Η ελληνική οικονομία έχει ισοπεδωθεί και χωρίς ελάφρυνση χρέους η κρίση μπορεί να επιστρέψει στη χώρα
Την εκτίμηση ότι η ελληνική οικονομία, παρά τις τελευταίες θετικές ενδείξεις, έχει υποστεί μία τόσο μεγάλη καταστροφή που δύσκολα αυτή μπορεί να αποκατασταθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, εκφράζει η Frances Coppola, αρθρογράφος του Forbes.
Σε άρθρο της υπό τον τίτλο «Η Μεγάλη Ύφεση» αναφέρεται διεξοδικά τόσο στη σημερινή (31/7) έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα όσο και στο «δράμα» που έχει βιώσει η οικονομία και οι Έλληνες πολίτες τα τελευταία χρόνια.
Όπως υπογραμμίζει «το ΔΝΤ μόλις κυκλοφόρησε την τελευταία έκθεση για την ελληνική οικονομία.
«Μετά από μια βαθιά και παρατεταμένη συρρίκνωση», λέει στο δελτίο τύπου, «η ανάπτυξη επέστρεψε τελικά στην Ελλάδα».
Το πράσινο φως δόθηκε για την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα διάσωσής της τον Αύγουστο του 2018.
Για πολλούς, είναι ευπρόσδεκτα νέα.
Η Ελλάδα έχει γυρίσει σελίδα.
Οι σκοτεινές μέρες είναι πίσω της, και το μέλλον θα είναι φωτεινό.
Αλλά αυτό είναι πραγματικά το τέλος των προβλημάτων της Ελλάδας - ή θα υπάρξει περισσότερος πόνος;
Το μέγεθος της κατάρρευσης της Ελλάδας κατά την τελευταία δεκαετία είναι εντυπωσιακό.
Ακριβώς στην αρχή της έκθεσης του ΔΝΤ είναι αυτός ο πίνακας, ο οποίος συγκρίνει την πτώση της ελληνικής παραγωγής κατά τα τελευταία 10 χρόνια με άλλες σημαντικές ιστορικές συστολές, όπως η Μεγάλη Ύφεση των ΗΠΑ:
Ο ελληνικός λαός μόλις έζησε μια ύφεση τόσο βαθιά όσο η Μεγάλη Ύφεση και πολύ περισσότερο.
Είναι πλέον η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη εποχή ύφεσης.
Ευτυχώς, το μεγαλύτερο μέρος της ύφεσης ενδέχεται να έχει πλέον ολοκληρωθεί.
Η ελληνική οικονομία αυξήθηκε κατά 1,4% το 2017 και το ΔΝΤ προβλέπει ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα αυξηθεί στο 2% το 2018 και στο 2,4% το 2019.
Φυσικά, οι προβλέψεις ανάπτυξης του ΔΝΤ για την Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή.
Καθώς η ελληνική οικονομία βυθίστηκε όλο και πιο βαθιά στην ύφεση, το ΔΝΤ συνέχισε να προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα ανακάμψει "κάθε μέρα τώρα".
Ωστόσο, η Ελλάδα αναδύθηκε από τη μακροχρόνια ύφεση το 2017 και οι ενδείξεις μέχρι στιγμής είναι ότι η ανάπτυξη θα διατηρηθεί φέτος.
Εν μέρει, η ανάκαμψη της Ελλάδας οφείλεται στην γενικά ισχυρή ανάπτυξη της Ευρωζώνης: όταν η παλίρροια ανεβαίνει τότε, όπως λένε, επιπλέουν όλα τα σκάφη.
Αλλά το ΔΝΤ λέει ότι οφείλεται και στις οδυνηρές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Ελλάδας: «Η μεγάλη προσπάθεια μακροοικονομικής σταθεροποίησης, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και το καλύτερο εξωτερικό περιβάλλον συνέβαλαν στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ....».
Το ΔΝΤ, όμως, δεν απαντά σε ένα βασικό ερώτημα: τελικά, εάν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που επιμένει δεν οδηγούν σε ισχυρότερη ανάπτυξη, τι είναι το νόημά τους;
Η κληρονομιά της Μεγάλης Ύφεσης, ακόμη και με το αμφίβολο όφελος αυτών των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, είναι μια άκρως αδύναμη και βαθιά καταστραμμένη οικονομία.
Η ανεργία των ενηλίκων, η οποία έφτασε στο υψηλότερο σημείο του 25% στο ύψος της Μεγάλης Ύφεσης, εξακολουθεί να υπερβαίνει το 20%, ενώ η ανεργία των νέων είναι διπλάσια.
Σε μια υποσημείωση της έκθεσης, το ΔΝΤ παρατηρεί ότι η διαρθρωτική ανεργία (η μέση υπέρβαση των θέσεων απασχόλησης στον επιχειρηματικό κύκλο) ήταν 15% το 2016 και αναμένεται να μειωθεί σταδιακά "κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες".
Πολλοί νέοι της Ελλάδας θα είναι μεσήλικες τη στιγμή που θα υπάρξει κάποια εργασία γι 'αυτούς.
Κάποιοι μπορεί να μην δουλεύουν καθόλου.
Μια ολόκληρη γενιά που ρίχνεται στο σωρό σκουπιδιών.
Παρά τον πόνο που υπέφεραν οι Έλληνες για να διορθώσουν τα οικονομικά της χώρας τους, η δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας παραμένει εξαιρετικά επισφαλής.
Οι προβλέψεις του προσωπικού του ΔΝΤ δεν δείχνουν απολύτως κανένα περιθώριο δημοσιονομικής επέκτασης, παρόλο που είναι απεγνωσμένα αναγκαίο, κυρίως για την ανακούφιση των εξαιρετικά υψηλών επιπέδων φτώχειας.
Ένας στους τέσσερις ανθρώπους στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η κυβέρνηση της Ελλάδας είναι περικυκλωμένη από γελοία αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους που δεν τους έχει επιλέξει και δεν είναι εφικτοί.
Οι πιστωτές της Ευρωζώνης συμφώνησαν ένα πακέτο ελάφρυνσης του χρέους το οποίο εξαρτάται από το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση διατηρεί τα υψηλά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα σχεδόν απεριόριστα.
Αυτό συμβαίνει από τη δήλωση του πρόσφατου Eurogroup: «Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωομάδα εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση της Ελλάδας να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και στη συνέχεια να συνεχίσει να διασφαλίζει ότι οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις της ευθυγραμμίζονται με το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ.
Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποδηλώνει ότι αυτό θα συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα κατά μέσο όρο 2,2% του ΑΕΠ κατά την περίοδο από το 2023 έως το 2060».
Δεδομένου ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα αναφέρονται ως ποσοστό του ΑΕΠ, η επίτευξη τους εξαρτάται όχι μόνο από τη διατήρηση της δημοσιονομικής σύνεσης αλλά από την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ.
Εάν η ανάπτυξη παρακμάσει, τότε οι πρωταρχικοί στόχοι για πλεόνασμα θα χαθούν και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλει περαιτέρω φορολογικές αυξήσεις και περικοπές δαπανών στον πληθυσμό της για να συμμορφωθεί με τις συνθήκες του χρέους, ενισχύοντας περαιτέρω μια καθοδική οικονομική τάση.
Πρόκειται για τρέλα.
Όταν έρχεται η επόμενη ύφεση, όπως αναπόφευκτα θα συμβεί - η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα για πάνω από 40 χρόνια - η Ελλάδα θα βρεθεί ξανά σε κρίση.
Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει η Ευρωομάδα είναι επιτεύξιμα.
Αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα που θα μπορούσε να διατηρηθεί ρεαλιστικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι 1,5%.
Εάν είναι σωστό, τότε τα δημοσιονομικά οικονομικά της Ελλάδας θα μπορούσαν να πάρουν γρήγορα μια σημαντική στροφή προς το χειρότερο.
Υπάρχει και ένας επιπλέον κίνδυνος.
Η Ελλάδα πληρώνει σήμερα πολύ χαμηλά επιτόκια για το χρέος της.
Αλλά όταν τα ομόλογα που κατέχουν οι πιστωτές της Ευρωζώνης ωριμάσουν, η Ελλάδα θα πρέπει να τα αναχρηματοδοτήσει μέσω των αγορών, εφόσον μπορεί.
Δεν είναι ακόμα σαφές τι είδους πρόσβαση θα έχει η Ελλάδα στις αγορές το 2030.
Η χρηματοδότηση από τις αγορές θα έχει πολύ υψηλότερα επιτόκια, καθιστώντας την Ελλάδα λιγότερο ικανή να εξυπηρετήσει το χρέος της.
«Η Ελλάδα θα πρέπει ταυτόχρονα να επιτύχει υψηλή αύξηση του ΑΕΠ και να διαχειριστεί μεγάλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα για πολλά χρόνια για να κρατήσει το δημόσιο χρέος σε πτωτική τροχιά», λέει ο Peter Dohlman, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Ελλάδα.
Δεδομένου ότι το Ταμείο επιμένει ότι τα μεγάλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα είναι ένα κίνητρο για την ανάπτυξη, το ΔΝΤ πιστεύει ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί τελικά περισσότερη ελάφρυνση του χρέους.
Αυτό δεν αρέσει στην Ευρωζώνη.
Αλλά φοβάμαι ότι το ΔΝΤ έχει δίκιο.
Αυτό το κακοποιημένο σενάριο έχει παιχτεί και στο παρελθόν.
Η Ελλάδα πήρε αναβολή αλλά όχι χάρη.
Σε λίγα χρόνια, όταν η Ελλάδα αντιμετωπίζει και πάλι την αδυναμία του χρέους και την έξοδο από το ευρώ, ποια θα είναι η τιμή της ελάφρυνσης του χρέους;
Λοιπόν, αν δεν υπάρξουν αλλαγές αντιλήψεων μεταξύ των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης μέχρι τότε, η τιμή θα είναι ακόμα πιο σκληρές περικοπές δαπανών και φορολογικές αυξήσεις, και ίσως μια νέα ύφεση».
www.bankingnews.gr
Σε άρθρο της υπό τον τίτλο «Η Μεγάλη Ύφεση» αναφέρεται διεξοδικά τόσο στη σημερινή (31/7) έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα όσο και στο «δράμα» που έχει βιώσει η οικονομία και οι Έλληνες πολίτες τα τελευταία χρόνια.
Όπως υπογραμμίζει «το ΔΝΤ μόλις κυκλοφόρησε την τελευταία έκθεση για την ελληνική οικονομία.
«Μετά από μια βαθιά και παρατεταμένη συρρίκνωση», λέει στο δελτίο τύπου, «η ανάπτυξη επέστρεψε τελικά στην Ελλάδα».
Το πράσινο φως δόθηκε για την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα διάσωσής της τον Αύγουστο του 2018.
Για πολλούς, είναι ευπρόσδεκτα νέα.
Η Ελλάδα έχει γυρίσει σελίδα.
Οι σκοτεινές μέρες είναι πίσω της, και το μέλλον θα είναι φωτεινό.
Αλλά αυτό είναι πραγματικά το τέλος των προβλημάτων της Ελλάδας - ή θα υπάρξει περισσότερος πόνος;
Το μέγεθος της κατάρρευσης της Ελλάδας κατά την τελευταία δεκαετία είναι εντυπωσιακό.
Ακριβώς στην αρχή της έκθεσης του ΔΝΤ είναι αυτός ο πίνακας, ο οποίος συγκρίνει την πτώση της ελληνικής παραγωγής κατά τα τελευταία 10 χρόνια με άλλες σημαντικές ιστορικές συστολές, όπως η Μεγάλη Ύφεση των ΗΠΑ:
Ο ελληνικός λαός μόλις έζησε μια ύφεση τόσο βαθιά όσο η Μεγάλη Ύφεση και πολύ περισσότερο.
Είναι πλέον η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη εποχή ύφεσης.
Ευτυχώς, το μεγαλύτερο μέρος της ύφεσης ενδέχεται να έχει πλέον ολοκληρωθεί.
Η ελληνική οικονομία αυξήθηκε κατά 1,4% το 2017 και το ΔΝΤ προβλέπει ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα αυξηθεί στο 2% το 2018 και στο 2,4% το 2019.
Φυσικά, οι προβλέψεις ανάπτυξης του ΔΝΤ για την Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή.
Καθώς η ελληνική οικονομία βυθίστηκε όλο και πιο βαθιά στην ύφεση, το ΔΝΤ συνέχισε να προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα ανακάμψει "κάθε μέρα τώρα".
Ωστόσο, η Ελλάδα αναδύθηκε από τη μακροχρόνια ύφεση το 2017 και οι ενδείξεις μέχρι στιγμής είναι ότι η ανάπτυξη θα διατηρηθεί φέτος.
Εν μέρει, η ανάκαμψη της Ελλάδας οφείλεται στην γενικά ισχυρή ανάπτυξη της Ευρωζώνης: όταν η παλίρροια ανεβαίνει τότε, όπως λένε, επιπλέουν όλα τα σκάφη.
Αλλά το ΔΝΤ λέει ότι οφείλεται και στις οδυνηρές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Ελλάδας: «Η μεγάλη προσπάθεια μακροοικονομικής σταθεροποίησης, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και το καλύτερο εξωτερικό περιβάλλον συνέβαλαν στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ....».
Το ΔΝΤ, όμως, δεν απαντά σε ένα βασικό ερώτημα: τελικά, εάν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που επιμένει δεν οδηγούν σε ισχυρότερη ανάπτυξη, τι είναι το νόημά τους;
Η κληρονομιά της Μεγάλης Ύφεσης, ακόμη και με το αμφίβολο όφελος αυτών των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, είναι μια άκρως αδύναμη και βαθιά καταστραμμένη οικονομία.
Η ανεργία των ενηλίκων, η οποία έφτασε στο υψηλότερο σημείο του 25% στο ύψος της Μεγάλης Ύφεσης, εξακολουθεί να υπερβαίνει το 20%, ενώ η ανεργία των νέων είναι διπλάσια.
Σε μια υποσημείωση της έκθεσης, το ΔΝΤ παρατηρεί ότι η διαρθρωτική ανεργία (η μέση υπέρβαση των θέσεων απασχόλησης στον επιχειρηματικό κύκλο) ήταν 15% το 2016 και αναμένεται να μειωθεί σταδιακά "κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες".
Πολλοί νέοι της Ελλάδας θα είναι μεσήλικες τη στιγμή που θα υπάρξει κάποια εργασία γι 'αυτούς.
Κάποιοι μπορεί να μην δουλεύουν καθόλου.
Μια ολόκληρη γενιά που ρίχνεται στο σωρό σκουπιδιών.
Παρά τον πόνο που υπέφεραν οι Έλληνες για να διορθώσουν τα οικονομικά της χώρας τους, η δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας παραμένει εξαιρετικά επισφαλής.
Οι προβλέψεις του προσωπικού του ΔΝΤ δεν δείχνουν απολύτως κανένα περιθώριο δημοσιονομικής επέκτασης, παρόλο που είναι απεγνωσμένα αναγκαίο, κυρίως για την ανακούφιση των εξαιρετικά υψηλών επιπέδων φτώχειας.
Ένας στους τέσσερις ανθρώπους στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η κυβέρνηση της Ελλάδας είναι περικυκλωμένη από γελοία αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους που δεν τους έχει επιλέξει και δεν είναι εφικτοί.
Οι πιστωτές της Ευρωζώνης συμφώνησαν ένα πακέτο ελάφρυνσης του χρέους το οποίο εξαρτάται από το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση διατηρεί τα υψηλά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα σχεδόν απεριόριστα.
Αυτό συμβαίνει από τη δήλωση του πρόσφατου Eurogroup: «Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωομάδα εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση της Ελλάδας να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και στη συνέχεια να συνεχίσει να διασφαλίζει ότι οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις της ευθυγραμμίζονται με το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ.
Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποδηλώνει ότι αυτό θα συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα κατά μέσο όρο 2,2% του ΑΕΠ κατά την περίοδο από το 2023 έως το 2060».
Δεδομένου ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα αναφέρονται ως ποσοστό του ΑΕΠ, η επίτευξη τους εξαρτάται όχι μόνο από τη διατήρηση της δημοσιονομικής σύνεσης αλλά από την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ.
Εάν η ανάπτυξη παρακμάσει, τότε οι πρωταρχικοί στόχοι για πλεόνασμα θα χαθούν και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλει περαιτέρω φορολογικές αυξήσεις και περικοπές δαπανών στον πληθυσμό της για να συμμορφωθεί με τις συνθήκες του χρέους, ενισχύοντας περαιτέρω μια καθοδική οικονομική τάση.
Πρόκειται για τρέλα.
Όταν έρχεται η επόμενη ύφεση, όπως αναπόφευκτα θα συμβεί - η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα για πάνω από 40 χρόνια - η Ελλάδα θα βρεθεί ξανά σε κρίση.
Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει η Ευρωομάδα είναι επιτεύξιμα.
Αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα που θα μπορούσε να διατηρηθεί ρεαλιστικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι 1,5%.
Εάν είναι σωστό, τότε τα δημοσιονομικά οικονομικά της Ελλάδας θα μπορούσαν να πάρουν γρήγορα μια σημαντική στροφή προς το χειρότερο.
Υπάρχει και ένας επιπλέον κίνδυνος.
Η Ελλάδα πληρώνει σήμερα πολύ χαμηλά επιτόκια για το χρέος της.
Αλλά όταν τα ομόλογα που κατέχουν οι πιστωτές της Ευρωζώνης ωριμάσουν, η Ελλάδα θα πρέπει να τα αναχρηματοδοτήσει μέσω των αγορών, εφόσον μπορεί.
Δεν είναι ακόμα σαφές τι είδους πρόσβαση θα έχει η Ελλάδα στις αγορές το 2030.
Η χρηματοδότηση από τις αγορές θα έχει πολύ υψηλότερα επιτόκια, καθιστώντας την Ελλάδα λιγότερο ικανή να εξυπηρετήσει το χρέος της.
«Η Ελλάδα θα πρέπει ταυτόχρονα να επιτύχει υψηλή αύξηση του ΑΕΠ και να διαχειριστεί μεγάλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα για πολλά χρόνια για να κρατήσει το δημόσιο χρέος σε πτωτική τροχιά», λέει ο Peter Dohlman, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Ελλάδα.
Δεδομένου ότι το Ταμείο επιμένει ότι τα μεγάλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα είναι ένα κίνητρο για την ανάπτυξη, το ΔΝΤ πιστεύει ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί τελικά περισσότερη ελάφρυνση του χρέους.
Αυτό δεν αρέσει στην Ευρωζώνη.
Αλλά φοβάμαι ότι το ΔΝΤ έχει δίκιο.
Αυτό το κακοποιημένο σενάριο έχει παιχτεί και στο παρελθόν.
Η Ελλάδα πήρε αναβολή αλλά όχι χάρη.
Σε λίγα χρόνια, όταν η Ελλάδα αντιμετωπίζει και πάλι την αδυναμία του χρέους και την έξοδο από το ευρώ, ποια θα είναι η τιμή της ελάφρυνσης του χρέους;
Λοιπόν, αν δεν υπάρξουν αλλαγές αντιλήψεων μεταξύ των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης μέχρι τότε, η τιμή θα είναι ακόμα πιο σκληρές περικοπές δαπανών και φορολογικές αυξήσεις, και ίσως μια νέα ύφεση».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών