Rogoff: Γιατί η ιαπωνική οικονομία αποτελεί την επόμενη παγκόσμια ωρολογιακή βόμβα – Οι επενδυτές φονιάδες επιστρέφουν…

Θα μπορούσε η Ιαπωνία να γίνει η επόμενη μεγάλη ιστορία ανάπτυξης στον κόσμο; διερωτάται ο οικονομολόγος Kenneth Rogoff… προσθέτοντας:
Ο δισεκατομμυριούχος και θρυλικός επενδυτής Warren Buffett φαίνεται να το σκέφτεται.
Αλλά και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναμένει ότι η ιαπωνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 1,4% το 2023 – εντυπωσιακός αριθμός για μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός μειώνεται σταθερά τα τελευταία 14 χρόνια.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρώην επικεφαλής οικονομολόγο του ΔΝΤ, η ιαπωνική οικονομία θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει την επόμενη παγκόσμια ωρολογιακή βόμβα.
Όπως εξηγεί, η αγορά εργασίας της είναι σφιχτή, ο πληθωρισμός παραμένει επίμονα υψηλός -παρά την εισαγωγή των επιδοτήσεων βενζίνης- και η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία του γιεν έχει διολισθήσει σε χαμηλό τριακονταετίας.
Την ίδια στιγμή, μετά από δεκαετίες μηδενικών επιτοκίων, δεν είναι σαφές εάν η Τράπεζα της Ιαπωνίας μπορεί να τα αυξήσει, χωρίς να πυροδοτήσει συστημική χρηματοπιστωτική κρίση. Παρότι ο νέος διοικητής της BOJ, Kazuo Ueda, δήλωσε ότι η Τράπεζα θα διατηρήσει την εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική της, αναγνώρισε επίσης την «πολύ υψηλή αβεβαιότητα» που διατρέχει την παγκόσμια οικονομία.
Δεδομένων των δυνάμεων που αυξάνουν τον πληθωρισμό και τα επιτόκια παγκοσμίως, καθίσταται ολοένα και πιο σαφές ότι η ιαπωνική νομισματική πολιτική δεν μπορεί πλέον να ασκείται μεμονωμένα.

Στοιχήματα…

Σημειώνεται πως, με τα χρόνια, πολλοί επενδυτές έχουν στοιχηματίσει εναντίον της BOJ, βραχυκυκλώνοντας τα ιαπωνικά ομόλογα, βασιζόμενοι στην υπόθεση ότι η πολιτική μηδενικού επιτοκίου δεν θα μπορούσε να διαρκέσει.
Ωστόσο, λέει, ο Rogoff, ξανά και ξανά οι κερδοσκόποι συνθλίβονταν.
Τώρα, ωστόσο, το «widow-maker trade» μπορεί πραγματικά να αποδώσει.
Η απροθυμία της BOJ να αυξήσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια πολιτικής της είναι κατανοητή, δεδομένου ότι το ακαθάριστο δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας ανέρχεται επί του παρόντος στο 260% του ΑΕΠ ή στο 235% του ΑΕΠ μετά τον συμψηφισμό συναλλαγματικών αποθεμάτων ύψους 1,25 τρισεκ. δολ.
Εάν η Τράπεζα αναγκαστεί να αυξήσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια πολιτικής της κατά 3% -περίπου το ήμισυ από όσο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ- το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της κυβέρνησης θα εκραγεί.
Επιπλέον, μια απότομη αύξηση των επιτοκίων θα ασκούσε τεράστια πίεση στον ιαπωνικό τραπεζικό τομέα, ιδιαίτερα εάν αυξάνονταν και τα μακροπρόθεσμα επιτόκια.
Αυτό ακριβώς συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Μάρτιο, όταν η νομισματική σύσφιξη της Fed προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις και οδήγησε στην κατάρρευση της Silicon Valley Bank και πολλών άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Οικονομικό πειραματόζωο

Η νομισματική σύσφιξη σε ένα περιβάλλον σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, ενώ οι επενδυτές ανέμεναν ότι τα επιτόκια θα παρέμειναν για πάντα εξαιρετικά χαμηλά, είναι πρόκληση, ανεξάρτητα από το πώς η BOJ πλαισιώνει τις ενέργειές της.
Αλλά εάν ο πληθωρισμός παραμείνει επίμονα υψηλός, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα αναγκαστούν να δράσουν.
Εξάλλου, οι αγορές αναπόφευκτα θα ωθήσουν τα επιτόκια σε όλη την καμπύλη αποδόσεων.
Τα τελευταία δύο χρόνια, δεδομένου ότι τα πραγματικά επιτόκια έχουν εκτοξευθεί στα ύψη παγκοσμίως, μειώθηκαν στην Ιαπωνία, παρά την άνοδο του πληθωρισμού.
Αυτό δεν είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα, δεδομένης της βαθιάς ενσωμάτωσης της χώρας στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ως μία από τις πρώτες βιομηχανοποιημένες χώρες που αντιμετώπισε τη μείωση του πληθυσμού και τη συστημική οικονομική κρίση, η Ιαπωνία έχει λειτουργήσει ως παγκόσμιο μακροοικονομικό πειραματόζωο για περισσότερες από δύο δεκαετίες.
Ενώ ορισμένοι ειδικοί την αναφέρουν ως απόδειξη ότι τα τεράστια κρατικά χρέη δεν έχουν σημασία, το γεγονός είναι ότι έχουν.
Όπως και άλλες υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, η Ιαπωνία γνώρισε εξαιρετικά χαμηλή μέση ανάπτυξη τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιαπωνίας έφτασε το 75% των επιπέδων των ΗΠΑ.
Έκτοτε μειώθηκε σε λιγότερο από 60%, παρόλο που οι ΗΠΑ παρουσίασαν μόνο μέτρια ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η Κίνα

Εκτός από τα προβλήματα χρέους της, η ιαπωνική οικονομία βρίσκεται εν τω μέσω της κλιμακούμενης έντασης στις σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας.
Τις τελευταίες δεκαετίες, όπως σημειώνει η Ulrike Schaede στο βιβλίο της The Business Reinvention of Japan, οι ιαπωνικές εταιρείες έχουν βρει μια θέση υψηλής αξίας στην ασιατική αλυσίδα εφοδιασμού.
Η Κίνα
Με άλλα λόγια, μεγάλο μέρος της ιαπωνικής οικονομικής επανεφεύρεσης έχει βασιστεί στην αξιοποίηση της ταχείας ανάπτυξης της Κίνας.
Τώρα που ο κινεζικός αναπτυξιακός κινητήρας εκτοξεύεται, με τις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις που απειλούν να κάνουν τα πράγματα χειρότερα, δεν είναι σαφές εάν αυτή η μοναδική στρατηγική μπορεί να διαρκέσει.
Την ίδια στιγμή, όπως και η Ευρώπη, η Ιαπωνία αντιμετωπίζει την επείγουσα ανάγκη να ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες.
Σε ανησυχία από την αυξανόμενη αυτοπεποίθηση της Κίνας, ειδικά υπό το φως της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ιαπωνική κυβέρνηση έχει αποκαλύψει σχέδια για διπλασιασμό των στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ τα επόμενα πέντε χρόνια.
Με τέτοιες δαπάνες που είναι πιθανό να αυξηθούν περαιτέρω μακροπρόθεσμα, η Ιαπωνία δεν θα είναι πλέον σε θέση να διατηρήσει χαμηλά τους φόρους.
Σίγουρα, ως η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο (μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα), διαθέτει πολλά εργαλεία για να αντιμετωπίσει τις δημογραφικές και οικονομικές της προκλήσεις.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ξεπερασμένα εταιρικά κοινωνικά πρότυπα που αποθαρρύνουν τις γυναίκες από το να κάνουν παιδιά.
Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει εργαλεία δημόσιας πολιτικής, όπως η υποδοχή περισσότερων μεταναστών.
Όμως, οι πολιτικές για τον περιορισμό της πτώσης θα επιφέρουν μόνο την ανάγκη για εξομάλυνση των επιτοκίων.
«Οι πιο σοβαρές οικονομικές κρίσεις συμβαίνουν συχνά εκεί που είναι λιγότερο αναμενόμενες.
Η αναζωπύρωση της Ιαπωνίας είναι καλή για την παγκόσμια οικονομία, αλλά τα αναζωπυρωμένα ιαπωνικά επιτόκια θα μπορούσαν να αποτελούν σημαντικό κίνδυνο» καταλήγει ο Rogoff.

www.bankingnews.gr