Η συσσώρευση του ελληνικού χρέους εμποδίζει την ανάπτυξη, τονίζει ο Jens Bastian, πρώην μέλος της Task Force
“Η αναδιάρθρωση του χρέους ως πανάκεια από μόνη της δεν επιλύει κανένα από τα βαθιά ριζωμένα, οικονομικά και διοικητικά προβλήματα της Ελλάδας”, τονίζει σε συνέντευξή του στο bankingnews.gr (BN) ο Γερμανός οικονομολόγος Jens Bastian, ο οποίος υπήρξε επί δύο χρόνια μέλος της Task Force της Κομισιόν για την Ελλάδα.
Διερωτάται πώς αυτό το χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί εκτός προγράμματος, με χρηματοδότηση από τις αγορές και σε επιτόκια που θα το καταστούν βιώσιμο με την πάροδο του χρόνου....παραμένει μυστήριο....
Όπως επισημαίνει, όταν ο Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε την εξουσία “επένδυσε μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στην επίτευξη της άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους, αντί να δώσει προτεραιότητα στις προσπάθειες υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων”.
Σχολιάζοντας το σχέδιο περί εξόδου της Ελλάδας από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018, ο έγκριτος οικονομολόγος υπογραμμίζει πως το αφήγημα του Αλέξη Τσίπρα, είναι “σχεδόν αντίγραφο του αφηγήματος του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά το 2014”.
Ο Jens Bastian τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός ευρύτερου πολιτικού συνασπισμού, υποστηρίζοντας πως “η βασική διαφορά της Ελλάδας με άλλες χώρες που έχουν βγει από το πρόγραμμα, όπως η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, είναι ότι σε αυτές τις τρεις χώρες η συναίνεση ήταν δυνατή στην αρχή του προγράμματος”.
“Αντ 'αυτού, προς απογοήτευση πολλών, η πολιτική των άκρων εξακολουθεί να κυβερνά στην Αθήνα, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης”, σημειώνει.
Περιγράφοντας τη δική του εμπειρία ως μέλος της Task Force τη διετία 2011-2013, αναφέρει πως κάποιες φορές αμφισβητήθηκε η συμμετοχή τους στις συζητήσεις, τονίζει ωστόσο πως "υπήρχαν διάφορα ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να είχαμε προσεγγίσει διαφορετικά".
Όσο για το αν του ζητηθεί να συμμετέχει ξανά σε μία Ομάδα Δράσης, η απάντησή του είναι "ναι”.
“Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα εδώ και 17 χρόνια. Θέλω αυτή τη χώρα και οι πολίτες της να νικήσουν”, καταλήγει.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Jens Bastian στο bankingnews.gr:
- Η αναδιάρθρωση του χρέους παραμένει ένα εξαιρετικά φλέγον ζήτημα για την ελληνική κυβέρνηση. Μπορεί το ελληνικό χρέος να καταστεί βιώσιμο χωρίς κούρεμα; Ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις γύρω από αυτό το θέμα;
Κατά την άποψή μου, όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, επένδυσε μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στην επίτευξη της άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους, αντί να δώσει προτεραιότητα στις προσπάθειες υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αργότερα θα μπορούσαν να φέρουν πρόοδο στο ενοχλητικό αυτό ζήτημα του συσσωρευμένου χρέους της Ελλάδας.
Με άλλα λόγια, ο κ. Τσίπρας έβαλε το κάρο πριν από το άλογο.
Το Eurogroup και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) έχουν καταστήσει σαφές ότι υπάρχει ένας οδικός χάρτης που έχει συμφωνηθεί με την Ελλάδα για το πότε και πώς θα συζητηθεί το ζήτημα του χρέους κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018.
Όταν ήμουν μέλος της Task Force στην Ελλάδα, είδα την πολυπλοκότητα της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (PSI) την περίοδο 2011-2012.
Το μάθημα που έμαθα τότε ήταν πως θα ήταν μόνο θέμα χρόνου οι αρμόδιες αρχές σε Αθήνα, Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη και Ουάσινγκτον να επανεξετάσουν το θέμα.
Πέντε χρόνια αργότερα, αυτό είναι το ζήτημα στο οποίο στέκονται πάλι.
Το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει περάσει από κατά κύριο λόγο ιδιώτες επενδυτές σε δημόσια πιστωτικά ιδρύματα.
Η αναδιάρθρωση του χρέους επανέρχεται στην ημερήσια διάταξη.
Δεν θα λυθεί σύντομα.
Αλλά η αναδιάρθρωση του χρέους ως πανάκεια από μόνη της δεν επιλύει κανένα από τα βαθιά ριζωμένα, οικονομικά και διοικητικά προβλήματα της Ελλάδας.
Αυτό που θεωρώ περίπλοκο στη συζήτηση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι η συχνή απουσία ενημέρωσης των διαμορφωτών πολιτικής από την οικονομική ιστορία.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε κάποιας μορφής προγράμματα προσαρμογής από το 1833, κάτι αντίστοιχο ακολούθησε το 1897, τη δεκαετία του 1920 και τελευταία φορά ήταν το 2010.
Για περισσότερα από 180 (!) χρόνια, διαφορετικές κρίσεις οδήγησαν σε δεκαετίες κατά τις οποίες το χρέος υπερχείλισε, η εξωτερική εξάρτηση ήταν διαρκής και οι λύσεις που βρέθηκαν, εμπόδισαν την ανάκαμψη μιας υπερχρεωμένης χώρας.
Θεωρώ ότι είναι θέμα πνευματικής ειλικρίνειας και βασικών αρχών οικονομικής θεωρίας να πει κανείς ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα εμποδίζεται από τη συσσώρευση του χρέους της (εξωτερικό και εσωτερικό χρέος).
Το πώς αυτό το χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί εκτός προγράμματος, με χρηματοδότηση από τις αγορές και σε επιτόκια που θα το καταστούν βιώσιμο με την πάροδο του χρόνου, παραμένει μυστήριο για μένα.
- Πώς αξιολογείτε την απόδοση της ελληνικής κυβέρνησης στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί;
Πρώτα απ’ όλα, θα προσπαθούσα να μην εστιάσω αποκλειστικά στους αριθμούς κατά την αποτίμηση της προόδου που κάνουν οι αποστολές αξιολόγησης της τρόικας.
Αυτό το βλέπουμε ξανά με την συνεχόμενη αποστολή των κλιμακίων των δανειστών για την αξιολόγηση και τις αναδυόμενες συζητήσεις σχετικά με το πρωτογενές πλεόνασμα.
Επιπλέον, πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια ήταν μια πολύ δύσκολη διαδικασία να δημιουργηθεί ένας θετικός ορισμός του όρου “μεταρρύθμιση” στην Ελλάδα.
Ορισμένοι μιλούν για “προαπαιτούμενα”, άλλοι για “συμμόρφωση στις απαιτήσεις”, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που χρησιμοποιούν τον όρο “υποχρεώσεις”.
Όλα αυτά δεν είναι ευνοϊκά για να δημιουργηθεί ένα αφήγημα στην πολιτική οικονομία της Ελλάδας που θα υποστηρίξει τις αλλαγές και θα προσδιορίσει τη μεταμόρφωση των θεσμικών οργάνων μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Συνεπώς, οι ποσοτικές επιδόσεις μπορούν να επιτευχθούν εντός ορισμένων κατευθυντήριων γραμμών και παραμέτρων του προγράμματος, ιδίως όσον αφορά τη δημοσιονομική πλευρά.
Αλλά αυτό δεν μεταφράζεται απαραιτήτως σε “απόδοση” ή “πρόοδο” για τους Έλληνες πολίτες, την κοινωνία γενικότερα και την πλειοψηφία των ιδιωτικών επιχειρήσεων στη χώρα.
Συχνά υποστήριζα στο παρελθόν ότι “ουκ εν τω πολλώ το ευ”.
Αυτό που επίσης παρατηρώ τα τελευταία τρία χρόνια, κατά την εκτέλεση και αξιολόγηση του προγράμματος είναι οι αυξανόμενες διαφωνίες μεταξύ των πιστωτών.
Είτε πρόκειται για τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος, είτε για το αφορολόγητο, είτε για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, τα κλιμάκια των θεσμών δεν λένε πια τα ίδια πράγματα.
Αυτή η διαφωνία, η οποία γίνεται ολοένα και πιο δημόσια με δηλώσεις και διαρροές, δεν συμβάλλει στην αποτίμηση των επιδόσεων και της προόδου όσων έχουν συμφωνηθεί, πόσω δε μάλλον των εφαρμοζόμενων μεταρρυθμίσεων.
- Εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σας ζητούσε σήμερα τη συμβουλή του, τι θα του λέγατε; Και αντίστοιχα, τι θα συμβουλεύατε τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος ζητά επιμόνως πρόωρες εκλογές;
Αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί.
Αλλά όπως λένε στα αεροπλάνα πριν από την απογείωση: “Στην απίθανη περίπτωση”... τότε θα ενθάρρυνα τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να αναζητήσει έναν ευρύτερο μεταρρυθμιστικό συνασπισμό εντός και εκτός του κοινοβουλίου.
Θα τόνιζα το ίδιο και στον κ. Μητσοτάκη.
Η βασική διαφορά της Ελλάδας - ως μια χώρα που παραμένει σε πρόγραμμα - με άλλες χώρες που έχουν βγει από το πρόγραμμα, όπως η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, είναι ότι σε αυτές τις τρεις χώρες η συναίνεση ήταν δυνατή στην αρχή του προγράμματος.
Αυτή η μορφή πολιτικού συνασπισμού μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, σε εξαιρετικές περιστάσεις, ήταν επείγουσα στην Ελλάδα το 2010 και συνέχισε να αποτελεί κρίσιμο σημείο αναφοράς για την επίτευξη προόδου μέχρι και σήμερα.
Αντ 'αυτού, προς απογοήτευση πολλών, η πολιτική των άκρων εξακολουθεί να κυβερνά στην Αθήνα, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
- Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης είναι η έξοδος από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018. Πιστεύετε ότι ενδεχομένως μπορεί να χρειαστεί ένα νέο πρόγραμμα;
Τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και οι Ευρωπαίοι πιστωτές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΕΚΤ) επιδιώκουν να καθιερώσουν ένα καθυστερημένο “success story” για την Ελλάδα.
Το ΔΝΤ δεν συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια, όπως τουλάχιστον έδειξαν οι πρόσφατες συζητήσεις για την αναθεώρηση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR) των ελληνικών τραπεζών.
Ο χάρτης που έχει χαράξει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας βασίζεται σε ένα success story με μια “καθαρή έξοδο” (σ.σ. από τα μνημόνια), που σημαίνει τέλος του τρέχοντος προγράμματος, χωρίς προληπτική πιστωτική γραμμή (ECCL), επανάκτηση της άνευ όρων πρόσβασης στις αγορές, αποχαιρετισμό με την τρόικα τον Αύγουστο του 2018.
Το σενάριο αυτό είναι σχεδόν αντίγραφο του αφηγήματος του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά το 2014.
Ξέρουμε πώς τελείωσε εκείνο, πόσο εσφαλμένα έκρινε την εγχώρια πολιτική κατάσταση και τις προτεραιότητες των διεθνών πιστωτών τρία χρόνια πριν.
Θα είναι πολύ σημαντικό επίτευγμα εάν η Ελλάδα καταφέρει να αποφύγει κάποιο ενδεχόμενο σοκ μέχρι το προσεχές καλοκαίρι, τουλάχιστον κάτι που θα μπορούσε να δημιουργήσει η ίδια.
Νομίζω ότι είναι εφικτό και το έχουν εγγυηθεί πολλοί, στην Αθήνα αλλά και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδίως στο Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες.
Όμως, ένα τέτοιο σενάριο δεν απαιτεί μόνο ρητορικούς και χαρούμενους ηγέτες, αλλά ουσία και βιωσιμότητα με την πάροδο του χρόνου.
Η επαναφορά στις αγορές όταν μόλις έχεις βγει από ένα πρόγραμμα διάσωσης δεν σημαίνει και αυτόματα την αποκατάσταση της οικονομικής και δημοσιονομικής κυριαρχίας.
Η εποπτεία και επιτήρηση της Ελλάδας θα συνεχιστεί και μόλις ολοκληρωθεί το τρίτο πρόγραμμα.
Το κυριότερο είναι ότι το έλλειμμα εμπιστοσύνης, το οποίο δεν μπορεί να μετρηθεί σε αριθμούς, παραμένει μια σταθερή πρόκληση για την Ελλάδα απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους της και τους μελλοντικούς ξένους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων της διασποράς.
- Από την εμπειρία σας ως μέλος της Task Force από το 2011 έως το 2013, θα μπορούσατε να περιγράψετε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγονταν εκείνη την περίοδο οι διαπραγματεύσεις; Ποιος πραγματικά παίρνει τις αποφάσεις πίσω από τις κλειστές πόρτες;
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσω ότι ο ρόλος μου στην Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια συναντήσεων μεταξύ των εκάστοτε κυβερνήσεων εκείνη την εποχή και των διεθνών πιστωτών περιγράφηκε καλύτερα ως “συμμετέχων ως παρατηρητής”.
Δεν ήταν δεδομένο ότι εγώ ή οι συνάδελφοί μου θα προσκαλούμασταν σε τέτοιες συναντήσεις.
Κάποιες φορές εκπρόσωποι της κυβέρνησης αμφισβήτησαν τη συμμετοχή μας, ορισμένες φορές μέλη της τρόικας δεν χαιρέτησαν τη συμμετοχή μας.
Ο συμβουλευτικός μας ρόλος ήταν σημαντικός, όταν προσπαθούσαμε να υποστηρίξουμε έναν οδικό χάρτη για ένα συγκεκριμένο πρότζεκτ το οποίο ένας Έλληνας υπουργός ή μια ρυθμιστική αρχή επιδίωκε να προχωρήσει.
Σε αυτό το σημείο ήταν και το κλειδί για να θεμελιωθεί μια χημεία μεταξύ των δύο πλευρών, να υποδείξουμε τους εταίρους συνεργασίας εντός και εκτός Ελλάδας και να ξεδιαλύνουμε τη χρηματοδότηση του εκάστοτε πρότζεκτ, κάτι που συχνά αποδείχθηκε πρόκληση.
Υποστήριζα έντονα τη συνεργασία της Task Force με τους Έλληνες σε συγκεκριμένα πρότζεκτ.
Νομίζω ότι υπήρχαν διάφορα ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να είχαμε προσεγγίσει διαφορετικά, όπως για παράδειγμα την επικοινωνία του σκοπού της αποστολής μας και τις δραστηριότητές μας.
Αν μου ζητηθεί να συμμετέχω ξανά σε μια τέτοια Ομάδα Δράσης, θα έλεγα σαφώς “ναι!”
- Η επώδυνη πορεία της Ελλάδας προς την οικονομική ανάκαμψη διαρκεί οχτώ χρόνια και τρία μνημόνια μέχρι στιγμής. Υπάρχει περίπτωση η Ελλάδα - μετά από όλες αυτές τις προσπάθειες και τη σκληρή λιτότητα - απλώς να μην τα καταφέρει στο τέλος;
Ο κίνδυνος υπάρχει.
Αλλά θα ήταν μεγάλη αδικία προς όλους εκείνους τους απλούς πολίτες και τους πολιτικούς που προσπάθησαν για τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αν αυτές οι προσπάθειες, οι θυσίες και οι πρωτοβουλίες έγιναν μάταια.
Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα εδώ και 17 χρόνια.
Έχω δει πολλούς πολίτες που επιδιώκουν την αλλαγή, είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν πόρους σε αυτήν την προσπάθεια και να συναινέσουν σε μια κοινή προσπάθεια.
Θα μπορούσα να είχα φύγει από την Ελλάδα όπως πολλοί άλλοι τα τελευταία χρόνια.
Αλλά έχω δημιουργήσει ρίζες σε αυτή τη χώρα.
Θέλω αυτή τη χώρα και οι πολίτες της να νικήσουν.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ JENS BASTIAN ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
- Debt restructuring remains a highly contested issue for the Greek government. Can the Greek debt become sustainable without haircut? What are your suggestions over this issue?
In my view since assuming power in January 2015 Prime Minister Tsipras has put far too much political capital on the issue of achieving upfront debt restructuring, instead of highlighting his structural reform efforts that could later yield progress on the vexing issue of Greece’s accumulated sovereign debt. In other words, Mr. Tsipras put the cart before the horse.
The Euro Group of finance ministers and the European Stability Mechanism (ESM) have made it abundantly clear that there is an agreed road map with Greece when and how to discuss the debt matter during the second half of 2018.
When I was a member of the Task Force for Greece of the European Commission I witnessed the complexities of negotiating and agreeing the Private Sector Involvement (PSI) in 2011-2012.
The lesson I learned then was that it would only be a matter of time until the responsible authorities in Athens, Brussels, Frankfurt and Washington would have to revisit the matter.
Five years later this is where they stand again. Greek sovereign debt has migrated from predominantly private holders to public creditor institutions. Debt restructuring is back on the agenda.
It won’t go away any time soon. But debt restructuring as a standalone panacea does not solve any of Greece’s deeply rooted economic and administrative problems.
What I find perplexing in the Greek debt restructuring debate is the frequent absence of economic history informing policy makers. Greece has been in some form of adjustment programmes since 1833, followed in 1897, then the 1920s and now 2010ff. For more than 180 (!) years different forms of crisis resolution have resulted in decades of debt overhang, perpetual external dependence and the solutions found have impeded the recovery of an over-indebted country.
I think it is a matter of intellectual honesty and ground rule economics to state that Greece cannot grow out of its accumulated debt overhang (external and internal debt).
How this debt can be financed outside a programme with market financing at rates consistent with sustainability over time remains a mystery to me.
- How would you assess the Greek government’s performance in implementing the reforms agreed in the bailout package?
First and foremost, I would strive to move away from an exclusive numeric focus of evaluating progress during review missions of the troika institutions. We witness this again with the ensuing evaluation mission and the emerging debates about the primary budget surplus.
Further, I think that it has been a very difficult process during the past years to create a positive definition of the term “reform” in Greece. Some talk of “prior actions”, others of “compliance requirements”, and then there are those who use the term “obligations”. All this is not conducive to create a narrative in the political economy of Greece to support change and identify transformative institutions over the medium- to long-term.
Therefore, performance from a quantitative perspective may be achieved within certain guidelines and parameters of the programme, in particular on the fiscal side. But this does not necessarily translate into “performance” or “progress” for Greek citizens, civil society in general and the majority of private enterprise in the country. I have frequently argued in the past that less would have been more.
What I also observe over the past three years of programme performance and evaluation are the rising disagreements among the creditor institutions. Be it the vexing issue of primary budget surplus targets, tax free income thresholds or debt profile and sustainability of Greece, the members of the Troika institutions do not ‘sing from the same hymn sheet’ anymore. Such discord, which is increasingly being carried out in public with microphones and leaks, is not conducive to assessing performance and progress of adopted, let alone implemented reforms.
- If the Greek Prime Minister Alexis Tsipras asked for your advice today what would you say to him? And what would you advise the main opposition leader, Kyriakos Mitsotakis, who asks for early elections?
This is rather unlikely to happen. But as they say in airplanes prior to take off: “in the unlikely event of” … then I would encourage PM Tsipras to seek a broad reform coalition inside and outside parliament. I would emphasize the same to Mr. Mitsotakis.
The key difference between Greece as a programme country and former programme countries such as Cyprus, Ireland and Portugal, is that in these three countries reaching across the (political) aisle was possible at the outset of the programme.
This form of political coalition building in exceptional circumstances between government and opposition was a matter of urgency in Greece in 2010 and has continued to be a critical benchmark for achieving progress today.
Instead, to the disillusionment of many, brinkmanship still rules the day in Athens, as much on the government side as well as from the main opposition party.
- The Greek government's aim is to exit from the adjustment program in August 2018. Do you think that a new bailout program might be necessary?
Both the government in Athens and the European side of the creditor institutions (European Commission and the ECB) are seeking to establish a belated success story narrative for Greece.
The IMF is not participating in this endeavour, as the recent debate about the Asset Quality Review (AQR) for Greek banks illustrated.
The roadmap of PM Tsipras is based on the success story of a “clean exit”, i.e. end to the programme, no ECCL, regaining unconditional market access, farewell to the troika in August 2018. This scenario is almost a carbon copy of former PM A. Samaras’ narrative in 2014.
We know how that ended, how much he misjudged the domestic political situation and the policy priorities of the international creditors three years ago.
It would be a major achievement if Greece avoids any shocks until next summer, at least of its own making.
I think it is feasible and warranted by many, in Athens and across European capital cities, in particular Berlin, Paris and Brussels.
But such a scenario not only needs rhetoric and cheer leaders, but also substance and sustainability over time.
Regaining access to international capital markets in a post-programme environment does not automatically mean re-establishing financial and fiscal sovereignty. Supervision and monitoring of Greece will continue after the third programme terminates.
Most importantly, the trust deficit, which cannot be measured in numerical terms, remains a constant challenge for Greece vis-à-vis its European partners and prospective foreign investors, including diaspora Greeks.
- From your experience as a member of the Task Force for Greece between 2011 and 2013, may I kindly ask you to describe the conditions under which the negotiations were taking place back then? Who makes the decisions behind those closed doors?
It is important to underline that my role in the Task Force for Greece during meetings with the government of the time and the international creditors was one best described as that of a ‘participant observer’. It was not a given that I or colleagues of mine would be invited to such meetings.
Sometimes representatives of the government objected to our participation, sometimes members of the Troika institutions did not welcome our involvement.
Our advisory role was important when we tried to support a roadmap for a specific project which a Greek minister or regulatory authority sought to advance.
This is where it was key to establish a certain chemistry with each other, identify cooperation partners inside and outside Greece and clarify the financing of the project, which often proved a vexing challenge.
I was strongly in favour of having the Task Force cooperate with Greeks in defined projects.
I think there were various issues which we should have approached differently, e.g. the public communication of our mandate and activities.
But if I were to be asked, if I would join such a Task Force again, I would clearly say “yes!”.
- Greece's painful road to economic recovery has lasted eight years and three bailouts so far. Is it possible that Greece – after all these efforts and tough austerity – simply doesn't make it in the end?
The risk exists. But it would be a grave injustice to all those ordinary citizens and reform-focused politicians that work in Greece and abroad if these activities, sacrifices and initiatives were undertaken in vain. I live and work in Greece since 17 years.
I have witnessed many citizens who seek change, are prepared to invest resources into this endeavour and reach out across the (political) aisle. I could have left Greece like so many others who voted with their feet during the past years. But I have grown roots in this country.
I want this country and its citizens to win.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Διερωτάται πώς αυτό το χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί εκτός προγράμματος, με χρηματοδότηση από τις αγορές και σε επιτόκια που θα το καταστούν βιώσιμο με την πάροδο του χρόνου....παραμένει μυστήριο....
Όπως επισημαίνει, όταν ο Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε την εξουσία “επένδυσε μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στην επίτευξη της άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους, αντί να δώσει προτεραιότητα στις προσπάθειες υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων”.
Σχολιάζοντας το σχέδιο περί εξόδου της Ελλάδας από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018, ο έγκριτος οικονομολόγος υπογραμμίζει πως το αφήγημα του Αλέξη Τσίπρα, είναι “σχεδόν αντίγραφο του αφηγήματος του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά το 2014”.
Ο Jens Bastian τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός ευρύτερου πολιτικού συνασπισμού, υποστηρίζοντας πως “η βασική διαφορά της Ελλάδας με άλλες χώρες που έχουν βγει από το πρόγραμμα, όπως η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, είναι ότι σε αυτές τις τρεις χώρες η συναίνεση ήταν δυνατή στην αρχή του προγράμματος”.
“Αντ 'αυτού, προς απογοήτευση πολλών, η πολιτική των άκρων εξακολουθεί να κυβερνά στην Αθήνα, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης”, σημειώνει.
Περιγράφοντας τη δική του εμπειρία ως μέλος της Task Force τη διετία 2011-2013, αναφέρει πως κάποιες φορές αμφισβητήθηκε η συμμετοχή τους στις συζητήσεις, τονίζει ωστόσο πως "υπήρχαν διάφορα ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να είχαμε προσεγγίσει διαφορετικά".
Όσο για το αν του ζητηθεί να συμμετέχει ξανά σε μία Ομάδα Δράσης, η απάντησή του είναι "ναι”.
“Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα εδώ και 17 χρόνια. Θέλω αυτή τη χώρα και οι πολίτες της να νικήσουν”, καταλήγει.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Jens Bastian στο bankingnews.gr:
- Η αναδιάρθρωση του χρέους παραμένει ένα εξαιρετικά φλέγον ζήτημα για την ελληνική κυβέρνηση. Μπορεί το ελληνικό χρέος να καταστεί βιώσιμο χωρίς κούρεμα; Ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις γύρω από αυτό το θέμα;
Κατά την άποψή μου, όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, επένδυσε μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στην επίτευξη της άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους, αντί να δώσει προτεραιότητα στις προσπάθειες υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αργότερα θα μπορούσαν να φέρουν πρόοδο στο ενοχλητικό αυτό ζήτημα του συσσωρευμένου χρέους της Ελλάδας.
Με άλλα λόγια, ο κ. Τσίπρας έβαλε το κάρο πριν από το άλογο.
Το Eurogroup και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) έχουν καταστήσει σαφές ότι υπάρχει ένας οδικός χάρτης που έχει συμφωνηθεί με την Ελλάδα για το πότε και πώς θα συζητηθεί το ζήτημα του χρέους κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018.
Όταν ήμουν μέλος της Task Force στην Ελλάδα, είδα την πολυπλοκότητα της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (PSI) την περίοδο 2011-2012.
Το μάθημα που έμαθα τότε ήταν πως θα ήταν μόνο θέμα χρόνου οι αρμόδιες αρχές σε Αθήνα, Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη και Ουάσινγκτον να επανεξετάσουν το θέμα.
Πέντε χρόνια αργότερα, αυτό είναι το ζήτημα στο οποίο στέκονται πάλι.
Το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει περάσει από κατά κύριο λόγο ιδιώτες επενδυτές σε δημόσια πιστωτικά ιδρύματα.
Η αναδιάρθρωση του χρέους επανέρχεται στην ημερήσια διάταξη.
Δεν θα λυθεί σύντομα.
Αλλά η αναδιάρθρωση του χρέους ως πανάκεια από μόνη της δεν επιλύει κανένα από τα βαθιά ριζωμένα, οικονομικά και διοικητικά προβλήματα της Ελλάδας.
Αυτό που θεωρώ περίπλοκο στη συζήτηση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι η συχνή απουσία ενημέρωσης των διαμορφωτών πολιτικής από την οικονομική ιστορία.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε κάποιας μορφής προγράμματα προσαρμογής από το 1833, κάτι αντίστοιχο ακολούθησε το 1897, τη δεκαετία του 1920 και τελευταία φορά ήταν το 2010.
Για περισσότερα από 180 (!) χρόνια, διαφορετικές κρίσεις οδήγησαν σε δεκαετίες κατά τις οποίες το χρέος υπερχείλισε, η εξωτερική εξάρτηση ήταν διαρκής και οι λύσεις που βρέθηκαν, εμπόδισαν την ανάκαμψη μιας υπερχρεωμένης χώρας.
Θεωρώ ότι είναι θέμα πνευματικής ειλικρίνειας και βασικών αρχών οικονομικής θεωρίας να πει κανείς ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα εμποδίζεται από τη συσσώρευση του χρέους της (εξωτερικό και εσωτερικό χρέος).
Το πώς αυτό το χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί εκτός προγράμματος, με χρηματοδότηση από τις αγορές και σε επιτόκια που θα το καταστούν βιώσιμο με την πάροδο του χρόνου, παραμένει μυστήριο για μένα.
- Πώς αξιολογείτε την απόδοση της ελληνικής κυβέρνησης στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί;
Πρώτα απ’ όλα, θα προσπαθούσα να μην εστιάσω αποκλειστικά στους αριθμούς κατά την αποτίμηση της προόδου που κάνουν οι αποστολές αξιολόγησης της τρόικας.
Αυτό το βλέπουμε ξανά με την συνεχόμενη αποστολή των κλιμακίων των δανειστών για την αξιολόγηση και τις αναδυόμενες συζητήσεις σχετικά με το πρωτογενές πλεόνασμα.
Επιπλέον, πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια ήταν μια πολύ δύσκολη διαδικασία να δημιουργηθεί ένας θετικός ορισμός του όρου “μεταρρύθμιση” στην Ελλάδα.
Ορισμένοι μιλούν για “προαπαιτούμενα”, άλλοι για “συμμόρφωση στις απαιτήσεις”, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που χρησιμοποιούν τον όρο “υποχρεώσεις”.
Όλα αυτά δεν είναι ευνοϊκά για να δημιουργηθεί ένα αφήγημα στην πολιτική οικονομία της Ελλάδας που θα υποστηρίξει τις αλλαγές και θα προσδιορίσει τη μεταμόρφωση των θεσμικών οργάνων μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Συνεπώς, οι ποσοτικές επιδόσεις μπορούν να επιτευχθούν εντός ορισμένων κατευθυντήριων γραμμών και παραμέτρων του προγράμματος, ιδίως όσον αφορά τη δημοσιονομική πλευρά.
Αλλά αυτό δεν μεταφράζεται απαραιτήτως σε “απόδοση” ή “πρόοδο” για τους Έλληνες πολίτες, την κοινωνία γενικότερα και την πλειοψηφία των ιδιωτικών επιχειρήσεων στη χώρα.
Συχνά υποστήριζα στο παρελθόν ότι “ουκ εν τω πολλώ το ευ”.
Αυτό που επίσης παρατηρώ τα τελευταία τρία χρόνια, κατά την εκτέλεση και αξιολόγηση του προγράμματος είναι οι αυξανόμενες διαφωνίες μεταξύ των πιστωτών.
Είτε πρόκειται για τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος, είτε για το αφορολόγητο, είτε για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, τα κλιμάκια των θεσμών δεν λένε πια τα ίδια πράγματα.
Αυτή η διαφωνία, η οποία γίνεται ολοένα και πιο δημόσια με δηλώσεις και διαρροές, δεν συμβάλλει στην αποτίμηση των επιδόσεων και της προόδου όσων έχουν συμφωνηθεί, πόσω δε μάλλον των εφαρμοζόμενων μεταρρυθμίσεων.
- Εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σας ζητούσε σήμερα τη συμβουλή του, τι θα του λέγατε; Και αντίστοιχα, τι θα συμβουλεύατε τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος ζητά επιμόνως πρόωρες εκλογές;
Αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί.
Αλλά όπως λένε στα αεροπλάνα πριν από την απογείωση: “Στην απίθανη περίπτωση”... τότε θα ενθάρρυνα τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να αναζητήσει έναν ευρύτερο μεταρρυθμιστικό συνασπισμό εντός και εκτός του κοινοβουλίου.
Θα τόνιζα το ίδιο και στον κ. Μητσοτάκη.
Η βασική διαφορά της Ελλάδας - ως μια χώρα που παραμένει σε πρόγραμμα - με άλλες χώρες που έχουν βγει από το πρόγραμμα, όπως η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, είναι ότι σε αυτές τις τρεις χώρες η συναίνεση ήταν δυνατή στην αρχή του προγράμματος.
Αυτή η μορφή πολιτικού συνασπισμού μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, σε εξαιρετικές περιστάσεις, ήταν επείγουσα στην Ελλάδα το 2010 και συνέχισε να αποτελεί κρίσιμο σημείο αναφοράς για την επίτευξη προόδου μέχρι και σήμερα.
Αντ 'αυτού, προς απογοήτευση πολλών, η πολιτική των άκρων εξακολουθεί να κυβερνά στην Αθήνα, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
- Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης είναι η έξοδος από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018. Πιστεύετε ότι ενδεχομένως μπορεί να χρειαστεί ένα νέο πρόγραμμα;
Τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και οι Ευρωπαίοι πιστωτές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΕΚΤ) επιδιώκουν να καθιερώσουν ένα καθυστερημένο “success story” για την Ελλάδα.
Το ΔΝΤ δεν συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια, όπως τουλάχιστον έδειξαν οι πρόσφατες συζητήσεις για την αναθεώρηση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR) των ελληνικών τραπεζών.
Ο χάρτης που έχει χαράξει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας βασίζεται σε ένα success story με μια “καθαρή έξοδο” (σ.σ. από τα μνημόνια), που σημαίνει τέλος του τρέχοντος προγράμματος, χωρίς προληπτική πιστωτική γραμμή (ECCL), επανάκτηση της άνευ όρων πρόσβασης στις αγορές, αποχαιρετισμό με την τρόικα τον Αύγουστο του 2018.
Το σενάριο αυτό είναι σχεδόν αντίγραφο του αφηγήματος του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά το 2014.
Ξέρουμε πώς τελείωσε εκείνο, πόσο εσφαλμένα έκρινε την εγχώρια πολιτική κατάσταση και τις προτεραιότητες των διεθνών πιστωτών τρία χρόνια πριν.
Θα είναι πολύ σημαντικό επίτευγμα εάν η Ελλάδα καταφέρει να αποφύγει κάποιο ενδεχόμενο σοκ μέχρι το προσεχές καλοκαίρι, τουλάχιστον κάτι που θα μπορούσε να δημιουργήσει η ίδια.
Νομίζω ότι είναι εφικτό και το έχουν εγγυηθεί πολλοί, στην Αθήνα αλλά και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδίως στο Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες.
Όμως, ένα τέτοιο σενάριο δεν απαιτεί μόνο ρητορικούς και χαρούμενους ηγέτες, αλλά ουσία και βιωσιμότητα με την πάροδο του χρόνου.
Η επαναφορά στις αγορές όταν μόλις έχεις βγει από ένα πρόγραμμα διάσωσης δεν σημαίνει και αυτόματα την αποκατάσταση της οικονομικής και δημοσιονομικής κυριαρχίας.
Η εποπτεία και επιτήρηση της Ελλάδας θα συνεχιστεί και μόλις ολοκληρωθεί το τρίτο πρόγραμμα.
Το κυριότερο είναι ότι το έλλειμμα εμπιστοσύνης, το οποίο δεν μπορεί να μετρηθεί σε αριθμούς, παραμένει μια σταθερή πρόκληση για την Ελλάδα απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους της και τους μελλοντικούς ξένους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων της διασποράς.
- Από την εμπειρία σας ως μέλος της Task Force από το 2011 έως το 2013, θα μπορούσατε να περιγράψετε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγονταν εκείνη την περίοδο οι διαπραγματεύσεις; Ποιος πραγματικά παίρνει τις αποφάσεις πίσω από τις κλειστές πόρτες;
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσω ότι ο ρόλος μου στην Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια συναντήσεων μεταξύ των εκάστοτε κυβερνήσεων εκείνη την εποχή και των διεθνών πιστωτών περιγράφηκε καλύτερα ως “συμμετέχων ως παρατηρητής”.
Δεν ήταν δεδομένο ότι εγώ ή οι συνάδελφοί μου θα προσκαλούμασταν σε τέτοιες συναντήσεις.
Κάποιες φορές εκπρόσωποι της κυβέρνησης αμφισβήτησαν τη συμμετοχή μας, ορισμένες φορές μέλη της τρόικας δεν χαιρέτησαν τη συμμετοχή μας.
Ο συμβουλευτικός μας ρόλος ήταν σημαντικός, όταν προσπαθούσαμε να υποστηρίξουμε έναν οδικό χάρτη για ένα συγκεκριμένο πρότζεκτ το οποίο ένας Έλληνας υπουργός ή μια ρυθμιστική αρχή επιδίωκε να προχωρήσει.
Σε αυτό το σημείο ήταν και το κλειδί για να θεμελιωθεί μια χημεία μεταξύ των δύο πλευρών, να υποδείξουμε τους εταίρους συνεργασίας εντός και εκτός Ελλάδας και να ξεδιαλύνουμε τη χρηματοδότηση του εκάστοτε πρότζεκτ, κάτι που συχνά αποδείχθηκε πρόκληση.
Υποστήριζα έντονα τη συνεργασία της Task Force με τους Έλληνες σε συγκεκριμένα πρότζεκτ.
Νομίζω ότι υπήρχαν διάφορα ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να είχαμε προσεγγίσει διαφορετικά, όπως για παράδειγμα την επικοινωνία του σκοπού της αποστολής μας και τις δραστηριότητές μας.
Αν μου ζητηθεί να συμμετέχω ξανά σε μια τέτοια Ομάδα Δράσης, θα έλεγα σαφώς “ναι!”
- Η επώδυνη πορεία της Ελλάδας προς την οικονομική ανάκαμψη διαρκεί οχτώ χρόνια και τρία μνημόνια μέχρι στιγμής. Υπάρχει περίπτωση η Ελλάδα - μετά από όλες αυτές τις προσπάθειες και τη σκληρή λιτότητα - απλώς να μην τα καταφέρει στο τέλος;
Ο κίνδυνος υπάρχει.
Αλλά θα ήταν μεγάλη αδικία προς όλους εκείνους τους απλούς πολίτες και τους πολιτικούς που προσπάθησαν για τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αν αυτές οι προσπάθειες, οι θυσίες και οι πρωτοβουλίες έγιναν μάταια.
Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα εδώ και 17 χρόνια.
Έχω δει πολλούς πολίτες που επιδιώκουν την αλλαγή, είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν πόρους σε αυτήν την προσπάθεια και να συναινέσουν σε μια κοινή προσπάθεια.
Θα μπορούσα να είχα φύγει από την Ελλάδα όπως πολλοί άλλοι τα τελευταία χρόνια.
Αλλά έχω δημιουργήσει ρίζες σε αυτή τη χώρα.
Θέλω αυτή τη χώρα και οι πολίτες της να νικήσουν.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ JENS BASTIAN ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
- Debt restructuring remains a highly contested issue for the Greek government. Can the Greek debt become sustainable without haircut? What are your suggestions over this issue?
In my view since assuming power in January 2015 Prime Minister Tsipras has put far too much political capital on the issue of achieving upfront debt restructuring, instead of highlighting his structural reform efforts that could later yield progress on the vexing issue of Greece’s accumulated sovereign debt. In other words, Mr. Tsipras put the cart before the horse.
The Euro Group of finance ministers and the European Stability Mechanism (ESM) have made it abundantly clear that there is an agreed road map with Greece when and how to discuss the debt matter during the second half of 2018.
When I was a member of the Task Force for Greece of the European Commission I witnessed the complexities of negotiating and agreeing the Private Sector Involvement (PSI) in 2011-2012.
The lesson I learned then was that it would only be a matter of time until the responsible authorities in Athens, Brussels, Frankfurt and Washington would have to revisit the matter.
Five years later this is where they stand again. Greek sovereign debt has migrated from predominantly private holders to public creditor institutions. Debt restructuring is back on the agenda.
It won’t go away any time soon. But debt restructuring as a standalone panacea does not solve any of Greece’s deeply rooted economic and administrative problems.
What I find perplexing in the Greek debt restructuring debate is the frequent absence of economic history informing policy makers. Greece has been in some form of adjustment programmes since 1833, followed in 1897, then the 1920s and now 2010ff. For more than 180 (!) years different forms of crisis resolution have resulted in decades of debt overhang, perpetual external dependence and the solutions found have impeded the recovery of an over-indebted country.
I think it is a matter of intellectual honesty and ground rule economics to state that Greece cannot grow out of its accumulated debt overhang (external and internal debt).
How this debt can be financed outside a programme with market financing at rates consistent with sustainability over time remains a mystery to me.
- How would you assess the Greek government’s performance in implementing the reforms agreed in the bailout package?
First and foremost, I would strive to move away from an exclusive numeric focus of evaluating progress during review missions of the troika institutions. We witness this again with the ensuing evaluation mission and the emerging debates about the primary budget surplus.
Further, I think that it has been a very difficult process during the past years to create a positive definition of the term “reform” in Greece. Some talk of “prior actions”, others of “compliance requirements”, and then there are those who use the term “obligations”. All this is not conducive to create a narrative in the political economy of Greece to support change and identify transformative institutions over the medium- to long-term.
Therefore, performance from a quantitative perspective may be achieved within certain guidelines and parameters of the programme, in particular on the fiscal side. But this does not necessarily translate into “performance” or “progress” for Greek citizens, civil society in general and the majority of private enterprise in the country. I have frequently argued in the past that less would have been more.
What I also observe over the past three years of programme performance and evaluation are the rising disagreements among the creditor institutions. Be it the vexing issue of primary budget surplus targets, tax free income thresholds or debt profile and sustainability of Greece, the members of the Troika institutions do not ‘sing from the same hymn sheet’ anymore. Such discord, which is increasingly being carried out in public with microphones and leaks, is not conducive to assessing performance and progress of adopted, let alone implemented reforms.
- If the Greek Prime Minister Alexis Tsipras asked for your advice today what would you say to him? And what would you advise the main opposition leader, Kyriakos Mitsotakis, who asks for early elections?
This is rather unlikely to happen. But as they say in airplanes prior to take off: “in the unlikely event of” … then I would encourage PM Tsipras to seek a broad reform coalition inside and outside parliament. I would emphasize the same to Mr. Mitsotakis.
The key difference between Greece as a programme country and former programme countries such as Cyprus, Ireland and Portugal, is that in these three countries reaching across the (political) aisle was possible at the outset of the programme.
This form of political coalition building in exceptional circumstances between government and opposition was a matter of urgency in Greece in 2010 and has continued to be a critical benchmark for achieving progress today.
Instead, to the disillusionment of many, brinkmanship still rules the day in Athens, as much on the government side as well as from the main opposition party.
- The Greek government's aim is to exit from the adjustment program in August 2018. Do you think that a new bailout program might be necessary?
Both the government in Athens and the European side of the creditor institutions (European Commission and the ECB) are seeking to establish a belated success story narrative for Greece.
The IMF is not participating in this endeavour, as the recent debate about the Asset Quality Review (AQR) for Greek banks illustrated.
The roadmap of PM Tsipras is based on the success story of a “clean exit”, i.e. end to the programme, no ECCL, regaining unconditional market access, farewell to the troika in August 2018. This scenario is almost a carbon copy of former PM A. Samaras’ narrative in 2014.
We know how that ended, how much he misjudged the domestic political situation and the policy priorities of the international creditors three years ago.
It would be a major achievement if Greece avoids any shocks until next summer, at least of its own making.
I think it is feasible and warranted by many, in Athens and across European capital cities, in particular Berlin, Paris and Brussels.
But such a scenario not only needs rhetoric and cheer leaders, but also substance and sustainability over time.
Regaining access to international capital markets in a post-programme environment does not automatically mean re-establishing financial and fiscal sovereignty. Supervision and monitoring of Greece will continue after the third programme terminates.
Most importantly, the trust deficit, which cannot be measured in numerical terms, remains a constant challenge for Greece vis-à-vis its European partners and prospective foreign investors, including diaspora Greeks.
- From your experience as a member of the Task Force for Greece between 2011 and 2013, may I kindly ask you to describe the conditions under which the negotiations were taking place back then? Who makes the decisions behind those closed doors?
It is important to underline that my role in the Task Force for Greece during meetings with the government of the time and the international creditors was one best described as that of a ‘participant observer’. It was not a given that I or colleagues of mine would be invited to such meetings.
Sometimes representatives of the government objected to our participation, sometimes members of the Troika institutions did not welcome our involvement.
Our advisory role was important when we tried to support a roadmap for a specific project which a Greek minister or regulatory authority sought to advance.
This is where it was key to establish a certain chemistry with each other, identify cooperation partners inside and outside Greece and clarify the financing of the project, which often proved a vexing challenge.
I was strongly in favour of having the Task Force cooperate with Greeks in defined projects.
I think there were various issues which we should have approached differently, e.g. the public communication of our mandate and activities.
But if I were to be asked, if I would join such a Task Force again, I would clearly say “yes!”.
- Greece's painful road to economic recovery has lasted eight years and three bailouts so far. Is it possible that Greece – after all these efforts and tough austerity – simply doesn't make it in the end?
The risk exists. But it would be a grave injustice to all those ordinary citizens and reform-focused politicians that work in Greece and abroad if these activities, sacrifices and initiatives were undertaken in vain. I live and work in Greece since 17 years.
I have witnessed many citizens who seek change, are prepared to invest resources into this endeavour and reach out across the (political) aisle. I could have left Greece like so many others who voted with their feet during the past years. But I have grown roots in this country.
I want this country and its citizens to win.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών