Τελευταία Νέα
Διεθνή

Το γεωπολιτικό και διπλωματικό πόκερ Erdogan - Τι κρύβεται πίσω από την εμμονή του με την Αγία Σοφία - Η στάση της Ελλάδας και οι πιέσεις από ΗΠΑ

Το γεωπολιτικό και διπλωματικό πόκερ Erdogan -  Τι κρύβεται πίσω από την εμμονή του με την Αγία Σοφία - Η στάση της Ελλάδας και οι πιέσεις από ΗΠΑ

Παραλήρημα Erdogan για την Αγία Σοφία: Άμεση επίθεση στην εθνική μας κυριαρχία οι κατηγορίες κατά της Τουρκίας - Οργή για Pompeo
Τεράστιο θέμα έχει ανακύψει παγκοσμίως για το ενδεχόμενο η Αγία Σοφία να αλλάξει καθεστώς και να μετατραπεί σε τζαμί.
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι η απόφαση του Erdogan να αποφασίσει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας για το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αποτελεί ακόμη μία από τις επιθετικές και απειλητικές κινήσεις του Erdogan.
Την ίδια ώρα, στη γειτονική χώρα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, έχει δηλώσει ότι: «Αν γίνει τέμενος, εκατομμύρια χριστιανοί θα στραφούν κατά του Ισλάμ».
Ωστόσο, οι αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνεται να πτοούν επ’ ουδενί τον Τούρκο πρόεδρο, Erdogan, ο οποίος έχει εστιάσει μόνο σε ένα θέμα: Στο πώς δηλαδή θα εξυπηρετήσει τους συντηρητικούς και εθνικιστές υποστηρικτές του, οι οποίοι απαιτούν να γίνει το «αρχιτεκτονικό στολίδι» της Κωνσταντινούπολης τζαμί, πυροδοτώντας ουσιαστικά ένα διχαστικό κλίμα.
Οργισμένη ήταν η απάντηση του προέδρου της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan στις επικρίσεις που δέχεται για το ενδεχόμενο αλλαγής του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, κάνοντας λόγο για επίθεση στη εθνική κυριαρχία της Τουρκίας.
Ο Τούρκος πρόεδρος απέρριψε τις επικρίσεις εναντίον της δηλωμένης πρόθεσής του να μετατραπεί σε τζαμί η πρώην βασιλική της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, παρά τις ανησυχίες που εκφράζονται στην Τουρκία και το εξωτερικό.
«Το να διατυπώνονται κατηγορίες εναντίον της χώρας μας σχετικά με την Αγία Σοφία ισοδυναμεί με άμεση επίθεση στην κυριαρχία μας», δήλωσε ο Erdogan.
Tην οργή του Τούρκου προέδρου έχει προκαλέσει η παρέμβαση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Mike Pompeo το προηγούμενο διάστημα.
Χθες 2/7 το ανώτατο τουρκικό δικαστήριο συνεκλήθη έπειτα από αίτημα μιας τουρκικής ΜΚΟ που θέλει να πάψει η Αγία Σοφία να είναι μουσείο και να γίνει τζαμί.
Η απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες 15 μέρες.
Έρευνα στην Κωνσταντινούπολη κατέληξε στο ότι το 47% των πολιτών υποστηρίζει να μετατραπεί το μουσείο (όπως λειτουργεί εδώ και χρόνια η Αγία Σοφία) σε τζαμί ενώ το 37% θέλει να παραμείνει ως μουσείο.
«Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος.
Πρέπει να παρουσιάζεται με τα εξαιρετικά, αρχιτεκτονικά του στοιχεία», έχει δηλώσει ο κορυφαίος Τούρκος μελετητής αρχαιοτήτων, Zeynep Ahumbay.
Ωστόσο, ο Erdogan έχει κάνει σαφές τι πραγματικά θέλει: Ότι δηλαδή «αν το θέλει ο Αλλάχ, μετά την απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου, θα προσευχόμαστε στην Αγία Σοφία».
Αυτό δήλωσε χαρακτηριστικά τον προηγούμενο μήνα σε συνάντηση του κυβερνώντος κόμματος.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο πρόεδρος Erdogan θα σπεύσει να εκμεταλλευτεί πολιτικά την ευελιξία κινήσεων που του προσφέρει το Ανώτατο Δικαστήριο, είτε για να διακηρύξει ότι η Τουρκία είναι κράτος δικαίου που σέβεται τη δικαιοσύνη, είτε για να εκμεταλλευτεί για ψηφοθηρικούς λόγους, το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι του τάσσονται υπέρ της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος.

Σε συναγερμό η Ελλάδα

Δεδομένης της ανθελληνικής στάσης της Άγκυρας, όπως ήταν αναμενόμενο, το ενδεχόμενο να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί έχει σημάνει συναγερμό στην Ελλάδα.
Μάλιστα, η χώρα μας απαιτεί να προστατευτεί το ιστορικό αυτό μνημείο της βυζαντινής ιστορίας.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, προειδοποίησε ότι σε περίπτωση που αποφασιστεί να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία, κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε «τεράστιο συναισθηματικό χάσμα ανάμεσα στους χριστιανούς και τους Τούρκους».

Ο Pompeo προειδοποιεί την Άγκυρα: Να μην γίνει τζαμί η Αγία Σοφία

Χαρακτηριστικό των πιέσεων που ασκούνται διεθνώς στην Τουρκία, είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μ. Pompeo, ο οποίος έκρουσε το «καμπανάκι» στους Τούρκους να μην κάνουν τζαμί την Αγία Σοφία.
Να παραμείνει, δηλαδή, μουσείο «ως παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και την διαφορετική ιστορία και να διασφαλίσει ότι παραμένει ελεύθερη σε όλους».

Αδιαφορεί ο Erdogan

Ωστόσο, αυτές οι προειδοποιήσεις φαίνεται πως ενίσχυσαν τις προσπάθειες του Erdogan να χρησιμοποιήσει το ζήτημα για να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά του ως ισχυρού ηγέτη.
«Ποτέ δεν θα ζητήσουμε την άδειά σας ή τη συγκατάθεσή σας», είπε τον προηγούμενο μήνας, απαντώντας ουσιαστικά στις προειδοποιήσεις που έστειλαν στην Τουρκία άλλες χώρες για το μείζον ζήτημα της Αγίας Σοφίας.
«Εσείς κυβερνάτε την Τουρκία ή εμείς», ήταν, μεταξύ άλλων, το μήνυμα που έστειλε.
Στο μεταξύ, Τούρκοι αναλυτές έχουν κατηγορήσει τον Erdogan ότι στήνει παιχνίδια με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας του, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από τις οικονομικές προκλήσεις που θέτει η κρίση του κορωνοϊού.

Η αντιπολίτευση της Τουρκίας προειδοποιεί τον Erdogan

Ο πρώην πρωθυπουργός, Α. Davutoglu, ο οποίος τώρα ηγείται του συντηρητικού κόμματος της αντιπολίτευσης, πρόσφατα προειδοποίησε τον Erdogan: «Σταμάτα να χρησιμοποιείς τα ιερά μας μέρα και σύμβολά μας για τα πολιτικά σου παιχνίδια, όποτε βρίσκεσαι σε μπελάδες».
Στο μεταξύ, η Ayse Zarakol, ειδικός διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο του Cambridge, ανέφερε ότι αυτό μπορεί να πετύχει, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, δηλαδή, να αποσπαστεί η προσοχή του κοινού.
«Η ανάκτηση αυτού του συμβόλου της αυτοκρατορικής κυριαρχίας απευθύνεται τόσο στους ισλαμιστές όσο και στους εθνικιστές», ανέφερε χαρακτηριστικά, για να συμπληρώσει: «Αλλά γίνεται για να αποσπαστεί η προσοχή από την ημερήσια ατζέντα στην Τουρκία».
Ο David Gardner επεσήμανε επτά λόγους για τους οποίους ο Erdogan φαίνεται ευάλωτος.
Την Αγία Σοφία όλα αυτά τα χρόνια έχουν επισκεφθεί εκατομμύρια χριστιανοί, μουσουλμάνοι και άνθρωποι που δεν πιστεύουν.
Με το πέρασμα των αιώνων, όμως, ο ναός συγκέντρωσε ένα σύμπλεγμα διαφορετικών θρησκευτικών συμβόλων.
Τα εκπληκτικά ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του απεικονίζουν τον Ιησού Χριστό, την Παναγία και μια διαδοχή βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Τέσσερις μιναρέδες προστέθηκαν κατά τη διάρκεια περίπου πέντε αιώνων χρήσης του ως οθωμανικό τζαμί, μαζί με γιγαντιαίους μαύρους και χρυσούς δίσκους γραμμένους με τα ονόματα του Θεού, του Προφήτη Μωάμεθ και του πιο σημαντικού μουσουλμάνου, Χαλίφη.
Το 1934, έπειτα από περίπου πέντε αιώνες ως τζαμί, η Αγία Σοφία αποφασίστηκε να γίνει μουσείο, ένα σύμβολο του ριζοσπαστικού κοσμικού έργου που ξεκίνησε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Από τη δεκαετία του 1990, οι Μουσουλμάνοι μπορούσαν να προσευχηθούν σε ένα μικρό χώρο που ονομάζεται «περίπτερο του σουλτάνου».
Ωστόσο, ορισμένοι από τους συντηρητικούς και δεξιούς κύκλους θέλουν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπάνω: Πιο συγκεκριμένα, ο Ilyas Topsakal, αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε σε ένα τουρκικό πρακτορείο ότι η τρέχουσα συγκρότηση της Αγίας Σοφίας «πληγώνει βαθιά» το τουρκικό έθνος, επειδή δίνει την εντύπωση ότι είναι εκκλησία. Εάν μετατραπεί σε τζαμί, η Αγία Σοφία θα ήταν ανοιχτή στους τουρίστες, αλλά κάποια έργα τέχνης θα ήταν κρυμμένα.
Ο Yusuf Kaplan, αρθρογράφος της εφημερίδας «Yeni Safak», ανέφερε ότι η διατήρησή του ως μουσείου χρησίμευσε για να «μουμιοποιήσει την ιστορία μας και να καταστρέψει την ιστορική μας επίγνωση».
Εάν γινόταν τζαμί, η Αγία Σοφία θα παρέμενε ανοιχτή στους τουρίστες.
Ωστόσο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά της να κρύβονται για να μην χάνεται αυτό που ορίζει το Ισλάμ: Που απαγορεύει δηλαδή την απεικόνιση ανθρώπινων και ζωικών μορφών.
Ο ιστορικός και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Αγίας Σοφίας, Zeynep Ahunbay, δήλωσε ότι θα ήταν «τρελό» να γίνει κάτι τέτοιο.
Συγκεκριμένα ανέφερε: «Είναι ένα εξαιρετικό μνημείο παγκόσμιας σημασίας». «Πρέπει να παρουσιαστεί με όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του», συμπλήρωσε.
Γι’ αυτό και το δικαστήριο μπορεί να καθυστερήσει την τελική απόφαση για το αν θα μετατραπεί τελικά η Αγία Σοφία σε τζαμί ή θα παραμείνει μουσείο.
«Αυτή η παράταση χρόνου για τη λήψη της τελικής απόφασης θα επέτρεπε, ουσιαστικά, στον Τούρκο πρόεδρο να χρησιμοποιήσει το ζήτημα της Αγίας Σοφίας ως θέμα συζήτησης για να υπενθυμίσει γιατί πρέπει να τον υποστηρίξουν και γιατί πρέπει να συνεχίσουν να φοβούνται τις κοσμικές ελίτ της Τουρκίας», ανέφερε ο Soner Cagaptay, διευθυντής του τουρκικού προγράμματος στο Ινστιτούτο Washington για θέματα Πολιτικής Μέσης Ανατολής.
Στο μεταξύ, ιστορικοί έχουν καταβάλει απέλπιδες προσπάθειες να εντάξουν ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της Τουρκίας σε αυτό που θεωρούν ως κάτι απλό: Βασίζεται σε μια πολιτική επιλογή μεταξύ του ανοίγματος κάποιου είδους κατανόησης του καταμερισμού της κληρονομιάς και ενός εθνικιστικού είδους σεχταριστικής ανάγνωσης του παρελθόντος», σχολίασε ο Edhem Eldem, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης.
«Το περιορίζετε αυτό σε αυτό που θεωρείτε ότι είναι η νόμιμη λειτουργία του ή ψάχνετε για μια κατά κάποιο τρόπο πιο παγκόσμια, ανθρώπινη κατανόηση;».

Η παρέμβαση Βαρθολομαίου

«Η τυχόν μετατροπή της Αγίας Σοφίας εις τέμενος θα στρέψη εκατομμύρια Χριστιανών εις όλον τον κόσμον εναντίον του Ισλάμ, και η Αγία Σοφία, η οποία, λόγω της ιερότητός της είναι ένα ζωτικόν κέντρον, εις το οποίον αγκαλιάζονται η Ανατολή με την Δύσιν, θα διασπάση τους δύο αυτούς κόσμους και μάλιστα εις μίαν στιγμήν, κατά την οποίαν η ανθρωπότης, η οποία δοκιμάζεται και ταλαιπωρείται λόγω της θανατηφόρου πανδημίας του νέου κορονοϊού, έχει ανάγκην ενότητος και κοινού προσανατολισμού».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος πήρε σαφή θέση σε όσους επιχειρούν να αμφισβητήσουν αυτό το «παγκόσμιο κλασικό σύμβολο του Χριστιανισμού και Πολιτισμου».
Η ιστορική παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την Αγία Σοφία προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στην Τουρκία.
Ο γγ. του εθνικιστικού κόμματος MHP I. Büyükataman δήλωσε πως πρόκειται για κεκαλυμμένη δήλωση που ξεπερνά τα όριά του Πατριάρχη, ο οποίος δεν τολμά να πει ότι θέλει η Αγία Σοφία να ξαναγίνει εκκλησία.
Σχεδόν σε όλα τα τουρκικά ΜΜΕ υπάρχουν αναφορές που χαρακτηρίζουν την παρέμβαση του κ. Βαρθολομαίου από έκκληση έως και ανοιχτή απειλή, με αυτές που είναι ήπιες να αποτελούν ωστόσο την πλειοψηφία.

Τούρκος θεολόγος: Ψηφοθηρικές βλέψεις Erdogan πίσω από τα σχέδια μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί

Ψηφοθηρικές βλέψεις πίσω από τα σχέδια μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, βλέπει ο Τούρκος θεολόγος, συγγραφέας και ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Τουρκίας J. Kilic σχετικά με τους λόγους του Erdogan για μια τέτοια κίνηση αλλά και τον συμβολισμό της Αγίας Σοφίας σήμερα στον ισλαμικό κόσμο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Süddeutsche Zeitung.
Η SZ υπενθυμίζει ότι η Αγία Σοφία, σύμβολο του Βυζαντίου με ιστορία πάνω από 1500 χρόνια, μετατράπηκε σε τζαμί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, ενώ το 1935 επί Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.
«Κανείς δεν χρειάζεται την Αγία Σοφία ως τζαμί. Υπάρχουν αρκετοί τόποι λατρείας στην Κωνσταντινούπολη» αναφέρει ο Τζεμίλ Κιλίτς συμπληρώνοντας: «Ο πρόεδρος Erdogan θέλει να κερδίσει το χαμένο έδαφος μεταξύ των ψηφοφόρων. Λόγω της οικονομικής δυσπραγίας που επέφερε η πανδημία του κορωνοϊού, η κυβέρνηση βρίσκεται υπό πίεση.
Με την Αγία Σοφία ο πρόεδρος θέλει να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα».
Ο Kilic δεν μπορεί να προβλέψει τι θα αποφανθεί το τουρκικό δικαστήριο αλλά θεωρεί ότι επειδή η κυβέρνηση έχει θέσει το ζήτημα πολύ υψηλά στην ατζέντα, ο Erdogan θα πρέπει να το υλοποιήσει. «Εάν οι δικαστές κρίνουν ανενεργό το κεμαλικό διάταγμα -το οποίο υποθέτω- η Αγία Σοφία θα πρέπει να χαρακτηρισθεί ως τζαμί.
H κυβέρνηση δεν οφείλει να καταργήσει εντελώς το μουσείο. Μπορεί να το αφήσει ανοιχτό στους τουρίστες αλλά το κτίσμα θα μπορεί να χρησιμοποιείται για προσευχή σε ειδικές περιστάσεις ως τζαμί.»
Όπως εκτιμά η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι εφικτή «διότι δυστυχώς υπάρχει ένα προηγούμενο: η εκκλησία της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από πολλές προσφυγές, η εκκλησία μετατράπηκε από το 2017 σε τζαμί».
Αναφέρει επίσης ότι το θέμα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας δεν είναι κάτι νέο αλλά χρησιμοποιείται ήδη από τη δεκαετία του 50 από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
«Προσωπικά πιστεύω ότι Αγία Σοφία πρέπει να παραμείνει μουσείο» αναφέρει ο Τούρκος θεολόγος.
Όσο για εκείνους που επιθυμούν την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, επικαλούμενοι τον Μωάμεθ Β', ο οποίος την μετέτρεψε σε τζαμί ένα χρόνο μετά την άλωση της Πόλης, ο Kilic αναφέρει: «Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β' διατήρησε την εκκλησία. Διατήρησε το όνομα του κτίσματος.
Δεν κατέστρεψε τις χριστιανικές τοιχογραφίες κα τα μωσαϊκά, αλλά πέρασε από πάνω τους μια επίστρωση βερνικιού.
Ο Σουλτάνος Μωάμεθ δεν ήταν Ταλιμπάν! Ήθελε να προστατεύσει και να διατηρήσει την Αγία Σοφία».
Σε ερώτημα κατά πόσο η σχεδιαζόμενη νέα χρήση της Αγίας Σοφίας έχει ως στόχο την απομάκρυνση ακόμη περισσότερο από το κεμαλικό κοσμικό κράτος, ο Τούρκος θεολόγος απαντά ότι πράγματι αυτός είναι ο στόχος του Erdogan.
«Ο υπ. Εξωτερικών ανήγαγε την τύχη της Αγίας Σοφίας σε ζήτημα τουρκικής κυριαρχίας απορρίπτοντας κάθε ένσταση από το εξωτερικό.
Τι σχέση έχει η Αγία Σοφία με την κυριαρχία της Τουρκίας;
Ο ισλαμικός κόσμος έχει σύνδρομο κατωτερότητας έναντι της Δύσης.
Η Τουρκία είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Εδώ και 300 χρόνια είναι αδύναμη: πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά.
Για τον λόγο αυτό οι Τούρκοι θέλουμε να βγαίνουμε μπροστά.
Αλλά έτσι ξεγελάμε μόνο τον εαυτό μας».
Τέλος ο Kilic εκτιμά ότι η απόφαση του Erdogan για την Αγία Σοφία θα μπορούσε να αυξήσει τη δημοφιλία του στον ισλαμικό κόσμο: «Στην αντίληψη του ισλαμικού κόσμου τρεις είναι οι τόποι μεγάλης θρησκευτικής σημασίας: η Κάαμπα στη Μέκκα, το τέμενος Αλ Ακσά στην Ιερουσαλήμ και η Αγία Σοφία».

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης