Veritum Partners: Είναι επενδύσιμες οι τράπεζες; Γιατί το φορολογικό μοντέλο της Ιταλίας δεν πρέπει να εφαρμοστεί

«Είναι επενδύσιμες οι τράπεζες;»… Αυτή ήταν μια συνήθης ερώτηση πριν από 15 χρόνια, όταν η χρηματοπιστωτική κρίση ήταν στο… απόγειό της.
Τότε το βασικό πρόβλημα που αντιμετώπιζαν τα απανταχού χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ήταν η πλήρης κατάρρευση της εμπιστοσύνης στον τρόπο με τον οποίο αποτιμώνταν τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Σήμερα τίθεται ξανά ανάλογο ερώτημα, αλλά αυτήν τη φορά λόγω πολιτικών παρεμβάσεων στον κλάδο.
Όπως επισημαίνει ο επενδυτικός οίκος Veritum Partners, πέρυσι, οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Τσεχίας εισήγαγαν «ουρανοκατέβατους» φόρους στις τράπεζες, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν… ουρανοκατέβατοι κέρδη.
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εξέτασε σοβαρά μια τέτοια κίνηση πριν από τον προϋπολογισμό του φθινοπώρου.
Τον περασμένο μήνα, η Αρχή Χρηματοοικονομικής Συμπεριφοράς, η υπηρεσία επιτήρησης καταναλωτών του Ηνωμένου Βασιλείου, απείλησε με δράση κατά των τραπεζών που δεν αυξάνουν αρκετά τα επιτόκια καταθέσεων.
Και αυτή την εβδομάδα η ιταλική κυβέρνηση «αποκάλυψε» έναν ουρανοκατέβατο φόρο (αν και το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ανώτατο όριο στην εισφορά, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις ανησυχίες της αγοράς).
Αυτή η πολιτική ανάμειξη στον κλάδο είναι επικίνδυνη, δεδομένου ότι οι οικονομίες φλερτάρουν με την ύφεση.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να πορευτούν προσεκτικά, αφενός επειδή οι ενέργειές τους θα τρομάξουν τους επενδυτές -αυξάνοντας έτσι το κόστος του κεφαλαίου- και αφετέρου επειδή η αποδυνάμωση των τραπεζών δεν είναι έξυπνο πράγμα όταν οι ίδιες οι τράπεζες μπορεί να υποχρεωθούν να διατηρήσουν ρέουσα πίστωση κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης.
Συγκεκριμένα, οι ουρανοκατέβατοι φόροι είναι επικίνδυνοι.
Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα κατά ενός τέτοιου φόρου, αλλά ίσως το πιο κραυγαλέο ότι για τις περισσότερες τράπεζες δεν υπάρχει ουρανοκατέβατα κέρδη για να φορολογηθούν.

Διαφορετική ιστορία

Σύμφωνα με τη Veritum Partners, παρότι η πρόσφατη περίοδος ανακοίνωσης αποτελεσμάτων ήταν γεμάτη πρωτοσέλιδα ευρωπαϊκών τραπεζών που δημοσίευαν ιστορικά υψηλά κέρδη, η βασική χρηματοοικονομική ανάλυση απεικονίζει μια κάπως διαφορετική ιστορία.
Η απόδοση του μετοχικού κεφαλαίου που χρησιμοποιήθηκε παραμένει μη ενθαρρυντική - κατά μέσο όρο 10% με 13%- για πολλές από τις τράπεζες που βρίσκονται στα μέσα ενημέρωσης και στα στόματα των πολιτικών.
Αυτό το ποσοστό μόλις και μετά βίας καλύπτει το κόστος των ιδίων κεφαλαίων τους, δηλαδή την απόδοση που ζητούν οι επενδυτές.
Επιπλέον, μπορεί να υπάρξει ύφεση, και όταν οι υφέσεις δαγκώνουν, τα κέρδη των τραπεζών πέφτουν, καθώς τα δάνεια δεν εξυπηρετούνται και οι ζημίες εκτινάσσονται στα ύψη.
Υπάρχει μια συζήτηση —υπάρχει πάντα μια συζήτηση— για το αν αυτή τη φορά οι τράπεζες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν καλύτερα μια ύφεση.
Αλλά μακράν το πιο πιθανό σενάριο είναι να αυξηθούν οι απομειώσεις και να μειωθούν τα κέρδη.
Έτσι, από σχετικά μέτρια αρχικά επίπεδα, η κερδοφορία πιθανότατα θα μειωθεί.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι τιμές των μετοχών των ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν υποχωρήσει σχεδόν 10% από τον Μάρτιο, παρά το γεγονός ότι απολαμβάνουν προφανείς «απροσδόκητες πτώσεις».
Αλλά ίσως το πιο ισχυρό επιχείρημα ενάντια σε έναν απροσδόκητο φόρο είναι ότι οι ρυθμιστικές αρχές και οι πολιτικοί στην πραγματικότητα υποστήριξαν ένα τέτοιο βήμα στο πρόσφατο παρελθόν - αν και από διαφορετική οπτική γωνία.
Τον Μάρτιο του 2020, στην αρχή της πανδημίας, οι ρυθμιστικές αρχές των τραπεζών σε όλη την Ευρώπη, ανάγκασαν τις τράπεζες να αναστείλουν τις πληρωμές μερισμάτων.
Το επιχείρημά τους ήταν απλό και φαινομενικά επιτακτικό.
Εάν οι τράπεζες διατηρούσαν περισσότερα από τα κέρδη τους, αυτό θα τις καθιστούσε προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη ύφεση, επιτρέποντάς τους να προσφέρουν περισσότερα στην πραγματική οικονομία και να έχουν περισσότερα κεφάλαια για να απορροφήσουν απώλειες δανείων.
Πράγματι, το καλοκαίρι του 2021 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αναθεωρώντας την απαγόρευση των μερισμάτων, δήλωσε:
«Οι αναλύσεις [μας] δείχνουν ότι η μερισματική πολιτική της ΕΚΤ ήταν αποτελεσματική:
οι τράπεζες που τροποποίησαν τα σχέδια διανομής μερισμάτων τους αύξησαν τις προβλέψεις»... σε σχέση με τράπεζες που άφησαν αμετάβλητα τα σχέδια διανομής μερισμάτων».

Ξεχάστηκε το μάθημα…

Ωστόσο, όπως φαίνεται, το μάθημα αυτό ξεχάστηκε, επισημαίνει η Veritum Partners.
Το 2020 ήταν η πληρωμή μερισμάτων που απειλούσε να αποδυναμώσει την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών, με επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία.
Τώρα είναι οι ουρανοκατέβατοι φόροι στα υποτιθέμενα υπερκέρδη που αποδυναμώνουν τα τραπεζικά κεφάλαια.
Οι εταιρείες και οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να περιμένουν ότι η χάραξη πολιτικής θα βασίζεται σε γεγονότα και στοιχεία και δεν θα καθοδηγείται από τη βοή ενός αδιάφορου κοινού ή των ΜΜΕ.
Οι ενήλικες πολιτικοί θα πρέπει να ξεπεράσουν τις απαιτήσεις για έναν απροσδόκητο φόρο στις τράπεζες και αντ' αυτού να κάνουν το σωστό.
«Διαφορετικά, δυστυχώς, οι ενέργειές τους μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση στην οικονομία ενόψει ύφεσης» καταλήγει η Veritum Partners.

Ποια είναι η άποψη του Bankingnews για τις ελληνικές τράπεζες

Οι τράπεζες στην ευρωζώνη, για μια ακόμη φορά μέσω της ΕΚΤ ευνοούνται από το καθεστώς επιτοκίων…
Ειδικά οι τράπεζες στην νότια Ευρώπη έχουν χορηγήσει την συντριπτική τους πλειοψηφία των δανείων τους με κυμαινόμενα επιτόκια.
Με το euribor 3 μηνών στο 3,75%, θα φθάσει στο 4% και με την πρώτη μείωση των παρεμβατικών επιτοκίων από την ΕΚΤ – που επηρεάζει το euribor – από το β΄ 6μηνο του 2024… όλο το 2023 και όλο το 2024 θα είναι δυο χρυσές χρονιές για τις τράπεζες.
Πρέπει να δώσουμε όμως μια τάξη μεγέθους…
Το 2023 τα έντοκα έσοδα, δηλαδή τα έσοδα από δάνεια και ομόλογα – κυρίως από δάνεια – θα είναι ύψους 8 δισεκ. το 2023 όταν δύο χρόνια πριν ήταν σχεδόν τα μισά περίπου 4 δισ.
Για το 2023 τα τελικά μετά φόρων κέρδη θα φθάσουν στα 3,7 με 3,8 δισεκ. ευρώ.
Όχι οι ελληνικές τράπεζες δεν προέβησαν σε επιθετική πιστωτική επέκταση…
Η έκρηξη των εντόκων εσόδων προήλθε εν μέσω πιστωτικής στασιμότητας.
Τα έντοκα έσοδα είναι το άθροισμα των εσόδων από τόκους μείον τα έξοδα από τόκους δηλαδή από την μια πλευρά έχουμε δάνεια και ομόλογα και από την άλλη επιτόκια καταθέσεων…
Δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι οι τράπεζες καθήλωσαν κατά τρόπο απαράδεκτο τα επιτόκια καταθέσεων και άφησαν να εκτιναχθούν τα επιτόκια δανείων… με τις ευλογίες του Eurobor 3 μηνών.
Πρόκειται για μια ακραία στρεβλωμένη τραπεζική στρατηγική που επιτράπηκε από την ακραία στρεβλωμένη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.

Έχουν κοινά στοιχεία οι ελληνικές και οι ιταλικές τράπεζες;

Μπορεί οι ιταλικές τράπεζες να είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με τις ελληνικές αλλά οι δομές των ισολογισμών τους δεν έχουν μεγάλες διαφορές.
Επίσης οι ιταλικές τράπεζες έλαβαν κρατικές εγγυήσεις 106 δισεκ. όταν τιτλοποίησαν προβληματικά δάνεια ενώ και οι ελληνικές έλαβαν κρατικές εγγυήσεις 17,8 δισεκ. μέσω του προγράμματος Ηρακλής όπου οι ελληνικές τράπεζες τιτλοποίησαν προβληματικά δάνεια.
Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να έχουν την χειρότερη σχέση DTC προς ίδια κεφάλαια δηλαδή αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) απόρροια των ζημιών από το κούρεμα των ομολόγων και των ακραίων ζημιών από NPEs.
Οι ελληνικές τράπεζες σε σύνολο 26 δισεκ. εσνώματων κεφαλαίων έχουν 13,5 δισεκ. DTC σχεδόν 50% των κεφαλαίων είναι DTC στις ελληνικές τράπεζες… στο παρελθόν ήταν 64%.
Στις ιταλικές τράπεζες ο δείκτης DTC προς ίδια κεφάλαια διαμορφώνεται στο 25%.

Είναι δίκαιη απόφαση να φορολογηθούν τα πολύ υψηλά κέρδη;

Το ερώτημα αυτό για να απαντηθεί όχι με πολιτικούς όρους αλλά με αντικειμενικούς θα πρέπει να σταθμιστούν δύο πράγματα.
Πρώτον οι τράπεζες πόσο βοηθήθηκαν από το κράτος – εν προκειμένω από το Ιταλικό – στις δύσκολες στιγμές τους και δεύτερον εάν με την φορολόγηση υπάρξουν αρνητικές επιδράσεις στις τράπεζες…
Η αλήθεια είναι ότι στα δύσκολα οι τράπεζες βοηθήθηκαν πολύ.
Στην Ελλάδα μόνο δόθηκαν 54 δισεκ. για να διασωθούν οι τράπεζες και θα επιστρέψουν πίσω 4 δισεκ.
Η φορολόγηση έκτακτων κερδών μπορεί να εμπεριέχει κάποιο ρίσκο… αλλά επί της ουσίας δεν επηρεάζει τους ισολογισμούς των τραπεζών.
Υπό μια έννοια η απόφαση της Meloni να φορολογήσει τα υπερκέρδη των ιταλικών τραπεζών για να ασκήσει κοινωνική πολιτική – με πολιτικούς όρους – δεν είναι λάθος.
Ωστόσο υπάρχει και ένα αντεπιχείρημα που το σεβόμαστε… δεν μπορεί κάθε φορά που ένας κλάδος βγάζει ένα υψηλό κέρδος να φορολογείται εκτάκτως…
Δεν είναι κανόνας υγιούς ανταγωνισμού η έκτακτη φορολογία…

www.bankingnews.gr