Πως θα είναι ο κόσμος μετά την ενεργειακή κρίση; - Οι κινήσεις Roosevelt δεν θα επαναληφθούν σήμερα

Την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου του 1945, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Franklin Delano Roosevelt συναντήθηκε με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Abdul Aziz Ibn Saud στο αμερικανικό καταδρομικό USS Quincy.
Ήταν η αρχή μιας από τις σημαντικότερες γεωπολιτικές συμμαχίες των τελευταίων 70 ετών, στην οποία η ασφάλεια των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή ανταλλάχθηκε με πετρέλαιο συνδεδεμένο σε δολάρια.
Αλλά οι καιροί αλλάζουν και το 2023 μπορεί να μείνει στην ιστορία ως η χρονιά που αυτή η μεγάλη συμφωνία άρχισε να αλλάζει, καθώς διαμορφώθηκε μια νέα παγκόσμια ενεργειακή τάξη μεταξύ της Κίνας και της Μέσης Ανατολής.

Ο ρόλος της Κίνας

Ενώ η Κίνα αγόραζε εδώ και αρκετό καιρό αυξανόμενες ποσότητες πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου από το Ιράν, τη Βενεζουέλα, τη Ρωσία και μέρη της Αφρικής στο δικό της νόμισμα, η συνάντηση του προέδρου Xi Jinping με τους ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου τον Δεκέμβριο σηματοδότησε "τη γέννηση του πετρογιουάν", όπως το έθεσε ο αναλυτής της Credit Suisse, Zoltan Pozsar σε σημείωμα προς τους πελάτες του.
Σύμφωνα με τον Pozsar, "η Κίνα θέλει να ξαναγράψει τους κανόνες της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας", στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας για την αποδολαριοποίηση των λεγόμενων Bric χωρών, δηλαδή της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας, καθώς και πολλών άλλων περιοχών του κόσμου μετά την εργαλειοποίηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων σε δολάρια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Για αρχή, πολύ περισσότερο εμπόριο πετρελαίου θα γίνεται σε ρενμίνμπι (το εξωχώριο γουάν).
Ο Xi ανακοίνωσε ότι, κατά τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, η Κίνα όχι μόνο θα αυξήσει δραματικά τις εισαγωγές από τις χώρες του Κόλπου, αλλά θα εργαστεί προς την κατεύθυνση της "πολυδιάστατης ενεργειακής συνεργασίας".
Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να περιλαμβάνει κοινή εξερεύνηση και παραγωγή σε μέρη όπως η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, καθώς και επενδύσεις σε διυλιστήρια, χημικά και πλαστικά.
Η ελπίδα του Πεκίνου είναι ότι όλα αυτά θα πληρωθούν σε ρενμίνμπι, στο Χρηματιστήριο Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Σαγκάης, ήδη από το 2025.

Αλλάζει το παγκόσμιο εμπόριο

Αυτό θα σηματοδοτούσε μια τεράστια αλλαγή στο παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας.
Όπως επισημαίνει ο Pozsar, η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα αντιπροσωπεύουν το 40% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου της Opec+ και όλες τους πωλούν πετρέλαιο στην Κίνα με μεγάλη έκπτωση, ενώ οι χώρες του Κόλπου αντιπροσωπεύουν άλλο ένα 40% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων.
Το υπόλοιπο 20% βρίσκεται σε περιοχές εντός της ρωσικής και κινεζικής τροχιάς.
Όσοι αμφισβητούν την άνοδο του πετρογιουάν και τη μείωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος που βασίζεται στο δολάριο γενικότερα, επισημαίνουν συχνά ότι η Κίνα δεν απολαμβάνει το ίδιο επίπεδο παγκόσμιας εμπιστοσύνης, κράτους δικαίου ή ρευστότητας αποθεματικού νομίσματος που απολαμβάνουν οι ΗΠΑ, γεγονός που καθιστά απίθανο να θέλουν άλλες χώρες να κάνουν δουλειές σε ρενμίνμπι.
Ίσως, αν και στην αγορά πετρελαίου κυριαρχούν χώρες που έχουν περισσότερα κοινά με την Κίνα (τουλάχιστον όσον αφορά την πολιτική οικονομία τους) παρά με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, οι Κινέζοι έχουν προσφέρει κάτι σαν οικονομικό δίχτυ ασφαλείας καθιστώντας το ρενμίνμπι μετατρέψιμο σε χρυσό στα χρηματιστήρια χρυσού της Σαγκάης και του Χονγκ Κονγκ.

Οι επιπτώσεις

Αν και αυτό δεν καθιστά το ρενμίνμπι υποκατάστατο του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα, το εμπόριο πετρογιουάν έχει ωστόσο σημαντικές οικονομικές και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους επενδυτές.
Πρώτον, η προοπτική φθηνής ενέργειας ήδη προσελκύει δυτικές βιομηχανικές επιχειρήσεις στην Κίνα.
Σκεφτείτε την πρόσφατη κίνηση της γερμανικής BASF να μειώσει το μέγεθος του κύριου εργοστασίου της στο Ludwigshafen και να μεταφέρει τις δραστηριότητες χημικών προϊόντων στο Zhanjiang.
Αυτό θα μπορούσε να είναι η αρχή αυτού που ο Pozsar αποκαλεί τάση "από το αγρόκτημα στο τραπέζι", κατά την οποία η Κίνα προσπαθεί να κατακτήσει περισσότερη παραγωγή προστιθέμενης αξίας σε τοπικό επίπεδο, χρησιμοποιώντας τη φθηνή ενέργεια ως δέλεαρ.
(Ορισμένοι ευρωπαίοι κατασκευαστές έχουν επίσης αυξήσει τις θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ λόγω του χαμηλότερου ενεργειακού κόστους εκεί).

Η παγίδα του χρέους

Η πετρελαϊκή πολιτική συνοδεύεται από οικονομικούς κινδύνους αλλά και πλεονεκτήματα.
Αξίζει να θυμηθούμε ότι η ανακύκλωση των πετροδολαρίων από τα πλούσια σε πετρέλαιο έθνη σε αναδυόμενες αγορές όπως το Μεξικό, η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Ζαΐρ, η Τουρκία και άλλες από τις εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μετά οδήγησε σε αρκετές κρίσεις χρέους των αναδυόμενων αγορών.
Τα πετροδολάρια επιτάχυναν επίσης τη δημιουργία μιας πιο κερδοσκοπικής οικονομίας που τροφοδοτείται από το χρέος στις ΗΠΑ, καθώς οι τράπεζες που πλημμύρισαν από μετρητά δημιούργησαν κάθε είδους νέες χρηματοοικονομικές "καινοτομίες" και η εισροή ξένων κεφαλαίων επέτρεψε στις ΗΠΑ να διατηρήσουν μεγαλύτερο έλλειμμα.
Αυτή η τάση μπορεί τώρα να αρχίσει να αντιστρέφεται.
Ήδη, υπάρχουν λιγότεροι ξένοι αγοραστές για τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ.
Αν το πετρογιουάν απογειωθεί, θα τροφοδοτήσει τη φωτιά της απο-δολαριοποίησης.
Ο έλεγχος από την Κίνα περισσότερων ενεργειακών αποθεμάτων και των προϊόντων που πηγάζουν από αυτά θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός νέος παράγοντας που θα συμβάλει στον πληθωρισμό στη Δύση.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα που καίγεται αργά, αλλά ίσως όχι τόσο αργά όσο νομίζουν ορισμένοι συμμετέχοντες στην αγορά.

Τι πρέπει να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι επιχειρηματίες;

Οι αξιωματούχοι θα πρέπει να εντοπίσουν όσο το δυνατόν περισσότερη παραγωγή για να αντισταθμίσουν μια πολυπολική αγορά ενέργειας.
Θα πρέπει να επιλέξουν περισσότερο μια κάθετη ολοκλήρωση για να αντισταθμίσουν τον αυξημένο πληθωρισμό στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Στις ΗΠΑ, θα πρέπει να σκεφτούν τρόπους για να αυξήσουν την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου της Βόρειας Αμερικής βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, επιταχύνοντας παράλληλα την πράσινη μετάβαση.
Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι δεν θα έπρεπε να διαμαρτύρονται για τον νόμο περί μείωσης του πληθωρισμού, ο οποίος επιδοτεί την παραγωγή καθαρής ενέργειας στις ΗΠΑ.
Η άνοδος του πετρογιουάν θα πρέπει να αποτελέσει κίνητρο τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Ευρώπη να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

www.bankingnews.gr