Ένα πλήρες εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα οδηγούσε σε βαθιά ύφεση την Ευρώπη και συμβουλεύει να μην καταφύγουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε ένα τέτοιο μέτρο που δεν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στην κατάσταση στην Ουκρανία.
Την άποψη αυτή εξέφρασε ο κορυφαίος Αμερικανός οικονομολόγος Jeffrey Sachs, διευθυντής του Earth Institute of Columbia University στην Corriere della Sera.
«Ένα πλήρες εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε ύφεση στην Ευρώπη.
Δεν το συνιστώ», ανέφερε ο Sachs.
Κατά τη γνώμη του, δεν θα «αλλάξει αποφασιστικά» την πορεία της σύγκρουσης και «δεν θα έχει αντίκτυπο στην ειρηνευτική συμφωνία, αλλά θα έβλαπτε σημαντικά την Ευρώπη».
Παράλληλα, πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να δράσει «πιο αποφασιστικά για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας».
Ο Jeffrey Sachs, διευθυντής του Earth Institute of Columbia University, διορισμένος το 2021 από τον Πάπα Φραγκίσκο απαντά με αυτή τη συνέντευξη στο άρθρο της 23ης Απριλίου στο οποίο η Corriere della Sera εξέτασε εάν τα υπήρξαν λάθη στην αντιμετώπιση της Ρωσίας και Σοβιετικής Ένωσης την δεκαετία του 1990 ώστε να οδηγήσουν τον Putin να αποκτήσει εθνικιστικές ιδέες.
Ο Jeffrey Sachs ήταν ο Οικονομικός Σύμβουλος του Κρεμλίνου από το 1990 και το 1993.
Οι σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι η σωστή λύση;
Jeffrey Sachs: Παράλληλα με τις κυρώσεις, χρειαζόμαστε μια διπλωματική οδό.
Η διαπραγμάτευση για την ειρήνη είναι δυνατή, με βάση την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και τον αποκλεισμό της από την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Το μεγάλο λάθος των Αμερικανών είναι να πιστεύουν ότι το ΝΑΤΟ θα νικήσει τη Ρωσία: τυπική αμερικανική αλαζονεία και μυωπία.
Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τι σημαίνει «να νικήσει τη Ρωσία», δεδομένου ότι ο Putin είναι πανίσχυρος.
Οι Αμερικανοί πολιτικοί έχουν την επιθυμία του θανάτου.
Γνωρίζω καλά τη χώρα μου.
Ο Πρόεδρος είναι έτοιμος να πολεμήσει χρησιμοποιώντας μέχρι και τον τελευταίο Ουκρανό.
Θα ήταν πολύ καλύτερο να κάνουμε ειρήνη παρά να καταστρέψουμε την Ουκρανία στο όνομα της «ήττας» του Putin.
Ο Putin θέλει ειρήνη;
Jeffrey Sachs: «Η εικασία μου είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πιο απρόθυμες από τη Ρωσία για μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων.
Η Ρωσία θέλει μια ουδέτερη Ουκρανία και πρόσβαση στις αγορές και τους πόρους της.
Ορισμένοι από αυτούς τους στόχους είναι απαράδεκτοι, αλλά είναι ωστόσο σαφείς για μια διαπραγμάτευση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν παρουσιάσει ποτέ ξεκάθαρα τους όρους της διπλωματικής συναλλαγής.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν μια Ουκρανία στο ευρωαμερικανικό άξονα, σε στρατιωτικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Εδώ βρίσκεται η κύρια αιτία αυτού του πολέμου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έδειξαν ποτέ σημάδι συμβιβασμού, ούτε πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ούτε μετά».
Οι αμερικανοί προσπαθούν να πείσουν τον Zelensky και τους Ουκρανούς ότι μπορεί να νικήσουν την Ρωσία
Jeffrey Sachs: Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη πρέπει να συζητήσουν με τον Putin για την επίτευξη ειρήνης ή θα πρέπει να περιμένουν το τέλος του καθεστώτος του, επειδή είναι εγκληματίας πολέμου.
Δεν σκοπεύω να αθωώσω τον Putin.
Θέλω να τονίσω ότι πρέπει να επιτευχθεί ειρήνη, παραδεχόμενος ότι βρισκόμαστε στη μέση ενός πολέμου κρατών δορυφόρων μεταξύ δύο επεκτατικών δυνάμεων: της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Ρωσία, όμως, είναι ο επιτιθέμενος
Jeffrey Sachs: Η Ρωσία ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο, φυσικά, αλλά σε μεγάλο βαθμό επειδή είδε τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισέρχονται στην Ουκρανία με μη αναστρέψιμο τρόπο.
Το 2021, ενώ ο Putin ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαπραγματευτούν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, ο Biden όχι μόνο αρνήθηκε να συζητήσει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία, αλλά εξασφάλισε ότι η δέσμευση του ΝΑΤΟ σε αυτό το θέμα ανανεώθηκε στη σύνοδο κορυφής του 2021 και στη συνέχεια υπέγραψε δύο συμφωνίες με τη Sulma Ukraine.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέχισαν επίσης στρατιωτικές ασκήσεις και μεγάλης κλίμακας αποστολές όπλων.
Μεταξύ άλλων, είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία πασχίζουν για ένα σύμφωνο ασφαλείας μεταξύ της Κίνας και των μικρών Νήσων Σολομώντεια.
Αυτή η συμφωνία είναι σημαντική για την Δύση.
Πώς πρέπει να νιώθει η Ρωσία για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία;».
Λοιπόν τι προτείνετε;
Jeffrey Sachs: «Για να σώσουμε την Ουκρανία πρέπει να τερματίσουμε τον πόλεμο και για να τελειώσουμε τον πόλεμο χρειαζόμαστε έναν συμβιβασμό στον οποίο η Ρωσία αποσύρεται και το ΝΑΤΟ δεν επεκτείνεται.
Δεν είναι δύσκολο, δεν είναι εύκολο, ωστόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναφέρουν καν την ιδέα, γιατί είναι εναντίον αυτής της ιδέας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν η Ουκρανία να πολεμήσει για να υλοποιηθεί η μεγάλη ιδέα των αμερικανών.
Πριν τον πόλεμο η Ουκρανία δεν είχε καν Σχέδιο Δράσης ένα οδικό χάρτη
Ο γερμανός καγκελάριος δήλωσε στην Ρωσία, μπροστά στον Putin, ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ «όσο είμαστε οι δυο μας στην εξουσία»
Όπως είπε πρόσφατα δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Lavrov το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας πλημμύρισε από συμβούλους του ΝΑΤΟ.
Η ιδέα ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία δεν θα πραγματοποιηθεί είναι στην πραγματικότητα περισσότερο μια επιχείρηση δημοσίων σχέσεων παρά μια αλήθεια.
Είναι ο δρόμος που επέλεξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως φαίνεται σε κάθε πολιτική τους έως σήμερα.
Η ουσία είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται να συζητήσουν το θέμα.
Να αρθούν οι κυρώσεις
Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πρέπει να αρθούν ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι τρομερός, σκληρός και παράνομος, αλλά δεν είναι ο πρώτος πόλεμος του είδους του.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης εμπλακεί σε αμέτρητες ανεύθυνες περιπέτειες: Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη, Αφγανιστάν, Ιράν (πραξικόπημα και δικτατορία του 1953), Χιλή, Ιράκ, Συρία, Λιβύη, Υεμένη.
Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν αποκλειστεί από την κοινότητα των εθνών.
Ούτε η Ρωσία θα πρέπει να αποκλειστεί.
Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες μιλούν για μόνιμη απομόνωση της Ρωσίας.
Και πάλι, είναι τυπική αλαζονεία των ΗΠΑ.
Τι θα σηματοδοτήσει εάν η Ευρώπη επιβάλλει εμπάργκο πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ρωσία;
Jeffrey Sachs: Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κινηθεί πολύ πιο αποφασιστικά για να ευνοήσει μια ειρηνευτική συμφωνία.
Ένα πλήρες εμπάργκο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο πιθανότατα θα ρίξει σε βαθιά ύφεση την Ευρώπη.
Δεν το προτείνω.
Δεν θα άλλαζε την έκβαση του πολέμου με αποφασιστικό τρόπο και δεν θα επηρέαζε πολύ μια ειρηνευτική συμφωνία, αλλά θα έβλαπτε την Ευρώπη.
Ο πληθωρισμός είναι πρόβλημα οι ψηφοφόροι εστιάζουν στην έκρηξη τιμών και όχι στον πόλεμο που εξαπέλυσε ο Putin…
Jeffrey Sachs: Ναι, ο πόλεμος και οι κυρώσεις δημιουργούν ήδη πολιτικές δυσκολίες σε πολλές χώρες και απότομη αύξηση της πείνας στις φτωχότερες χώρες, ιδιαίτερα στην Αφρική, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα εισαγόμενα δημητριακά.
Ο Biden θα πληρώσει επίσης πολιτικό τίμημα για το υψηλό κόστος διαβίωσης στις εκλογές του Νοεμβρίου 2022.
Σημειώστε ότι αυτοί οι κραδασμοί από την πλευρά της προσφοράς συμβαίνουν μετά από μια μακρά περίοδο νομισματικής επέκτασης, επομένως υπάρχει άφθονο περιθώριο για να συνεχίσει να αυξάνεται ο πληθωρισμός.
Μας περιμένει μια δύσκολη μακροοικονομική περίοδος.
Οι μεταρρυθμίσεις του Μπόρις Γέλτσιν άνοιξαν το δρόμο για τη εθνικιστική ιδέα του Putin;
Ήταν μια αποτυχία παρόμοια με αυτή που περιέγραψε ο John Maynard Keynes το 1919 για τη Γερμανία.
Jeffrey Sachs: Ήμουν οικονομικός σύμβουλος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1991 και του Γέλτσιν το 1992-1993.
Ο κύριος στόχος μου ήταν να βοηθήσω τη Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια τη Ρωσία ως ανεξάρτητη χώρα μετά τον Δεκέμβριο του 1991, να αντέξουν μια σοβαρή οικονομική κρίση, ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική σταθερότητα και να βελτιωθούν οι προοπτικές για ειρήνη.
Ας μην ξεχνάμε ότι η σοβιετική οικονομία είχε καταρρεύσει και εισήλθε σε μια βίαιη καθοδική πορεία στα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Εκείνα τα χρόνια αναφερόμουν συχνά στις «Οικονομικές συνέπειες της ειρήνης», το σπουδαίο βιβλίο του John Maynard Keynes του 1919.
Αυτό το κείμενο ήταν ίσως το πιο σημαντικό, γιατί αναδεικνύει ένα ουσιαστικό σημείο πως μια έντονη και αποσταθεροποιητική οικονομική κρίση σε μια χώρα, πρέπει να αντιμετωπιστεί και πως ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να παρέμβει πριν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο.
Αυτό ίσχυε στον απόηχο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου: αντί να επιβάλλουν βαριές αποζημιώσεις στον γερμανικό λαό, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να έχουν δεσμευτεί να συνεργαστούν για την ανάκαμψη όλης της Ευρώπης.
«Όταν το 1989 πρότεινα διεθνή οικονομική βοήθεια για την Πολωνία - με ένα δάνειο έκτακτης ανάγκης, ένα ταμείο σταθεροποίησης του νομίσματος και ελάφρυνση χρέους - τα επιχειρήματά μου έγιναν δεκτά από τον Λευκό Οίκο και τους Ευρωπαίους.
Όταν έκανα τις ίδιες προτάσεις για τη Σοβιετική Ένωση επί Γκορμπατσόφ το 1991 και για τη Ρωσία υπό τον Γέλτσιν το 1992-1993 οι ΗΠΑ τις απέρριψαν.
Το πρόβλημα ήταν γεωπολιτικό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν την Πολωνία ως σύμμαχο, ενώ εξετάζει ότι αδίκησαν τη Σοβιετική Ένωση και τη πρόσφατα ανεξάρτητη Ρωσία ως εχθρό.
Ήταν ένα τεράστιο λάθος.
Εάν μια άλλη χώρα αντιμετωπίζεται άσχημα ή ταπεινώνεται, τότε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία επιβεβαιώνεται: αυτή η χώρα θα γίνει πραγματικά εχθρός.
Προφανώς δεν υπάρχει απλός ντετερμινισμός στην ιστορία, και σίγουρα όχι σε μια περίοδο τριάντα ετών.
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών του 1919, με τη σκληρότητά της, δεν προκάλεσε μόνη της την άνοδο του Hitler το 1933.
Ο Hitler ή κάποιος σαν αυτόν δεν θα ερχόταν ποτέ στην εξουσία αν δεν ήταν τότε η Μεγάλη Ύφεση του 1929, χωρίς τους τρομερούς λανθασμένους υπολογισμούς του Χίντεμπουργκ και του fon Papen τον Ιανουάριο του 1933.
Ομοίως, τα οικονομικά λάθη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης απέναντι στον Γκορμπατσόφ και τον Γέλτσιν σίγουρα επέδρασαν στα γεγονότα.
Ακόμη και το να το προτείνεις είναι παράλογο.
Όμως η βαριά οικονομική κατάσταση της Σοβιετικής Ένωσης και της Ρωσίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 άφησε ένα αρνητικό αποτέλεσμα.
Συνέβαλε στην πτώση των μεταρρυθμιστών και στην άνοδο του Putin στην εξουσία.
Ο Putin δεν μπορούσε να συνεργαστεί με την Ευρώπη.
Ένα μεγάλο πρόβλημα προέκυψε από την αλαζονεία των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες ξεκίνησαν την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά αφού υποσχέθηκαν το 1990 ότι δεν θα το έκαναν.
Στη συνέχεια και για την απολύτως επικίνδυνη και προκλητική ιδέα του Τζορτζ Μπους να υποσχεθεί ότι το ΝΑΤΟ θα επεκταθεί στη Γεωργία και την Ουκρανία.
Αυτή η υπόσχεση, από το 2008, επιδείνωσε δραματικά τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας.
Η αμερικανική υποστήριξη για την αποπομπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς το 2014 και ο επακόλουθος επανεξοπλισμός της Ουκρανίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιδεινώσει δραματικά, επίσης, τις σχέσεις Ρωσίας – ΝΑΤΟ.
Οι μεταρρυθμίσεις
Είναι αλήθεια ότι η Πολωνία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες κεντρο-ανατολικές έχουν πολύ μεγαλύτερη επιτυχία εφαρμόζοντας τις ίδιες συνταγές με τη Ρωσία.
Αλλά η Πολωνία είχε βοήθεια για τη σταθεροποίηση του νομίσματος από τις Ηνωμένες Πολιτείες, επομένως δεν πιστεύει ότι θα ενισχυθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιτυχία μιας μεταρρύθμισης εξαρτάται από το διεθνές πλαίσιο. Όλα θα ήταν πολύ πιο δύσκολα στη Ρωσία από ότι στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη για αμέτρητους λόγους ιστορικούς, πολιτικής, οικονομικής γεωγραφίας, κόστους μεταφοράς, υπαρξιακών δεδομένων της κοινωνίας των πολιτών, γεωπολιτικής.
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, όπως αυτή της Γιουγκοσλαβίας, περιέπλεξε επίσης δραματικά την κατάσταση, προσθέτοντας αστάθεια και ύφεση.
Ωστόσο, για όλους αυτούς τους λόγους, η Δύση θα έπρεπε να ήταν πολύ πιο έτοιμη να βοηθήσει οικονομικά τη Ρωσία, αντί να κηρύξει «νίκη» και να αγνοήσει τη σκληρότητα των συνθηκών στη Ρωσία».
Η θεραπεία σοκ
Το πρόβλημα ήταν η «θεραπεία σοκ» καθαυτή ή η άρνηση της Γερμανίας να συγχωρήσει το εξωτερικό χρέος της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών να παράσχει βοήθεια όπως για την Πολωνία. Η «θεραπεία σοκ» με μικρή εξωτερική οικονομική υποστήριξη ήταν το λάθος μείγμα.
«Η λεγόμενη" θεραπεία σοκ» σήμαινε τον τερματισμό των ελέγχων τιμών στις αρχές του 1992, όπως είχε κάνει η Πολωνία το 1990.
Ο λόγος ήταν ότι με την κατάρρευση της κεντρικά ελεγχόμενης οικονομίας, όλα μετατρέπονται σε μαύρη αγορά.
Τα τρόφιμα δεν έφθαναν στις πόλεις.
Η απορρύθμιση των τιμών έπρεπε να είχε συνδυαστεί με μεγάλης κλίμακας οικονομική στήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη και μέτρα κοινωνικής πολιτικής, όπως στην Πολωνία.
Ο ρόλος του ινστιτούτου Διεθνούς Ανάπτυξης του Harvard
Jeffrey Sachs: Ο Andrei Shleifer, τότε στο Ινστιτούτο Διεθνούς Ανάπτυξης του Harvard ήταν υπεύθυνος για την παροχή συμβουλών στη Ρωσία σχετικά με τα σχέδια ιδιωτικοποίησης.
«Ο ρόλος μου για τον Γκορμπατσόφ και τον Γέλτσιν ήταν ο ρόλος του μακροοικονομικού συμβούλου.
Έδωσα συμβουλές για το πώς να σταθεροποιηθεί μια ασταθής οικονομία.
O σύμβουλος για τις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο Schleifer, εγώ δεν υποστήριξα την ιδιωτικοποίηση με το μοντέλο κουπονιών των αρχών της δεκαετίας του 1990 (που δημιούργησε τους πρώτους ολιγάρχες,) και δεν έδωσα συμβουλές για καταχρήσεις όπως τα «μετοχικά δάνεια» (ένα σχέδιο που σχεδιάστηκε το 1995 επέτρεπε στους ολιγάρχες να χρηματοδοτούν την επανεκλογή του Γέλτσιν με αντάλλαγμα μετοχές σε κρατικές εταιρείες σε μειωμένες τιμές).
Συμβούλεψα τον Γκορμπατσόφ το 1991 και μετά τον Γέλτσιν το 1992 και το 1993 για οικονομικά θέματα.
Μετά τον πρώτο χρόνο που προσπαθούσα να βοηθήσω τη Ρωσία, είχα παραιτηθεί, λέγοντας ότι δεν ήμουν σε θέση να βοηθήσω αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες διαφώνησαν με αυτά που συμβούλεψα.
Η παραμονή μου επρόκειτο να διαρκέσει μόνο ένα χρόνο, το 1992.
Τότε διορίστηκε νέος υπουργός Οικονομικών, ο Μπόρις Φιοντόροφ.
Ένας υπέροχος άνθρωπος που πέθανε νέος.
Μου ζήτησε να μείνω ως σύμβουλος για να τον βοηθήσω.
Δέχτηκα διστακτικά και έμεινα άλλο ένα χρόνο, μετά παραιτήθηκα στα τέλη του 1993 και από τον Λευκό Οίκο τον Clinton το 1993. Όταν έμαθα ότι ο Schleifer έκανε προσωπικές επενδύσεις στη Ρωσία, τον απέλυσα από το Διεθνές Ινστιτούτο Ανάπτυξης.
Φυσικά, δεν είχα καμία σχέση με τις επενδυτικές του δραστηριότητες ή τις συμβουλές του για τις ρωσικές ιδιωτικοποιήσεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών