H EE θα παρουσιάσει ως επιτυχία την ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας, ένα οκταετές δράμα που πυροδότησε μεγάλες ανησυχίες για το χρέος στην Ευρωζώνη
Η λήξη του τρίτου προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας αύριο Δευτέρα (20/82018) σηματοδοτεί και τον τερματισμό της κρίσης στην Ευρωζώνη αλλά η Ιταλία είναι εδώ και επαναφέρει τους φόβους σχετικά με τη σταθερότητα του ευρώ, επισημαίνει σε δημοσίευμά της η Wall Street Journal.
H EE θα παρουσιάσει ως επιτυχία την ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας, ένα οκταετές δράμα που πυροδότησε μεγάλες ανησυχίες για το χρέος στην Ευρωζώνη και τη βιωσιμότητα της.
Η οικονομία της Ελλάδας έχει αρχίσει να αναπτύσσεται και πάλι.
Αψηφώντας πολλές προβλέψεις, η Ελλάδα παρέμεινε στο ευρώ, χάρη στη δημόσια δυναμική υπέρ του ενιαίου νομίσματος, ακόμη και μέσα σε μια από τις βαθύτερες οικονομικές διαμάχες της σύγχρονης εποχής.
Την ίδια ώρα, επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron και η Γερμανίδα καγκελάριος, Angela Merkel αλλά και άλλοι ηγέτες της ΕΕ συζητούν τις επόμενες κινήσεις για την ενίσχυση της νομισματικής ένωσης, βασιζόμενες σε διάφορες αναθεωρήσεις που πηγάζουν από την κρίση.
Η Ιταλία δείχνει ότι αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό.
Οι αναταραχές στις αγορές, που εκδηλώθηκαν τον Αύγουστο του 2018 σε σχέση με το ιταλικό χρέος και οι πρόσφατες λεκτικές επιθέσεις εναντίον πολιτικών στη Ρώμη, υποδηλώνουν ότι το φαινόμενο της αποσταθεροποίησης μίας χώρας της Ευρωζώνης θα μπορούσε να επιστρέψει.
Μια πρώτη δοκιμασία θα έρθει το Φθινόπωρο του 2018, όταν η νέα «λαϊκίστικη» κυβέρνηση της Ιταλίας θα πρέπει να παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό και να εξηγήσει πώς θα πληρώσει για τις δαπανηρές υποσχέσεις προς τους ψηφοφόρους, σημειώνει η Wall Street Journal.
Η Ιταλία αναστατώνει τις αγορές
«Είμαι τόσο ήρεμος όσο το ουράνιο τόξο», δήλωσε ο προεδρεύων της κοινοβουλευτικής επιτροπής προϋπολογισμού Claudio Borghi στις 13 Αυγούστου, καθώς οι επενδυτές «έδιωχναν» τα ιταλικά ομόλογα.
Είτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εγγυηθεί το χρέος της Ιταλίας, «ή όλα θα διαλυθούν», δήλωσε ο κ. Borghi, ένας ευρωσκεπτικιστής οικονομικός σύμβουλος του Matteo Salvini, επικεφαλής του Ιταλικού εθνικιστικού κόμματος, της Λέγκας.
Μια μέρα αργότερα, το γραφείο του πρωθυπουργού προσπάθησε να καθησυχάσει τους επενδυτές με μια δήλωση που υποσχόταν δημοσιονομική πειθαρχία.
Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν αντλήσει πολλά διδάγματα από τις αγορές ομολόγων που σχεδόν κατέστρεψαν το ευρώ το 2010-12.
Έχουν δημιουργήσει εγγυήσεις που κυμαίνονται από ένα μόνιμο ταμείο διάσωσης (ESM) μέχρι την κεντρική τραπεζική εποπτεία.
Οι ηγέτες της ΕΕ διαπραγματεύονται έναν κοινό εμβρυιακό προϋπολογισμό για την Ευρωζώνη.
Ωστόσο οι αιτίες της κρίσης χρέους της Ευρώπης δεν έχουν εξαφανιστεί.
Η νομισματική ένωση διευκόλυνε τις μαζικές ροές κεφαλαίων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 από τον οικονομικό πυρήνα της Ευρώπης γύρω από τη Γερμανία έως την περιφέρεια της.
Αυτό τροφοδότησε τις πιστωτικές «φούσκες» που στρεβλώνουν τις εθνικές οικονομίες και στη συνέχεια χώρες αναζητούσαν απεγνωσμένα ρευστότητα, καθώς οι επενδυτές έφευγαν.
Οι προηγμένες οικονομίες, οι οποίες ελέγχουν το νόμισμα στο οποίο δανείζονται, κατέστησαν τόσο ευάλωτες στους επενδυτές που προσομοιάζουν με τις αναδυόμενες - όπως η Τουρκία - που δανείζονται σε ξένα νομίσματα.
Το ευρώ εξακολουθεί να δείχνει ως ένα ξένο νόμισμα σε αρκετούς Ιταλούς.
Ο ευρωσκεπτικιστής υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Paolo Savona, το χαρακτήρισε «γερμανικό κλουβί».
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ ενήργησε για να σώσει την αγορά ομολόγων της Ιταλίας από την κατάρρευση μόνο, αφού η Ρώμη ακολούθησε οδυνηρή δημοσιονομική λιτότητα για να ικανοποιήσει την κεντρική τράπεζα και το Βερολίνο.
Η Λέγκα, μέρος του νέου κυβερνητικού συνασπισμού της Ρώμης, τροφοδοτεί εν μέρει την παρατεταμένη δυσαρέσκεια σχετικά με τον λεγόμενο γερμανικό εκφοβισμό, επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα.
Τι θα πράξει ο διάδοχος του Draghi;
Η παρέμβαση της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων από το 2012 και εξής, με επικεφαλής τον Ιταλό πρόεδρο της τράπεζας Mario Draghi, ήταν το κλειδί για τον τερματισμό της οικονομικής αποσύνθεσης στην Ευρωζώνη.
Τα δάνεια μεταξύ κυβερνήσεων ήταν επαρκή για τη διάσωση μικρότερων χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία - αλλά μόνο η ΕΚΤ έχει την «πυροσβεστική δύναμη» να υπερασπιστεί την Ιταλία, με το εθνικό χρέος των 2,3 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Ο Draghi, ο οποίος αποχωρεί από τη θέση του το 2019, δεσμεύτηκε να κάνει «ο, τιδήποτε χρειάζεται».
Χρειάστηκε όμως και πολιτικοί ηγέτες να τον στηρίξουν στο Βερολίνο, στη Ρώμη και σε άλλες σημαντικές πρωτεύουσες.
«Είμαστε βέβαιοι ότι ο επόμενος επικεφαλής της ΕΚΤ θα είναι πρόθυμος να το κάνει αυτό», διερωτάται ο Paul De Grauwe, ένας από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους της Ευρώπης.
«Είμαστε σίγουροι ότι η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη θα το επιτρέψει; Δεν γνωρίζουμε πραγματικά.
Σε μια εποχή αντίθεσης των ψηφοφόρων στην πολιτική της Ευρώπης οι πρωταγωνιστές την επόμενη φορά μπορεί να μην λειτουργήσουν υπέρ της διάσωσης του ευρώ.
Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας, ο οποίος απαρτίζεται από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την εθνικιστική Λέγκα, κυριαρχεί στις δημοσκοπήσεις σε βάρος των κομμάτων του κέντρου, που στήριξαν τις αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές στην κρίση.
Κανένα από τα κόμματα της κυβέρνησης δεν υποστηρίζουν την έξοδο από το ευρώ αλλά έχουν στις τάξεις τους ευρωσκεπτικιστές, που έχουν ζητήσει στο παρελθόν δημοψήφισμα για την επιστροφή στη λιρέτα.
«Αν οι αγορές θεωρηθούν ότι τιμωρούν την Ιταλία, θα μπορούσαν να εντείνουν την πολιτική εχθρότητα εναντίον της Ευρωζώνης», λέει ο De Grauwe.
Οι αισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι η Ευρώπη έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την άμβλυνση ενός από τους μεγάλους λόγους για τους οποίους κλιμακώθηκε η κρίση του χρέους: την αμοιβαία εξάρτηση των τραπεζών και των κυβερνήσεων.
Η νέα τραπεζική ένωση της Ευρώπης, η οποία βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση, έχει ως στόχο να σπάσει τον φαύλο κύκλο.
Στο μέλλον, ο πανευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας και οι επενδυτές του πρέπει να φέρουν το κόστος των αποτυχιών των τραπεζών και όχι οι φορολογούμενοι.
Δεν αρκεί η τραπεζική ένωση
Άλλοι εκτιμούν ότι η τραπεζική ένωση δεν αρκεί.
Μια τραπεζική κρίση, όπως το 2008, θα συντρίψει τις περιορισμένες νέες αμυντικές υπηρεσίες του τομέα, επιβαρύνοντας και πάλι τις κυβερνήσεις.
Η αγορά ομολόγων της Ιταλίας είναι τόσο μεγάλη ώστε η σύγκρουση δεν μπορεί να απομονωθεί από την οικονομία, ειδικά αν συνδέεται με φόβους για έξοδο από το ευρώ.
Και η Ευρωζώνη εξακολουθεί να μην διαθέτει εργαλεία για την καταπολέμηση της ύφεσης σε χώρες, όπου οι εύθραυστες αγορές ομολόγων υποχρεώνουν τις κυβερνήσεις να μειώσουν τις δαπάνες, ευρισκόμενες σε ύφεση.
Το μικρό επενδυτικό ταμείο της Ευρωζώνης που προβλέπεται από τους Macron και Merkel θα είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικό.
Τελικά, η υπεράσπιση του ευρώ στηρίζεται στους απλούς Ευρωπαίους ψηφοφόρους, που μπορεί να δουν ότι οι αποταμιεύσεις και τα βιοτικά τους στοιχεία αποδεκατίζονται στο χάος μιας διάλυσης, λέει ο Jacob Funk Kirkegaard, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson στην Ουάσινγκτον.
«Αυτό είναι το βασικό μάθημα της ελληνικής κρίσης», λέει.
«Η έξοδος από το ευρώ ίσως δεν είναι αδύνατη, αλλά το κόστος είναι τόσο καταστροφικό που, πολιτικά, γίνεται αφόρητη».
Γι 'αυτό η Ελλάδα γύρισε πίσω από το χείλος της εξόδου το 2015.
«Και η Ιταλία - μια πλουσιότερη χώρα με υψηλές αποταμιεύσεις που είναι πιο βαθιά ενσωματωμένη στην ευρωπαϊκή οικονομία - έχει πολύ περισσότερα να χάσει από την Ελλάδα», καταλήγει.
H EE θα παρουσιάσει ως επιτυχία την ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας, ένα οκταετές δράμα που πυροδότησε μεγάλες ανησυχίες για το χρέος στην Ευρωζώνη και τη βιωσιμότητα της.
Η οικονομία της Ελλάδας έχει αρχίσει να αναπτύσσεται και πάλι.
Αψηφώντας πολλές προβλέψεις, η Ελλάδα παρέμεινε στο ευρώ, χάρη στη δημόσια δυναμική υπέρ του ενιαίου νομίσματος, ακόμη και μέσα σε μια από τις βαθύτερες οικονομικές διαμάχες της σύγχρονης εποχής.
Την ίδια ώρα, επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron και η Γερμανίδα καγκελάριος, Angela Merkel αλλά και άλλοι ηγέτες της ΕΕ συζητούν τις επόμενες κινήσεις για την ενίσχυση της νομισματικής ένωσης, βασιζόμενες σε διάφορες αναθεωρήσεις που πηγάζουν από την κρίση.
Η Ιταλία δείχνει ότι αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό.
Οι αναταραχές στις αγορές, που εκδηλώθηκαν τον Αύγουστο του 2018 σε σχέση με το ιταλικό χρέος και οι πρόσφατες λεκτικές επιθέσεις εναντίον πολιτικών στη Ρώμη, υποδηλώνουν ότι το φαινόμενο της αποσταθεροποίησης μίας χώρας της Ευρωζώνης θα μπορούσε να επιστρέψει.
Μια πρώτη δοκιμασία θα έρθει το Φθινόπωρο του 2018, όταν η νέα «λαϊκίστικη» κυβέρνηση της Ιταλίας θα πρέπει να παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό και να εξηγήσει πώς θα πληρώσει για τις δαπανηρές υποσχέσεις προς τους ψηφοφόρους, σημειώνει η Wall Street Journal.
Η Ιταλία αναστατώνει τις αγορές
«Είμαι τόσο ήρεμος όσο το ουράνιο τόξο», δήλωσε ο προεδρεύων της κοινοβουλευτικής επιτροπής προϋπολογισμού Claudio Borghi στις 13 Αυγούστου, καθώς οι επενδυτές «έδιωχναν» τα ιταλικά ομόλογα.
Είτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εγγυηθεί το χρέος της Ιταλίας, «ή όλα θα διαλυθούν», δήλωσε ο κ. Borghi, ένας ευρωσκεπτικιστής οικονομικός σύμβουλος του Matteo Salvini, επικεφαλής του Ιταλικού εθνικιστικού κόμματος, της Λέγκας.
Μια μέρα αργότερα, το γραφείο του πρωθυπουργού προσπάθησε να καθησυχάσει τους επενδυτές με μια δήλωση που υποσχόταν δημοσιονομική πειθαρχία.
Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν αντλήσει πολλά διδάγματα από τις αγορές ομολόγων που σχεδόν κατέστρεψαν το ευρώ το 2010-12.
Έχουν δημιουργήσει εγγυήσεις που κυμαίνονται από ένα μόνιμο ταμείο διάσωσης (ESM) μέχρι την κεντρική τραπεζική εποπτεία.
Οι ηγέτες της ΕΕ διαπραγματεύονται έναν κοινό εμβρυιακό προϋπολογισμό για την Ευρωζώνη.
Ωστόσο οι αιτίες της κρίσης χρέους της Ευρώπης δεν έχουν εξαφανιστεί.
Η νομισματική ένωση διευκόλυνε τις μαζικές ροές κεφαλαίων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 από τον οικονομικό πυρήνα της Ευρώπης γύρω από τη Γερμανία έως την περιφέρεια της.
Αυτό τροφοδότησε τις πιστωτικές «φούσκες» που στρεβλώνουν τις εθνικές οικονομίες και στη συνέχεια χώρες αναζητούσαν απεγνωσμένα ρευστότητα, καθώς οι επενδυτές έφευγαν.
Οι προηγμένες οικονομίες, οι οποίες ελέγχουν το νόμισμα στο οποίο δανείζονται, κατέστησαν τόσο ευάλωτες στους επενδυτές που προσομοιάζουν με τις αναδυόμενες - όπως η Τουρκία - που δανείζονται σε ξένα νομίσματα.
Το ευρώ εξακολουθεί να δείχνει ως ένα ξένο νόμισμα σε αρκετούς Ιταλούς.
Ο ευρωσκεπτικιστής υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Paolo Savona, το χαρακτήρισε «γερμανικό κλουβί».
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ ενήργησε για να σώσει την αγορά ομολόγων της Ιταλίας από την κατάρρευση μόνο, αφού η Ρώμη ακολούθησε οδυνηρή δημοσιονομική λιτότητα για να ικανοποιήσει την κεντρική τράπεζα και το Βερολίνο.
Η Λέγκα, μέρος του νέου κυβερνητικού συνασπισμού της Ρώμης, τροφοδοτεί εν μέρει την παρατεταμένη δυσαρέσκεια σχετικά με τον λεγόμενο γερμανικό εκφοβισμό, επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα.
Τι θα πράξει ο διάδοχος του Draghi;
Η παρέμβαση της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων από το 2012 και εξής, με επικεφαλής τον Ιταλό πρόεδρο της τράπεζας Mario Draghi, ήταν το κλειδί για τον τερματισμό της οικονομικής αποσύνθεσης στην Ευρωζώνη.
Τα δάνεια μεταξύ κυβερνήσεων ήταν επαρκή για τη διάσωση μικρότερων χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία - αλλά μόνο η ΕΚΤ έχει την «πυροσβεστική δύναμη» να υπερασπιστεί την Ιταλία, με το εθνικό χρέος των 2,3 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Ο Draghi, ο οποίος αποχωρεί από τη θέση του το 2019, δεσμεύτηκε να κάνει «ο, τιδήποτε χρειάζεται».
Χρειάστηκε όμως και πολιτικοί ηγέτες να τον στηρίξουν στο Βερολίνο, στη Ρώμη και σε άλλες σημαντικές πρωτεύουσες.
«Είμαστε βέβαιοι ότι ο επόμενος επικεφαλής της ΕΚΤ θα είναι πρόθυμος να το κάνει αυτό», διερωτάται ο Paul De Grauwe, ένας από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους της Ευρώπης.
«Είμαστε σίγουροι ότι η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη θα το επιτρέψει; Δεν γνωρίζουμε πραγματικά.
Σε μια εποχή αντίθεσης των ψηφοφόρων στην πολιτική της Ευρώπης οι πρωταγωνιστές την επόμενη φορά μπορεί να μην λειτουργήσουν υπέρ της διάσωσης του ευρώ.
Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας, ο οποίος απαρτίζεται από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την εθνικιστική Λέγκα, κυριαρχεί στις δημοσκοπήσεις σε βάρος των κομμάτων του κέντρου, που στήριξαν τις αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές στην κρίση.
Κανένα από τα κόμματα της κυβέρνησης δεν υποστηρίζουν την έξοδο από το ευρώ αλλά έχουν στις τάξεις τους ευρωσκεπτικιστές, που έχουν ζητήσει στο παρελθόν δημοψήφισμα για την επιστροφή στη λιρέτα.
«Αν οι αγορές θεωρηθούν ότι τιμωρούν την Ιταλία, θα μπορούσαν να εντείνουν την πολιτική εχθρότητα εναντίον της Ευρωζώνης», λέει ο De Grauwe.
Οι αισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι η Ευρώπη έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την άμβλυνση ενός από τους μεγάλους λόγους για τους οποίους κλιμακώθηκε η κρίση του χρέους: την αμοιβαία εξάρτηση των τραπεζών και των κυβερνήσεων.
Η νέα τραπεζική ένωση της Ευρώπης, η οποία βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση, έχει ως στόχο να σπάσει τον φαύλο κύκλο.
Στο μέλλον, ο πανευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας και οι επενδυτές του πρέπει να φέρουν το κόστος των αποτυχιών των τραπεζών και όχι οι φορολογούμενοι.
Δεν αρκεί η τραπεζική ένωση
Άλλοι εκτιμούν ότι η τραπεζική ένωση δεν αρκεί.
Μια τραπεζική κρίση, όπως το 2008, θα συντρίψει τις περιορισμένες νέες αμυντικές υπηρεσίες του τομέα, επιβαρύνοντας και πάλι τις κυβερνήσεις.
Η αγορά ομολόγων της Ιταλίας είναι τόσο μεγάλη ώστε η σύγκρουση δεν μπορεί να απομονωθεί από την οικονομία, ειδικά αν συνδέεται με φόβους για έξοδο από το ευρώ.
Και η Ευρωζώνη εξακολουθεί να μην διαθέτει εργαλεία για την καταπολέμηση της ύφεσης σε χώρες, όπου οι εύθραυστες αγορές ομολόγων υποχρεώνουν τις κυβερνήσεις να μειώσουν τις δαπάνες, ευρισκόμενες σε ύφεση.
Το μικρό επενδυτικό ταμείο της Ευρωζώνης που προβλέπεται από τους Macron και Merkel θα είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικό.
Τελικά, η υπεράσπιση του ευρώ στηρίζεται στους απλούς Ευρωπαίους ψηφοφόρους, που μπορεί να δουν ότι οι αποταμιεύσεις και τα βιοτικά τους στοιχεία αποδεκατίζονται στο χάος μιας διάλυσης, λέει ο Jacob Funk Kirkegaard, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson στην Ουάσινγκτον.
«Αυτό είναι το βασικό μάθημα της ελληνικής κρίσης», λέει.
«Η έξοδος από το ευρώ ίσως δεν είναι αδύνατη, αλλά το κόστος είναι τόσο καταστροφικό που, πολιτικά, γίνεται αφόρητη».
Γι 'αυτό η Ελλάδα γύρισε πίσω από το χείλος της εξόδου το 2015.
«Και η Ιταλία - μια πλουσιότερη χώρα με υψηλές αποταμιεύσεις που είναι πιο βαθιά ενσωματωμένη στην ευρωπαϊκή οικονομία - έχει πολύ περισσότερα να χάσει από την Ελλάδα», καταλήγει.
Σχόλια αναγνωστών