Είναι περίπλοκο για το ΝΑΤΟ να χειριστεί υβριδικές απειλές, επειδή δεν είναι σε καιρό ειρήνης, αλλά δεν είναι και πόλεμος με την έννοια ότι ενεργοποιεί αναγκαστικά το άρθρο πέντε
Εδώ και μήνες, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σαρώνουν τα στρατιωτικά τους οπλοστάσια για να βοηθήσουν σε έναν εξαντλητικό χερσαίο πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ παράλληλα δίνουν δεσμεύσεις για την ενίσχυση της δικής τους άμυνας.
Αλλά αυτή την εβδομάδα, οι σαμποτέρ -που πολλοί ισχυρίζονται ότι ήταν Ρώσοι- υπενθύμισαν στους Ευρωπαίους ότι η απειλή είναι επίσης πιο κοντά στο σπίτι τους, στον νεφελώδη κόσμο των "υβριδικών" επιθέσεων που στοχεύουν τα πάντα, από ενεργειακά συστήματα και καλώδια διαδικτύου μέχρι χρηματοπιστωτικές αγορές και προμήθειες νερού.
Τέτοιες επιθέσεις βρίσκονται στη γκρίζα ζώνη μεταξύ πολέμου και ειρήνης - καλυμμένες ώστε να πλήτουν στόχους που δεν προκαλούν πάντα αυτόματα στρατιωτική απάντηση.
Αυτό συνέβη με τις πρόσφατες εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream που συνδέουν τη Ρωσία με την Ευρώπη.
Ορισμένες από τις υποδομές ανήκουν από κοινού σε Ρώσους και Ευρωπαίους, και οι επιθέσεις σημειώθηκαν στις ασαφείς "αποκλειστικές οικονομικές ζώνες" στα ανοικτά των ακτών της Δανίας και της Σουηδίας.
Πόσο προετοιμασμένο είναι το ΝΑΤΟ;
Η συγκεχυμένη ευθύνη καθιστά δύσκολη τη διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης αντίδρασης - για αυτό το περιστατικό ή για άλλα.
Σύμφωνα με στρατιωτικούς ειδικούς, οι πιθανές επιλογές που βρίσκονται στο τραπέζι είναι: αυξημένη επιτήρηση, πιο ορατές περιπολίες, διασφάλιση της ύπαρξης εφεδρικών συστημάτων και καλύτερα συντονισμένες αντιδράσεις.
Η Νορβηγία, η Δανία και η Φινλανδία έχουν ήδη λάβει μερικά από αυτά τα μέτρα.
Η ικανότητα ταχείας επικαιροποίησης των υφιστάμενων αμυντικών σχεδίων θα μπορούσε να υπαγορεύσει κατά πόσον η Ευρώπη είναι πλήρως προετοιμασμένη για μια άλλη, πιο σοβαρή επίθεση.
Και το διακύβευμα αυξάνεται όσο η θερμοκρασία πέφτει, καθιστώντας βασικές λειτουργίες όπως η θέρμανση και η ηλεκτρική ενέργεια ακόμη πιο σημαντικές.
"Το ΝΑΤΟ έχει μια αρκετά επεξεργασμένη πολιτική σχετικά με τις υβριδικές απειλές και τις κρίσιμες υποδομές", δήλωσε ο Edgars Rinkēvičs, υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας.
"Τώρα", πρόσθεσε σε γραπτό μήνυμα, "πρέπει να καταλάβουμε αν είναι ενημερωμένη".
Ένας ανώτερος διπλωμάτης από μια ανατολική χώρα του ΝΑΤΟ επανέλαβε, στο Politico, την άποψη αυτή: "Από την εισβολή κατά της Ουκρανίας, όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στον αναβιωμένο συμβατικό πόλεμο του 21ου αιώνα, παραμελώντας κατά κάποιο τρόπο τη σημασία της ετοιμότητας στον τομέα των υβριδικών τακτικών".
Και, πρόσθεσε, αυτό το σαμποτάζ καταδεικνύει την ανάγκη του ΝΑΤΟ να συνεχίσει να "αναπτύσσει την άμυνά του σε όλες τις διαστάσεις και σε όλους τους τομείς ευθύνης".
Ένα παιχνίδι αποτροπής
Ενώ οι έρευνες για τις διαρροές συνεχίζονται, τα βόρεια μέλη και οι εταίροι του ΝΑΤΟ έχουν ήδη αρχίσει να ενισχύουν την ασφάλεια.
Η Νορβηγία αναπτύσσει τον στρατό της για την προστασία των εγκαταστάσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ η συνοριοφυλακή της Φινλανδίας αύξησε την παρακολούθηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας και των υποδομών.
Η Δανία προχώρησε επίσης στην ενίσχυση της προστασίας γύρω από τις ενεργειακές εγκαταστάσεις.
Και παρόλο που πολλές κυβερνήσεις αρνήθηκαν επισήμως να δείξουν με το δάχτυλο, το ΝΑΤΟ έστειλε μια ελάχιστα συγκαλυμμένη προειδοποίηση στο Κρεμλίνο την Πέμπτη ότι θα απαντούσε σε μια επίθεση σε βασικές υποδομές.
"Όλες οι διαθέσιμες επί του παρόντος πληροφορίες δείχνουν ότι πρόκειται για το αποτέλεσμα σκόπιμων, απερίσκεπτων και ανεύθυνων πράξεων δολιοφθοράς", ανέφερε σε ανακοίνωσή του το κύριο όργανο λήψης πολιτικών αποφάσεων του ΝΑΤΟ, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο.
Η ομάδα ανέφερε ότι έχει δεσμευτεί "να προετοιμαστεί, να αποτρέψει και να αμυνθεί κατά της καταναγκαστικής χρήσης ενέργειας και άλλων υβριδικών τακτικών από κρατικούς και μη κρατικούς δρώντες".
Και έστειλε μια προειδοποίηση: "Οποιαδήποτε εσκεμμένη επίθεση κατά των κρίσιμων υποδομών των Συμμάχων θα αντιμετωπιστεί με ενιαία και αποφασιστική απάντηση".
Παρ' όλα αυτά, οι διαρροές φυσικού αερίου αποτελούν μια ακανθώδη πρόκληση για τη συμμαχία, η οποία έχει δεσμευτεί να προστατεύει κάθε σπιθαμή του εδάφους των συμμάχων.
Οι υβριδικές επιθέσεις σχεδιάζονται συχνά για να πλήξουν τους αντιπάλους χωρίς απαραίτητα να προκαλέσουν μια σύγκρουση πλήρους κλίμακας ή να αποκαλύψουν με βεβαιότητα την ταυτότητα των δραστών.
Αμφιβολίες εντός του ΝΑΤΟ
Είναι μια κυβερνοεπίθεση σε ένα ιδιωτικό φράγμα πάντα ευθύνη του στρατού;
Μπορούν οι ερευνητές να πείσουν ποτέ το κοινό ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από μια έκρηξη;
"Ο ρωσικός στρατός και το Κρεμλίνο λατρεύουν αυτές τις συζητήσεις -ήταν αυτοί, δεν ήταν αυτοί- και αυτό το είδος της εύλογης άρνησης", δήλωσε ο Rod Thornton, ανώτερος λέκτορας στο King's College του Λονδίνου.
"Θέλουν να ενθαρρύνουν τη συζήτηση ή τη διαφωνία εντός του ΝΑΤΟ σχετικά με το πώς να αντιδράσουν".
Και όταν το ΝΑΤΟ δεν βρίσκεται τεχνικά σε πόλεμο με τη Ρωσία, γίνεται ακόμη πιο κίβδηλο.
"Είναι περίπλοκο πράγμα για το ΝΑΤΟ να το χειριστεί, επειδή δεν είναι σε καιρό ειρήνης, αλλά δεν είναι και πόλεμος με την έννοια ότι ενεργοποιεί αναγκαστικά το άρθρο πέντε", δήλωσε ο Kristian Søby Kristensen, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Στρατιωτικών Μελετών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, αναφερόμενος στην ιδρυτική αρχή του ΝΑΤΟ ότι η επίθεση σε ένα μέλος είναι επίθεση σε όλα τα μέλη.
Κανένας δεν έχει ευθύνη
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η τοποθεσία των διαρροών περιπλέκει τις πιθανές αντιδράσεις - τραβώντας πολλές χώρες και εταιρείες με θυγατρικές σε ακόμη περισσότερες χώρες.
"Πρόκειται ακριβώς για μια πράξη σαμποτάζ που δημιουργεί αβεβαιότητα", δήλωσε ο Kristensen.
"Είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι αυτό", είπε.
"Είναι ένα αυτόνομο;
Είναι απλώς η πρώτη περίπτωση μιας μεγαλύτερης εκστρατείας;
Ποιοι είναι οι υπεύθυνοι για την αντίδραση;
Ποια πρέπει να είναι η απάντηση;
Ποιος έχει την ευθύνη για τον καθορισμό;"
Ταυτόχρονα, η ικανότητα του ΝΑΤΟ να εμποδίσει πλήρως τη Ρωσία να επιτεθεί σε υποδομές είναι περιορισμένη.
"Δεν μπορείς να βάλεις φρουρούς σε κάθε χιλιόμετρο υποθαλάσσιου καλωδίου", δήλωσε ο Charly Salonius-Pasternak, κορυφαίος ερευνητής στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων.
"Οπότε το ερώτημα γίνεται", πρόσθεσε, "μπορούμε να το αποτρέψετε αυτό;".
Το ίδιο ισχύει για σχεδόν κάθε κρίσιμη υποδομή.
Το ενεργειακό δίκτυο είναι ανομοιογενές και συχνά αγροτικό. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι διασκορπισμένο σε ένα δίκτυο ιδιωτικών εταιρειών.
Μια προσέγγιση, σύμφωνα με τον Salonius-Pasternak, είναι να διασφαλιστεί ότι οι βασικές υποδομές "είναι τόσο ισχυρές, ώστε, αν και θα ήταν άβολο, δεν θα είχε σημασία" αν ένα κομμάτι σαμποταριστεί.
Οι σύμμαχοι μπορούν επίσης να επιλέξουν να είναι πιο ορατοί και "να αυξήσουν την παρουσία τους, είτε στον αέρα είτε στη θάλασσα", είπε, προκειμένου "να δείξουν στους εθνικούς πληθυσμούς καθώς και στη Ρωσία ότι κάνουμε κάτι".
Μια άλλη επιλογή, πρόσθεσε ο Salonius-Pasternak, είναι η "πολύ επιθετική περιπολία" - η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει εναέρια επιτήρηση, αισθητήρες και πλοία.
Αυτή η προσέγγιση "απαιτεί τεράστιο ποσό πόρων", αλλά το υψηλό κόστος την καθιστά επίσης ένα "πολύ πιο αξιόπιστο" μήνυμα.
Ευάλωτες οι υποθαλάσσιες υποδομές
Και ενώ η προσοχή του κοινού μπορεί να είναι στραμμένη στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και στην άνοδο των τιμών, οι κίνδυνοι για τις υποθαλάσσιες υποδομές βρίσκονται στο μυαλό των υπευθύνων χάραξης πολιτικής εδώ και αρκετό καιρό.
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, ο επικεφαλής του βρετανικού επιτελείου άμυνας ναύαρχος Sir Tony Radakin προειδοποίησε για την αύξηση της υποθαλάσσιας δραστηριότητας της Ρωσίας, λέγοντας στους Times ότι "η Ρωσία έχει αναπτύξει την ικανότητα να θέτει σε κίνδυνο αυτά τα υποθαλάσσια καλώδια και ενδεχομένως να εκμεταλλεύεται αυτά τα υποθαλάσσια καλώδια".
Τώρα, ορισμένοι εμπειρογνώμονες λένε ότι οι απώλειες της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τη μεγαλύτερη χρήση υβριδικών τακτικών κατά των δυτικών αντιπάλων.
Πίσω στις Βρυξέλλες
Στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ανάγκη βελτίωσης του τρόπου με τον οποίο διασφαλίζονται τα περιουσιακά στοιχεία.
"Πρέπει να ενισχύσουμε την προστασία των κρίσιμων υποδομών το συντομότερο δυνατό", δήλωσε ένας δεύτερος ανώτερος διπλωμάτης από μια ανατολική χώρα του ΝΑΤΟ.
"Θα διασφαλιστεί", δήλωσε ο διπλωμάτης, προσθέτοντας: "Υπάρχουν πολλά αντικείμενα που προκαλούν ανησυχία".
Ο Kristensen του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης δήλωσε ότι μια απάντηση θα μπορούσε να περιλαμβάνει περισσότερο σχεδιασμό του ΝΑΤΟ για μελλοντικές διαδικασίες διαχείρισης κρίσεων, να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στη γκρίζα ζώνη και στις κρίσιμες υποδομές και να επικεντρωθούν τα στρατιωτικά μέσα των συμμάχων του ΝΑΤΟ "στη διεξαγωγή επιτήρησης και στη διασφάλιση της επίγνωσης της κατάστασής σας".
Ο Hanno Pevkur, υπουργός Άμυνας της Εσθονίας, προέτρεψε τους συμμάχους να διδαχθούν από την εμπειρία του πολέμου.
"Αυτό που βλέπουμε από τον ρωσικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας είναι ότι οι κρίσιμες υποδομές κάθε είδους αποτελούν πολύτιμο στόχο για τον επιτιθέμενο - από δρόμους μέχρι γέφυρες, νοσοκομεία και γραμμές εφοδιασμού κάθε είδους", ανέφερε ο υπουργός σε γραπτό μήνυμα.
"Γι' αυτό", είπε, "κάθε χώρα του ΝΑΤΟ πρέπει να παρακολουθεί στενά ότι μαθαίνουμε από αυτόν τον πόλεμο, οπότε όλες οι κρίσιμες υποδομές που χρειάζονται προστασία βρίσκονται σίγουρα υπό την αυξημένη προσοχή μας".
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών