοί έχουν καταβάλει απέλπιδες προσπάθειες να εντάξουν ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της Τουρκίας σε αυτό που θεωρούν ως κάτι απλό: Βασίζεται σε μια πολιτική επιλογή μεταξύ του ανοίγματος κάποιου είδους κατανόησης του καταμερισμού της κληρονομιάς και ενός εθνικιστικού είδους σεχταριστικής ανάγνωσης του παρελθόντος», σχολίασε ο Edhem Eldem, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης.
«Το περιορίζετε αυτό σε αυτό που θεωρείτε ότι είναι η νόμιμη λειτουργία του ή ψάχνετε για μια κατά κάποιο τρόπο πιο παγκόσμια, ανθρώπινη κατανόηση;».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών