Η επίδραση των τιμών ενέργειας, ωστόσο, προβλέπεται να ατονήσει σταδιακά
Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός ακολουθεί τους τελευταίους μήνες ανοδική πορεία φθάνοντας στο 1,5% τον Ιανουάριο του 2017, έναντι 0,3% τον Δεκέμβριο του 2016, επισημαίνει στο Εβδομαδιαίο Οικονομικό της Δελτίο η Alpha Bank.
Τούτο αντανακλά πρώτον, την ανάκαμψη της διεθνούς τιμής του πετρελαίου από τα ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα των τελευταίων δύο ετών, δεύτερον, την ισχυρή επίπτωση του αυξημένου ειδικού φόρου κατανάλωσης από τον Ιανουάριο του 2017 σε προϊόντα όπως τα τσιγάρα, τα καύσιμα, ο καφές, η συνδρομητική τηλεόραση και η σταθερή τηλεφωνία, και τρίτον, τα αποτελέσματα βάσης από την περυσινή αύξηση του συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας σε μία σειρά προϊόντων.
Η επίδραση των τιμών ενέργειας, ωστόσο, προβλέπεται να ατονήσει σταδιακά καθώς η τιμή του πετρελαίου αναμένεται να σταθεροποιηθεί από το δεύτερο εξάμηνο του 2017 και μετά. Παράλληλα, όμως, η τάση διολίσθησης του ευρώ έναντι του δολαρίου σε συνδυασμό με τη αναμενόμενη συρρίκνωση του παραγωγικού κενού στην επόμενη διετία θα ενισχύσουν εκ νέου τις πληθωριστικές προσδοκίες.
Τιμές Ενέργειας και Ισοτιμία Ευρώ Δολαρίου – συμβολή της πλευράς του κόστους
Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου (από €28,7/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2016, μέσο επίπεδο, σε €51,8/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2017) επηρέασαν αναπόφευκτα τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στην κατηγορία «Ενέργεια» (Γράφημα 1) οδηγώντας σε αύξηση κατά 13% τον Ιανουάριο του 2017, από 5,3% τον Δεκέμβριο του 2016.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χειμερινές προβλέψεις εκτιμά την αύξηση της μέσης τιμής του πετρελαίου στα $56,4/βαρέλι το οποίο θα οδηγήσει σε αύξηση του Εν.ΔΤΚ «Ενέργεια» στην Ευρωζώνη στο 6,3% το 2017, από -5,1% το 2016.
Επιπλέον, η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου το 2017 καθιστά τα εισαγόμενα προϊόντα ακριβότερα, μεταξύ αυτών κυρίως το πετρέλαιο, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.
Η αυξητική αυτή τάση αναμένεται να επικρατήσει και στον εγχώριο πληθωρισμό, με ισχυρότερη μάλιστα συγκριτικά επίπτωση καθώς η κατηγορία «Ενέργεια» επηρεάζεται στην Ελλάδα εκτός από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και από τις αυξήσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα.
Παραγωγικό Κενό – συμβολή της πλευράς της ζήτησης
Παρά το γεγονός ότι η αύξηση του κόστους της ενέργειας αναμένεται να περιορίσει ελαφρά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας θα οδηγήσει σταδιακά σε συρρίκνωση του παραγωγικού κενού, δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του πραγματικού από το δυνητικό ΑΕΠ . Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να αναζωπυρώσει σταδιακά τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία.
Παράλληλα, η αναμενόμενη σταδιακή πτώση της ανεργίας και η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της ζήτησης ορισμένων δεξιοτήτων που ενδεχομένως βρίσκονται σε στενότητα μετά την εκροή ανθρώπινου δυναμικού των τελευταίων ετών (brain drain). Επιπλέον, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η βαθμιαία αύξηση του μέσου μισθολογικού κόστους αναμένεται να συνεχίσει να υπερβαίνει την μέση παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (κατά 0,4% και 1,1% το 2017 και 2018 αντιστοίχως, Γράφημα 2).
Η αυξητική αυτή επίπτωση επί των τιμών μπορεί να αντισταθμισθεί από την επίδραση των σχεδιασμένων διαρθρωτικών παρεμβάσεων για την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων, σύμφωνα με το πρόγραμμα προσαρμογής. Από την ανωτέρω ανάλυση προκύπτει ότι ο γενικός Εν. ΔΚΤ προβλέπεται να διαμορφωθεί άνω του 1,0% τόσο το 2017 όσο και το 2018.
Τιμές Πετρελαίου και Εξωτερικές Συναλλαγές: Ισοζύγιο Καυσίμων το 2017
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες του 2016 συνέβαλε στην βελτίωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων (από €-4,2 δισ. το 2015 σε €-2,8 δισ. το 2016), δεδομένου ότι οι εισαγωγές καυσίμων μειώθηκαν περισσότερο από τις εξαγωγές καυσίμων (-17,7% έναντι -8,3%).
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να δώσουμε μερικά στοιχεία που αφορούν το ενεργειακό προφίλ της χώρας, προκειμένου να σκιαγραφήσουμε την επίδραση της μεταβολής της τιμής του πετρελαίου στις εισαγωγές και εξαγωγές καυσίμων. Ειδικότερα, η Ελλάδα είναι καθαρός εισαγωγέας καυσίμων και συνεπώς ευνοήθηκε από την πτώση της τιμής των καυσίμων το 2016. Ο βαθμός κάλυψης των εισαγωγών αργού και προϊόντων πετρελαίου από τις εξαγωγές βρίσκεται κάτω του 100% αν και έχει αυξηθεί από 17% το 2005 σε 68% το 2016. Οι εισαγωγές καυσίμων συνίστανται σε εισαγωγές αργού πετρελαίου κατά 71% ενώ οι εξαγωγές αφορούν σε προϊόντα διύλισης πετρελαίου κατά 99%.
Ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης (energy dependence rate) που ορίζεται ως το ποσοστό των καθαρών εισαγωγών στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται στην Ελλάδα σε 65,3% και σημαντικά υψηλότερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο (53,8%). Τούτο σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι μεταβολές στις τιμές του πετρελαίου επηρεάζουν τη χώρα μας περισσότερο από ότι άλλες χώρες στην Ευρώπη. Τέλος το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) της κατανάλωσης ενέργειας ανά είδος καυσίμου, στην Ελλάδα, αφορά στο πετρέλαιο και στα υποπροϊόντα του.
Συνεπώς, το 2017, η αύξηση της τιμής πετρελαίου, κατά 28% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή κατά 20% που προβλέπει το ΔΝΤ αναμένεται να επιβαρύνει το ισοζύγιο καυσίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, υιοθετώντας την ακραία υπόθεση της πλήρους ανελαστικής ζήτησης δηλαδή ότι σε όρους Συνεπώς, το 2017, η αύξηση της τιμής πετρελαίου, κατά 28% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή κατά 20% που προβλέπει το ΔΝΤ αναμένεται να επιβαρύνει το ισοζύγιο καυσίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, υιοθετώντας την ακραία υπόθεση της πλήρους ανελαστικής ζήτησης δηλαδή ότι σε όρους ποσοτήτων οι εισαγωγές και οι εξαγωγές καυσίμων παραμένουν σταθερές, η αύξηση στο έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων από την παραπάνω αύξηση εκτιμάται σε €1,0 δισ. ή €700 εκατ. αντίστοιχα.
Οικονομική συγκυρία
Το ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών το 2016: Το Ισοζύγιο των Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε έλλειμμα €1,1 δισ. το 2016, έναντι οριακού πλεονάσματος €0,2 δισ. το 2015.
Το έλλειμμα του ΙΤΣ προήλθε πρωτίστως από την έντονη πτώση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και των πρωτογενών εισοδημάτων, την οποία δεν αντιστάθμισε η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των αγαθών (βλ. Γράφημα).
Ειδικότερα αναφέρονται τα ακόλουθα:
Το έλλειμμα του ισοζυγίου των αγαθών σημείωσε περιορισμένη μείωση κατά 3,8% το 2016 (2015: -22,6%), καθότι οι συνολικές εισαγωγές (-2,3%) μειώθηκαν περισσότερο από τις αντίστοιχες εξαγωγές (-1,2%).
Καθοριστικά στη βελτίωση του ελλείμματος των αγαθών επέδρασε η πτώση του ελλείμματος του ισοζυγίου των καυσίμων το 2016 (βλ. Πίνακα 1).
Θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση, έστω και πολύ περιορισμένη, των εξαγωγών εκτός καυσίμων και πλοίων, κατά 1,4% το 2016, από εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, όπως των τροφίμων και καπνού, των χημικών και φαρμακευτικών, των μη μεταλλικών και των προϊόντων εκ μετάλλου, του μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού.
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών κατέγραψε πτώση κατά 9,5% το 2016 (2015: -7,3%), λόγω κυρίως της μείωσης των εισπράξεων από θαλάσσιες μεταφορές (-21,6%) εξέλιξη που αποδίδεται στην πτώση της τιμής των ναύλων σύμφωνα με τον δείκτη ClarkSea Index κατά 34,5% συνολικά το 2016, έναντι αύξησης κατά 22,7% το 2015. Οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μειώθηκαν κατά 6,4% το 2016 και διαμορφώθηκαν στα €13,2 δισ. από 14,1 δισ. το 2015 (βλ. Πίνακα 2).
Συνολικά, η αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (μαζί με τα καύσιμα) παρουσίασε μείωση κατά 6,1% το 2016, ενώ οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν κατά 4,2%.
Ταξιδιωτικό Ισοζύγιο: Οι ταξιδιωτικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 5,1% το 2016, έναντι αύξησης κατά 7,1% το 2015. Παρά την αύξηση της τουριστικής κινήσεως οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 6,4%, έναντι αύξησης κατά 5,5% το 2015. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι (-11,3%), εξαιτίας κυρίως της προσφοράς ανταγωνιστικών τιμών και αφετέρου της αλλαγής του μίγματος των ξένων επισκεπτών με αύξηση εκείνων που δαπανούν λιγότερα. Απεναντίας, οι εισπράξεις από υπηρεσίες που συνδέονται με την κρουαζιέρα αυξήθηκαν το 2016 (+4,0%), λόγω της αύξησης, τόσο του αριθμού των επισκεπτών κρουαζιέρας όσο και των συνολικών διανυκτερεύσεων εκτός των κρουαζιερόπλοιων.
Από πλευράς ξένων επισκεπτών ανά χώρα προέλευσης, σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ξένων επισκεπτών προέρχεται από τη Γερμανία (12,7%) και ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο (11,7%) και η Γαλλία με ποσοστό 5,3% (από 6,4% το 2015). Εθνικός Γενικός και Δομικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 2017: O εθνικός δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε αύξηση 1,2% τον Ιανουάριο του 2017, έναντι μηδενικής αύξησης τον Δεκέμβριο του 2016. Ο πληθωρισμός ανήλθε σε θετικό επίπεδο για πρώτη φορά από Φεβρουάριο του 2013. Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των καυσίμων και των μη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών παραμένει αρνητικός, στο -0,6%, όπως και τον Δεκέμβριο του 2016.
Ειδικότερα, η επίπτωση του ενεργειακού κόστους στον δείκτη τιμών του καταναλωτή υπολογίζεται σε 2,07 εκατοστιαίες μονάδες τον Ιανουάριο του 2017, έναντι αρνητικής επίπτωσης -0,55 εκατοστιαίες μονάδες τον Ιανουάριο του 2016. Σημειώνεται ότι οι διεθνείς τιμές πετρελαίου αυξήθηκαν κατά 60,3% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο του 2017. Επίσης, από την αύξηση στην έμμεση φορολογία προκύπτει θετική επίπτωση κατά 0,38 εκατοστιαίες μονάδες από τα νωπά φρούτα και λαχανικά και +0,15 από την κατηγορία «καφές-ποτά-τσιγάρα».
Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ)
ΕΚΤ
Η ΕΚΤ, στις 16.2.2017, δημοσίευσε τα πρακτικά της συνεδρίασης της 18ης-19ης Ιανουαρίου. Σύμφωνα με τα πρακτικά, μία σειρά δεικτών σχετιζόμενων με την οικονομική δραστηριότητα, όπως ο PMI, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου, ο πληθωρισμός και η τιμή του πετρελαίου, αντανακλούν την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας στο δεύτερο εξάμηνο του 2016. Είναι σημαντικό ότι, η ανάκαμψη στη ΖτΕ αφορά όλο και περισσότερους τομείς οικονομικής δραστηριότητας και κράτη-μέλη. Περαιτέρω, η ανάκαμψη βασίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση και τις ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, στηρίζονται στη διατήρηση της απασχόλησης σε υψηλό επίπεδο, την αύξηση των μισθών και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, σημαντικό ρόλο στην ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΖτΕ, έναντι της αυξημένης αβεβαιότητας εξαιτίας των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων διεθνώς, έχει διαδραματίσει η νομισματική πολιτική η οποία εξασφαλίζει ιδιαιτέρως ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Εντούτοις, οι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η παρατεταμένη συμβολή της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής στην ανάκαμψη της ΖτΕ θα πρέπει να υποστηριχθεί από άλλες πολιτικές, εστιαζόμενες κυρίως στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Τέλος, αναγκαία θεωρείται η προσήλωση στην απρόσκοπτη λειτουργία των αγορών και το ελεύθερο εμπόριο.
Ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί και αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω, καθώς: α) υποχωρεί το αποτέλεσμα βάσης από την χαμηλή τιμή του πετρελαίου, β) ενδυναμώνεται η εγχώρια ζήτηση, γ) διατηρείται η διευκολυντική νομισματική πολιτική και δ) ενδεχομένως να αποδυναμωθεί περαιτέρω το ευρώ. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ εκτιμούν ότι απαιτείται μία ιδιαιτέρως επεκτατική νομισματική πολιτική προκειμένου να προκληθούν πληθωριστικές πιέσεις και ο πληθωρισμός να επιστρέψει στο μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ, πλησίον του 2%.
Σχετικά με τους κινδύνους που περιβάλλουν τις προοπτικές ανάπτυξης της ΖτΕ, η ΕΚΤ επισημαίνει την αυξημένη αβεβαιότητα για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Αναλυτικότερα, παράγοντες αβεβαιότητας παραμένουν: α) η οικονομική πολιτική που θα υιοθετήσουν οι ΗΠΑ, β) οι γεωπολιτικές εξελίξεις, γ) η πορεία αποχώρησης του Ην. Βασιλείου από την ΕΕ, δ) η αύξηση των πιέσεων υπέρ του προστατευτισμού, και ε) η ενδεχόμενη αναζωπύρωση της μεταβλητότητας στις παγκόσμιες χρηματαγορές.
Εμπορικό Ισοζύγιο
Σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της Eurostat, τον Δεκέμβριο, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε στα €24,5 δισ. από €22,2 δισ. το Νοέμβριο, καταγράφοντας αύξηση €2,0 δισ. (ή, 8,9%), σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2015. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το 2016 σε σχέση με το 2015, οι εξαγωγές αγαθών της Γερμανίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας αυξήθηκαν κατά 1,2%, 4% και 3%, αντίστοιχα, ενώ της Γαλλίας και της Ολλανδίας παρέμειναν αμετάβλητες. Παράλληλα, οι εισαγωγές των μεγαλυτέρων οικονομιών είτε μειώθηκαν είτε παρέμειναν αμετάβλητες. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, σημειώνεται η άνοδος του πλεονάσματος της Γερμανίας σε ιστορικό υψηλό το 2016, διαμορφούμενο στα €257,3 δισ., καταγράφοντας αύξηση 3,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες απορροφούν περίπου το 9,5% της αξίας των εξαγωγών, εξ ου και αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πολιτική διεθνούς εμπορίου που θα ακολουθήσει ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Είναι ενδεικτικό ότι, ο νέος Πρόεδρος έχει ήδη ανακοινώσει ότι προτίθεται να αυξήσει τους δασμούς των εισαγόμενων γερμανικών οχημάτων, τα οποία συνιστούν περί το 30% της αξίας των γερμανικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.
www.bankingnews.gr
Τούτο αντανακλά πρώτον, την ανάκαμψη της διεθνούς τιμής του πετρελαίου από τα ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα των τελευταίων δύο ετών, δεύτερον, την ισχυρή επίπτωση του αυξημένου ειδικού φόρου κατανάλωσης από τον Ιανουάριο του 2017 σε προϊόντα όπως τα τσιγάρα, τα καύσιμα, ο καφές, η συνδρομητική τηλεόραση και η σταθερή τηλεφωνία, και τρίτον, τα αποτελέσματα βάσης από την περυσινή αύξηση του συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας σε μία σειρά προϊόντων.
Η επίδραση των τιμών ενέργειας, ωστόσο, προβλέπεται να ατονήσει σταδιακά καθώς η τιμή του πετρελαίου αναμένεται να σταθεροποιηθεί από το δεύτερο εξάμηνο του 2017 και μετά. Παράλληλα, όμως, η τάση διολίσθησης του ευρώ έναντι του δολαρίου σε συνδυασμό με τη αναμενόμενη συρρίκνωση του παραγωγικού κενού στην επόμενη διετία θα ενισχύσουν εκ νέου τις πληθωριστικές προσδοκίες.
Τιμές Ενέργειας και Ισοτιμία Ευρώ Δολαρίου – συμβολή της πλευράς του κόστους
Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου (από €28,7/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2016, μέσο επίπεδο, σε €51,8/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2017) επηρέασαν αναπόφευκτα τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στην κατηγορία «Ενέργεια» (Γράφημα 1) οδηγώντας σε αύξηση κατά 13% τον Ιανουάριο του 2017, από 5,3% τον Δεκέμβριο του 2016.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χειμερινές προβλέψεις εκτιμά την αύξηση της μέσης τιμής του πετρελαίου στα $56,4/βαρέλι το οποίο θα οδηγήσει σε αύξηση του Εν.ΔΤΚ «Ενέργεια» στην Ευρωζώνη στο 6,3% το 2017, από -5,1% το 2016.
Επιπλέον, η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου το 2017 καθιστά τα εισαγόμενα προϊόντα ακριβότερα, μεταξύ αυτών κυρίως το πετρέλαιο, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.
Η αυξητική αυτή τάση αναμένεται να επικρατήσει και στον εγχώριο πληθωρισμό, με ισχυρότερη μάλιστα συγκριτικά επίπτωση καθώς η κατηγορία «Ενέργεια» επηρεάζεται στην Ελλάδα εκτός από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και από τις αυξήσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα.
Παραγωγικό Κενό – συμβολή της πλευράς της ζήτησης
Παρά το γεγονός ότι η αύξηση του κόστους της ενέργειας αναμένεται να περιορίσει ελαφρά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας θα οδηγήσει σταδιακά σε συρρίκνωση του παραγωγικού κενού, δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του πραγματικού από το δυνητικό ΑΕΠ . Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να αναζωπυρώσει σταδιακά τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία.
Παράλληλα, η αναμενόμενη σταδιακή πτώση της ανεργίας και η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της ζήτησης ορισμένων δεξιοτήτων που ενδεχομένως βρίσκονται σε στενότητα μετά την εκροή ανθρώπινου δυναμικού των τελευταίων ετών (brain drain). Επιπλέον, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η βαθμιαία αύξηση του μέσου μισθολογικού κόστους αναμένεται να συνεχίσει να υπερβαίνει την μέση παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (κατά 0,4% και 1,1% το 2017 και 2018 αντιστοίχως, Γράφημα 2).
Η αυξητική αυτή επίπτωση επί των τιμών μπορεί να αντισταθμισθεί από την επίδραση των σχεδιασμένων διαρθρωτικών παρεμβάσεων για την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων, σύμφωνα με το πρόγραμμα προσαρμογής. Από την ανωτέρω ανάλυση προκύπτει ότι ο γενικός Εν. ΔΚΤ προβλέπεται να διαμορφωθεί άνω του 1,0% τόσο το 2017 όσο και το 2018.
Τιμές Πετρελαίου και Εξωτερικές Συναλλαγές: Ισοζύγιο Καυσίμων το 2017
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες του 2016 συνέβαλε στην βελτίωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων (από €-4,2 δισ. το 2015 σε €-2,8 δισ. το 2016), δεδομένου ότι οι εισαγωγές καυσίμων μειώθηκαν περισσότερο από τις εξαγωγές καυσίμων (-17,7% έναντι -8,3%).
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να δώσουμε μερικά στοιχεία που αφορούν το ενεργειακό προφίλ της χώρας, προκειμένου να σκιαγραφήσουμε την επίδραση της μεταβολής της τιμής του πετρελαίου στις εισαγωγές και εξαγωγές καυσίμων. Ειδικότερα, η Ελλάδα είναι καθαρός εισαγωγέας καυσίμων και συνεπώς ευνοήθηκε από την πτώση της τιμής των καυσίμων το 2016. Ο βαθμός κάλυψης των εισαγωγών αργού και προϊόντων πετρελαίου από τις εξαγωγές βρίσκεται κάτω του 100% αν και έχει αυξηθεί από 17% το 2005 σε 68% το 2016. Οι εισαγωγές καυσίμων συνίστανται σε εισαγωγές αργού πετρελαίου κατά 71% ενώ οι εξαγωγές αφορούν σε προϊόντα διύλισης πετρελαίου κατά 99%.
Ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης (energy dependence rate) που ορίζεται ως το ποσοστό των καθαρών εισαγωγών στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται στην Ελλάδα σε 65,3% και σημαντικά υψηλότερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο (53,8%). Τούτο σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι μεταβολές στις τιμές του πετρελαίου επηρεάζουν τη χώρα μας περισσότερο από ότι άλλες χώρες στην Ευρώπη. Τέλος το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) της κατανάλωσης ενέργειας ανά είδος καυσίμου, στην Ελλάδα, αφορά στο πετρέλαιο και στα υποπροϊόντα του.
Συνεπώς, το 2017, η αύξηση της τιμής πετρελαίου, κατά 28% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή κατά 20% που προβλέπει το ΔΝΤ αναμένεται να επιβαρύνει το ισοζύγιο καυσίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, υιοθετώντας την ακραία υπόθεση της πλήρους ανελαστικής ζήτησης δηλαδή ότι σε όρους Συνεπώς, το 2017, η αύξηση της τιμής πετρελαίου, κατά 28% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή κατά 20% που προβλέπει το ΔΝΤ αναμένεται να επιβαρύνει το ισοζύγιο καυσίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, υιοθετώντας την ακραία υπόθεση της πλήρους ανελαστικής ζήτησης δηλαδή ότι σε όρους ποσοτήτων οι εισαγωγές και οι εξαγωγές καυσίμων παραμένουν σταθερές, η αύξηση στο έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων από την παραπάνω αύξηση εκτιμάται σε €1,0 δισ. ή €700 εκατ. αντίστοιχα.
Οικονομική συγκυρία
Το ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών το 2016: Το Ισοζύγιο των Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε έλλειμμα €1,1 δισ. το 2016, έναντι οριακού πλεονάσματος €0,2 δισ. το 2015.
Το έλλειμμα του ΙΤΣ προήλθε πρωτίστως από την έντονη πτώση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και των πρωτογενών εισοδημάτων, την οποία δεν αντιστάθμισε η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των αγαθών (βλ. Γράφημα).
Ειδικότερα αναφέρονται τα ακόλουθα:
Το έλλειμμα του ισοζυγίου των αγαθών σημείωσε περιορισμένη μείωση κατά 3,8% το 2016 (2015: -22,6%), καθότι οι συνολικές εισαγωγές (-2,3%) μειώθηκαν περισσότερο από τις αντίστοιχες εξαγωγές (-1,2%).
Καθοριστικά στη βελτίωση του ελλείμματος των αγαθών επέδρασε η πτώση του ελλείμματος του ισοζυγίου των καυσίμων το 2016 (βλ. Πίνακα 1).
Θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση, έστω και πολύ περιορισμένη, των εξαγωγών εκτός καυσίμων και πλοίων, κατά 1,4% το 2016, από εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, όπως των τροφίμων και καπνού, των χημικών και φαρμακευτικών, των μη μεταλλικών και των προϊόντων εκ μετάλλου, του μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού.
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών κατέγραψε πτώση κατά 9,5% το 2016 (2015: -7,3%), λόγω κυρίως της μείωσης των εισπράξεων από θαλάσσιες μεταφορές (-21,6%) εξέλιξη που αποδίδεται στην πτώση της τιμής των ναύλων σύμφωνα με τον δείκτη ClarkSea Index κατά 34,5% συνολικά το 2016, έναντι αύξησης κατά 22,7% το 2015. Οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μειώθηκαν κατά 6,4% το 2016 και διαμορφώθηκαν στα €13,2 δισ. από 14,1 δισ. το 2015 (βλ. Πίνακα 2).
Συνολικά, η αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (μαζί με τα καύσιμα) παρουσίασε μείωση κατά 6,1% το 2016, ενώ οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν κατά 4,2%.
Ταξιδιωτικό Ισοζύγιο: Οι ταξιδιωτικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 5,1% το 2016, έναντι αύξησης κατά 7,1% το 2015. Παρά την αύξηση της τουριστικής κινήσεως οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 6,4%, έναντι αύξησης κατά 5,5% το 2015. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι (-11,3%), εξαιτίας κυρίως της προσφοράς ανταγωνιστικών τιμών και αφετέρου της αλλαγής του μίγματος των ξένων επισκεπτών με αύξηση εκείνων που δαπανούν λιγότερα. Απεναντίας, οι εισπράξεις από υπηρεσίες που συνδέονται με την κρουαζιέρα αυξήθηκαν το 2016 (+4,0%), λόγω της αύξησης, τόσο του αριθμού των επισκεπτών κρουαζιέρας όσο και των συνολικών διανυκτερεύσεων εκτός των κρουαζιερόπλοιων.
Από πλευράς ξένων επισκεπτών ανά χώρα προέλευσης, σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ξένων επισκεπτών προέρχεται από τη Γερμανία (12,7%) και ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο (11,7%) και η Γαλλία με ποσοστό 5,3% (από 6,4% το 2015). Εθνικός Γενικός και Δομικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 2017: O εθνικός δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε αύξηση 1,2% τον Ιανουάριο του 2017, έναντι μηδενικής αύξησης τον Δεκέμβριο του 2016. Ο πληθωρισμός ανήλθε σε θετικό επίπεδο για πρώτη φορά από Φεβρουάριο του 2013. Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των καυσίμων και των μη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών παραμένει αρνητικός, στο -0,6%, όπως και τον Δεκέμβριο του 2016.
Ειδικότερα, η επίπτωση του ενεργειακού κόστους στον δείκτη τιμών του καταναλωτή υπολογίζεται σε 2,07 εκατοστιαίες μονάδες τον Ιανουάριο του 2017, έναντι αρνητικής επίπτωσης -0,55 εκατοστιαίες μονάδες τον Ιανουάριο του 2016. Σημειώνεται ότι οι διεθνείς τιμές πετρελαίου αυξήθηκαν κατά 60,3% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο του 2017. Επίσης, από την αύξηση στην έμμεση φορολογία προκύπτει θετική επίπτωση κατά 0,38 εκατοστιαίες μονάδες από τα νωπά φρούτα και λαχανικά και +0,15 από την κατηγορία «καφές-ποτά-τσιγάρα».
Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ)
ΕΚΤ
Η ΕΚΤ, στις 16.2.2017, δημοσίευσε τα πρακτικά της συνεδρίασης της 18ης-19ης Ιανουαρίου. Σύμφωνα με τα πρακτικά, μία σειρά δεικτών σχετιζόμενων με την οικονομική δραστηριότητα, όπως ο PMI, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου, ο πληθωρισμός και η τιμή του πετρελαίου, αντανακλούν την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας στο δεύτερο εξάμηνο του 2016. Είναι σημαντικό ότι, η ανάκαμψη στη ΖτΕ αφορά όλο και περισσότερους τομείς οικονομικής δραστηριότητας και κράτη-μέλη. Περαιτέρω, η ανάκαμψη βασίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση και τις ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, στηρίζονται στη διατήρηση της απασχόλησης σε υψηλό επίπεδο, την αύξηση των μισθών και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, σημαντικό ρόλο στην ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΖτΕ, έναντι της αυξημένης αβεβαιότητας εξαιτίας των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων διεθνώς, έχει διαδραματίσει η νομισματική πολιτική η οποία εξασφαλίζει ιδιαιτέρως ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Εντούτοις, οι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η παρατεταμένη συμβολή της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής στην ανάκαμψη της ΖτΕ θα πρέπει να υποστηριχθεί από άλλες πολιτικές, εστιαζόμενες κυρίως στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Τέλος, αναγκαία θεωρείται η προσήλωση στην απρόσκοπτη λειτουργία των αγορών και το ελεύθερο εμπόριο.
Ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί και αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω, καθώς: α) υποχωρεί το αποτέλεσμα βάσης από την χαμηλή τιμή του πετρελαίου, β) ενδυναμώνεται η εγχώρια ζήτηση, γ) διατηρείται η διευκολυντική νομισματική πολιτική και δ) ενδεχομένως να αποδυναμωθεί περαιτέρω το ευρώ. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ εκτιμούν ότι απαιτείται μία ιδιαιτέρως επεκτατική νομισματική πολιτική προκειμένου να προκληθούν πληθωριστικές πιέσεις και ο πληθωρισμός να επιστρέψει στο μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ, πλησίον του 2%.
Σχετικά με τους κινδύνους που περιβάλλουν τις προοπτικές ανάπτυξης της ΖτΕ, η ΕΚΤ επισημαίνει την αυξημένη αβεβαιότητα για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Αναλυτικότερα, παράγοντες αβεβαιότητας παραμένουν: α) η οικονομική πολιτική που θα υιοθετήσουν οι ΗΠΑ, β) οι γεωπολιτικές εξελίξεις, γ) η πορεία αποχώρησης του Ην. Βασιλείου από την ΕΕ, δ) η αύξηση των πιέσεων υπέρ του προστατευτισμού, και ε) η ενδεχόμενη αναζωπύρωση της μεταβλητότητας στις παγκόσμιες χρηματαγορές.
Εμπορικό Ισοζύγιο
Σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της Eurostat, τον Δεκέμβριο, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε στα €24,5 δισ. από €22,2 δισ. το Νοέμβριο, καταγράφοντας αύξηση €2,0 δισ. (ή, 8,9%), σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2015. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το 2016 σε σχέση με το 2015, οι εξαγωγές αγαθών της Γερμανίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας αυξήθηκαν κατά 1,2%, 4% και 3%, αντίστοιχα, ενώ της Γαλλίας και της Ολλανδίας παρέμειναν αμετάβλητες. Παράλληλα, οι εισαγωγές των μεγαλυτέρων οικονομιών είτε μειώθηκαν είτε παρέμειναν αμετάβλητες. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, σημειώνεται η άνοδος του πλεονάσματος της Γερμανίας σε ιστορικό υψηλό το 2016, διαμορφούμενο στα €257,3 δισ., καταγράφοντας αύξηση 3,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες απορροφούν περίπου το 9,5% της αξίας των εξαγωγών, εξ ου και αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πολιτική διεθνούς εμπορίου που θα ακολουθήσει ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Είναι ενδεικτικό ότι, ο νέος Πρόεδρος έχει ήδη ανακοινώσει ότι προτίθεται να αυξήσει τους δασμούς των εισαγόμενων γερμανικών οχημάτων, τα οποία συνιστούν περί το 30% της αξίας των γερμανικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών