Πως κατάφερε μια ομάδα άπατρις με πίστη στην τριάδα: συμμαχίες-ιδεολογία-θρησκεία, να επιβιώσει του αποδεκατισμού και να ανασυντάσσεται, εν μέσω του χαμού της πανδημίας
Την ώρα που η πανδημία του κορωνοϊού απλώνεται σαν γκρίζο σύννεφο πάνω από τον πλανήτη, το Ισλαμικό Κράτος (ή ISIS) «αναδύεται από τις στάχτες του» ήσυχα, σιωπηρά αλλά γοργά στα χαλάσματα των περιοχών του Ιράκ και της Συρίας και αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει, καθώς είναι από τις λίγες τρομοκρατικές ομάδες που η κοινή ιδεολογία, η λατρεία των όπλων και η θρησκεία τις βοήθησαν να επανέλθουν στη ζωή, από την ημιθανή κατάσταση.
Η προηγούμενη οργάνωση που κατάφερε την αναβίωση ήταν η «Αλ Κάιντα στο Ιράκ», μετά την ήττα της το 2007–8.
Το ISIS έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικό, αφού πάνω από τις μισές τρομοκρατικές οργανώσεις αποτυγχάνουν στον πρώτο χρόνο τους, επιζώντας για πάνω απο δύο δεκαετίες της μάχης με έναν ισχυρότατο αντίπαλο: έναν διεθνή συνασπισμό που συνενώθηκε.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν σε κοινή μελέτη τους επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Πενσυλβάνια και Κονέκτικατ, αυτή η ανθεκτικότητα μπορεί να φαίνεται εκπληκτική, αλλά δεν πρέπει, γιατί δεν είναι.
Μελετώντας την πορεία της τρομοκρατικής ομάδας κατέληξαν πως 3 είναι τα στοιχεία που βοήθησαν το ISIS να επανέλθει από την επιθανάτια κατάσταση που το είχε ρίξει ο διεθνής συνασπισμός:
Οι συμμαχίες του
Η ιδεολογία και
Η θρησκεία
Οι συμμαχίες και η αξία τους εν τω μέσω των γεωπολιτικών ανταγωνισμών περιφερειακών και παγκόσμιων δρώντων
Ομάδα άπατρις το ISIS, ανέπτυξε συμμαχίες που περιλαμβάνουν ένα τεράστιο δίκτυο θυγατρικών μαχητικών ομάδων, θαυμαστών και μεμονομένων υποστηρικτών που έχει αποδειχθεί δύσκολο να εξαλειφθούν και το βοήθησαν να επεκταθεί και να αποκτήσει επιρροή τις καλές εποχές και έχει ανακουφίσει την πίεση εκτρέποντας την προσοχή προς τις θυγατρικές του στις κακές στιγμές.
Και τώρα να δρέπει τους καρπούς και καταδεικνύει την αξία των συμμαχιών αυτών, εκμεταλλευόμενο όχι μόνο το γεωπολιτικό ανταγωνισμό των περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων, αλλα και την πανδημία.
Εφόσον λοιπόν δεν έχει κατατροπωθεί το δίκτυο είναι δύσκολο να αποδεκατιστεί η βασική ομάδα.
Η διαφορά μεταξύ μιας τρομοκρατικής ομάδας με ιδεολογικά ευθυγραμμισμένους συμμάχους και μιας τρομοκρατικής ομάδας χωρίς τέτοιους μπορεί να σημαίνει την διαφορά μεταξύ επιβίωσης και ήττας, όπως κάνει πολύ ξεκάθαρο σήμερα ο συνεχιζόμενος αγώνας για την καταστροφή του ISIS.
Η υποστήριξη των συμμάχων και οι μορφές στήριξης
Σε μια ανάλυση της συμπεριφοράς των μαχητικών ομάδων τα τελευταία 70 χρόνια, η ομάδα των επιστημόνων συγκέντρωσε κάθε γνωστή συμμαχία μεταξύ ένοπλων ομάδων από το 1950, εντοπίζοντας τον βαθμό, την τοποθεσία και το περιεχόμενο των συνεργατικών σχέσεων.
1. Μεταξύ 1950 και 2016, οι μαχητικές ομάδες ανέπτυξαν πιο διευρυμένα δίκτυα από ό, τι συνήθως εκτιμάται.
Εντοπίστηκαν σχεδόν 15.000 περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ 2.613 διαφορετικών ενόπλων οργανώσεων, εξασθενίζοντας την κοινή πεποίθηση ότι οι ένοπλες ομάδες επιχειρούν κυρίως μεμονωμένα.
2. Αυτά τα δίκτυα έχουν γίνει πιο εκτεταμένα με την πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας τον αριθμό αλλά και το γεωγραφικό εύρος τους.
Ο αριθμός των ενεργών συμμαχιών αυξανόταν σταθερά από τα τέλη του 1960 έως τις αρχές του 1980, από περίπου 50 σε σχεδόν 175, κάτι που αντιστοιχεί στο κύμα της ευρωπαϊκής απο-αποικιοκρατίας και στην άνοδο των κομμουνιστικών κινημάτων στη Δυτική Ευρώπη, την Λατινική Αμερική και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Μετά από μια κάμψη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι συμμαχίες διογκώθηκαν ξανά μέχρι να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους γύρω στο 2010.
Οι δεσμοί μεταξύ ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων, πολλές από τις οποίες κινητοποιήθηκαν λόγω της παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, κυριάρχησαν σε αυτή την τελευταία διόγκωση.
Πολλοί δεσμοί αφορούσαν την ανταλλαγή όπλων, εκρηκτικών, ή άλλου εξοπλισμού και προσπάθειες να βοηθήσουν τις ένοπλες ομάδες να εισάγουν λαθραία πόρους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ για να συντηρήσουν τον αγώνα τους ενάντια στις συμμαχικές δυνάμεις.
Τις μαχητικές ομάδες, αυτές οι συμμαχίες τις βοηθούν στην διασφάλιση της επιβίωσής τους.
Ομάδες με ισχυρά, πυκνά δίκτυα μπορούν να βασίζονται σε συμμάχους όταν οι καιροί είναι δύσκολοι, ενώ εκείνες που είναι μεμονωμένες πρέπει να φυλλάσουν τα νώτα τους.
Αλλά τα δεδομένα αποκαλύπτουν επίσης ότι δεν είναι όλες οι συμμαχίες ίδιες.
Πολλές είναι βραχύβιες και γρήγορα καταρρέουν απέναντι στην κυβερνητική καταστολή.
Άλλες, όπως αυτές που σχηματίστηκαν από το ISIS, έχουν αποδειχθεί πολύ πιο ανθεκτικές.
Καθώς το ISIS αναπτυσσόταν το 2013, το δίκτυο των συμμαχιών του επεκτάθηκε, από μόλις 3 το 2013 σε περισσότερες από 30 το 2016.
3. Μεταξύ του 2013 και του 2015, το ISIS αντλούσε από το θησαυροφυλάκιό του το οποίο εκτιμάτο σε περίπου 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια στην κορύφωσή του, για να στείλει στους συμμάχους του όπλα και άλλα υλικά για να ενισχύσουν τις ικανότητές τους.
Υποστηρικτές στην Ευρώπη και τις γειτονικές χώρες έστελναν μαχητές και ξέπλεναν ή έκρυβαν χρήματα.
Συνεργάτες στην Ασία έστελναν μαχητές και μοιράζονταν απροσδόκητα κέρδη.
Σύμμαχοι σε όλο τον κόσμο συνεισέφεραν όπλα, τεχνολογία και πληροφορίες, ενώ διεξήγαγαν επιθέσεις που γυάλιζαν την εικόνα του ISIS και μείωναν τις αντιλήψεις ότι ο οργανισμός ήταν κυνηγημένος.
4. Το 2015 όταν οι μάχες εναντίον του από τις δυνάμεις του, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμού εντάθηκαν και τα οικονομικά της οργάνωσης πιέστηκαν και η υλική συνεργασία έγινε πιο δύσκολη, το ISIS άρχισε να σχηματίζει νέες σχέσεις βασισμένες σε ρητορικούς δεσμούς και υποσχέσεις πίστης.
Αυτό επέτρεψε στην οργάνωση να διευρύνει το παγκόσμιο αποτύπωμά της και να διατηρήσει το brandname της παρά τις υποχωρήσεις στο θέατρο της μάχης στο Ιράκ και την Συρία.
Θρησκεία και ιδεολογία
Αυτό που έκανε αυτές τις συμμαχίες του ISIS τόσο ανθεκτικές ήταν τα θεμέλιά τους σε μια κοινή εξτρεμιστική τζιχαντιστική ιδεολογία, και, ιδιαίτερα, μια κοινή θρησκεία.
Γιατί, χωρίς αυτήν, οι συμμαχίες είναι πιο πιθανό να υποχωρήσουν κάτω από το βάρος της στρατιωτικής πίεσης, να παραβούν τις δεσμεύσεις τους, καθώς δίνουν προτεραιότητα στην επιβίωσή τους.
α. Οι μαχητικές σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία διαθέτουν μια κοινότητα υποστηρικτών και αξιωματούχων που μπορούν να επιβάλουν την τήρηση της σχέσης.
β. Η θρησκεία μπορεί να παρέχει μια ενσωματωμένη κοινότητα επιτηρητών, ιμάμηδων, κληρικών, με την εξουσία να ενθαρρύνουν την συνεργασία και να τιμωρούν την αποστασία σε σχέσεις μεταξύ οργανώσεων της ίδιας πίστης.
Τόσο η Αλ Κάιντα όσο και το ISIS βασίστηκαν σε εξέχοντες σαλαφιστές κληρικούς για να νομιμοποιήσουν την αιτία τους και να προσελκύσουν και να διατηρήσουν συνεργάτες.
γ. Η ιδεολογική συγγένεια μεταφραζόταν στο γεγονός ότι όσοι εγκατέλειπαν το δίκτυο, θα μπορούσαν να αποκτήσουν κακή φήμη στους τζιχαντιστικούς κύκλους η οποία θα τους στοίχειωνε τα επόμενα χρόνια.
δ. Οι κοινές θρησκευτικές πεποιθήσεις αυξάνουν τα επίπεδα εμπιστοσύνης.
ε. Οι κοινοί στόχοι επιφέρουν την εκπλήρωση των δεσμεύσεων των ομάδων και την υποστήριξη των συνεργατών, ακόμα και όταν οι καιροί είναι δύσκολοι.
Παράδειγμα, η σχέση μεταξύ του ISIS και της Ansar Beit al-Maqdis στην Αίγυπτο.
Και οι δύο οργανώσεις ήταν κάτω από σημαντική πίεση αντιεξέγερσης (το ISIS από τον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στρατιωτικό συνασπισμό και η ABM από τις αιγυπτιακές δυνάμεις).
Η συμμαχία κανονικά θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί υπό τέτοιες συνθήκες, αλλά κορυφαίοι μαχητικοί κληρικοί στην Αίγυπτο ώθησαν την ABM να δεσμευτεί στην υποστήριξη του ISIS και να παραμείνει δεσμευμένη.
Ως εκ τούτου, η ABM απέκτησε όπλα, έλαβε προπαγανδιστική υποστήριξη, και μπόρεσε να ενισχύσει τις τάξεις της με στρατολογημένους από το εξωτερικό, ενώ το ISIS κέρδισε ένα στήριγμα στην Αίγυπτο και αξιοπιστία στους Αιγύπτιους σκληροπυρηνικούς.
Το ISIS ήταν ιδιαίτερα επιδέξιο στην χρήση της θρησκείας για να ενισχύσει τα δίκτυά του και έτσι να μεγεθύνει την επιτυχία και την παγκόσμια εμβέλειά του.
Αν και το οιονεί κράτος του στο Ιράκ και την Συρία αποδείχθηκε βραχύβιο, ακόμη και η στιγμιαία εκπλήρωση του μακροχρόνιου τζιχαντιστικού στόχου περί ενός ισλαμικού χαλιφάτου στην καρδιά της Μέσης Ανατολής επέτρεψε στο ISIS να χειριστεί την θρησκεία όπως λίγοι άλλοι, γεγονός που έκανε το τεράστιο δίκτυό του ιδιαίτερα ανθεκτικό απέναντι σε μια σημαντική στρατιωτική δύναμη.
Η ισχύς αυτών των σχέσεων σημαίνει επίσης ότι η νίκη μιας ομάδας όπως το ISIS είναι μια παγκόσμια, παρά μια τοπική, πρόκληση που απαιτεί πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις οι οποίες μειώνουν την ελκυστικότητα των υποκείμενων ιδεολογιών.
Τα οφέλη από μια κοινή ιδεολογία δεν περιορίζονται στο ISIS ή στις σαλαφιτικές-τζιχαντιστικές ομάδες, ούτε καν μόνο στην θρησκεία.
Άλλες ιδεολογίες συχνά εξυπηρετούν μια παρόμοια λειτουργία, όπως αυτές που ένωναν πολλές ένοπλες αριστερές ομάδες κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Αλλά οι μη θρησκευτικές ιδεολογίες γενικά αποδίδουν λιγότερο ανθεκτικές σχέσεις. Απέναντι σε μια κυβερνητική καταστολή, οι σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία είναι 25% λιγότερο πιθανό να καταρρεύσουν από εκείνες που βασίζονται σε μια άλλη κοινή ιδεολογία. Οι θρησκευτικές ιδεολογίες παρέχουν ιδιαίτερα ολοκληρωμένα πακέτα κοινοτικής παρακολούθησης, δομών εξουσίας, εμπιστοσύνης, και διεθνικών δικτύων.
Μη-Θρησκευτικές ιδεολογίες και ακροδεξιά δίκτυα
Υπάρχουν μη θρησκευτικές ιδεολογίες που έχουν προσφέρει παρόμοια οφέλη στο παρελθόν, και θα μπορούσαν και στο μέλλον, όπως τα σημερινά αναπτυσσόμενα δίκτυα ακροδεξιάς μαχητικότητας, που ενισχύονται από την «παγκοσμιοποίηση» της ακροδεξιάς ιδεολογίας, θα μπορούσαν να αποδειχθούν δύσκολο να ηττηθούν εάν αναπτύξουν ισχυρούς ιδεολογικούς δεσμούς.
Η Αντιτρομοκρατική Επιτροπή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέδωσε πρόσφατα μια έκθεση σχετικά με την «αυξανόμενη και ολοένα και πιο διακρατική απειλή που δημιουργεί η ακροδεξιά τρομοκρατία».
Οι αρχές στην Αυστραλία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκδώσει καθοδήγηση σχετικά με την απειλή που θέτει η ακροδεξιά τρομοκρατία και, τον Απρίλιο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαρακτήρισε μια ρωσική ρατσιστική ομάδα ως «Ειδικά Προσδιορισμένη Παγκόσμια Τρομοκρατική Οργάνωση» (Specially Designated Global Terrorist organization) -η πρώτη φορά που ένας ρατσιστικός οργανισμός έχει οριστεί έτσι, επιτρέποντας έτσι στο Γραφείο Ελέγχου Περιουσιακών Στοιχείων στο Εξωτερικό (Office of Foreign Assets Control) του Υπουργείου Οικονομικών να μπλοκάρει οικονομικές συναλλαγές και να επιβάλλει ταξιδιωτικές απαγορεύσεις κατά της ομάδας.
Το μάθημα της ανθεκτικότητας του ISIS και άλλων επιτυχημένων μαχητικών ομάδων τα τελευταία 70 χρόνια είναι ότι τα κράτη δεν πρέπει να υποτιμούν την δύναμη μιας κοινής ιδεολογίας, ακόμη και υπό συντονισμένη στρατιωτική πίεση ή πίεση επιβολής του νόμου.
Ο περιορισμός των μαχητικών δικτύων σημαίνει την επένδυση σημαντικών πόρων για την απαξίωση και τη μείωση της ελκυστικότητας της υποκείμενης ιδεολογίας -ακόμη και πριν τα δίκτυα καταστούν μια σοβαρή απειλή.
Επιμέλεια: Αλεξία Κοσίνα
www.bankingnews.gr
Η προηγούμενη οργάνωση που κατάφερε την αναβίωση ήταν η «Αλ Κάιντα στο Ιράκ», μετά την ήττα της το 2007–8.
Το ISIS έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικό, αφού πάνω από τις μισές τρομοκρατικές οργανώσεις αποτυγχάνουν στον πρώτο χρόνο τους, επιζώντας για πάνω απο δύο δεκαετίες της μάχης με έναν ισχυρότατο αντίπαλο: έναν διεθνή συνασπισμό που συνενώθηκε.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν σε κοινή μελέτη τους επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Πενσυλβάνια και Κονέκτικατ, αυτή η ανθεκτικότητα μπορεί να φαίνεται εκπληκτική, αλλά δεν πρέπει, γιατί δεν είναι.
Μελετώντας την πορεία της τρομοκρατικής ομάδας κατέληξαν πως 3 είναι τα στοιχεία που βοήθησαν το ISIS να επανέλθει από την επιθανάτια κατάσταση που το είχε ρίξει ο διεθνής συνασπισμός:
Οι συμμαχίες του
Η ιδεολογία και
Η θρησκεία
Οι συμμαχίες και η αξία τους εν τω μέσω των γεωπολιτικών ανταγωνισμών περιφερειακών και παγκόσμιων δρώντων
Ομάδα άπατρις το ISIS, ανέπτυξε συμμαχίες που περιλαμβάνουν ένα τεράστιο δίκτυο θυγατρικών μαχητικών ομάδων, θαυμαστών και μεμονομένων υποστηρικτών που έχει αποδειχθεί δύσκολο να εξαλειφθούν και το βοήθησαν να επεκταθεί και να αποκτήσει επιρροή τις καλές εποχές και έχει ανακουφίσει την πίεση εκτρέποντας την προσοχή προς τις θυγατρικές του στις κακές στιγμές.
Και τώρα να δρέπει τους καρπούς και καταδεικνύει την αξία των συμμαχιών αυτών, εκμεταλλευόμενο όχι μόνο το γεωπολιτικό ανταγωνισμό των περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων, αλλα και την πανδημία.
Εφόσον λοιπόν δεν έχει κατατροπωθεί το δίκτυο είναι δύσκολο να αποδεκατιστεί η βασική ομάδα.
Η διαφορά μεταξύ μιας τρομοκρατικής ομάδας με ιδεολογικά ευθυγραμμισμένους συμμάχους και μιας τρομοκρατικής ομάδας χωρίς τέτοιους μπορεί να σημαίνει την διαφορά μεταξύ επιβίωσης και ήττας, όπως κάνει πολύ ξεκάθαρο σήμερα ο συνεχιζόμενος αγώνας για την καταστροφή του ISIS.
Η υποστήριξη των συμμάχων και οι μορφές στήριξης
Σε μια ανάλυση της συμπεριφοράς των μαχητικών ομάδων τα τελευταία 70 χρόνια, η ομάδα των επιστημόνων συγκέντρωσε κάθε γνωστή συμμαχία μεταξύ ένοπλων ομάδων από το 1950, εντοπίζοντας τον βαθμό, την τοποθεσία και το περιεχόμενο των συνεργατικών σχέσεων.
1. Μεταξύ 1950 και 2016, οι μαχητικές ομάδες ανέπτυξαν πιο διευρυμένα δίκτυα από ό, τι συνήθως εκτιμάται.
Εντοπίστηκαν σχεδόν 15.000 περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ 2.613 διαφορετικών ενόπλων οργανώσεων, εξασθενίζοντας την κοινή πεποίθηση ότι οι ένοπλες ομάδες επιχειρούν κυρίως μεμονωμένα.
2. Αυτά τα δίκτυα έχουν γίνει πιο εκτεταμένα με την πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας τον αριθμό αλλά και το γεωγραφικό εύρος τους.
Ο αριθμός των ενεργών συμμαχιών αυξανόταν σταθερά από τα τέλη του 1960 έως τις αρχές του 1980, από περίπου 50 σε σχεδόν 175, κάτι που αντιστοιχεί στο κύμα της ευρωπαϊκής απο-αποικιοκρατίας και στην άνοδο των κομμουνιστικών κινημάτων στη Δυτική Ευρώπη, την Λατινική Αμερική και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Μετά από μια κάμψη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι συμμαχίες διογκώθηκαν ξανά μέχρι να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους γύρω στο 2010.
Οι δεσμοί μεταξύ ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων, πολλές από τις οποίες κινητοποιήθηκαν λόγω της παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, κυριάρχησαν σε αυτή την τελευταία διόγκωση.
Πολλοί δεσμοί αφορούσαν την ανταλλαγή όπλων, εκρηκτικών, ή άλλου εξοπλισμού και προσπάθειες να βοηθήσουν τις ένοπλες ομάδες να εισάγουν λαθραία πόρους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ για να συντηρήσουν τον αγώνα τους ενάντια στις συμμαχικές δυνάμεις.
Τις μαχητικές ομάδες, αυτές οι συμμαχίες τις βοηθούν στην διασφάλιση της επιβίωσής τους.
Ομάδες με ισχυρά, πυκνά δίκτυα μπορούν να βασίζονται σε συμμάχους όταν οι καιροί είναι δύσκολοι, ενώ εκείνες που είναι μεμονωμένες πρέπει να φυλλάσουν τα νώτα τους.
Αλλά τα δεδομένα αποκαλύπτουν επίσης ότι δεν είναι όλες οι συμμαχίες ίδιες.
Πολλές είναι βραχύβιες και γρήγορα καταρρέουν απέναντι στην κυβερνητική καταστολή.
Άλλες, όπως αυτές που σχηματίστηκαν από το ISIS, έχουν αποδειχθεί πολύ πιο ανθεκτικές.
Καθώς το ISIS αναπτυσσόταν το 2013, το δίκτυο των συμμαχιών του επεκτάθηκε, από μόλις 3 το 2013 σε περισσότερες από 30 το 2016.
3. Μεταξύ του 2013 και του 2015, το ISIS αντλούσε από το θησαυροφυλάκιό του το οποίο εκτιμάτο σε περίπου 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια στην κορύφωσή του, για να στείλει στους συμμάχους του όπλα και άλλα υλικά για να ενισχύσουν τις ικανότητές τους.
Υποστηρικτές στην Ευρώπη και τις γειτονικές χώρες έστελναν μαχητές και ξέπλεναν ή έκρυβαν χρήματα.
Συνεργάτες στην Ασία έστελναν μαχητές και μοιράζονταν απροσδόκητα κέρδη.
Σύμμαχοι σε όλο τον κόσμο συνεισέφεραν όπλα, τεχνολογία και πληροφορίες, ενώ διεξήγαγαν επιθέσεις που γυάλιζαν την εικόνα του ISIS και μείωναν τις αντιλήψεις ότι ο οργανισμός ήταν κυνηγημένος.
4. Το 2015 όταν οι μάχες εναντίον του από τις δυνάμεις του, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμού εντάθηκαν και τα οικονομικά της οργάνωσης πιέστηκαν και η υλική συνεργασία έγινε πιο δύσκολη, το ISIS άρχισε να σχηματίζει νέες σχέσεις βασισμένες σε ρητορικούς δεσμούς και υποσχέσεις πίστης.
Αυτό επέτρεψε στην οργάνωση να διευρύνει το παγκόσμιο αποτύπωμά της και να διατηρήσει το brandname της παρά τις υποχωρήσεις στο θέατρο της μάχης στο Ιράκ και την Συρία.
Θρησκεία και ιδεολογία
Αυτό που έκανε αυτές τις συμμαχίες του ISIS τόσο ανθεκτικές ήταν τα θεμέλιά τους σε μια κοινή εξτρεμιστική τζιχαντιστική ιδεολογία, και, ιδιαίτερα, μια κοινή θρησκεία.
Γιατί, χωρίς αυτήν, οι συμμαχίες είναι πιο πιθανό να υποχωρήσουν κάτω από το βάρος της στρατιωτικής πίεσης, να παραβούν τις δεσμεύσεις τους, καθώς δίνουν προτεραιότητα στην επιβίωσή τους.
α. Οι μαχητικές σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία διαθέτουν μια κοινότητα υποστηρικτών και αξιωματούχων που μπορούν να επιβάλουν την τήρηση της σχέσης.
β. Η θρησκεία μπορεί να παρέχει μια ενσωματωμένη κοινότητα επιτηρητών, ιμάμηδων, κληρικών, με την εξουσία να ενθαρρύνουν την συνεργασία και να τιμωρούν την αποστασία σε σχέσεις μεταξύ οργανώσεων της ίδιας πίστης.
Τόσο η Αλ Κάιντα όσο και το ISIS βασίστηκαν σε εξέχοντες σαλαφιστές κληρικούς για να νομιμοποιήσουν την αιτία τους και να προσελκύσουν και να διατηρήσουν συνεργάτες.
γ. Η ιδεολογική συγγένεια μεταφραζόταν στο γεγονός ότι όσοι εγκατέλειπαν το δίκτυο, θα μπορούσαν να αποκτήσουν κακή φήμη στους τζιχαντιστικούς κύκλους η οποία θα τους στοίχειωνε τα επόμενα χρόνια.
δ. Οι κοινές θρησκευτικές πεποιθήσεις αυξάνουν τα επίπεδα εμπιστοσύνης.
ε. Οι κοινοί στόχοι επιφέρουν την εκπλήρωση των δεσμεύσεων των ομάδων και την υποστήριξη των συνεργατών, ακόμα και όταν οι καιροί είναι δύσκολοι.
Παράδειγμα, η σχέση μεταξύ του ISIS και της Ansar Beit al-Maqdis στην Αίγυπτο.
Και οι δύο οργανώσεις ήταν κάτω από σημαντική πίεση αντιεξέγερσης (το ISIS από τον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στρατιωτικό συνασπισμό και η ABM από τις αιγυπτιακές δυνάμεις).
Η συμμαχία κανονικά θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί υπό τέτοιες συνθήκες, αλλά κορυφαίοι μαχητικοί κληρικοί στην Αίγυπτο ώθησαν την ABM να δεσμευτεί στην υποστήριξη του ISIS και να παραμείνει δεσμευμένη.
Ως εκ τούτου, η ABM απέκτησε όπλα, έλαβε προπαγανδιστική υποστήριξη, και μπόρεσε να ενισχύσει τις τάξεις της με στρατολογημένους από το εξωτερικό, ενώ το ISIS κέρδισε ένα στήριγμα στην Αίγυπτο και αξιοπιστία στους Αιγύπτιους σκληροπυρηνικούς.
Το ISIS ήταν ιδιαίτερα επιδέξιο στην χρήση της θρησκείας για να ενισχύσει τα δίκτυά του και έτσι να μεγεθύνει την επιτυχία και την παγκόσμια εμβέλειά του.
Αν και το οιονεί κράτος του στο Ιράκ και την Συρία αποδείχθηκε βραχύβιο, ακόμη και η στιγμιαία εκπλήρωση του μακροχρόνιου τζιχαντιστικού στόχου περί ενός ισλαμικού χαλιφάτου στην καρδιά της Μέσης Ανατολής επέτρεψε στο ISIS να χειριστεί την θρησκεία όπως λίγοι άλλοι, γεγονός που έκανε το τεράστιο δίκτυό του ιδιαίτερα ανθεκτικό απέναντι σε μια σημαντική στρατιωτική δύναμη.
Η ισχύς αυτών των σχέσεων σημαίνει επίσης ότι η νίκη μιας ομάδας όπως το ISIS είναι μια παγκόσμια, παρά μια τοπική, πρόκληση που απαιτεί πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις οι οποίες μειώνουν την ελκυστικότητα των υποκείμενων ιδεολογιών.
Τα οφέλη από μια κοινή ιδεολογία δεν περιορίζονται στο ISIS ή στις σαλαφιτικές-τζιχαντιστικές ομάδες, ούτε καν μόνο στην θρησκεία.
Άλλες ιδεολογίες συχνά εξυπηρετούν μια παρόμοια λειτουργία, όπως αυτές που ένωναν πολλές ένοπλες αριστερές ομάδες κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Αλλά οι μη θρησκευτικές ιδεολογίες γενικά αποδίδουν λιγότερο ανθεκτικές σχέσεις. Απέναντι σε μια κυβερνητική καταστολή, οι σχέσεις που βασίζονται σε μια κοινή θρησκευτική ιδεολογία είναι 25% λιγότερο πιθανό να καταρρεύσουν από εκείνες που βασίζονται σε μια άλλη κοινή ιδεολογία. Οι θρησκευτικές ιδεολογίες παρέχουν ιδιαίτερα ολοκληρωμένα πακέτα κοινοτικής παρακολούθησης, δομών εξουσίας, εμπιστοσύνης, και διεθνικών δικτύων.
Μη-Θρησκευτικές ιδεολογίες και ακροδεξιά δίκτυα
Υπάρχουν μη θρησκευτικές ιδεολογίες που έχουν προσφέρει παρόμοια οφέλη στο παρελθόν, και θα μπορούσαν και στο μέλλον, όπως τα σημερινά αναπτυσσόμενα δίκτυα ακροδεξιάς μαχητικότητας, που ενισχύονται από την «παγκοσμιοποίηση» της ακροδεξιάς ιδεολογίας, θα μπορούσαν να αποδειχθούν δύσκολο να ηττηθούν εάν αναπτύξουν ισχυρούς ιδεολογικούς δεσμούς.
Η Αντιτρομοκρατική Επιτροπή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέδωσε πρόσφατα μια έκθεση σχετικά με την «αυξανόμενη και ολοένα και πιο διακρατική απειλή που δημιουργεί η ακροδεξιά τρομοκρατία».
Οι αρχές στην Αυστραλία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκδώσει καθοδήγηση σχετικά με την απειλή που θέτει η ακροδεξιά τρομοκρατία και, τον Απρίλιο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαρακτήρισε μια ρωσική ρατσιστική ομάδα ως «Ειδικά Προσδιορισμένη Παγκόσμια Τρομοκρατική Οργάνωση» (Specially Designated Global Terrorist organization) -η πρώτη φορά που ένας ρατσιστικός οργανισμός έχει οριστεί έτσι, επιτρέποντας έτσι στο Γραφείο Ελέγχου Περιουσιακών Στοιχείων στο Εξωτερικό (Office of Foreign Assets Control) του Υπουργείου Οικονομικών να μπλοκάρει οικονομικές συναλλαγές και να επιβάλλει ταξιδιωτικές απαγορεύσεις κατά της ομάδας.
Το μάθημα της ανθεκτικότητας του ISIS και άλλων επιτυχημένων μαχητικών ομάδων τα τελευταία 70 χρόνια είναι ότι τα κράτη δεν πρέπει να υποτιμούν την δύναμη μιας κοινής ιδεολογίας, ακόμη και υπό συντονισμένη στρατιωτική πίεση ή πίεση επιβολής του νόμου.
Ο περιορισμός των μαχητικών δικτύων σημαίνει την επένδυση σημαντικών πόρων για την απαξίωση και τη μείωση της ελκυστικότητας της υποκείμενης ιδεολογίας -ακόμη και πριν τα δίκτυα καταστούν μια σοβαρή απειλή.
Επιμέλεια: Αλεξία Κοσίνα
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών