Ακραίο σενάριο κλιμάκωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή - Τι θα συμβεί με πετρέλαιο - Ποιες χώρες είναι περισσότερο ευάλωτες

Σημαντικό κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία αποτελεί -σύμφωνα με τους οικονομολόγους- οποιαδήποτε κλιμάκωση του πολέμου Ισραήλ - Hamas, καθώς σε αυτή την περίπτωση υπάρχει το ενδεχόμενο εκτόξευσης των τιμών ενέργειας και διατάραξης βασικών εμπορικών διαδρομών.
Οι διπλωματικές προσπάθειες μιας σειράς διεθνών δυνάμεων έχουν ενταθεί με την ελπίδα να περιοριστούν οι επιπτώσεις από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου εναντίον Ισραηλινών πολιτών από την παλαιστινιακή μαχητική οργάνωση Hamas.
Ο επακόλουθος βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ σε μια προσπάθεια να εξοντώσει τη Hamas αύξησε τον κίνδυνο επέκτασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Ο Ισραηλινός πρόεδρος, Isaac Herzog, δήλωσε την Τρίτη ότι, αν και το Ισραήλ δεν επιθυμεί πόλεμο με τη λιβανέζικη μαχητική οργάνωση Hezbollah, η οποία αντάλλαξε πρόσφατα πυρά με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις στο βόρειο τμήμα της χώρας, ο Λίβανος θα «πληρώσει το τίμημα» αν οι δύο χώρες καταλήξουν σε σύγκρουση πλήρους κλίμακας.

Εντείνονται οι ανησυχίες

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών έχουν εντείνει τον μεγαλύτερο φόβο μεταξύ των οικονομολόγων, ότι η σύγκρουση κατακλύζει την περιοχή και αρχίζει να αποτελεί μακροπρόθεσμη απειλή για τις παγκόσμιες ενεργειακές και εμπορικές υποδομές.
«Οποιαδήποτε σύγκρουση στη Μέση Ανατολή στέλνει δονήσεις σε όλη την παγκόσμια οικονομία, διότι η περιοχή είναι πρώτον, ένας πολύ κρίσιμος προμηθευτής ενέργειας, και δεύτερον... είναι η βασική ναυτιλιακή δίοδος για το παγκόσμιο εμπόριο», δήλωσε την Πέμπτη στο CNBC ο Pat Thaker από την Economist Intelligence Unit.

Οι κίνδυνοι για το πετρέλαιο

Ο βαθμός στον οποίο θα αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου και ο αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία θα είναι ανάλογος με το πόσο γεωγραφικά περιορισμένη θα είναι η σύγκρουση, εξήγησε ο Thaker, προσθέτοντας ότι η αγορά πετρελαίου είναι ήδη σφιχτή μετά τις περικοπές παραγωγής του ΟΠΕΚ+ με πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας. Σημείωσε επίσης ότι ο πόλεμος έχει ξεκινήσει σε μια περίοδο «τεράστιας οικονομικής αβεβαιότητας», καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζει να μαίνεται και οι κεντρικές τράπεζες φτάνουν σε ένα σημείο καμπής στους κύκλους σύσφιξης της νομισματικής τους πολιτικής.
«Για τις οικονομίες που βρίσκονται ήδη σε ύφεση ή οδεύουν προς αυτήν, περαιτέρω αυξήσεις από τη Fed και την ΕΚΤ θα μπορούσαν να τις ανατρέψουν», δήλωσε ο Thaker και συνέχισε «μπαίνουμε σε αυτό το σημείο με ένα διπλό χτύπημα εδώ: υψηλότερες τιμές για άλλη μια φορά για την ενέργεια, αλλά και πληθωρισμός που μαλακώνει αλλά δεν μειώνεται ριζικά, την ώρα που τα επιτόκια είναι επίσης τα υψηλότερα που έχουμε δει εδώ και πολλά χρόνια».
Οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν αρχικά άλμα μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Hamas στο Ισραήλ, προτού συγκρατηθούν ελαφρώς, αν και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού τύπου Brent εξακολουθούσαν να διαπραγματεύονται κοντά στα 89 δολάρια ανά βαρέλι το πρωί της Τετάρτης στην Ευρώπη, ενώ τα συμβόλαια West Texas Intermediate κυμαίνονταν λίγο κάτω από τα 84 δολάρια ανά βαρέλι.

Το πετρέλαιο πάνω από τα 100 δολ.

Στο «ακραίο σενάριο» μιας περιφερειακής κλιμάκωσης, προέβλεψε ο Thaker, οι αγορές θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το Brent πάνω από τα 100 δολάρια ανά βαρέλι για μια παρατεταμένη περίοδο, κάτι που «σημαίνει υψηλότερο παγκόσμιο πληθωρισμό, ηπιότερη οικονομική ανάπτυξη» και «λίγο πολύ συνθήκες ύφεσης».
Σε πρόσφατο ενημερωτικό σημείωμα, οι στρατηγικοί αναλυτές της J. Safra Sarasin δήλωσαν ότι η παραγωγή πετρελαίου από το Ιράν, τον όγδοο μεγαλύτερο παραγωγό αργού στον κόσμο, θα κινδυνεύσει σε περίπτωση κλιμάκωσης, ιδίως εάν η Τεχεράνη υποστεί νέα αυστηροποίηση των αμερικανικών κυρώσεων, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, θα αφαιρέσει έως και 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως από την παγκόσμια παραγωγή.
«Συν τοις άλλοις, μια αύξηση της αβεβαιότητας σχετικά με τις προμήθειες από τη Σαουδική Αραβία μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε εκτίναξη των τιμών στον ίδιο βαθμό που έκαναν ως απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Τότε οι τιμές του πετρελαίου κέρδισαν 30% μέσα σε δύο εβδομάδες προτού κατασταλάξουν περίπου 15% πάνω από τα προπολεμικά επίπεδα", δήλωσε ο στρατηγικός αναλυτής μετοχών της J. Safra Sarasin, Wolf von Rotberg.
Η Μέση Ανατολή φιλοξενεί τις πιο πολυσύχναστες ναυτιλιακές οδούς του κόσμου, όπως η διώρυγα του Σουέζ, η Ερυθρά Θάλασσα, ο Περσικός Κόλπος και τα Στενά του Ορμούζ, γεγονός που αυξάνει τον οικονομικό κίνδυνο που συνδέεται με την κλιμάκωση.
«Οποιαδήποτε επέκταση του πολέμου στη χερσόνησο του Σινά και στην περιοχή του Σουέζ αυξάνει τους κινδύνους μιας επίθεσης στο ενεργειακό και μη ενεργειακό εμπόριο που ρέει μέσω της διώρυγας του Σουέζ, και που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 15% του παγκόσμιου εμπορίου, σχεδόν το 45% του αργού πετρελαίου, το 9% του διυλισμένου, αλλά και το 8% των δεξαμενόπλοιων υγροποιημένου φυσικού αερίου που διέρχονται από αυτή τη διαδρομή», εξήγησε ο Thaker του EIU.
«Αν αποκλείσεις αυτά τα σημεία, δημιουργείς μεγάλες διαταραχές όχι μόνο στις τιμές του πετρελαίου, αλλά και σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού του κόσμου για την ενέργεια και άλλα αγαθά», συμπλήρωσε.

Οι αναδυόμενες αγορές

Οποιαδήποτε πιθανή παρατεταμένη άνοδος των τιμών της ενέργειας θα αποτελούσε ανησυχία για τις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών, όπου η ενέργεια συχνά αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο ποσοστό των πληθωριστικών πιέσεων από ό,τι στις ανεπτυγμένες αγορές, σύμφωνα με τον Elijah Oliveros-Rosen, επικεφαλής οικονομολόγο αναδυόμενων αγορών της S&P Global Ratings.
«Στο τυπικό καλάθι του ΔΤΚ (δείκτης τιμών καταναλωτή), η ενέργεια αποτελεί περίπου το 10% στις οικονομίες των οικονομιών της Ευρώπης. Στις ΗΠΑ, είναι 6,9%, οπότε προφανώς υπάρχει μεγαλύτερη επίπτωση στον πληθωρισμό και επίσης, πολλές αναδυόμενες αγορές έχουν γίνει καθαροί εισαγωγείς ενέργειας», δήλωσε ο Oliveros-Rosen στο CNBC σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα.
«Έτσι, όταν αρχίζετε να σκέφτεστε ποιες χώρες θα μπορούσαν να είναι πιο ευάλωτες στις υψηλότερες τιμές ενέργειας και στις διατηρούμενες υψηλότερες τιμές ενέργειας, πρέπει να αρχίσετε να εξετάζετε τους καθαρούς εισαγωγείς ενέργειας με υψηλή συνεισφορά της ενέργειας στο καλάθι του ΔΤΚ, και χώρες όπως η Χιλή είναι εκεί, η Τουρκία είναι εκεί, αρκετές ασιατικές οικονομίες όπως η Ταϊλάνδη, οι Φιλιππίνες, η Ινδία, είναι εκεί».
Ο Paul Gruenwald, παγκόσμιος επικεφαλής οικονομολόγος της S&P, δήλωσε ότι οι χώρες που δεν έχουν ακόμη εδραιώσει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, καθώς οι αντίστοιχες κεντρικές τράπεζες τους σφίγγουν τη νομισματική πολιτική, μπορεί να είναι ευάλωτες.
«Αν σκεφτείτε την αλληλουχία του πληθωρισμού τα τελευταία δύο χρόνια, όταν είχαμε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είχαμε την αρχική έξαρση του πληθωρισμού που προήλθε από τα τρόφιμα και τα καύσιμα, και στη συνέχεια κάποια από αυτά μεταδόθηκαν στον δομικό και τα δημοσιονομικά κίνητρα μεταδόθηκαν επίσης στον δομικό», δήλωσε ο Gruenwald.
«Στις χώρες που δεν έχουν καλά εδραιωμένες προσδοκίες για τον πληθωρισμό, αυτός ο νέος γύρος υψηλότερων τιμών ενέργειας μπορεί να μεταφερθεί και να έχουμε μια μερική επανάληψη αυτού που περάσαμε τα τελευταία δύο χρόνια». Ο ίδιος πρότεινε ότι η «ιδανική κεντρική τράπεζα» έχει πείσει την αγορά ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να αγκυρώσει τις μεσοπρόθεσμες προσδοκίες, οπότε οι προσωρινές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας μπορούν να περάσουν αρκετά ομαλά, αλλά όσες δεν το έχουν ακόμη επιτύχει αυτό θα διακινδυνεύσουν οι κεντρικές τράπεζες να αντιδράσουν και πάλι με περαιτέρω σύσφιξη.

Ανασυγκρότηση της Γάζας

Η κλίμακα της καταστροφής που προκλήθηκε στη Γάζα από τους συνεχείς αεροπορικούς βομβαρδισμούς του Ισραήλ θα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί και να ποσοτικοποιηθεί για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά ο Thaker από το Economist Intelligence Unit εκτίμησε ότι η οικονομική αναστάτωση σε χώρες σε ολόκληρη την περιοχή γίνεται ήδη σαφής με τη μορφή εκτεταμένων διαμαρτυριών.
Εν τω μεταξύ, κάποιες μελλοντικές δαπάνες θα είναι προς το γεωπολιτικό συμφέρον γειτονικών δυνάμεων, όπως η Αίγυπτος και τα κράτη του Κόλπου, οι οποίες επιθυμούν να αποφύγουν το θερμό πολιτικό κλίμα που επικρατεί στους δικούς τους πληθυσμούς.
«Το κόστος της ανοικοδόμησης θα είναι τεράστιο. Έχει ήδη καταστραφεί αρκετά μεγάλο μέρος, το οποίο είναι πιθανό να χρηματοδοτηθεί από τους ισχυρούς του Κόλπου, οι οποίοι αγωνιούν να σταθεροποιήσουν και την κατάσταση», δήλωσε ο Thaker.
«Με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν επικεντρωθεί πλήρως στην οικονομική διαφοροποίηση και την επιτάχυνση μιας σειράς μεγάλων έργων, οπότε είναι και προς το συμφέρον τους να υπάρχει ευρύτερη περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια προκειμένου να επικεντρωθούν στο εσωτερικό μέτωπο».

www.bankingnews.gr