To colpo grosso της Κίνας για να πετάξει τις ΗΠΑ έξω από τη Μέση Ανατολή - Τι συμβαίνει ξαφνικά με την Ινδία

Στο πλαίσιο της υπό διαμόρφωση Νέας Τάξης Πραγμάτων που είχε αρχή την Ειδική στρατιωτική Επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οικονομική ισχύς της Κίνας έχει αρχίσει να μεταφράζεται σε πολιτική ισχύ, καθώς πέτυχε έναν διπλωματικό στόχο μείζονος σημασίας, να μεσολαβήσει για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο επίδοξων αντιπάλων στον Περσικό Κόλπο - το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Η αντιπαλότητα μεταξύ της Τεχεράνης και του Ριάντ, των δύο πόλων που αντιπροσωπεύουν το σιιτικό και σουνιτικό Ισλάμ, έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε proxy war (πόλεμο διά αντιπροσώπων), κρυφές ναυτικές επιθέσεις και σαμποτάζ σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις.
Μια συμφιλίωση έρχεται σε μια στιγμή που το Πεκίνο στοχεύει να ενισχύσει την οικονομική του παρουσία στην περιοχή.
Αναλαμβάνονται με επιτυχία το ρόλο του διαμεσολαβητή, η Κίνα προσπαθεί επίσης να εμφανιστεί ως πρόμαχος της παγκόσμιας ειρήνης, ενώ ταυτόχρονα κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «ανάβουν τις φλόγες» του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και «κερδίζουν» από την προμήθεια όπλων, επισημαίνουν έγκυροι αναλυτές.

Σε ρόλο ειρηνοποιού...

Η κινεζική κυβέρνηση δημοσίευσε τον Φεβρουάριο το κείμενο ιδεών με τίτλο Πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Ασφάλεια, το οποίο υπογράμμιζε την ανάγκη επίλυσης των διαφορών μεταξύ των χωρών μέσω διαλόγου και διαβουλεύσεων.
«Η επίλυση της αντιπαράθεσης μεταξύ αυτών των δύο χωρών (Σαουδική Αραβία και Ιράν) μέσω διαπραγματεύσεων είναι σημαντικό success story για την Κίνα, καθώς έρχεται μέσα σε ένα μήνα από τη δημοσιοποίηση του κειμένου ιδεών», δήλωσε ο Sanket Joshi, Research Associate, Delhi Policy Group.
Η ανακοίνωση της 9ης Μαρτίου της ειρηνευτικής συμφωνίας με τη μεσολάβηση της Κίνας, που επισήμως αναφέρεται ως «τριμερής συμφωνία», εισηγείται την επανάληψη των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, την αποκατάσταση διπλωματικών επαφών και τη μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις και τη συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου και των επενδύσεων, μεταξύ άλλων.

 H ιστορική στροφή

Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των φύο κρατών  διακόπηκαν το 2016, αφού ένας όχλος στην Τεχεράνη λεηλάτησε την πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας ως απάντηση στην εκτέλεση του Sheikh Nimr,, ενός εξέχοντος Σαουδάραβα σιίτη κληρικού.
Η διαδικασία προσέγγισης ξεκίνησε το 2021 με το Ομάν και το Ιράκ να ενεργούν ως μεσολαβητές, αλλά δεν κατάφερε να προχωρήσει για σχεδόν δύο χρόνια.
Τον Δεκέμβριο του 2022, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping προσφέρθηκε να μεσολαβήσει κατά τη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης στο Ριάντ, δήλωσε ανώνυμος Σαουδάραβας αξιωματούχος στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters, προσθέτοντας ότι ο πρίγκιπας διάδοχος Mohammed bin Salman «καλωσόρισε» την πρότασή του.
Η εκεχειρία επετεύχθη λίγο μετά την επίσκεψη του Ιρανού προέδρου Ebrahim Raisi στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο και μια επίσημη ανακοίνωση έγινε από τον κορυφαίο αξιωματούχο στο τομέα της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας Wang Yi μέσα σε λίγες ημέρες.
«Το ότι φαίνεται να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις αναβιβάζει το διπλωματικό κύρος της Κίνας. Το σαφές μήνυμα που στέλνει η Κίνα είναι ότι ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στον Κόλπο, η Κίνα είναι μια ισχυρή και ανερχόμενη διπλωματική παρουσία», δήλωσε ο Jon Alterman. , Διευθυντής, Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής, Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
«Αυτό προσθέτει στην αύξηση της κινεζικής επιρροής σε όλο τον κόσμο και συμβάλλει στο αφήγημα μιας συρρικνούμενης παγκόσμιας παρουσίας των ΗΠΑ»,  σημείωσε περαιτέρω ο Alterman σε σημείωμα που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του think-tank.

Εξασφάλιση οικονομικών συμφερόντων

Τα βασικά οικονομικά συμφέροντα της Κίνας στη Μέση Ανατολή περιλαμβάνουν την ενέργεια, το εμπόριο και τις επενδύσεις, επισημαίνουν αναλυτές των διεθνών οικονομικών σχέσεων, προσθέτοντας ότι η διαμεσολάβηση στην αντιπαράθεση Σαουδικής Αραβίας - Ιράν στοχεύει στην εξασφάλιση αυτών των συμφερόντων.
Οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν αντάρτες Χούτι της Υεμένης, οι οποίοι βρίσκονται σε πόλεμο με τον συνασπισμό των χωρών του Περσικού Κόλπου υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, έχουν επιτεθεί σε ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις πετρελαίου στο βασίλειο τα τελευταία δύο χρόνια.
«Η Κίνα, ως ο μεγαλύτερος αγοραστής αργού πετρελαίου στον κόσμο, επιθυμεί ειρήνη και
σταθερότητα στην περιοχή για να διαφυλάξει τα ενεργειακά της συμφέροντα.
Οι Χούτι αποτελούν κίνδυνο», δήλωσε ο Joshi αναλυτής του Delhi Policy Group.
Αν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές δεν έχουν οδηγηθεί σε κατάπαυση της βίας παρά τη λήξη της εκεχειρίας τον περασμένο Οκτώβριο, μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για τον τερματισμό του πολέμου στην Υεμένη.
Το Ριάντ και η Τεχεράνη, που αλληλοκατηγορούνται για δολιοφθορές σε πετρελαιοφόρα στον Περσικό Κόλπο, αντιπαρατίθενται μέσω αντιπροσώπων σε στον Λίβανο και το Ιράκ.

Πώς ωφελείται η Κίνα

Αυτό λειτουργεί προς όφελος της Κίνας, καθώς θα εξασφαλίσει τις επενδύσεις της και θα επιτρέψει να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον στη περιοχή που επιτρέπει την άνθηση των εμπορικών σχέσεων με τη δεύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο.
Οι συνολικές επενδύσεις της Κίνας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) ανήλθαν συνολικά σε 273 δισ. δολάρια μεταξύ 2005 και 2022,  σύμφωνα με τα δεδομένα που κοινοποιήθηκαν από το American Enterprise Institute.
Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεών της ήταν στη Σαουδική Αραβία, σύμφωνα με την Arab News, η οποία ανέφερε ότι το βασίλειο είχε λάβει σχεδόν 43,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε αυτό το διάστημα.
Το τελευταίο σύνολο επίσημων στοιχείων, που είναι διαθέσιμα για το έτος 2021, δείχνει ότι το ετήσιο εμπόριο μεταξύ των δύο κρατών άγγιξε τα 87,3 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας την Κίνα τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Σαουδικής Αραβίας.
Οι κινεζικές εξαγωγές στο βασίλειο άγγιξαν τα 30,3 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ οι εισαγωγές ανήλθαν σε 57 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Κίνα αντιπροσωπεύει επίσης το 30% του συνολικού εμπορίου που πραγματοποιεί το Ιράν που έχει πληγεί από κυρώσεις, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που δημοσίευσε η Τεχεράνη.
Το 2022, το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο ανήλθε σε 15,795 δισεκατομμύρια δολάρια, 7% υψηλότερο από το προηγούμενο έτος.
Με τη διαμεσολάβηση της στις εντάσεις του Περσικού Κόλπου, η Κίνα έχει επίσης καταστεί αξιόπιστος εταίρος μεταξύ των κρατών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ), το οποίο περιλαμβάνει το Ομάν, το Κουβέιτ, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, μαζί με τη Σαουδική Αραβία ως de facto ηγέτη της εν λόγω ομάδας των κρατών.
Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου δεν είναι μόνο αποδέκτες κινεζικών επενδύσεων, αλλά θεωρούν επίσης την Κίνα ως έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για τη στάθμευση των επενδύσεών τους.
«Η Κίνα είναι μια βασική αγορά για τις χώρες του Συμβουλίου που επιθυμούν να επενδύσουν στην ενέργεια, ιδιαίτερα στη διύλιση, και στην ανάπτυξη υψηλής τεχνολογίας.

Οι νέοι εμπορικοί δρόμοι

Ένας αξιόπιστος εταίρος

Εκτός από τον ενεργειακό τομέα, η κινεζική τεχνογνωσία και χρηματοδότηση έχουν συμβάλει στην επέκταση των αγορών στην περιοχή.
Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα έχει ενσωματώσει την Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) στις αναπτυξιακές στρατηγικές των χωρών του Συμβουλίου για την ανάπτυξη των υποδομών και την επέκταση του μη πετρελαϊκού τομέα, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου  Vision 2030 της Σαουδικής Αραβίας», δήλωσε η Sujata Ashwarya, Καθηγήτρια, Κέντρο Δυτικοασιατικών Σπουδών, Jamia Millia Islamia.
Η Σαουδική Αραβία ήταν ο μεγαλύτερος αποδέκτης των επενδύσεων της Κίνας το πρώτο εξάμηνο του 2022, με 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το Ιράν, το οποίο είναι γεωγραφικά κλειδί για το φιλόδοξο έργο, έχει λαμβάνειν 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε κινεζικές επενδύσεις σε μια περίοδο 25 ετών.
«Η Κίνα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θεωρεί την Τεχεράνη και το Ριάντ ως ισότιμους εταίρους και ήταν ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα του Πεκίνου οι δύο πρωτεύουσες της Μέσης Ανατολής να διατηρήσουν κάποια ομαλότητα στις μεταξύ τους σχέσεις», επισήμανε ο Ashwarya, προσθέτοντας ότι με τη μεσολάβηση της εκεχειρίας, η Κίνα έχει επίσης «αποδείξει την προθυμία της να προστατεύσει τις επενδύσεις και τα συμφέροντά της».

Αποτυχία για την Ινδία;

Η κυβέρνηση τα τελευταία εννέα χρόνια, έχει λάβει σημαντικά μέτρα για την ενίσχυση των δεσμών με τα κράτη του Κόλπου.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια μερίδα αναλυτών πιστεύει ότι η Κίνα, η οποία είναι ο κορυφαίος οικονομικός αντίπαλος της Ινδίας, την έχει ξεπεράσει διπλωματικά, αναδεικνύοντας την ειρηνοποιή.
Η συζήτηση για διπλωματική οπισθοδρόμηση έγινε πιο έντονη αφού χρειάστηκε μια εβδομάδα για να αντιδράσει το Νέο Δελχί στην εξέλιξη.
«Είδαμε τις αναφορές σχετικά με αυτό.
Η Ινδία έχει καλές σχέσεις με διάφορες χώρες της Δυτικής Ασίας και έχουμε σταθερά συμφέροντα στην περιοχή", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών (MEA) Arindam Bagchi, απαντώντας σε ερώτηση σε συνέντευξη Τύπου. στις 16 Μαρτίου.
«Η προσέγγιση μεταξύ Ιράν - Σαουδικής Αραβίας με τη μεσολάβηση της Κίνας είναι αναμφισβήτητα μια διπλωματική οπισθοδρόμηση για την Ινδία, και μάλιστα σημαντική.
Είναι ντροπή για την κυβέρνηση η οποία έχει ξοδέψει πολύ πολιτικό κεφάλαιο για να ενισχύσει τους δεσμούς με το Σύμβούλιο», δήλωσε ο Ashwarya.

Η απογοήτευση της Ινδίας

«Η Ινδία είναι κατανοητά απογοητευμένη που δεν χρησιμοποίησε τις καλές της σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν, όπως έκανε η Κίνα», υπογράμμισε ο καθηγητής Jamia Millia Islamia, προσθέτοντας ότι, «παρά τους υπερβολικούς ισχυρισμούς της κυβέρνησης για επιτυχία στην εξωτερική πολιτική, συνεχίζουμε να είμαστε ένα κράτος, που παρακολουθεί από μακριά τα ζητήματα και προσαρμόζει τη στάση μας καθώς αυτά εμφανίζονται στον παγκόσμιο ορίζοντα».
Ορισμένοι ειδικοί, ωστόσο, διαφωνούν ότι η θέση της Ινδίας έχει αποδυναμωθεί έναντι της περιοχής του Περσικού Κόλπου λόγω της ενίσχυσης της διπλωματικής της επιρροής από την Κίνα.
«Είναι πολύ νωρίς για να δηλώσουμε ότι πρόκειται για διπλωματική οπισθοδρόμηση για την Ινδία, επειδή οι Κινέζοι ανταγωνίζονται τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο ανεξάρτητος ερευνητής Sourish Ghosh, επισημαίνοντας ότι η Ινδία δεν είναι τόσο μεγάλος ενδιαφερόμενος στην περιοχή όσο οι ΗΠΑ.
«Είναι σίγουρα μια οπισθοδρόμηση για τις ΗΠΑ και η Ινδία πρέπει να είναι προσεκτική όσο κάνει τις κινήσεις της», πρόσθεσε.
Ορισμένοι αναλυτές υποστήριξαν επίσης ότι η διπλωματική δραστηριότητα της Κίνας στην περιοχή μπορεί να αναγκάσει το Νέο Δελχί να δοευρύνει τους δεσμούς του σε αυτήν την περιοχή.
καθώς η αυξανόμενη επιρροή του Πεκίνου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ομάδες όπως η I2U2 (Ινδία - Ισραήλ – ΗΠΑ - ΗΑΕ) και άλλους σχηματισμούς που περιλαμβάνουν την Ουάσιγκτον.
«Πρόκειται για μια εκεχειρία με τη μεσολάβηση της Κίνας.
Η Ινδία πρέπει να είναι προσεκτική.
Το να περιμένεις και να παρακολουθείς είναι η καλύτερη θέση προς το παρόν», δήλωσε ο Ghosh, προσθέτοντας ότι πρέπει να παρατηρήσει κανείς πώς εξελίσσεται η διαδικασία της ειρήνευσης, λαμβάνοντας υπόψη το απρόβλεπτο της περιοχής του Κόλπου.
Υπάρχουν ορισμένα σημαντικά ερωτήματα που μένουν αναπάντητα στην τριμερή συμφωνία.

Τι αναμένεται μετά την τριμερή συμφωνία 

«Θα εγκαταλείψει το Ιράν το πυρηνικό του πρόγραμμα;» σημείωσε ο ειδικός, επισημαίνοντας ότι η ανάπτυξη πυρηνικού οπλοστασίου από την Τεχεράνη δεν είναι μόνο μια «υπαρξιακή απειλή» για το Ισραήλ, αλλά και για τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπογραμμίζει ο Raja Gopal Chakraborti, Καθηγητής, του τμήματος για τις Σπουδές Νοτιοανατολικής Ασίας, το Πανεπιστήμιο της Καλκούτας, πιστεύουν ότι οι εμπορικές σχέσεις της Ινδίας και με τις δύο χώρες της Μέσης Ανατολής δεν θα επηρεαστούν από το αποτέλεσμα της ειρηνευτικής συμφωνίας.
«Η Ινδία διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με το Ιράν όσο και με τη Σαουδική Αραβία.
Ούτε η εχθρότητά τους ούτε η νέα φιλία τους μπορούν να αλλάξουν τις εμπορικές σχέσεις της Ινδίας», επισήμανε ο Chakraborti, αλλά πρόσθεσε ότι «η χάραξη πολιτικής της Ινδίας δεν έχει ό,τι χρειάζεται για να εδραιώσει την πολιτική διοίκηση και να ξεπεράσει τους άλλους».
Η αυξανόμενη κινεζική επιρροή μπορεί να ρίξει σκιά σε ορισμένα από τα ινδικά έργα υποδομής στην περιοχή, ισχυρίστηκε ο καθηγητής.
Για παράδειγμα, η Ινδία αναπτύσσει την πρώτη φάση του λιμανιού Shahid Behesti στο Chabahar του Ιράν και έχει επενδύσει 85 εκατομμύρια δολάρια στο έργο.
«Αυτό το έργο μπορεί να χάσει μέρος της λάμψης του δεδομένου του τεράστιου εύρους των κινεζικών επενδύσεων», σημείωσε.
Παρόλο που ο κόσμος αναρωτιέται πώς η αυξημένη εμπλοκή της Κίνας στη Μέση Ανατολή επηρεάζει τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς ανταγωνιστές της, η χώρα είναι πιθανό να κάνει μια παρόρμηση για μεγαλύτερο ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Όπως υπογράμμισε ο Κινέζος πρόεδρος Xi ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, στις 13 Μαρτίου, τέσσερις ημέρες μετά την ανακοίνωση της συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, η Κίνα θα πρέπει: «να συμμετάσχει ενεργά στη μεταρρύθμιση και την οικοδόμηση του παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης».

www.bankingnews.gr