Τελευταία Νέα
Διεθνή

Γιατί η Δύση διστάζει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία - Τι κρύβεται πίσω από την άρνηση ΕΕ και Γερμανίας

Γιατί η Δύση διστάζει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία - Τι κρύβεται πίσω από την άρνηση ΕΕ και Γερμανίας
Ισχυροί οικονομικοί δεσμοί κρατούν «δέσμια» τη Δύση από το να επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία για την επιθετικότητα και προκλητικότητά της στην Μεσόγειο, όπως και έναντι Ελλάδας - Κύπρου
Η διστακτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή τουλάχιστον κάποιων κρατών, όπως και των ΗΠΑ να επιβάλλουν κυρώσεις προκειμένου να κάμψουν την τουρκική επιθετικότητα, εδράζονται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές αλληλεξαρτήσεις που υφίστανται μεταξύ τους, καθώς έχουν βαρύνουσες πολιτικές επιπτώσεις, γεγονός που ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan γνωρίζει πολύ καλά.
Το γαϊτανάκι των τουρκικών προκλήσεων που κορυφώθηκαν αυτό το καλοκαίρι, ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια όταν το τουρκικό σεισμογραφικό Barbaros εισήλθε παράνομα στην κυπριακή ΑΟΖ και περίπου δεκάξι μήνες από τότε που τα πλωτά γεωτρύπανα Fatih και Yavuz παραβίασαν τα κυπριακά ύδατα.
Ωστόσο, επτά χρόνια μετά στο καλοκαιρινό ζενίθ των προκλήσεων, και παρά το κακό προηγούμενο, η ευρωπαϊκή διπλωματία εξακολουθεί να κωλυσιεργεί στην επιβολή κυρώσεων.
Αποτέλεσμα;
Ένα σύνολο κατευναστικών συστάσεων προς την Τουρκία εντελώς αναποτελεσματικών και δηλώσεων συμπαράστασης, αλληλλεγγύης, στήριξης προς την Ελλάδα και την Κύπρο, που δεν επέφεραν κανένα αποτέλεσμα ως ώρας και εν αναμονή της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις 24-25 Σεπτεμβρίου.
Παρά, την αυστηρότητα που επέδειξαν ανοιχτά, σε κάθε τόνο Αυστρία και κυρίως Γαλλία, για τους δικούς της στρατηγικούς λόγους η κάθε μία.
Το γιατί κορυφώθηκε τώρα η τουρκική προκλητικότητα, έχει να κάνει με την πρόοδο στον τομέα των έργων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) αλλά και με λόγους τακτικής του Τούρκου προέδρου, που ωθεί τις προκλήσεις στα άκρα, για να δημιουργήσει μια κατάσταση που θα τραβήξει την προσοχή από τα σοβαρά εσωτερικά του προβλήματα, δίνοντάς του αφορμή, ίσως και τον απαραίτητο χρόνο, να επαναφέρει το ηγετικό προφίλ του, το οποίο κινδυνεύει να τσακιστεί στην κατρακύλα της τουρκικής λίρας και οικονομίας.

Οι αντιδράσεις

Ευρωπαϊκή Ένωση
Η άτυπη σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. τον Αύγουστο, κατέληξε στην σύνταξη ενός καταλόγου πιθανών κυρώσεων κατά της Τουρκίας, που θα ενεργοποιηθούν εφόσον αυτή δεν περιορίσει την επιθετικότητά της απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο.
Πέραν της συζητήσιμης αποτελεσματικότητας των ενδεχόμενων κυρώσεων, η νέα αναβολή της εφαρμογής τους μέχρι την Σύνοδο Κορυφής στις 24-25 Σεπτεμβρίου, έχει διττή σημασία:
1/ δίνει χρονικό περιθώριο και ορίζοντα στο διάλογο και στη συμμόρφωση της Άγκυρας.
Ωστόσο, αυτό το περιθώριο διευρύνει το πεδίο κινήσεων για την Άγκυρα να ρυθμίσει τις αντιδράσεις της, είτε εντείνοντάς τις προκλήσεις της αρχικά, ώστε να δημιουργήσει τετελεσμένα στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου για να επιβαρύνει περαιτέρω την ατζέντα των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα, είτε υποχωρώντας όσο πλησιάζει η ημερομηνία της Συνόδου ώστε να κάμψει την όποια αποφασιστικότητα για επιβολή κυρώσεων, και ,
2/ φανερώνει μια διστακτικότητα από την πλευρά της Ευρώπης να προβεί σε μια αποφασιστική ανάσχεση της τουρκικής επιθετικότητας.

ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ, από πλευράς τους, κλιμάκωσαν τις ενέργειές τους κατά της Άγκυρας, ωστόσο η πολιτική που ακολουθούν ήταν τουλάχιστον δισυπόστατη και σε κάποιο βαθμό αντιφατική:
1/ Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Philip Reeker, δήλωσε ότι οι υπερπτήσεις των τουρκικών μαχητικών πάνω από την ελληνική επικράτεια και οι γεωτρητικές δραστηριότητες δυναμιτίζουν το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών και υπονομεύουν την ενότητα του ΝΑΤΟ, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Mike Pompeo, διαβεβαίωσε ότι δεν θα επιτραπεί σε κανέναν να πραγματοποιήσει παράνομες γεωτρήσεις.
Με βάση αυτή τη θεώρηση, την 1η Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ ήραν μερικώς το εμπάργκο πώλησης όπλων που είχε επιβληθεί στην Κυπριακή Δημοκρατία από το 1987, ενώ τον Ιούλιο αποφασίστηκε και ο τερματισμός της συμφωνίας για το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35, που δεν θα παραδοθούν τελικά στην Τουρκία.
2/ Εν αντιθέσει στα παραπάων, ο πρόεδρος Trump συνεχίζει ακόμη και τώρα να τηρεί μια στάση ευμενoύς ουδετερότητας απέναντι στην Άγκυρα, εμφανίζοντας τον εαυτό του ως προνομιακό συνομιλητή του Tayyip Erdogan, ενώ στο παρελθόν έχει προσπαθήσει να «φρενάρει» τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας που προβλέπονται από τον Νόμο CAATSA και θα έπρεπε να έχουν ήδη εφαρμοστεί, τόσο λόγω της απόκτησης της πρώτης συστοιχίας των S-400 από την Ρωσία, όσο και λόγω του σκανδάλου με την κρατική τουρκική τράπεζα Halkbank, η οποία χρησιμοποιούσε συστηματικά το δίκτυό της προκειμένου να παρακάμπτει τις απαγορεύσεις που είχαν επιβληθεί στον χρηματοπιστωτικό τομέα του Ιράν.
Την ίδια ώρα όμως και προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αναθεωρητικότητα της Τουρκίας στην περιοχή, υποστηρίζει και ολοκληρώνει υπό την αιγίδα του την αναγνώριση του Ισραήλ από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν με την υπογραφή μιας ιστορικής συμφωνίας στις 15/9, που διαμορφώνει μια «νέα Μέση Ανατολή» με επίκεντρο το Ισραήλ.
 
Οι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις, το εμπορικό κομμάτι

Η διστακτικότητα των ΗΠΑ και της Ε.Ε. στην επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας, μπορούν να κατανοηθούν μόνο υπό το πρίσμα της ρεαλιστικής θεώρησης των πραγμάτων επί των Διεθνών Σχέσεων, καθώς τα οικονομικά αλλά και γεωπολιτικά «δεσμά» της Δύσης με την Τουρκία είναι αυξημένα και σύνθετα, όπως αποτυπώνονται στα παρακάτω διαγράμματα:

Διάγραμμα 1. Οι δέκα μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της Τουρκίας
http://www.foreignaffairs.gr/article-images/07092020-2.jpg
(Workman, Daniel , “Turkey’s Top Trading Partners”, http://www.worldstopexports.com, 01/02/2020) 

Η Τουρκία αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή γερμανικών οπλικών συστημάτων, απορροφώντας το 1/3 των συνολικών εξαγωγών του Βερολίνου (344 εκατ. ευρώ το 2019), όπως αποτυπώνεται και στο διάγραμμα 2, ενώ υπάρχουν υπόνοιες ότι η ροή των γερμανικών εξοπλισμών προς την Άγκυρα βαίνει ακάθεκτη, παρά το θεωρητικό εμπάργκο που έχει επιβάλλει η κυβέρνηση Merkel στην Τουρκία εξαιτίας των επεμβάσεών της σε Συρία και Λιβύη.
Οπότε, είναι άμεσα κατανοητό γιατί η Γερμανία δυσκολεύεται τόσο να προβεί σε δραστικές οικονομικές κυρώσεις
Επιπλέον, η Γερμανία γνωρίζει πως το πολυπληθές τουρκόφωνο πληθυσμιακό στοιχείο που ζει εντός της χώρας, μπορεί να επηρεάσει τόσο την οικονομία όσο και τις μελλοντικές εκλογικές διαδικασίες, ενώ προβληματίζεται και από τις απειλές που συχνά εκτοξεύει ο Erdogan προς την Ευρώπη σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα.

Διάγραμμα 2. Χώρες με τις μεγαλύτερες εξαγωγές προς την Τουρκίαhttp://www.foreignaffairs.gr/article-images/07092020-3.jpg
(“Turkey Imports by Country”, tradingeconomics.com.)

Διάγραμμα 3. Χώρες με τις μεγαλύτερες εισαγωγές από την Τουρκία
http://www.foreignaffairs.gr/article-images/07092020-4.jpg
(“Turkey Exports by Country”, tradingeconomics.com.)

Γερμανία και ΗΠΑ εμφανίζουν τους μεγαλύτερους εξαγωγικούς δεσμούς με την Τουρκία μεταξύ της Δύσης, αλλά... υπάρχει η Ανατολή:
Οι δύο μεγαλύτεροι εξαγωγικοί προμηθευτές της Τουρκίας, είναι η Ρωσία (ενέργεια, αμυντικοί εξοπλισμοί) και η Κίνα (πρώτες ύλες και ηλεκτρο-μηχανολογικά προϊόντα) δημιουργώντας για την Άγκυρα ένα ισχυρό διπλωματικό «πλέγμα προστασίας» πέραν του ΝΑΤΟ.
Τόσο εντός Ευρώπης (Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Γαλλία, Ολλανδία) όσο και σε ΗΠΑ και Μέση Ανατολή (Ιράκ, Ισραήλ) η Τουρκία διατηρεί οικονομικά ερείσματα μέσω των εξαγωγών που παρέχει προς τις χώρες αυτές.
Όσον αφορά στις ΗΠΑ,
- οι ισχυροί εξαγωγικοί δεσμοί υποστηρίζονται από τη δέσμευση του Αμερικανού Προέδρου: οι κυριότερες εξαγωγές προς την Τουρκία, εκτός των οπλικών συστημάτων, αφορούν κλάδους παραγωγής που σχετίζονται με τις βασικές «δεξαμενές» ψηφοφόρων του Trump (αγροτικά προϊόντα, χάλυβας, σίδηρος, μηχανολογικοί εξοπλισμοί),
- γεωπολιτικούς λόγους: η Τουρκία πρέπει να παραμείνει εντός της ευρω-ατλαντικής συμμαχίας 
- προσωπικούς δεσμούς μεταξύ των οικείων περιβάλλοντων Trump και Erdogan.

Οι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις, ο τομέας των επενδύσεων

Τα διαγράμματα 4 και 5 ολοκληρώνουν την εικόνα των οικονομικών δεσμών που καθιστούν κάποιες χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ διστακτικές στο να επιβάλλουν αποτελεσματικές οικονομικές κυρώσεις στην Άγκυρα, αφού,
- διατηρούν υψηλά μερίδια επενδυτικών κεφαλαίων στην Τουρκία,
- πολλές από αυτές τις επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί στον, επί της παρούσας συγκυρίας, ασταθή χρηματοπιστωτικό τομέα της χώρας, οπότε και θα πλήττονταν σοβαρά από την επιβολή τραπεζικών κυρώσεων.
Ως εκ τούτου, γίνεται εμφανές γιατί ο κατάλογος των πιθανών κυρώσεων που συνέταξε η Ε.Ε. στην άτυπη σύνοδο του Αυγούστου, κάνει λόγο για απαγόρευση δανεισμού της Τουρκίας από κρατικές αλλά όχι, και από ιδιωτικές ευρωπαϊκές τράπεζες.
Αν η τουρκική οικονομία καταρρεύσει, θα προκληθεί ντόμινο επιπτώσεων τόσο στις αναδυόμενες αγορές, όσο και σε μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές επιχειρήσεις που θα έβλεπαν τις εξαγωγές και τις επενδύσεις τους να πλήττονται.
Μια τέτοια προοπτική, σε μια περίοδο όπου οι οικονομικοί ανταγωνισμοί ΗΠΑ (-ΕΕ) και Κίνας αυξάνονται ραγδαία και ο κορωνοϊός δείχνει να έχει διαφύγει από κάθε έλεγχο και με θολό το τοπίο του άμεσου μέλλοντος όσον αφορά μια θεραπεία ή ένα εμβόλιο, θα αποτελούσε εφιάλτη για την παγκόσμια οικονομία.
Διάγραμμα 4. Οι 10 χώρες - μεγαλύτεροι επενδυτές στην Τουρκία
http://www.foreignaffairs.gr/article-images/07092020-5.jpg
(FDI in Turkey, www.invest.gov.tr)

Διάγραμμα 5. Κατανομή άμεσων ξένων επενδύσεων κατά κλάδο στην Τουρκία
http://www.foreignaffairs.gr/article-images/07092020-6.jpg
(FDI in Turkey, www.invest.gov.tr)

Αλεξία Κοσίνα
www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης