Το τριπλό… δίλημμα των κεντρικών τραπεζών - «Πονοκέφαλος» από την άνοδο του πετρελαίου

Ο υψηλός πληθωρισμός συνεχίζει να ταλαιπωρεί τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και οι κεντρικές τράπεζες της περιοχής δεν έχουν ακόμη δηλώσει τη νίκη τους για τη συγκράτησή του στο στόχο.
Ωστόσο, ο Σεπτέμβριος σηματοδότησε μια αλλαγή στον τόνο των μηνυμάτων τους, καθώς ορισμένες κεντρικές τράπεζες έβαλαν φρένο στις αυξήσεις των επιτοκίων μετά από σχεδόν δύο χρόνια, ενώ άλλες φάνηκε ότι βρίσκονται στα πρόθυρα της κορύφωσης των επιτοκίων. Αυτό έστρεψε την προσοχή της αγοράς στο πόσο καιρό θα διατηρηθούν τα επιτόκια στα τρέχοντα επίπεδα, εν μέσω πιέσεων στην οικονομική ανάπτυξη.
Οι αποφάσεις αυτού του μήνα έδειξαν ότι «όλες οι κεντρικές τράπεζες αντιμετωπίζουν το ίδιο τριπλό δίλημμα: πώς να εξισορροπήσουν μεταξύ της επιβράδυνσης των οικονομιών, του ακόμη πολύ υψηλού πληθωρισμού και των καθυστερημένων επιπτώσεων των πρωτοφανών αυξήσεων των επιτοκίων», δήλωσε στο CNBC ο Carsten Brzeski από τη ING. «Το άλλο κοινό θέμα είναι, βέβαια, ότι σε όλες τις περιοχές τα επιτόκια βρίσκονται πολύ κοντά στο ανώτατο όριο, γεγονός που περιπλέκει το παραπάνω περιγραφόμενο δίλημμα», συνέχισε ο ίδιος. Η πρόσφατη άνοδος των τιμών του πετρελαίου αποτελεί πρόσθετο πονοκέφαλο, πρόσθεσε, καθώς ενδεχομένως τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, ενώ παρασύρει την οικονομική ανάπτυξη - και καθιστά ακόμη πιο δύσκολο να ληφθούν αποφάσεις για τα μελλοντικά επιτόκια.

«Παύση» από τη ΒοΕ

Η Τράπεζα της Αγγλίας (ΒοΕ) επέλεξε να διακόψει τις κινήσεις των επιτοκίων μετά από 14 συνεχόμενες αυξήσεις, διατηρώντας το βασικό της επιτόκιο στο 5,25%.
Ήταν μια δύσκολη απόφαση, με πέντε μέλη της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής να ψηφίζουν υπέρ της διατήρησης και τέσσερα υπέρ μιας ακόμη αύξησης κατά 25 μονάδες βάσης. Η απόφαση μπορεί να επηρεάστηκε από μια χαμηλότερη του αναμενόμενου εκτύπωση του πληθωρισμού τον Αύγουστο, η οποία έδειξε ετήσιο πληθωρισμό 6,7% - πολύ πάνω από τον στόχο της BOE για 2%, αλλά κάτω από την πρόβλεψη για 7%.
Η κεντρική τράπεζα σημείωσε επίσης ενδείξεις χαλάρωσης στην αγορά εργασίας, σταθερότητα στην αύξηση των μισθών και ασθενέστερη οικονομική ανάπτυξη για το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου συρρικνώθηκε κατά 0,5% τον Ιούλιο, καθώς ο αριθμός των καθυστερημένων πληρωμών στεγαστικών δανείων εκτινάχθηκε σε υψηλό επτά ετών.
Ενώ ο διοικητής της BοE, Andrew Bailey, δήλωσε ότι η επιτροπή θα «παρακολουθεί στενά για να δει αν απαιτούνται περαιτέρω αυξήσεις», πολλοί οικονομολόγοι δήλωσαν ότι αναμένουν ότι αυτό θα αποτελέσει το ανώτατο επιτόκιο της τράπεζας.
Ο Paul Dales, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι, όπως και η Fed -που επίσης διατήρησε τα επιτόκια σταθερά τον Σεπτέμβριο- η BοE «θέλει οι αγορές να πιστέψουν στο αφήγημα υψηλά επιτόκια για μεγάλο χρονικό διάστημα».
«Η ΒοΕ δεν θέλει οι αγορές να αποφασίσουν ότι η κορύφωση των επιτοκίων θα ακολουθηθεί σύντομα από μειώσεις επιτοκίων, κάτι που θα χαλάρωνε τις χρηματοπιστωτικές συνθήκες και θα υπονόμευε τις προσπάθειές της να καταστείλει τον πληθωρισμό», ανέφερε ο Dales σε ενημερωτικό του σημείωμα την Πέμπτη.
Ενώ η Capital Economics προβλέπει ότι οι μειώσεις των επιτοκίων θα εφαρμοστούν στα τέλη του 2024 και θα είναι «περαιτέρω και ταχύτερες από ό,τι αναμενόταν ευρέως», οι οικονομολόγοι της HSBC δεν βλέπουν μειώσεις σε ορίζοντα 15 μηνών. Ο Simon French, επικεφαλής οικονομολόγος της Panmure Gordon, πιστεύει εν τω μεταξύ ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνουν αξιόπιστες εκτιμήσεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα της πρώτης μείωσης των επιτοκίων, δεδομένης της έλλειψης «παραμέτρων για χαλάρωση».

Ελβετία

Η Τράπεζα της Ελβετίας επέλεξε την παύση για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2022, αναφέροντας σε ανακοίνωσή της ότι «η σημαντική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής τα τελευταία τρίμηνα αντιμετωπίζει τις εναπομείνασες πληθωριστικές πιέσεις».
Ο πληθωρισμός στην Ελβετία ανήλθε στο 1,6% τον Αύγουστο, εντός του εθνικού εύρους στόχου 0-2%.
Ωστόσο, ο διοικητής της SNB, Thomas Jordan, δήλωσε στο CNBC ότι «ο πόλεμος κατά του πληθωρισμού δεν έχει ακόμη τελειώσει», προσθέτοντας ότι η ελβετική κεντρική τράπεζα θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται περαιτέρω σύσφιξη τον Δεκέμβριο, τόνισε ο Jordan.
Οι αναλυτές χαρακτήρισαν την τελευταία απόφαση της SNB ως μια «γερακίσια παύση» δεδομένης αυτής της συνεχιζόμενης επιφυλακτικότητας και χωρίς καμία ένδειξη περικοπών στον ορίζοντα, παρά τη στασιμότητα της ελβετικής οικονομίας το β' τρίμηνο. Η οικονομία της χώρας προβλέπεται να καταγράψει μέση ανάπτυξη 1% για το έτος.
Η SNB προβλέπει ότι ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελβετία θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 2,2% το 2023 και το 2024 και στη συνέχεια στο 1,9% το 2025, υπό την προϋπόθεση ότι το επιτόκιο πολιτικής της θα παραμείνει στο σημερινό επίπεδο του 1,75%.

ΕΚΤ

Στον αντίποδα, η ΕΚΤ προχώρησε σε «ήπια αύξηση» αύξηση στις 14 Σεπτεμβρίου, όταν αύξησε τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης, υποδηλώνοντας παράλληλα ότι μπορεί να έχουν φτάσει σε μια κορύφωση.
«Το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ έχουν φθάσει σε επίπεδα που, διατηρούμενα για αρκετά μεγάλη διάρκεια, θα συμβάλουν σημαντικά στην έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στον στόχο», ανέφερε η ΕΚΤ σε ανακοίνωσή της, προσθέτοντας ότι τα επιτόκια θα «διαμορφωθούν σε επαρκώς περιοριστικά επίπεδα για όσο διάστημα χρειαστεί».
Η ΕΚΤ αναμένει ανάπτυξη μόλις 0,7% στην ευρωζώνη φέτος και 1% το επόμενο έτος, έναντι ανάπτυξης σχεδόν 2% που προβλέπεται για τις ΗΠΑ το 2023.

Σκανδιναβία

Στη βόρεια Ευρώπη, η Νορβηγία και η Σουηδία επέλεξαν την αύξηση των επιτοκίων την Πέμπτη και υπέδειξαν ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει περαιτέρω σύσφιξη.
Αλλά και σε αυτές τις αποφάσεις βρέθηκε ένας υπαινιγμός για την κορύφωση των επιτοκίων, με την Ida Wolden Bache, διοικητή της Norges Bank της Νορβηγίας, να δηλώνει ότι «πιθανότατα θα υπάρξει μία επιπλέον αύξηση των επιτοκίων πολιτικής, πιθανότατα τον Δεκέμβριο».
Η Bache πρόσθεσε: «Πιθανώς θα χρειαστεί να διατηρηθεί μια σφιχτή στάση για κάποιο χρονικό διάστημα στο μέλλον».
Ο πληθωρισμός της Νορβηγίας ήταν 4,8% τον Αύγουστο, με τον πυρήνα του πληθωρισμού να διαμορφώνεται στο 6,3%.
Οι προβλέψεις της Norges Bank αναφέρουν πλέον επιτόκιο πολιτικής 4,5% έως το 2024, από 4,25% που είναι σήμερα.
Όπως έκαναν και άλλες κεντρικές τράπεζες, επισήμανε την αβεβαιότητα στις προοπτικές της, σημειώνοντας ότι οι πληθωριστικές πιέσεις και η αδύναμη κορώνα θα μπορούσαν να την ωθήσουν σε περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων. Μια «πιο έντονη επιβράδυνση» της οικονομίας ή μια ταχεία μείωση του πληθωρισμού θα μπορούσε εν τω μεταξύ να μεταφραστεί σε χαμηλότερο επιτόκιο.
Η Riksbank της Σουηδίας δήλωσε ξεχωριστά ότι ο πληθωρισμός είναι ακόμη πολύ υψηλός και ότι η νομισματική πολιτική πρέπει να περιοριστεί περαιτέρω, καθώς αύξησε το βασικό της επιτόκιο στο 4%. Το νόμισμα κορώνα της Σουηδίας έχει σημειώσει χαμηλά ρεκόρ έναντι του ευρώ τους τελευταίους δύο μήνες. Η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας δήλωσε την Πέμπτη ότι θα αντισταθμίσει μέρος των συναλλαγματικών αποθεμάτων της για να αντιμετωπίσει αυτό που θεωρεί ως υποτίμηση.
Η Σουηδία έχει επίσης βιώσει μια σοβαρή ύφεση στην αγορά ακινήτων και η Riksbank προβλέπει ότι η εθνική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 0,8% φέτος και κατά 0,1% το επόμενο έτος. Αυτό οδήγησε την Capital Economics να προβλέψει μειώσεις επιτοκίων πριν από τα μέσα του επόμενου έτους, "νωρίτερα και ταχύτερα" από ό,τι έχει επισημάνει η σουηδική κεντρική τράπεζα.
Ωστόσο, ο Brzeski της ING σημείωσε ότι οι διπλές δυνάμεις των πληθωριστικών πιέσεων και της ασθενέστερης ανάπτυξης θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό αποτέλεσμα, δεδομένης της δυσκολίας των αποφάσεων για όλες τις κεντρικές τράπεζες που έρχονται.
«Οι κεντρικές τράπεζες που ανησυχούν περισσότερο για την αξιοπιστία τους και τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, όπως η ΕΚΤ και η Riksbank, θα μπορούσαν να καταλήξουν να συνεχίσουν την αύξηση των επιτοκίων», δήλωσε.

www.bankingnews.gr